Genderdysforie

Voorwoord & Inleiding

Mijn werkstuk gaat over genderdysforie. Genderdysforie betekent in het woordenboek; transseksualiteit. Het komt uit het Engels; gender dysphoria ; van Gender (sekse) en diaspora (onvrede). Het betkent dus letterlijk: ontevreden over je geslacht. Het is een onderwerp waar niet zo veel over bekend is en dus voor mij erg interessant is, omdat ik dan zelf informatie moet zoeken. Ik heb het gekozen omdat het me een leuk onderwerp leek met een erg boeiende achtergrond.

Inleiding: Wat is genderdysforie?

Iemand met genderdysforie zit in het verkeerde lichaam. Een man voelt zich vrouw in plaats van man, andersom kan dit natuurlijk ook, een vrouw die zich man voelt.
Deze mensen -vaak jonge kinderen- hoeven niet veel begrip van hun omgeving te verwachten. Tegen kinderen wordt vaak gezegd: “ach daar groei(en ze) je wel overheen”.
Terwijl voor het kind dan heel duidelijk is dat hij een jongen in plaats van een meisje(of anders om) is.
Maar niet alleen voor kinderen is het naar, voor de mensen die zich op latere leeftijd laten ‘ombouwen’ is het nog veel moeilijker. Ouders accepteren in het begin maar moeilijk de keuze van hun kind (op uitzonderingen na natuurlijk). Als zo’n persoon dan eindelijk de stap neemt om zich te laten veranderen heeft de omgeving weinig begrip. Genderdysforie wordt nog altijd als iets raars gezien. Iets wat mensen ook nog veel doen is genderdysforie verwarren met transseksualiteit, hier is echter tot aan de verandering (operatie) aan toe geen sprake van. Men is er ook nog niet helemaal achter hoe genderdysforie ontstaat. In de ‘transseksuelen’ wereld bestaan er 2 soorten uitingen;
De primaire en de secundaire transseksuelen. De primaire transseksuelen zijn mensen die vanaf de geboorte zich niet thuis voelen in hun eigen lichaam. Ze hebben een heel uitgesproken gevoel. Dit zwakt wat af aan het begin van de puberteit maar als het lichaam gaat veranderen komt het gevoel weer sterk terug. Hun lichaam gaat steeds meer afwijken van het gevoel dat ze hebben. Zij zijn heel duidelijk en weten wat ze willen.
Bij de andere groep wordt pas op latere leeftijd duidelijk dat ze transseksueel zijn. Dan is het moeilijker om vast te stellen of het om transseksualiteit gaat of dat er psychische problemen zijn.

Mijn hoofdvraag die ik aan het einde ga beantwoorden is dan ook:
Is genderdysforie een psychische ziekte of een lichamelijke aandoening?

Deze vraag ga ik aan de hand van een aantal hoofdstukken en deelvragen proberen te beantwoorden.

Hoofdstuk 1: Hoe ontstaat en ontwikkelt genderdysforie zich?

Het is moeilijk te zeggen hoe genderdysforie zich ontwikkelt, dit is bij ieder persoon anders.
Wat men wel weet is dat het al iets is vanaf de geboorte, alleen worden sommigen mensen zich er pas van bewust als ze al volwassen zijn of in de puberteit zitten. Voor sommige kinderen is het echter al heel lang duidelijk dat ze geen jongetje maar een meisje zijn. Ze voelen zich al zolang “anders’’ dat het voor hun veel normaler is. Voor deze mensen is de stap naar geslachtsverandering veel vanzelfsprekender dan bij de mensen die er pas in de puberteit (of later) achter komen.
Zij moeten eerst met zich zelf uit de worsteling komen en accepteren dat ze anders zijn. Als dat eenmaal achter de rug is moeten ze ook nog eens alle kritiek van de buitenwereld accepteren. Maar als je als persoon dan eenmaal weet wat er aan de hand is, dat er meerdere mensen zijn die zich zo voelen kan dat ook een opluchting zijn.

Voor mensen met de genderdysforie heeft de buitenwereld weinig tot geen respect. Voor mensen met genderdysforie is dat ontzettend moeilijk. Ze moeten zich constant verdedigen tegen de buitenwereld en haar kritiek. Het is dan ook niet gek dat in sommige gevallen dit leid tot psychische stoornissen met soms als einde zelfmoord.

Het is eigenlijk heel triest dat zoiets in de wereld kan gebeuren. Er is niks voor als 1e artikel in de grondwet opgenomen:

Artikel 1. Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Als je dit dan zo leest zou je denken dat er niks aan de hand is. Echter is het een groot probleem in Nederland; het discrimineren om geslacht, geloofsovertuiging of ras.
Het is eigenlijk schandalig dat zoiets in Nederland kan gebeuren. Ik vind ook eigenlijk dat de overheid veel meer geld aan campagnes hierover aan moet besteden. In plaats van al die autowegen steeds. Of ander onnuttige dingen.

Hoe ontstaat het?
Normaal gesproken wordt bij de bevruchting bepaald of iemand een jongen of een meisje wordt. Dit gebeurt op het moment dat de geslachtschromosomen van vader en moeder samensmelten. Samensmelting van twee X chromosomen betekent dat de vrucht zich tot een meisje ontwikkelt en samensmelting van een X en een Y chromosoom betekent dat de vrucht zich tot een jongetje ontwikkelt. Die chromosomen zorgen voor de uiterlijke kenmerken (fenotype), die natuurlijk verschillen bij jongens en meisjes. Ook zorgen deze chromosomen voor de verschillende ontwikkeling van mannelijke en vrouwelijke hersenen.
De hersenen ontwikkelen zich dus bij jongens en meisjes verschillend. Dit gebeurt onder invloed van hormonen in het lichaam tijdens de kritieke periode in de ontwikkeling van de hersenen. Als de vrucht zich tot een jongetje ontwikkelt (XY) produceert het lichaam mannelijke geslachtshormonen, die zorgen voor de ontwikkeling van mannelijke hersenen. Een meisje (XX) produceert vrouwelijke geslachtshormonen, waardoor de hersenen vrouwelijk worden. De hersenen passen dus bij het geslacht. Helaas zijn hersenen zijn heel gevoelig voor veranderingen in hormoonconcentraties tijdens de kritieke periode van de ontwikkeling. Niet alleen de hormonen in het lichaam van de foetus, maar ook die daarbuiten (van de moeder) hebben invloed op de hersenen. Als de hormoonconcentraties in die periode veranderen, kan het dus gebeuren dat de hersenen zich abnormaal ontwikkelen. Een te hoge concentratie mannelijke geslachtshormonen in de baarmoeder of het bloed van de moeder kan er dus voor zorgen dat hersenen zich ontwikkelen tot mannelijke hersenen, ook al is het genotype en fenotype van de foetus vrouwelijk. Vrouwelijke hersenen bij een mannelijke foetus is ook mogelijk.

Hoofdstuk 2; Hoe komt het dat mensen er zo raar op reageren?

Dit is vrij makkelijk te verklaren, omdat het anders is dan zij zelf en wat zij gewend zijn. Hier past heel mooi het spreekwoord bij:

Wat de boer niet kent, dat vreet ie niet

Natuurlijk gaat het dan niet over eten maar over mensen, maar het principe is het zelfde.
Als de boer -of in dit geval de persoon- iets niet kent doet hij ook geen moeite om het te leren kennen. Dit is echt typisch Nederland, die bekrompenheid en zichzelf beter vinden dan de anderen.
Maar ik denk ook dat het komt omdat deze personen er aan de buitenkant normaal en gezond uit zien maar gedragen en kleden zich anders. Mensen verwachten ook een afwijking te zien en bij mensen met genderdysforie zie je geen afwijkingen. Behalve dat soms de kleding of het gedrag anders is. Als jongens in een jurk over straat lopen, worden ze vaak nagewezen of nageroepen. Meisjes hebben het vaak makkelijker, omdat het normaler is voor een meisje om in stoere kleren te lopen. Maar over het algemeen worden ze niet geaccepteerd.
Voor de ouders van genderdysfore kinderen is het ook moeilijk. Ze denken dat ze een dochter hebben en dat blijkt dan ineens een zoon te zijn! Meestal accepteren zij het wel en zij steunen hun kind in het moeilijke proces. Maar ook zij krijgen te maken met de opmerkingen van andere mensen, die het bijvoorbeeld raar vinden dat ouders hun zoon een meisjesnaam geven en in meisjeskleren laten lopen.
Ook volwassen transseksuelen lopen nog vaak tegen problemen aan. Niet alleen worden ze soms nagekeken, maar denk ook maar eens aan het veranderen van je geslacht in je paspoort en andere officiële documenten.

DISCRIMINATIE AMERIKAANSE POLITIE

De transgendervrouwen Christina Sforza en Mariah Lopez zijn naar alle waarschijnlijkheid de zoveelste slachtoffers van discriminerende profiling, (iemand op basis van specifieke persoonskenmerken eruit pikken) en wrede, onmenselijke en vernederende behandeling door de politie van New York (NYPD). (bron; www.amnesty.nl)

Hoofdstuk 3: Wat is het verschil tussen genderdysforie en transseksualiteit?

Het verschil is heel simpel, met genderdysforie heb je het gevoel dat je in het verkeerde lichaam zit en een transseksueel heeft al een geslachtsveranderende operatie begaan.
Veel mensen verwarren dit met elkaar en noemen het allemaal gewoon transseksualiteit.
Er bestaat nog een nog vorm van transseksualiteit, dat zijn de travestieten. Dit zijn (bijna) altijd mannen die zich als vrouw verkleden. Deze mensen voelen zich dan niet genoeg ‘anders’ voor een geslachtsveranderende operatie. Daarom gaan ze (meestal) doordeweeks door het leven als man en in het weekeind als vrouw. Deze mensen doen meestal ook hun uitsterste best om hun ‘dubbelleven’ verborgen voor gewone vrienden en familie te houden.

Hoofdstuk 4: Wat zijn de oplossingen?

Als blijkt dat een kind zich echt ongelukkig voelt in zijn lichaam, is er een behandeling mogelijk. Uiteindelijk kan het geslacht door een operatie veranderd worden, maar dat gebeurt niet zomaar. Slechts een klein deel van de genderdysfore kinderen (ongeveer vijf procent) blijkt later echt zijn of haar geslacht te willen laten veranderen (transseksueel). Eerst moet er dus gekeken worden of het kind transseksueel is.
Er bestaan medicijnen die puberteitsremmers genoemd worden. Deze medicijnen zorgen
ervoor dat de lichamelijke ontwikkelingen in de puberteit stoppen. Dit is om het kind tijd te
geven om na te denken over wat hij of zij wil in de toekomst. In die periode gaan ze vaak
naar een psycholoog om te praten over de voor- en nadelen van geslachtsverandering. Een belangrijk nadeel is bijvoorbeeld dat transseksuelen na de operatie geen kinderen meer kunnen krijgen.
Een groot voordeel van de puberteitsremmers is dat het effect van deze medicijnen omkeerbaar is.

Jongeren die op hun zestiende nog altijd heel zeker weten dat ze in een verkeerd lichaam zitten en dat willen veranderen, krijgen cross-sex-hormonen (hormonen van het tegenovergestelde geslacht). Een kind dat eruit ziet als een jongen maar zich een meisje voelt, krijgt dan vrouwelijke hormonen. Hiermee begint de uitwendige geslachtsverandering, zoals het ontwikkelen van borsten of het krijgen van de baard in de keel.
Daarna wordt het geslacht door een operatie veranderd.

De operatie

Operatie man naar vrouw:
Bij de operatie voor mannen wordt de penis weggewerkt en omgebouwd tot een vagina. De huid van de penis wordt gebruikt om schaamlippen te maken. De gevoelige huid van de penis wordt als een soort clitoris gebruikt. Als er zorgvuldig met de huid wordt omgegaan dan kan men op den duur ook een orgasme bereiken. Geslachtsverkeer is gewoon mogelijk. De borsten worden vaak vergroot met siliconen en de brede kaken en kinnen worden aangepast. Gemiddeld zijn de kosten van deze operatie zo’n 3.500 euro. Er moeten echter nog altijd hormonen geslikt worden.

Operatie Vrouw naar man:
Deze operatie is veel ingewikkelder. Na een jaar hormonen slikken vindt er een borstoperatie plaats. Drie tot zes maanden later wordt de baarmoeder verwijderd. Uit een huidlap kan een penis gemaakt worden, een vleselijk apparaat waarmee je niets bijzonders kan doen, alleen staand plassen. Er kan geen erectie meegekregen worden en ook de seksuele gevoelens verminderen. Ook krijgt men blijvende littekens waar de huidlap weggehaald is. Een andere mogelijkheid is om een kleinere penis vanuit de clitoris te laten maken. De clitoris is door gebruik van hormoonpillen 4 tot 6 cm gegroeid, de lange clitoris wordt tijdens de operatie van onderen losgemaakt zodat hij net als een penis loshangt. De urinebuis wordt verlegd langs de clitoris zodat men staand kan plassen. Tot slot maakt de chirurg van de grote schaamlippen een balzak, op deze wordt er een natuurgetrouwe gevoelige penis die ook stijf kan worden, gemaakt. Er moeten natuurlijk ook hormonen blijvend geslikt worden.
Deze operatie kost zo´n 7.500 euro.
Nederland is een van de weinige landen waar de opratie door het ziekenfonds vergoed worden.

Na de operatie zijn vaak de vrouw naar man transseksuelen meer gelukkig dan de man naar vrouw transseksuelen. Dit komt omdat de man naar vrouw transseksuelen een ideaal beeld in hun hoofd hebben en dit beeld klopt niet na de behandeling en operatie. Men is vaak teleurgesteld omdat alle mannelijke kenmerken niet echt weg zijn. Vaak is het ook moeilijk om als vrouw te functioneren in de maatschappij.

Hoofdstuk 5: Mensen met genderdysforie of transeksuelen

Angela Verschoor

Angela Verschoor werkt bij het CITO-toetsinstituut op de onderzoeksafdeling, waar ze de statistische analyse van toetsen en examens doet. Drie jaar geleden liet ze zich in Thailand haar huidige geslacht aanpassen.

Wanneer realiseerde je je dat je-hoe zal ik dat zeggen- een vrouw in een mannenlichaam was?
Er was bij mij niet een duidelijk punt waarop ik ineens bewust werd van mijn genderdysforie, onvrede over mijn geslacht. Je hoort weleens dat iemand al op de kleuterschool wist eigenlijk een meisje te zijn of te willen worden. Dat was bij mij beslist niet het geval. Ik was een jongetje, en daarmee uit. Wel herinner ik me dat ik het verschil tussen jongetjes en meisjes niet begreep, niet erkende, of misschien wel niet wilde begrijpen. Ik weet het niet. Ik denk dat ik 8 of 9 jaar was toen het niet langer kon ontkennen, maar ook op dat moment raakte het me niet echt. Ik heb dus nooit het gevoel gehad een vrouw in een mannenlichaam te zijn. Ik weet niet hoe ‘een vrouw’ zich voelt, en hoe ‘een man’ zich voelt. Wel weet ik dat ik nooit een man was. Maar een vrouw zal ik ook nooit worden. En toch is de overstap -drie jaar geleden- naar het vrouwenlichaam dat ik nu heb wel de beste keuze die ik in mijn leven gemaakt heb.

Hoe was je puberteit?
Ook in de puberteit kostte het me aardig wat moeite en tijd om me bewust te worden van wat er met me aan de hand was. In die tijd was ik een echte loner, vond nauwelijks aansluiting. Vriendjes die wilden voetballen trokken me niet erg, terwijl ik als jongen bij de meisjes ook niet echt welkom was. Ik denk dat ik ook hierdoor in de eerste klas van de middelbare school een tijdje werd gepest. Daar werd wel snel een eind aan gemaakt, maar mijn ouders waren er wel van geschrokken en zo kwam ik terecht bij een psychiater om me wat weerbaarder te maken. Daar werd al vrij snel duidelijk dat ik zo teruggetrokken was vanwege een reden die ik niet ter sprake wilde brengen. Ik realiseerde me niet dat mijn gevoelens van verwarring rond mijn identiteit iets te maken hadden met dat teruggetrokkene. Na maanden kwam per ongeluk de aap uit de mouw, en toen sloeg de sfeer van de gesprekken helemaal om. Echt iets van: nu kunnen we eindelijk aan het werk!
Maar toen mijn ouders daar lucht van kregen werd de therapie snel gestaakt; dit ging volgens hen helemaal de verkeerde kant op.

En hoe ging het toen verder?
Na die anderhalf jaar bij de psychiater was ik me wel bewust wat er met me aan de hand was, maar ik was nog lang niet zo ver dat ik er iets aan wilde doen. Mijn ouders zouden het niet begrijpen en ik wist ook totaal de weg niet. Het kwam niet bij me op om naar de huisarts te gaan. Ik wachtte, verdrong, Het kostte al genoeg tijd en moeite om mijn school af te maken. Toen ik het huis uit ging om wiskunde te gaan studeren, heb ik een tijdje serieus overwogen me te melden. Maar ik moest wennen aan het studentenleven en de tactiek van verdringen en uitstellen had ik goed onder de knie. Zo ben ik mijn studietijd doorgekomen. Na mijn studie kon ik naar de VS gaan. Ik heb er anderhalf jaar gewerkt bij de Wereldbank.

Een fijne tijd, heel andere omgeving, maar ik merkte wel dat Amerika beslist geen samenleving was waar ik wilde blijven. En dus kwam ik weer terug naar Nederland. En heel, heel langzaam kwam hier dan mijn acceptatie en de wil echt iets te doen. In die tijd kwam ik regelmatig in Engeland, en daar ben ik via internet in contact gekomen met lotgenoten. En daar ook kwam ik tot de conclusie dat ik me ooit zou laten opereren.

Waarom heb je je in Thailand laten operen? Dat kan hier toch ook, bij de Vrije Universiteit bijvoorbeeld?
Ik heb me bij de VU vreselijk met een kluitje het riet in laten sturen. Er was een wachtlijst van 3 maanden, maar dat bleek 14 maanden te worden. Toen kreeg ik eindelijk een psycholoog te zien, iemand die net was afgestudeerd. De eerste standaardvraag was wat ik hier kwam doen. Mijn antwoord was wat voor meerwaarde ze me te bieden hadden naast het traject dat ik al was begonnen met hormonen nadat ik een Engelse specialist had geraadpleegd. Dat viel verkeerd. Om een lang verhaal kort te maken: ik ben daar gillend weggelopen, en heb mij in Thailand laten opereren.

Heb je eigenlijk een seksuele of erotische oriëntatie, een voorkeur voor een van de geslachten? Zou je jezelf dan biseksueel kunnen noemen?
Eigenlijk moet ik helemaal niets van dit soort onderscheidingen hebben. Ik houd van een bepaald persoon en daarbij is de persoonlijkheid veel belangrijker dan het lichaam. Ik zou mezelf niet gauw biseksueel noemen, hoewel het strikt genomen wel correct is. Ik heb een typisch mannelijke hobby. Ik houd er een oldtimer op na. Laat ik zeggen dat ik een lichte voorkeur heb voor vrouwen. Met mijn partner heb ik veel meer een relatie die is gebaseerd op intimiteit dan seksuele lust. Seks hebben we dan ook nauwelijks

-Uit het bovenstaande interview heb ik bepaalde seksuele gerichte vragen weggelaten omdat ik vond dat die niet echt er toe deden. Ze waren teveel op de seks gericht en niet op de persoonlijk gevoelens van die vrouw-

Een vrij bekende transseksueel is Kelly, Kelly heeft in het Big Brother huis gezeten en hiermee een vrij grote bekendheid gekregen.

Kelly is dezelfde persoon als Ferry van der Veer. Toen hij klein was, wilde hij liever een meisje zijn. Nog maar anderhalf jaar geleden ging hij onder het mes, om een vrouw te worden.

Quote van Ferry: \"Voor een buitenstaander
Kelly, toen nog Ferry, op 10-jarige leeftijd is het moeilijk te begrijpen dat een jongetje
zich een meisje voelt. Ik wilde als kind al meisjesdingen doen, ik nam barbies mee naar school en ging bij de meisjes zitten. Maar toch was ik een jongetje. Ik wist dat ik een piemeltje had. En het gevoel dat er iets niet goed was begon toen al een beetje aan me te vreten. En het werd steeds moeilijker. Het kleine stukje waarin ik verdrietig was, werd steeds groter. Ik ging steeds meer beseffen dat ik zelf niet klopte.\"
Bron: Algemeen Dagblad, 23-12-2000

De geslachtsveranderende operatie vond plaats op 7 februari 2000, in het VU ziekenhuis in Amsterdam. Hierna gaat Ferry van der Veer, door het leven als Kelly van der Veer

Ik vind deze operatie vrij goed gelukt, je ziet bijna geen verschil met een ‘echte’ vrouw.

Hoofdstuk 6: Hoe ga je ermee om als iemand in je omgeving genderdysforie heeft?

Het kan voor een naaste nogal zijn moeilijk om om te gaan met iemand die in zijn omgeving genderdysforie heeft. Er wordt vaak gedacht dat het iets tijdelijks is en dat de persoon er met wat praten wel over heen komt. Echter, dit is niet het geval. Zoiets zit veel en veel dieper dan men denkt. Iets dat in de hersenen zit gaat niet zomaar weg. Sterker nog het blijft er altijd zitten. Het is een deel van die persoon. Je kan beter er gewoon voor de persoon zijn en hem of haar steunen. En vooral zeggen dat de persoon niet abnormaal is en dat er veel meer mensen zijn die dit hebben. Geef de persoon het gevoel dat hij of zij normaal is, ook al voelt de persoon dat niet. Je moet je bedenken dat de persoon het al zwaar genoeg heeft zonder al die goedbedoelde tips en meningen van de personen om hem of haar heen.
Een luisterend oor zijn helpt het beste. Ook kan je de persoon erop wijzen dat er bepaalde sites zijn die over genderdysforie en transseksualiteit gaan.

Enkele hiervan zijn:

http://home.hetnet.nl/~mikage/index.html

http://www.wgtrans.nl/

http://www.europeants.org/WTPS/

http://www.lkgtent.nl/

Deze sites geven informatie over transseksualiteit en het gebeuren erom heen. Vaak staan hier ook telefoon nummers bij voor nog meer informatie.

Antwoord op hoofdvraag: Is genderdysforie een lichamelijk of psychische aandoening?

Genderdysforie is een psychische en lichamelijke aandoening. Het psychische deel zit in de hersenen en het lichamelijk deel in de chromosomen (DNA). De hersenen zorgen tijdens de zwangerschap voor de hormonen die bij het geslacht horen, echter zoals ik al eerder geschreven had, kan dit door de wisselende hormonen van de moeder, of andere oorzaken niet overeen komen met het geslacht van de chromosomen. Hierdoor ontstaat dus een ander ‘gevoel’ in de hersenen. Het kind kan er afhankelijk van de ‘schade’ veel tot weinig last van hebben. Het is eigenlijk niet te zeggen of het lichamelijk of psychisch is omdat het zonder elkaar niet eens tot genderdysforie lijd. Deze 2 dingen zijn dus heel belangrijk in het ontstaan van genderdysforie bij een ongeboren kind.

Nawoord:

Ik vond het een erg interessante ervaring om het werkstuk te maken en kijk nu heel anders tegen zulke mensen aan. Ik veroordeelde ze nooit hoor, maar door me er meer in gaan te verdiepen ben ik er achter gekomen hoeveel moed je eigenlijk moet hebben om naar buiten te komen met je gevoelens, maar vooral met jezelf.
Ik heb ook enorme bewonderding voor de mensen die zich ook daadwerkelijk opererenwant opnieuw je plek in de maatschappij vinden is zwaar, vooral als je net zo’n ingrijpende operatie hebt gehad.
Ik hoop eigenlijk dat wel hier in Nederland meer begrip voor zulke mensen kunnen krijgen omdat het enorm zwaar is als je weet dat je in het verkeerde lichaam zit. En ik heb er vertrouwen in dat dat ooit een keer gebeurd. En dat er tot die tijd maar veel mensen werkstukken of onderzoeken naar doen zodat die er ook zo over gaan denken!

Bronnen:

http://home.hetnet.nl/~mikage/index.html

http://www.wgtrans.nl/

http://www.europeants.org/WTPS/

http://www.lkgtent.nl/

http://www.continuum.nl/index.php?id=214

http://nl.wikipedia.org/wiki/Geslachtsidentiteitsstoornis

http://www.nvsh.nl/sekstant/artikelen/2005juniGenderdysforieinterview.htm