ADHD

Wat is ADHD?

ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder en dat is een aandachtstekortstoornis met of zonder hyperactiviteit. Vroeger werd dit Minimal Brain Dysfunction of Damage (MBD) genoemd omdat men toen dacht dat een kleine hersenbeschadiging de oorzaak was. Vaak denken mensen als ze drukke kinderen zien met ADHD dat het een opvoedingsfout is. Soms lijkt het wel zo maar de opvoeding heeft niets met ADHD te maken. Mensen vaak kinderen met ADHD zijn druk, impulsief (doen iets zonder na te denken over de gevolgen) en vaak erg ongehoorzaam. Kinderen met ADHD hebben moeite om hun aandacht te richten en vast te houden. ADHD wordt bij drie tot vijf procent van de kinderen in de basisschoolleeftijd aangetroffen en bij jongens driemaal zoveel als bij meisjes. ADHD symptomen treden altijd voor het zevende jaar op, vaak al voor het tweede jaar. De diagnose kan pas worden vastgesteld vanaf het vierde jaar. Als ADHD bij volwassenen voorkomt is het chronisch bij kinderen niet altijd. Kinderen met ADHD zijn meestal lichamelijk hyperactief ze bewegen dan meer dan andere kinderen. Kinderen met ADHD kunnen zich wel concentreren maar het kost hun veel meer inspanning dan andere. In de klas zitten ze vaak niet lang stil en vragen veel aandacht. Kinderen met ADHD hebben geen psychiatrische stoornis, emotionele stoornis of verstandelijke handicap. Het is dus een lichamelijk gezond kind met een normale intelligentie en hij vertoont geen persoonlijkheidsstoornissen. Er zijn drie types ADHD te onderscheiden namelijk:
 ADD: Alleen aandachtsproblemen
 HDD: Alleen hyperactiviteit
 ADHD: Een combinatie van hyperactiviteit en aandachtsproblemen

Wat zijn de kenmerken van ADHD?

ADHD kun je bij kinderen op verschillende manieren herkennen. Kinderen met ADHD zijn vaak snel afgeleid, kunnen zich niet lang met één ding bezig houden, ze bewegen overdag en in hun slaap meer en vaker dan kinderen zonder ADHD. Hieronder zijn een aantal verschillende kenmerken van ADHD bij kinderen:

 Overbeweeglijkheid: Kinderen met ADHD bewegen overdreven veel. De motoriek is soms niet goed ontwikkeld dit betekend dat het kind zomaar ergens tegenop kan lopen. De kinderen zijn meestal erg onrustig maar die overbeweeglijkheid kunnen zich afwisselen met perioden van rust.

 Impulsiviteit: Kinderen met ADHD zijn vaak erg impulsief dit betekend dat ze dingen doen zonder nagedacht te hebben over de gevolgen. Een kind met ADHD heeft vaak de neiging om zich met alles en iedereen te bemoeien. Vaak wel goed bedoeld maar dit komt niet altijd zo over bij de anderen in de omgeving.

 Een groot verschil met andere kinderen van zijn of haar leeftijd: Meestal komt de gedachte of het kind misschien ADHD zal hebben op het moment dat het kind voor het eerst naar school gaat. Dan komt het pas echt in contact met andere kinderen van haar of zijn leeftijd en moet er op sommige ogenblikken rust en orde heersen. Het verschil met andere kinderen is dan erg goed te zien.

 Concentratie en aandachtsproblemen: Een kind met ADHD ziet en hoort alles in de omgeving waardoor zijn of haar aandacht afgeleid wordt en zijn concentratie verminderd. Hierdoor is de uitleg van bepaalde leerstof moeilijk op te nemen voor het kind. Dit heeft tot gevolg dat het kind de stof niet kan volgen, achter raakt op de rest van de groep en uiteindelijk niet kan functioneren in een grote klas op een gewone school. Veel kinderen met ADHD gaan dan ook naar een school voor speciaal onderwijs.

 Het gedrag is al langere tijd, zeker meer dan een half jaar, aanwezig: Als hyperactiviteit binnen zes maanden weer verdwenen is, spreekt men niet van ADHD. Van kinderen met ADHD zullen altijd symptomen aanwezig blijven. Dit betekent dus dat volwassen mensen ook hyperactief kunnen zijn, gecombineerd met concentratieproblemen.

 Het kind laat in vrijwel alle situaties hetzelfde hyperactieve gedrag zien: Het hyperactieve gedrag komt in alle situaties voor: school, stad, oma, thuis, kerk, sport, enz. Soms is het overbeweeglijke gedrag op school of thuis wat minder dit komt doordat daar een vaste dagindeling, vaste regels en orde heerst. Hier heeft een kind met ADHD veel steun aan, waardoor hij minder druk wordt.

Zoals je ziet zijn er dus nogal een aantal kenmerken waaraan je ADHD aan kunt herkennen. De kenmerken die ik heb opgenoemd zijn allemaal vrij negatief maar kinderen met ADHD hebben vaak ook positieve kenmerken zoals:

 Ze kunnen spontaan en open zijn
 Ze kunnen over een enorme creativiteit beschikken
 Ze zijn vaak energiek en enthousiast
 Ze hebben humor (hangen vaak de clown uit)
 Ze zijn vaak gevoelig en zorgzaam
 Ze hebben soms een zeer goed inlevingsvermogen

Vaak worden deze positieve punten niet als positief gezien omdat de negatieve punten het karakter van het kind overheersen. Het kind is vaak zo druk zodat mensen zich daar aan irriteren en mensen de positieve punten niet zien. Vaak wordt energiek en enthousiast bijvoorbeeld bij ADHD kinderen meteen gezien als hyperactief en wordt spontaan en open snel als brutaal gezien. Dus worden deze positieve punten al gauw gezien als negatieve punten.

De kenmerken van ADHD bij volwassen zijn wat moeilijker vast te stellen omdat ze er door de jaren heen beter mee hebben leren omgaan. Maar er zijn vaak nog wel een aantal kenmerken te vinden van ADHD bij volwassen zoals:

 Moeilijkheden met het bijhouden van de eigen administratie
 Moeilijkheden met het omgaan van geld
 Zich moeilijk op een taak kunnen concentreren
 Impulsief beslissingen nemen
 Een gesprek moeilijk kunnen volgen
 Moeilijkheden met relaties
 Problemen hebben met het indelen van hun tijd (afspraken inplannen en zo)
 Gemakkelijk gefrustreerd zijn
 Vaak verhuizen, van baan veranderen
 Vergeetachtigheid
 Laag zelfbeeld of onzekerheid
 Neiging om te veel taken op zich te nemen en ze dan niet te beëindigen
 Een baan hebben beneden zijn of haar niveau
 Neiging om onverantwoorde risico’s te nemen

Wat is de oorzaak van ADHD?

Men zoekt de oorzaken van ADHD in een combinatie van biologische factoren en psychosociale factoren. Maar de precieze oorzaak van ADHD is vaak niet op te sporen. Het is namelijk niet zeker vast te stellen met bijv. een EEG (elekto encefalo gram). Ook moderne technieken om het menselijk lichaam te bekijken als MRI, SPECT of PET zijn nog niet voldoende ontwikkeld om de diagnose te kunnen stellen. We weten ook nog steeds niet precies wat er anders gaat in de hersenen en hoe dat zichtbaar te maken is. ADHD is in ieder geval biologisch bepaald. De omgeving heeft vaak wel invloed op de mate van hyperactiviteit maar dit kan het niet veroorzaken zoals eerder al in dit verslag te lezen was. ADHD kan veel verschillende oorzaken hebben. Als de oorzaak waarneembaar is, is deze vrij gemakkelijk op te sporen (hersenfunctiestoornissen).

Hieronder zijn een aantal oorzaken

 Hersenbeschadiging
Een andere oorzaak van overbeweeglijkheid kan zijn hersenbeschadiging. Deze kunnen worden opgelopen bij een hersenvliesontsteking, na geboortecomplicaties, na een ongeval, als gevolg van loodvergiftiging of bijvoorbeeld na een epileptische aanval. Bij deze groep sprak men vroeger soms van Minimal Brain Damage (kleine hersenbeschadiging). Hersenbeschadigingen kunnen over het algemeen niet genezen worden, maar het komt wel voor dat andere delen van de hersenen de ‘beschadigde’ functie overnemen.

 Erfelijkheid:
ADHD is erfelijk. Als het eerste kind ADHD heeft is de kans dat het tweede kind ook ADHD heeft 25%. Bij tweelingen is dit percentage nog hoger; 79% van de eeneiige tweelingen had ADHD als het bij de ander al bewezen was. En voor twee-eiige tweelingen ligt dit percentage op 25%. Soms is de oorzaak van de ADHD een chromosoomafwijking maar het kan ook veroorzaakt zijn met een andere hersenontwikkeling tijdens de zwangerschap of door moeilijkheden tijdens de bevalling.

 Psychosociale oorzaken:
Bij 66% van de hyperactieve kinderen ligt de oorzaak van hun overbeweeglijkheid buiten henzelf. Als de hyperactiviteit wel door de omgeving komt zijn de oorzaken van psychosociale aard. Dit kan ontstaan door stress, moeilijkheden thuis en op school, ernstige gebeurtenissen etc. Het kind kan door deze oorzaken zeer impulsief en overbeweeglijk worden. Als de omgeving goed meewerkt, is de hyperactiviteit goed op te lossen. En omdat dit dus van korte duur kan zijn is hier geen sprake van ADHD.

 Hersendysfunctioneren
In onderzoek waarin de hersenactiviteit van kinderen met ADHD werd vergeleken met die van normale kinderen, trof men een lagere activiteit in het frontale gebied aan. Dus de hyperactiviteit van kinderen met ADHD zou een gevolg kunnen zijn van de onderactiviteit in het frontale hersengebied. Doordat dit maar een minimale afwijking van de hersenen is, is het vaak niet aan te tonen.

 Voedselallergie
Bij een klein gedeelte van de overbeweeglijke kinderen is een voedselallergie de oorzaak. Met voedselallergie wordt bedoeld dat het lichaam heel overdreven reageert op bijvoorbeeld bepaalde kunstmatige kleurstoffen en conserveermiddelen. Vaak als het juiste dieet is gevonden is de overbeweeglijkheid verleden tijd. Wordt aan het kind één keer het verkeerde voedsel gegeven, dan kan het een dag lang hyperactief zijn.

 Omgevingsfactoren
Gezinsfactoren kunnen ADHD kenmerken wel versterken, maar niet veroorzaken. Er is eerder sprake van risicofactoren die ADHD kunnen veroorzaken. Zo kunnen bijvoorbeeld spanningen in een gezin (scheiding, overlijden) een aanleiding zijn voor ADHD. Maar deze risicofactor kan natuurlijk ook andere gevolgen hebben.

Is ADHD te behandelen?

Er zijn twee werkzame behandelmodaliteiten: medicatie en behandeling op gedragstherapeutische basis. Medicatie betekent vooral toediening van methylfenidaat, met de merknaam Rilatine en d-amfetamine (Dexedrine). Het gaat hier om amfetamine-achtige stoffen die tot verslaving kunnen leiden. Bij normale dosering en gebruik is de kans dat het kan leiden tot verslaving erg klein. Gedragstherapie en medicijnen (Ritalin)zijn de meest toegepaste vormen van behandeling bij ADHD. De resultaten die hiermee behaald worden zijn vaak van korte duur. Als een kind zoveel last van ADHD gaat krijgen bestaan er de volgende medicijnen, Clonidine en Ritalin. Het bekendste is Ritalin, een stimulerend middel dat juist bij ADHD remmend werkt op het drukke gedrag. Daardoor kunnen ze zich beter concentreren.Het geneest niet, het bestrijdt alleen de symptomen. Ritalin werkt binnen een half uur en is na twee of drie uur weer uitgewerkt. Aan het voorschrijven gaat eerst een uitgebreid onderzoek door specialisten vooraf. Nadelen van Ritalin zijn een aantal bijwerkingen die kunnen optreden zoals:
• inslaapproblemen (10-20%)
• verminderde eetlust (10-40%)
• misselijkheid (20%)
• hoofdpijn (15%)
Een uitgebreid onderzoek door de Gezondheidsraad heeft uitgewezen dat Ritalin als een veilig middel beschouwd kan worden. De nadelen van het gebruik vallen weg gezien de zeer positieve uitwerking van dit medicijn. Gedragstherapie is erg belangrijk omdat de kinderen hierdoor toegankelijker zijn.