Zonnestelsel

Het zonnestelsel

Het zonnestelsel waar wij in leven, bestaat uit de zon met daarom heen cirkelende planeten, waar de aarde één van is. Om sommige van deze planeten draaien op hun beurt planeetmanen, deze zijn ook in cirkelvormige banen. De zwaartekracht is de oorzaak van deze cirkelvormige banen. Omdat de zon veel zwaarder is dan alle andere planeten samen, draaien de planeten om de zon, daarom is de zon het middelpunt van het zonnestelsel. En de planeten zijn dit voor de manen die om een bepaalde planeet heen draaien, omdat de zwaartekracht van de planeten op zijn beurt weer groter is dan die van de manen.

Vlakbij de zon bevinden zich de planeten Mercurius, Venus, Aarde met de maan, de planetoïden en Mars. Verder weg staan Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunes. Het verste weg staat Pluto.

De zon

De zon is het centrale hemellichaam van het stelsel waar wij in leven. De zon is de meeste nabije ster en staat model voor de rest van de sterren. De zon bestaat voor 80% uit waterstof en voor 20% uit helium. In het centrum van deze reusachtige gasbol vinden kernreacties plaats. De energie hiervan bereikt in de vorm van warmte en licht het oppervlak van de zon. In de kern bedraagt de temperatuur een hoogte van 10 miljoen ºC en dit neemt af tot 6000 graden aan het oppervlak. De afstand van de zon tot de aarde bedraagt 149,5 kilometer. Deze afstand noemt men de Astronomische Eenheid (A.E.).

De bestraling van de aarde door de zon is de oorzaak van alle op aarde voorkomende meteorologische verschijnselen. De aarde ontvangt slechts een klein deel van de door de zon uitgestraalde energie. Veel schadelijke stralen worden bijvoorbeeld door de atmosfeer tegengehouden.

Zonnevlekken, donkere vlekken die aan het oppervlak van de zon te zien zijn, werden voor het eerst ontdekt door Galilei; hij berekende hieruit de omloopstijd van de zon. Deze donkere vlekken zijn iedere 11 jaar beter te zien.

Mercurius

Mercurius is de eerste planeet van ons zonnestelsel gerekend vanaf de zon. Doordat zij zo dicht bij de zon staat, is deze vaak moeilijk te zien. Mercurius is praktisch even groot als onze maan en ze lijken ook in veel opzichten op elkaar. Het oppervlak is bezaaid met kraters, bergen en valleien. Volgens waarnemingen moeten de bergen op Mercurius 3 à 4000 km hoog zijn. Op Mercurius is er geen lucht en water aanwezig. Op Mercurius zijn er heel grote temperatuurverschillen mogelijk. Aan de dagkant kan de temperatuur stijgen tot + 300 graden Celsius, maar aan de nachtkant kan het dan -250 graden zijn. De afstand tot de aarde varieert van 84 tot 218 miljoen kilometer. Dit komt doordat beide planeten een andere omlooptijd om de zon hebben. Mercurius heeft een omlooptijd van 88 aardse slagen. In diezelfde tijd draait hij ook een keer om zijn as.

Venus

Venus is de tweede planeet van het Zonnestelsel, gerekend vanaf de zon. Venus is ongeveer net zo groot als de aarde. En qua oppervlakte lijken ze ook wel een beetje op elkaar. Alleen is er op Venus geen water aanwezig, waardoor de continenten oprijzen als uitgestrekte hooglanden. Een groot verschil met de aarde is dat de atmosfeer van Venus wel 100 maal dichter is en deze bestaat vooral uit koolzuurgas. De (soms) 70 kilometer hoge ondoorzichtige wolkenlaag bestaat uit zwavelzuur. Er is weinig licht op Venus, je zou het het beste kunnen vergelijken met een zwaar bewolkte dag hier op Aarde. De temperatuur op Venus is dag en nacht praktisch gelijk, zo’n 500 graden. De dagen en nachten op Venus duren bijna even lang als de zomer en winter, dit is samen een Venusjaar van ongeveer 8 aardse maanden.

De aarde

De aarde zou indien zij geen hoogteverschillen zou hebben, bedekt zijn met een laag water van 3 kilometer dik. Deze massa water heeft een matigend effect op de temperatuur, dat varieert van de -80 graden op de polen en de +60 graden rond de evenaar. De aarde bevat ongeveer 72% water. De aarde is omgeven door een dampkring, deze bestaat uit 80% stikstof en 20% zuurstof. De wolkenlaag die wij praktisch iedere dag zien, bestaat uit waterdruppels, sneeuwvlokken en ijskorrels. Het hoogste punt op de aarde is de Mount Everest, deze is 8848 meter hoog. Dit is een heel verschil met een diepste punt in de oceanen. Deze diepte kan meer dan 10 kilometer bedragen. De aarde is nog steeds een vuurbol, er is nog steeds veel vulkanische activiteit in de aardkorst. Door deze activiteit en erosie aan het aardoppervlak van zand, wind en regen is er van de veelheid kraterinslagen van meteorieten, zoals we die zien op de andere hemellichamen, weinig terug te vinden.

De maan

Op de maan ontbreken lucht en water. Overdag is het daardoor aanhoudend droog, zonnig en zeer warm met maximum temperaturen van 120 graden. En ’s nachts kan de temperatuur dalen tot 150 graden onder nul. Doordat de maan in 28 dagen om de aarde draait, ontstaan de ‘schijngestalten’: dat zijn die gedeelten die door de zon beschenen en daardoor zichtbaar geworden zijn. Er zijn verschillende gestalten: Nieuwe maan: de zon staat in diezelfde richting van de maan, waardoor de maan onzichtbaar is. Volle maan: de maan staat in de tegenovergestelde richting van de zon waardoor de verlichte zijde van het maanoppervlak zichtbaar is. Op de tussenliggende dagen is een deel van het maanoppervlak zichtbaar en spreekt men van een eerste en een laatste kwartier.

Mars

Mars lijkt het meeste op Aarde. Hij dankt zijn naam aan de Romeinse God van de Oorlog.

Elliptisch kun je de baan van Mars noemen. Dat kun je merken aan de temperatuurschommelingen van 30 graden van Mars tot de zon. De temperatuur op de bodem van Mars verschilt van -80 graden Celsius tot +20 graden. De oppervlakte van Mars is even groot als het oppervlak van de aarde, maar Mars is kleiner. Een groot deel van het oppervlak is bekraterd en oud.

Mars heeft een heel gevarieerd en interessant oppervlak, bijna het meest gevarieerd van alle planeten. Alleen Aarde staat daar nog boven. Sommige delen van het oppervlak noem ik nu: - Tharsis: een grote uitstulping van + 4000 kilometer lengte en 10 kilometer hoogte. - Hellas Planita: een krater in het zuidelijke gedeelte van + 2000 kilometer in de diameter en 6 kilometer diepte.

De dagen op Mars duren circa 40 minuten langer dan op aarde. Er zijn ook jaargetijden die 2 keer zo lang duren als bij ons op aarde. De afstand tot de aarde is + 400 miljoen kilometer.

Mars doet er 2 jaar over om een omloop te maken om de zon. De temperatuur op Mars is kouder, zo ongeveer -25 graden Celsius. Het loopt eigenlijk van +20ºC tot -120ºC. De oppervlaktestof is heel rood, dat komt doordat het veel waterhoudend ijzeroxide bevat. De atmosfeer bestaat vooral uit koolstofdioxide(95.3%), maar ook uit veel kleinere stoffen, zoals stikstof(2.7%), argon(1.6%), zuurstof(0.15%) en water(0.03%).

Jupiter

‘De koning van de planeten’. Zo wordt deze planeet genoemd. Jupiter is groot. Aarde past er maar liefst 1300 keer in. Om Jupiter heen zijn 16 manen.

In de kern van Jupiter is een laag van vloeibare waterstof. Door hoge druk gaat deze laag over in metallieke waterstof. In het centrum van Jupiter is een kern van gesteente. De temperatuur is daar ongeveer 30000 tot 35000ºC, dat is de hoogste temperatuur op de hele planeet. De hitte neemt naar buiten toe flink af. Jupiter heeft 1 bekende plek, namelijk de ‘Rode Vlek’. Dit is een wervelstorm in het wolkendek van Jupiter.

Het wolkendek van Jupiter heeft een apart profiel. Ook hebben ze wolkenbanden. Die bestaan uit waterstof, helium, methaan en ammoniak. Als je over Jupiter spreekt, kun je het niet hebben over een ster, ondanks dat het licht, warmte en radiostraling uitzendt. Hij is te zwaar om een ster genoemd te worden. Onze kern is net zo groot als de kern van Jupiter, maar die van Jupiter is veel zwaarder, dit komt door de samen persing door de druk. Verder bestaat de kern zelf uit een vloeibare of een vaste stof.

Saturnus

Na Jupiter is Saturnus de grootste planeet van het zonnestelsel. Het is de 6e planeet vanaf de zon geteld.

De aarde past 760 keer in Saturnus. Het gewicht is 100 keer zoveel. Dat komt door de samenstelling, die bestaat uit helium en waterstof.

De planeet en zijn ringen zijn goed zichtbaar door een kleine telescoop. De wolkenbanden zijn zo goed zichtbaar met verschillende kleuren. In de bovenste lagen van de atmosfeer komen wolkengordels voor. Ze bestaan uit waterstof, helium en een beetje ammoniak en methaan.

Saturnus heeft verschillende lagen. Deze ga ik van binnen naar buiten noemen. o De kern
o Een laag van 18000 kilometer bestaande uit metallisch waterstof
o Een vloeibare mantel, hier komt alleen helium en waterstof in voor.

Voor de baan om de zon heeft de planeet 29.5 jaar nodig. De afstand van de zon tot Saturnus is 1.5 miljard kilometer. Een dag duurt 10 uur en 25 minuten.

De ringen die om Saturnus heen ‘zweven’ bestaan uit heel veel kleine ringetjes die weer bestaan uit kleine deeltjes, gassen en stoffen. De ringen die zichtbaar waren door een telescoop hebben zo in de loop van de tijd een naam gekregen. Zo is de buitenste ring de A-ring. Dan krijg je de B-ring. Als laatst heb je de C-ring.

Saturnus heeft 18 manen. De grootste maan heeft een diameter van 5200 kilometer.

Uranus

Uranus staat ongeveer twee keer zo ver van de zon als Saturnus. Uranus is de zevende planeet in het zonnestelsel. De temperatuur op Uranus is -215ºC. Het is daar dus erg koud. De atmosfeer van Uranus bestaat voor het grootste deel uit waterstof(83%). Andere bestanddelen zijn helium(15%) en methaan(2%).

Uranus heeft een blauwgroene kleur. Eerst waren er nog maar 5 manen bekend. Later werden er nog 10 manen bekend, alleen deze zijn veel kleiner. Uranus heeft een afwijkende ashelling. Uranus heeft 15 begeleiders en een ringsysteem. Net zoals de ringen liggen de manen in een vlak boven de evenaar. De als eerste ontdekte manen liggen aan de buitenkant, dus het verst van de planeet verwijdert. De afstand van Oberon tot Uranus bedraagt 580000 kilometer. Dat is dus de verste afstand. Daarna volgt Titania. Deze bestaat uit gesteente en ijs. De oppervlakte zitten vol groeven.

Neptunes

Neptunes is koud en winderig. Dit is de achtste planeet. Uranus vertoont geringe afwijkingen in zijn baan. De planeet heeft 164.8 jaar nodig voor zijn omloop om de zon.

In de dichte atmosfeer van Neptunes is de geluidssnelheid goed te meten. Sommige onderzoekers hebben hier snelheden gemeten van 2000 kilometer per uur. Neptunes is daarmee de stormachtigste planeet van allemaal. Neptunes straalt 2.5 keer zoveel warmte uit dan dat ze van de zon ontvangt. Neptunes is de vierde planeet met een ringstelsel. Ze heeft 8 manen. Neptunes heeft dus 8 begeleiders. Ze bevinden zich binnen en buiten het ringstelsel. Neptunes is een bijzondere planeet. Hij heeft een enorm lage temperatuur. Met -235ºC komt hij het dicht bij het absolute nulpunt van allemaal. Het absolute nulpunt is 273ºC = 0ºK.

Neptunes bezit 2 smalle en 2 brede ringen. Ze zijn zwak ontwikkeld en bestaan voornamelijk uit ijs.

Pluto

Pluto is de buitenste planeet. Hij heeft een afstand van + 6 miljard kilometer tot de zon. Pluto heeft maar 1 maan, deze heet Charon. Hij heeft verder ook geen ringen. Pluto heeft een doorsnee van 2300 kilometer en is daarmee de kleinste planeet van ons zonnestelsel.

Ze worden ook wel dubbelplaneet genoemd, Pluto en Charon. Ze draaien namelijk om een gemeenschappelijk zwaartepunt dat tussen beide in ligt.

Men is er nog niet echt over uit waar Pluto nou uit zou bestaan. Ze denken dan Pluto hoogstwaarschijnlijk uit gesteente en ijs bestaat. De oppervlaktetemperatuur is -220ºC. Een dag op Pluto bedraagt 6.4 dagen. En de maan Charon draait in die tijd om Pluto. De baan om de zon, en dus een Pluto-jaar, duurt meer dan 248 jaar.

Dat Charon en Pluto elkaar zo sterk beïnvloeden komt door de kleine afstand van minder dan 20000 kilometer.

Charon is de grootste maan in het zonnestelsel. Dit staat dus geheel in tegenstelling met zijn planeet. De diameter bedraagt zo ongeveer 1200 kilometer. Hij is dus half zo groot als Pluto.

De oppervlakte van Charon is sterker dan die van Pluto. Deze bestaat namelijk uit zeer verhard ijs. Op Pluto is er bevroren methaan en dat is op zijn maan niet te vinden vanwege een mindere massa. De oppervlakte op Charon is ook donkerder dan die op Pluto.