Schoonheidsidealen : Anorexia Nervosa en obesitas

Schoonheidsidealen
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - - - - - - -

Schoonheididealen (verschillen over de hele wereld).
Het leuke van schoonheidsidealen is dat ze er altijd al zijn geweest, en altijd al anders zijn geweest over de hele wereld. Vroeger waren er ‘modetrends’ die wij tegenwoordig echt niet mooi meer zouden vinden, en dat zal in de toekomst ook zo zijn. Schoonheid is vanaf vroeger al een van de meest besproken zaken. Dat kan je zien aan dat het vaak een van de hoofdzaken in mythen, verhalen en sprookjes is. Het gaat dan over de hoeveelheid schoonheid of het doel ervan, en het maakt niet uit of het nou over prinsessen gaat of verleidelijke monsters. Ook in de kunst kom je verschillende schoonheidsbeelden tegen, kijk naar portretten van vrouwen en mannen, beelden, tapijten en ook in muziek word de schoonheid beschreven.
Schoonheid is meer een mening, en word gevormd door in welke cultuur en omgeving je opgroeit. In westerse landen had je jurken met hoepels veel make-up en opgestoken haar. Maar in Afrika had je uitgerekte oorlellen, halsrekkende ringen en een plaat in de onderlip. In China zie je nog steeds ingebonden voeten langs lopen en op tropische eilanden lopen mannen van top tot teen getatoeëerd. Zo zag je dat het een rage in het westen was de vrouwen de taille zo slank mogelijk werd gemaakt door middel van korset, terwijl in de oosterse landen weelderige, mollige vrouwen met veel rondingen gewild waren.
Wat je vandaag de dag ziet, in westerse landen is het in de mode om slank en gespierd te zijn. Maar onder tussen vinden ze je in het oosten nog steeds mooier als je ronde vormen hebt. Zo zie je, dat wat vroeger ‘rages’ waren,
tegenwoordig nog steeds voor / terug komen.

Heeft het ideaalbeeld van nu ervoor gezorgd dat steeds meer mensen leiden aan een eetstoornis?
Het ideaalbeeld van nu is niet veel anders dan van vroeger, eigenlijk als je het is even bekijkt zijn de ideaalbeelden van vroeger nog extremer dan tegenwoordig! Alleen zie je het bij een veel grotere groep dan vroeger, het is populair. Wat dus opvalt, door de tijd heen is de groep mensen die zich er iets van aantrekken gegroeid, tegelijk met de media. De kranten werden betaalbaar, er kwamen tijdschriften, televisie en internet. En overal zie je dezelfde beelden; dunne/slanke, (soms iets gespierde) vrouwen. En ook mannelijke mannen, waar je moet denken aan gespierd met geen grammetje vet. Het probleem is dus de media!

Waarmee beïnvloed de media het schoonheidsbeeld?
Je ziet dus dat de media op een zekere manier een slechte invloed heeft op de mensen. Maar als de media het dus veroorzaakt, kan hij het ook voorkomen! Gelukkig ziet sommige media dit ook, en wordt er ook wat mee gedaan. Neem Dove, dat is een merk schoonheidsproducten en dus erg gevoelig op dat gebied. Nou heeft Dove een campagne opgericht die ‘Tijd voor Echte Schoonheid’ heet. De campagne ontwikkelt en verspreidt middelen, gericht op het mogelijk maken en het versterken van de acceptatie ven een brede definitie van schoonheid door en voor meisjes. En daarnaast biedt de campagne de benodigde hulpbronnen aan organisaties die een bredere definitie van schoonheid aanmoedigen. Ook werken zij alleen met ‘een maatje meer’ – modellen in hun reclames. Dit is natuurlijk heel erg goed van Dove en er zijn op het hele internet alleen maar complimenten te vinden over deze campagne! Het raakt de mensen echt, want zo zien ze dat het eigenlijk alleen maar idealen zijn die je in je hoofd hebt. Zoals Dove de schoonheid laat zien is dat dit pas een mooi ideaal is, en het is hun doel dat mensen hun ideaal overnemen. Helaas zie je het nog bij lange na niet bij de hele media, maar de eerste stappen zijn gezet.

Anorexia nervosa
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - - - - - - -

Wat is anorexia nervosa?
Anorexia is een eetstoornis waarbij iemand een zodanig grote angst heeft om dik te worden, dat deze persoon probeert een extreem laag gewicht na te streven. Het zelfbeeld van een anorexia patiënt is helemaal vervormd, zowel van het innerlijk als van het uiterlijk. Ze zien hun spiegelbeeld véél dikker dan dat het in werkelijkheid is. Qua innerlijk is vooral aan de orde dat ze het zichzelf kwalijk nemen dat ze honger hebben, of dat ze zich niet houden aan de strenge afspraken die ze met zichzelf gemaakt hebben. Zo komt het ook vaak voor dat mensen met anorexia in zichzelf gaan snijden om zichzelf te straffen. Dit wordt ook wel automutilatie genoemd. De naam anorexia nervosa is voor het eerst gebruikt in 1984 door de Engelse arts Gull.

Waarom zijn bepaalde mensen zo gevoelig voor het krijgen van anorexia?
De pubertijd is een leeftijd waarop anorexia vaak wordt ontwikkeld. Het speelt vooral onder meisjes, dit heeft verschillende redenen. Ten eerste veranderen meisjes in de puberteit meer dan jongens. Of in ieder geval, meisjes worden breder bij hun heupen en ze worden steviger. Bij meisjes is het schoonheidsideaal vooral dat ze slank moeten zijn. Volgens het schoonheidsideaal bij jongens geldt vooral bredere schouders en meer spieren. Je zou dus kunnen zeggen dat de puberteit voor jongens in hun voordeel werkt.
De tweede reden dat anorexia vooral onder jonge meisjes speelt, is dat de mode vooral gericht is op vrouwen. In de modewereld is de regel, hoe dunner hoe beter. Meiden die model zijn, zijn vaak ook knap in hun gezicht, waardoor de link door jonge meisjes al snel word gelegd dat ze op een model moeten lijken om mooi te zijn. Bovendien zijn er meisjes die zoveel geven om mode, kleding en hun uiterlijk, dat ze leven volgens de normen en waarden van de modewereld. In de rest van het verslag ga ik deze eetstoornis benaderen vanuit het vrouwelijke opzicht, omdat het een stoornis is die voor 90% onder vrouwen speelt.
Culturele, sociale, psychologische en biologische factoren kunnen een rol spelen bij het ontwikkelen van anorexia nervosa.

Wat zijn de meest gebruikte manieren onder anorexiapatiënten om af te vallen?
De manier waarop je afvalt bij anorexia, is veel extremer dan bij de reguliere afvalmethodes. Omdat deze meisjes zich hebben overgegeven aan deze ‘leefstijl’, zijn ze bereid tot het uiterste te gaan. Zelf zien ze niet hoe verwoestend deze manier van afvallen is voor hun lichaam en geest. Ik noem een paar voorbeelden van afvalmethodes, genoemd op een Pro-Ana website:

• Het 50-dagen dieet. Dit is een dieet dat bestaat uit 5 fasen, waarbij je iedere dag wisselt van het aantal calorieën dat je eet. Het grootste aantal calorieën is hierbij 500, het kleinste is 0 (vasten).
• De neiging om te eten onderdrukken. Dit kan je doen door bijvoorbeeld jezelf in je maag te stompen, aan een stukje chocolade ruiken om het gevoel te krijgen dat je het daadwerkelijk hebt gegeten, je tanden te vaak poetsen (de smaak van voedsel is hierna niet lekker meer) of door voor de spiegel te gaan staan; als je al je vet ziet heb je snel geen trek meer.
• Veel sporten zonder te eten. Als je niet eet voor het sporten, zal je lichaam de vetten en spieren af gaan breken. Hierdoor word je dunner en verlies je gewicht. Ook het eten van ananas helpt de vetverbranding te versnellen.
• Pillen slikken. Er zijn veel verschillende soorten pillen die je kunt slikken. De meest gebruikte zijn toch wel vitaminepillen (omdat je geen energie kunt halen uit voedsel) en laxeerpillen (deze zorgen voor een versnelde stoelgang, zodat je lichaam niet de tijd krijgt de voedingsstoffen uit het voedsel te halen). Ook worden zogenaamde ‘Fatburners’ gebruikt. Deze zorgen ervoor dat als je gaat sporten, het vet veel sneller verbrandt dan normaal.
• Braken. Veel meisjes die anorexia hebben wonen nog bij hun ouders. Om hun eetstoornis verborgen te houden voor hun ouders eten ze meestal wel wat mee tijdens het ontbijt/lunch/avondeten. Maar dit voedsel past natuurlijk niet bij hun eetstijl, daarom gaan ze vaak na het eten naar de wc of badkamer om het weer uit te braken.

Hoe probeert iemand die aan anorexia lijdt het te verbergen voor haar omgeving?
Het is van groot belang voor de meeste anorexiapatiënten, dat de omgeving niks doorheeft. Zij zullen immers proberen het afvallen tegen te gaan of hulpinstanties inschakelen. Op Pro-Ana websites worden daarom ook veel tips uitgewisseld om alles zo goed mogelijk te verbergen. Zo zullen ze altijd smoesjes achter de hand hebben waarom ze eten weigeren. Ook ligt de kledingkast vol met wijde kleding, zodat het gewichtsverlies niet zo opvalt.
Het onderwerp ‘Voedsel’ wordt ook vaak vermeden. Verder zijn er nog trucjes als braken in een emmer (zodat het niet wordt opgemerkt dat je na het eten steeds naar de wc gaat), ritselen met chipszak (zodat het lijkt alsof je iets eet) en af en toe opmerkingen maken als: ‘Ik vind die modellen van tegenwoordig echt véél te dun!’ En andere anti-anorexia opmerkingen.

Waaraan kun je iemand die aan anorexia lijdt herkennen?
De meeste meisjes met anorexia proberen dit verborgen te houden voor bijvoorbeeld hun ouders. Maar hoe kunnen ouders de eetstoornis herkennen bij hun dochter? Er zijn een paar kenmerken die in de meeste gevallen gelden bij een anorexiapatiënte.
Zo een persoon kan echt een ‘controlfreak’ worden. Dit is een heel belangrijk punt van deze eetstoornis. De hele dag door calorieën tellen, zélf bepalen wat er in en weer uit gaat. Vooral natuurlijk je lichaam kunnen dwingen mager te zijn. Zo zijn anorexiapatiënten graag in de omgeving van voedsel. Ze kunnen het aanraken, voelen en ruiken, maar dan toch, zoals zij het voelen, sterk en vastberaden genoeg zijn het niet op te eten.
Nog een aantal kenmerken zijn: Zichzelf afzonderen van de buitenwereld, overmatig sporten, kleding en make-up kunnen een obsessie worden en als iets niet zo loopt zoals zij het gepland heeft, kan een woedeaanval het gevolg zijn. En natuurlijk gewichtsverlies en de obsessie voor calorieën. Anorexia is een lastige stoornis om mee om te gaan als familie en vrienden. Het probleem is er volgens de patiënt niet, en dit kan heel frustrerend werken voor de omgeving.

Welke gevolgen heeft anorexia?
Anorexia nervosa heeft helaas erg veel, ernstige, gevolgen. Dit komt doordat voedsel de brandstof is van je lichaam. Zonder eten ga je dood. Zo simpel is het. Hier volgen een aantal gevolgen van deze eetstoornis:

• Het uitblijven van de menstruatie. Dit is over het algemeen tijdelijk, maar het kan ook gebeuren dat de menstruatie niet meer op gang komt. Dit betekent dus dat je onvruchtbaar bent, en geen kinderen meer kan krijgen.
• Een langzame hartslag en lage bloeddruk. Je lichaam doet er alles voor om energie te besparen.
• Blauwe handen en voeten.
• Slecht slapen en concentratieproblemen.
• Een droge, slappe huid en donsachtige beharing op het gezicht, armen, borst en rug.
• Bij mensen die braken of laxeermiddelen gebruiken, kan een kalium tekort ontstaan. Als gevolg hiervan kunnen leverbeschadigingen, spierkramp, hartritmestoornissen en zelfs een hartstilstand ontstaan.
• Botafbraak, spierverslapping en maaginkrimping.

Anorexia heeft dus veel gevolgen. Dit zijn echter niet de ergste gevolgen. Wat echt alles slaat is dat 20 jaar na het begin van de aandoening 15 % van de mensen is overleden aan uitputting of zelfdoding.

Wat is er aan te doen?
Het is inmiddels duidelijk dat anorexia nervosa een gecompliceerde eetstoornis is. Het is hierdoor vrijwel onmogelijk dit zonder professionele hulp op te lossen. Er zijn verschillende behandelcentra in Nederland. Een van deze centra is Novarum, een behandelcentrum voor mensen met een eetstoornis. Zowel mensen met anorexia, als mensen met een eetbuienstoornis kunnen hier terecht. Maar wat gebeurd er eigenlijk in zo’n centrum? We hebben contact gezocht met Novarum, en ze een aantal vragen gesteld.

Novarum is een gespecialiseerd centrum voor eetstoornissen en obesitas. Het grootste deel van de cliënten is vrouw, maar er zijn ook mannen. De naam Novarum bestaat sinds 2005, en is onderdeel van JellinekMentrum. Bij deze instelling bestaat er al sinds de jaren ’90 een afdeling Eetstoornissen.
Wanneer kom je in aanmerking om in behandeling te gaan?
Allereerst moet je een doorverwijzing van je huisarts of therapeut hebben. Hierna heb je twee tot vier intakegesprekken, waaruit zal blijken of deze behandeling geschikt voor je is. Vanaf de leeftijd van 17 kan je bij ons in behandeling gaan.

Wat doen jullie?
Er zijn verschillende programma’s: Voltijdsprogramma’s (hierbij ben je 5 dagen intern, en blijf je dus ook hier slapen), deeltijdprogramma’s (2 dagen intern) en een aantal poliklinische therapieën.
We proberen de irrationele gedachten over voedsel, uiterlijk en gewicht bij te stellen. Wat centraal staat tijdens de behandelingen, is het doorbreken van vermijdend gedrag. We moedigen de patiënt aan gedrag te kiezen, dat ze eerst zou hebben vermeden.
Het voltijdprogramma begint met een klinische fase van 6 tot 12 weken. Je deelt een tweepersoonskamer met een andere cliënt. In deze fase kun je aan het programma wennen én aan elkaar, en krijgen de behandelaars zicht op wat er speelt. Doordat je de weekenden thuis bent, wordt bovendien duidelijk of je het geleerde thuis kunt toepassen.
Zodra je eraan toe bent, start de tweede fase, de dagbehandeling. Je bent dan 5 dagen per week voor behandeling bij Novarum, maar slaapt thuis.
In deze fase wordt het therapieprogramma uitgebreid. Er worden onderdelen toegevoegd die gericht zijn op het veranderen van de problemen die de anorexia in stand houden. Ook is er meer aandacht voor persoonlijkheidsproblemen en sociale vaardigheden.
In de eindfase komen zaken aan de orde als het opbouwen van sociale contacten of het oppakken van werk of studie. De behandeling kan indien nodig met een maand worden verlengd. Dit kan maximaal 3 keer.

Een stukje uit Ana’s Eerste Brief Aan Jou (bron: http://sacrifice.punt.nl )
Je kijkt in de spiegel met ontzetting. Je prikt en port aan het vet dat daar is en glimlacht wanneer je botten ziet. Ik ben daar wanneer je de planning voor de dag maakt: 400 calorieën, 2 uren oefening. Ik ben degene die dit bepaalt, omdat mijn gedachten en jouw gedachten samen één zijn. Ik volg je heel de dag. Op school wanneer je gedachten afdwalen, geef ik je iets om aan te denken. Tel de calorieën na voor de dag. Het is te veel. Ik vul je geest met gedachten van voedsel, gewicht, calorieën en dingen die veilig zijn om aan te denken. Want nu ben ik reeds in je. Ik ben in je hoofd, in je hart en in je ziel. Ik ben de honger in je, de pijn van de honger die je probeert niet te voelen. Spoedig vertel ik je niet alleen wat te doen met voedsel, maar wat te doen ALLE tijd. Glimlach en knik. Stel jezelf goed voor. Pech voor jou dat je honger hebt! Dat kan mij niks schelen! Mijn god, je moet DUN worden, DUN.

Obesitas
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - - - - - - -

Wat is obesitas?
Obesitas is een verschijnsel waarbij het lichaam door vetophoping erg zwaar wordt en wordt gezien als een chronische ziekte. Als je aan obesitas lijdt ben je dus te zwaar, maar in zoverre mate dat het een risico kan vormen voor de gezondheid.
Veel mensen denken dat obesitas voornamelijk wordt veroorzaakt doordat men te veel (slecht voedsel) eet, maar vaak is het een combinatie van een aantal factoren. Enkele voorbeelden hiervan zijn teveel calorierijk voedsel, te weinig lichaamsbeweging, een eetstoornis (bijvoorbeeld BED, een ziekte die lijkt op boulimia, waarbij men alleen last heeft van de eetbuien maar zich daarentegen niet druk maakt om het gewicht), een onderliggende ziekte (bijvoorbeeld de ziekte van Cushing), stress en te weinig slaap. In sommige gevallen krijgt men obesitas doordat men depressief is en opeens heel veel gaat eten (zogenaamde emo-eters).

Wanneer spreekt men van obesitas?
Er wordt niet meteen gesproken van obesitas als je wat overgewicht hebt. Door je Body Mass Index (BMI) te berekenen, kun je zien of je gewicht goed op peil is. BMI geeft het lichaamsgewicht in kilo’s, gedeeld door je lengte in het kwadraat weer. De valkuil van BMI is echter dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen spier- en vetweefsel. Doordat spiermassa over het algemeen zwaarder is dan vetmassa, kan het voorkomen dat een topsporter volgens zijn BMI te zwaar zou zijn, terwijl zijn lichaam in uitstekende conditie verkeerd. Daarom is het ook verstandig om ook de buikomtrek te meten. Ookal is je BMI goed, teveel buikvet is ook schadelijk voor de gezondheid.
Mensen met een normaal postuur hebben een BMI dat ligt tussen de 18,5 en 25,0. Als je BMI tussen de 25,0 en de 30,0 ligt, heb je overgewicht. Ligt je BMI hoger dan 30,0; dan is er sprake van obesitas.
Er zijn gevallen dat het BMI boven de 40 (morbide obesitas) en zelfs boven de 50 (superobesitas) ligt. In deze gevallen lijdt iemand vrijwel altijd aan gewrichts-, hart- of longklachten, suikerziekte of een hoge bloeddruk.

Wat zijn de gevolgen van obesitas?
Zoals al eerder vermeld, is obesitas niet zonder gevaren. Obesitas heeft grote gevolgen voor je lichaam: je wordt zwaarder, je conditie is slecht, en ook is de kans op allerlei hart- en vaatziektes veel groter. Recent onderzoek van de afdelingen kinderoncologie en klinische neurofysiologie van het VU medisch centrum Amsterdam toonde zelfs aan dat kinderen met zeer ernstig overgewicht afwijkende patronen hebben van hersenactiviteit. De communicatie tussen verschillende delen van de hersenen is anders dan die van slanke leeftijdsgenoten.
Ook geestelijk heeft obesitas veel invloed op je lichaam. Als men eenmaal veel is aangekomen, gaat dit niet ten goede van zijn of haar zelfvertrouwen. Het zelfbeeld wordt dus erg laag. Doordat de maatschappij niet is afgesteld op mensen met obesitas, brengt het ook praktische gevolgen met zich mee. Zo kan reizen met het openbaar vervoer een probleem worden, of het vinden van kleding. Daarnaast rekenen veel mensen je af op je uiterlijk en kan het vinden van een baan of partner een probleem worden.

Hoe komt het dat er tegenwoordig een obesitas epidemie heerst?
Zoals meteen te zien is aan bovenstaande grafiek, is het aantal mensen met obesitas de laatste 25 jaar aanzienlijk gestegen. We kunnen zelfs spreken van een epidemie, zo veel inwoners van Nederland (en ook internationaal) lijden aan obesitas. Uit onderzoek van het 15th European Congress on Obesity, blijkt dat bijna de helft van alle Europeanen met overgewicht kampt en 10 tot 20% daarvan obesitas heeft. Op dit congres kwamen bijna 2.500 vetzuchtspecialisten van over de hele wereld bij elkaar om nieuwe gegevens van wetenschappelijke studies uit 74 landen te beoordelen. Uit de onderzoeken kwam naar buiten dat vooral het aantal obezen bij jonge kinderen sterk in toename is.
Maar wat is nu de oorzaak van de explosieve stijging in de afgelopen jaren? De verklaring hiervoor is vrij vanzelfsprekend. Wanneer de kinderen van ‘die goede oude tijd’ zich binnen aan het vervelen waren, werden ze door moeder op straat gezet om zich buiten te gaan vermaken. Wanneer ze na een uur hard voetballen bedelend om voedsel bij de deur kwamen, kregen ze een biskwietje en een glas limonade aan de keukentafel. Na een pauze van vijf minuten werden ze weer op de straat gezet en mochten ze zich weer verder gaan vermaken met buiten spelen. Moeder blij, want die had eindelijk rust, en kinderen blij, want die speelden met vriendjes en vriendinnetjes.
Tegenwoordig gaat het er anders aan toe. Door de komst van gebruiksvoorwerpen als de televisie, computer en de magnetron is het dagelijks leven een stuk veranderd. Bij het voetballen zijn de voeten vervangen door de handen, en is de bal niet langer meer een doodgewone voetbal, maar een virtuele, op het beeldscherm van een spelletjescomputer. En als kinderen na dit ‘intensieve’ spelen honger krijgen, is het niet meer het simpele kaakje aan de keukentafel dat wordt genuttigd, maar wordt de keukenkast geplunderd van al het ongezonde, hedendaagse eten.

Met andere woorden, de jeugd van nu eet meer en beweegt minder dan tegenwoordig. Dit geldt natuurlijk ook voor de rest van de maatschappij. Of er iets aan te doen is, is maar de vraag. Vaak ligt het in iemand eigen hand waarmee hij zijn of haar boodschappenkarretje vult.