Vulkanologie
Vulkanologie is een wetenschap die zich bezig houdt met alle verschijnselen die samenhangen met eruptie van magma aan of dicht onder het aardoppervlak, als gevolg waar van activiteit optreedt. Vulkanologie wordt ook wel vulkaankunde genoemd.
Hoe ontstaat een vulkaan
Wat zijn schollen?
Onze aarde is opgebouwd uit lagen.
Deze lagen zijn van binnen naar buiten: de aardkern, de aardmantel en op de vloeibare mantel ligt de aardkorst.
Die aardkorst is hard, maar hij bestaat niet uit een stuk.
Hij bestaat uit allemaal enorme losse stukken die natuurlijk wel heel dik zijn.
Deze losse stukken heten schollen maar worden ook wel platen genoemd.
Je hebt schollen waar alleen water op ligt zoals bij de zee die noemen ze oceanische schollen.
Er zijn ook schollen waar alleen land op ligt deze noemt men continentale schollen
Andere schollen hebben ook namen, hier zijn alle schollen ter wereld:
Pacifische plaat
Afrikaanse plaat
Euraziatische plaat
Nazca plaat
Antarctische plaat
Indisch Australische plaat.
Wat zijn breuklijnen?
In het vorige stuk is genoemd dat de schollen op de aarde drijven. Die schollen drijven natuurlijk niet zomaar in het rond, nee die liggen vast tegen elkaar aan. Maar er blijft altijd een klein spleetje tussen, dat zijn de zwakke plekken van de aardkorst De aardmantel stroomt en bouwt een enorme druk op. En juist op die zwakke plekken kan de aardkorst gaan breken. Als die breekt stroomt het vloeibare gesteente van de aardmantel naar boven. Op zo’n breuklijn kan het dat er opeens lava uit de grond komt opzetten.
Wat is een eruptie?
Eruptie is de naam voor alle vulkanische gebeurtenissen die je aan de buiten kant kunt zien. Daarbij horen: - ejectie daarbij wordt materiaal de lucht in geslingerd. - extrusie daarbij vloeit er lava uit de vulkaan. - exhalatie waarbij gassen vrijkomen.
Als een eruptie heeft plaats gevonden is er door het opgedroogde lava een bergje ontstaan, dus je kunt aan de hoogte van de vulkaan zien hoe oud hij is.
Hoe werkt een vulkaan?
Een vulkaanuitbarsting ontstaat doordat de uitgang van een kraterpijp geblokkeerd is met lava en stenen, daardoor word de druk en de temperatuur in de krater steeds hoger. Totdat de prop van lava en stenen het niet meer kan houden, de druk wordt zo hoog dat de grond ervan gaat trillen, eerst zacht en dan steeds harder. Vaak komt er ook een rookpluim uit. Als de druk echt te hard wordt schiet de prop van lava en stenen uit de krater. Net zoals dat gebeurd met de dop van een champagnefles. Stenen, as en lava spuiten soms wel kilometers de lucht in.
Vulkanisch gesteente
Zie bladzijde 587 overzicht uit de Winkler Prins.
Lava kun je in drie categorieën indelen namelijk:
-Touwlava: Bij touwlava lijkt het alsof een heleboel touwen naast en over elkaar liggen.
-Bloklava: Bloklava ziet er heel vreemd uit. Het lijkt wel op de inhoud van een omgekiepte legoton.
-Kussenlava:
Kussenlava wordt zo genoemd, omdat het lijkt of er stukken lava aan elkaar gekit zijn
die een kussen vorm hebben gekregen.
Magma
Magma is een stof die bestaat uit gloeiend, vloeibaar uit gesmolten gesteente. Die ontstaat door druk, temperatuurverhoging en andere processen, die nu en dan op sommige plaatsen in de aardkorst kan beginnen en waaruit door uitzetting en ophoping het magma ontstaat. Feitelijk is de scheikundige samenstelling van magma niet bekend. Gedurende het proces, dat vaak op grote diepte kan beginnen, ontsnappen onder andere gasrijke oplossingen naar hogere delen van de aardkorst.
Het verschil tussen lava en magma
Magma is in principe hetzelfde als lava. Het enige verschil zit hem in de plaats waar het zich bevindt. Ze noemen het magma als het onder de grond zit en zogauw het boven de grond komt noemt men het lava.
Indeling van vulkanen
Vulkanen zijn allemaal anders. Sommige zijn erg hoog, andere weer platter. Ook werken ze niet allemaal op dezelfde manier. Uit de ene vulkaan komt veel gassen, uit andere meer stenen en lava. Enkele vulkanen knallen er flink op los, maar er zijn er ook bij die je bijna niet hoort. Ook de lava die uit sommige vulkanen komt kan verschillend zijn. In elke soort lava zit kiezel vermengt met aluminium en ijzer, maar stoffen als: soda, kalk, koolzuur en fluor zitten niet in alle soorten lava. Omdat er zoveel verschillen tussen de soorten vulkanen zijn, hebben ze die in groepen verdeeld. Elke groep is genoemd naar de bekendste vulkaan van die soort.
In totaal zijn er vijf groepen dit zijn ze:
Stromboli-type
De Stromboli’s zijn rustige vulkanen. Wel komt er geregeld wat lava naar buiten, elke week wel een keer. Ook stijgen er steeds gassen uit de krater op.
De vorm van deze vulkaan lijkt op een kegel.
De Stromboli zelf is een eiland-vulkaan in de buurt van Sicilië
Hawaii-type
Ook deze vulkanen maken er geen knalpartij van.
Ze hebben een krater met een doorsnede van 4 tot 5 km.
Bij deze vulkanen is er dus spraken van een Caldera.
Deze Caldera kan niet bewoond worden.
Het borrelt en pruttelt er namelijk van de gloeiende lava.
Ook bij deze vulkanen stijgen er regelmatig gasbellen uit de krater op.
Soms loopt de krater vol met magma. Af en toe loopt er een beetje magma over de rand.
Dan stroomt het magma als lava de berg af. Het gebeurt ook wel eens dat de druk van het magma in een keer zo groot is, dat er een stuk van de rand van de krater afbreekt.
Dan stroomt de hele krater leeg lava massa’s van honderden meters breed komen dan de berghelling afgestroomd. De helling is niet zo steil dus komt de lava niet zo snel naar beneden. Het zijn eilandjes in de zee. De Hawaii-vulkaaneilanden liggen in de Grote Oceaan en behoren tot de Verenigde staten.
Het werkstuk gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
1 seconde geleden
A.
A.
het is een goede werkstuk. Lijpe flavour
14 jaar geleden
AntwoordenP.
P.
Goet werkstuk!!1!
7 jaar geleden
Antwoorden