De brand van Rome (Annales XV)

(38)
1. Er volgt een ramp, het is onzeker of die er is door toeval of door de list van een vorst (want beide stichters zijn verraden). Maar in ieder geval is het ernstiger en gruwelijker dan alle dingen die aan deze stad zijn overkomen door het geweld van het vuur.

2. Het begin is ontstaan in dat deel van het Circus dat grenst aan de bergen Palatinus en Caelius. Waar het vuur door toedoen van winkels, waarin zulk koopwaar was waardoor de vlam werd gevoed waar 't de lengte van het circus aangreep, zodra het begonnen was, terstond heftig en door de wind aangewakkerd.

3. Want noch de huizen omheind met brandmuren noch tempels omgeven door muren of/noch iets anders van uitstel, lag er tussenin.

4. de brand, met felheid zich eerst uitbreidend over de tempels vervolgens zich opreizend naar de heuvels en weer verwoestend de lager gelegen delen, maakte tegenmaatregelen onmogelijk door de snelheid van het kwaad en door de kwetsbaarheid van de stad; door de straatjes, nu eens hierheen en dan weer daarheen kronkelend, en door de onregelmatige bebouwing, zoals het oude Rome was.

5. Daarbij kwamen jammerklachten van angstig zijnde vrouwen, en van zwakken bejaarden en onvolwassen jeugd, en (van) zij die voor zichzelf en zij die voor anderen zorgen, terwijl ze invaliden voortsjouwen of erop wachten, veroorzaken een stagnatie deels door het blijven (het oponthoud), deels door zich te haasten.

6. En dikwijls, terwijl ze achterom omkijken en ze in het nauw gebracht werden door de zijkanten of aan de voorkant, of als ze (dan) naar aangrenzende wijken waren ontkomen, nadat ook deze door het vuur aangegrepen waren, vonden zij zelfs dat wat zij gelooft hadden verweg genoeg in dezelfde toestand terug.

7. Tenslotte waren ze onzeker over wat ze moeten mijden of wat ze moeten opzoeken, zij vulden de straten en ze verspreidden zich over de akkers. Omdat alle bezit verloren was, ook het bezit van 1 dag, stierven sommigen, andere door het gemis van hun dierbare die zich niet hadden kunnen ontrukken uit de brand, hoewel er een vluchtweg openstond.

8. En niemand durfde het vuur te bestrijden door talrijke bedreigingen van velen die het blussen proberen te verhinderen en omdat anderen openlijk fakkels wierpen en luid riepen ze dat ze een opdrachtgever hadden, hetzij om vrijer plunderingen te bedrijven, hetzij op bevel van hem.

(39)
1. Op dat tijdstip, in Antium vertoevend, is Nero niet eerder in de stad teruggegaan dan het vuur zijn huis naderde. Zijn huis waarmee hij het Palatijn verbond met de tuinen van Maecenas. Maar toch kon het vuur er niet van weerhouden worden dat het Palatijn en het hui en alles rondom in de as gelegd werd.

2. Maar als toevluchtsoord voor het verjaagde en vluchtende volk, stelde hij het Marsveld, de monumenten van Agrippa, ja zelfs zijn tuinen open en hij bouwde noodgebouwen opdat deze de vele hulpbehoevenden opnamen. Levensmiddelen zijn aangevoerd vanuit Ostia en vanuit naburige steden en de prijzen van het koren zijn verminderd tot 3 sestertiën per maat.

3. Hoewel deze zaken populair waren, hadden ze geen succes, omdat het gerucht zich verspreid had dat hij juist ten tijde van de brandende stad in z'n privétheater ging en de ondergang van Troje bezongen had, gelijkstellend de huidige ellende aan de oude nederlagen.

(40)
1. Pas op de 6e dag is er een einde gemaakt aan de brand bij de voet van de Esquilijn, door het neerhalen van gebouwen over een enorme oppervlakte, riep het veld en de als het ware lege hemel een halt toe aan het onafgebroken geweld.

2. Maar de angst was nog niet neergedaald of de hoop was teruggekeerd naar het volk: Opnieuw had het open vuur om zich heen gegrepen op de meer open plaatsen van de stad; daardoor was de slachting van de mensen kleiner, maar heiligdommen van de Goden en de zuilengalerij, bestemd voor ontspanning, stortten breder voorover.

3. Deze brand had meer beruchtheid, omdat hij bij de percelen van Tigellinus in de Aemiliana was uitgebroken en Nero werd gezien de roem van het stichten van de nieuwe met zijn naam te zoeken.

4. Rome werd immers verdeeld in 14 wijken, van die blijven er 4 onaangetast, 3 werden tot aan de bodem verwoest; aan/van de overige 7 (wijken) waren weinig sporen van huizen over, gehavend en half afgebrand.

(42)
1. Maar Nero heeft de puinhoop van het vaderland gebruikt en hij bouwde een paleis niet zozeer om edelstenen en goud de bewondering wekten, want die waren allang gewoon en door de zucht naar weelde verbreid, als wel de velden en de meren, en aan de ene kant bossen op een wijze van eenzaamheid en aan de andere kant ontstond ruimte en vergezicht. De architecten en bouwmeesters Severus en Celer, aan hun was lef en karakter, om zelf die dingen die de natuur geweigerd had door hun kunst te beproeven en om te spelen met de financiële middelen van de vorst/keizer.

2. Want zij hadden beloofd dat zij vanaf het Avernusmeer een bevaarbare gracht zouden uitgraven tot aan de monding van de Tiber, langs de dorre kust of dwars door tegenliggende bergen heen.

3. Want niet iets anders vochtigs deed zich voor dan de Pomptijnse moerassen: De andere plaatsen waren (/zijn) steil en droog en als ze al doorgraven konden worden, dan zou het werk ondraaglijk zijn, dan zou er niet voldoende reden voor zijn.

4. Toch heeft Nero geprobeerd om de dichtbijzijnde bergruggen bij het Avernusmeer uit te graven, omdat hij een liefhebber van het ongelooflijke was; De sporen van vergeefse hoop bestaan nog voort.

(43)
1. Maar die delen van de stad die het paleis overleefd hadden, zijn opgebouwd, niet zoals na de Gallische brand, nl. zonder ordening of kriskras, maar met regelmatige rijen van woonblokken en met brede tussenruimte van straten en met een beperkte hoogte van gebouwen en met open(gemaakte) binnenplaatsen en met toegevoegde zuilengalerijen, die de gevels van de huizenblokken moesten beschermen.

2. Nero heeft beloofd deze zuilengalerijen met zijn geld op te zullen bouwen en de leeggeruimde bouwterreinen zou overhandigen aan de eigenaren.

3. Hij voegde premies toe in overeenstemming met de stand van ieder en de omvang van het vermogen van ieder en hij stelde een tijdstip vast binnen welke ze een premie zouden verkrijgen voor de voltooide huizen en flats.

4. Hij bepaalde de Ostiensise moerassen voor het opnemen van puin, en dat schepen die omhoog gevaren waren met koren, naar beneden moesten varen met puin. En hij bepaalde dat de gebouwen die voor een bepaald gedeelte zonder balken waren, verstevigd moesten worden met de Gabijnse stenen en Albaanse stenen, omdat deze steen ontoegankelijk is voor vuur. En hij bepaalde dat er bewakers moesten komen, opdat daardoor het water dat door de willekeur van privépersonen was onderschept, rijkelijker en op meer plaatsen in de openbaarheid stroomde. En hij bepaalde dat iedereen hulpmiddelen voor het bestrijden van vuur in zijn voorhof zou hebben. En hij bepaalde dat alle huizen niet door gemeenschappelijke muren, maar door eigen muren omgeven zouden worden.

5. En die dingen aanvaard op grond van hun nut brachten ook schoonheid aan de stad. Toch waren er die meenden dat die oude vorm meer de gezondheid bevorderd had, aangezien/omdat de nauwte van de straten en de hoogte van de huizen niet zozeer door de hitte van de zon doorbroken kon worden: Maar nu begon de wijdse breedheid en de door geen enkele schaduw beschermende (breedheid), te gloeien door de belastende hitte.

(44)
1. Juist deze dingen werden vantevoren verzorgd door menselijke plannen. Daarna zijn er middelen gezocht om de Goden te verzoenen en ze waren gegaan naar de Sibyllijnse boeken, op grond waarvan er smeekbeden gericht waren tot Vulcanus, Ceres en Proserpina en Iuno werd gunstig gestemd door vrouwen des huizes. Eerst op het Capitool, vervolgens bij de dichtstbijzijnde zee, waarvandaan de tempel en het beeld van de Godin (=Iuno) zijn besprenkeld met daarvandaan geput water; en vrouwen, aan wie echtgenoten waren, vierden rituele maaltijden en nachtelijke godsdienstelijke feesten.

2. Maar noch door de menselijke inspanning, noch door de schenken van de keizer/vorst of door verzoeningsmiddelen voor de Goden, ging het boze gerucht weg, zodat niet geloofd werd dat de brand bevolen was.

3. Dus Nero wees schuldigen aan voor het uit de wereld helpen van het gerucht en hij raakte met speciaal uitgekozen straffen die mensen, die gehaat door hun schanddaden, het volk Christenen noemden.

4. Christus, de grondlegger van die naam was aangedaan met de doodstraf door de procurator Pontius Pilatus, toen Tiberius keizer was; En het verderfelijke bijgeloof, hoewel het voor het moment teruggedrukt was, stak de kop op, niet alleen doorheen Iudea, de oorsprong van dat kwaad, maar ook doorheen de stad, waarheen overal vandaan alla gruwelijkheden en schandelijke dingen samenstromen en in grote getalen uitoefenen.

5. Daarom zijn aanvankelijk diegene, die bekenden Christenen te zijn, gevangen genomen. Vervolgens werd op grond van de aangifte van hen een geweldig grote menigte veroordeeld, niet zozeer wegens de misdaad van de brand (-stichting), als wel wegens hun haat tegen het menselijk geslacht.

6. En aan de stervenden was spot en vernedering toegevoegd, op een zodanige wijze dat ze, bedekt door de huiden van wilde dieren, stierven door het verscheurd worden door honden ofwel opgehangen werden aan kruisen zodat ze zouden branden, zodra het daglicht was begonnen te ontbreken, als nachtelijke verlichting.

7. Nero had zijn tuinen beschikbaar gesteld speciaal voor dat schouwspel en hij gaf een voorstelling in de circus. En hij organiseerde spelen in de circus, waarbij hij, in de kleding van een wagenmenner, zich onder het volk mengde of ging staan op een renwagen.

8. En op grond daarvan ontstond medelijden, hoewel jegens mensen die schuldig waren en die de ergste straffen verdiend hadden, omdat men het gevoel had dat zij gedood werden, niet op grond van het staatsnut, maar voor de wreedheid van 1 individu (=Nero).