Carl Gustav Jung

Carl Gustav Jung: psychiater, praatjesmaker of profeet?

Carl Gustav Jung was een Zwitserse psychiater die bekend staat als de grondlegger van een aantal belangrijke psychologische theorieën. Vandaag blijkt dat niet al die theorieën even correct zijn, of toch niet altijd bewezen kunnen worden. Toch worden veel van zijn bevindingen vandaag de dag nog steeds gebruikt in de psychoanalyse, de leer van de persoonlijkheidstypen in de psychologie, symboliek, …
-De Jungiaanse psychoanalyse/analytische psychologie:
De Jungiaanse psychoanalyse is dé idee die Jung bedacht en waar hij zijn hele leven aan wijdde. Deze theorie handelt onder andere over het collectief onbewuste, de archetypen, de persoonlijkheidstypen, het libido, enz.… De bedoeling van deze psychologie is om het bewuste en het onbewuste met elkaar in contact te brengen om vervolgens bijvoorbeeld psychische problemen op te lossen. Deze vorm van psychologie wordt vaak vergeleken met die van Freud, maar ondanks de band leeraar-leerling zijn hun theorieën beslist zeer verschillend. De theorieën van Freud waren immers vooral toegespitst op complexen en dan voornamelijk de seksuele, terwijl die van Jung veel breder is en bij gevolg ook veel juister.
de analytische psychologie wordt toegepast in de analytische psychotherapie en in België aangeleerd in een speciale school, de school voor Jungiaanse psychoanalyse (EBPJ). Iedereen kan hier terecht om af te studeren als psycholoog in de Jungiaanse psychologie of als cliënt.

De school voert buiten het opleiden van studenten nog andere taken uit. Zo houdt het studiedagen en geeft het psychoanalyse en analytische psychotherapieën aan zijn cliënten. Deze therapieën gaan vinden 1-3 keer per week plaats en elke sessie duurt ongeveer 45 minuten. De duur en frequentie van de therapieën moeten zorgen voor een nauwere band tussen cliënt en psycholoog zodat de analist makkelijker zijn cliënt kan analyseren. De therapie is gebaseerd op de grondregel van de vrije associatie. D.w.z. dat tijdens zo’n therapie de cliënt zijn onbewuste probeert naar de oppervlakte te doen komen door vrij te fantaseren en spontaan te zeggen wat in zich opkomt, wat hij voelt en denkt, dromen worden vaak opgeschreven en aan de psychotherapeut voorgelegd. Deze probeert uit deze vrije associatie en dromen samen met de patiënt stil te staan bij de items met een dieperliggende betekenis. Op deze manier probeert men bijvoorbeeld trauma’s, complexen, belevenissen (deze kunnen ook positief zijn!)enz. te laten verdwijnen of te gebruiken om de patiënt te genezen.
De school doet overigens ook aan onderzoek en publiceert boeken en artikels.

-Het collectief onbewuste en archetypen:
Wat is dat?
---
Het collectief onbewuste is de ontdekking die Carl Gustav Jung bekend maakte. De ontdekking van het collectief onbewuste wordt in het boek “De psychologie van Jung” omschreven as “---” . (Het collectief) onbewuste zou je kunnen zien als de tegenhanger van het redeneren. Het collectief onbewuste is als het ware een opslagplaats voor “beelden”/ informatie die we erfden van onze menselijke en zelfs dierlijke voorouders en dit in tegenstelling tot het bewuste dat ontstaat door (dagelijkse) ervaringen. Zo zijn we niet alleen psychologisch verbonden met onze achtergrond maar ook met onze voorouders. De “beelden “ uit het onbewuste kunnen we ons echter niet herinneren of voor de geest halen. Het is eerder een aangeboren beeld (predispositie) die ervoor zorgt dat we op een bepaalde manier op een bepaalde situatie reageren. Bijvoorbeeld de vrees voor slangen of de duisternis zou zo’n dergelijk beeld zijn dat we geërfd hebben van onze voorouders. De beelden werden in de hersenen ‘gegrift’ bij onze voorouders en werden geërfd door hun kinderen. Onze dagelijkse ervaringen versterken de predispositie alleen maar meer. De opgeslagen informatie uit het onbewuste kunnen in beperkte gevallen ook aan de oppervlakte komen door dromen (zie verder), vrije associatie(zie voor), muziek, dans enz.… De aanwezigheid van het collectief onbewuste werd ook wetenschappelijk bewezen. Er zijn twee verschillende bewijzen de een al meer aanvaardt dan de andere. De eerste noemt men het Lamarckisme en deze zegt dat “---’ De tweede en de meest aangenomen theorie verklaart het fenomeen door natuurlijke selectie en mutatie. De evolutie van het collectief onbewuste is volgens deze theorie op dezelfde manier als ons lichaam geëvolueerd; kenmerken die ons meer kan om te overleven geven, worden behouden en uitvergroot. Dit geldt dus eveneens voor de vrees voor slangen. Degenen die voorzorgen namen bleven leven, met als gevolg dat nu iedereen schrik heeft voor slangen.

Wat doet men vandaag nog met deze theorie?
Er zijn reeds verschillende boeken geschreven over dromen en verhalen ontleden d.m.v. archetypen. De droom geeft eigenlijk het onbewuste weer. Door de droom te analyseren kan men dus achterhalen waarmee de persoon in kwestie vooral bezig is en wat in deze persoon zo al omgaat. Zo kan men dus zichzelf (of een cliënt) beter begrijpen.
De informatie in dromen komt dus rechtstreeks uit het onbewuste. De dromen zijn a.h.w. een poort naar het onbewuste. De inhoud wordt zodanig vermomd dat men een reeks symbolen krijgt. Deze symbolen kunnen herleid worden tot archetypen en symbolen (= “---” ). Nu kan men de droom ontleden. Als men een droom niet zou verhullen d.m.v. symbolen zou men zo ‘schrikken’ dat men wakker zou worden.
Ook verhalen kan men interpreteren d.m.v. symbolen en archetypen. Zo kan men meer te weten komen over het geloof, ideologie van de tijd waaruit het verhaal afstamt. Bijvoorbeeld: vaak werden in historische verhalen van vroeger complexen weergegeven. Zo zou een jongeman die zich probeert los te maken uit de binding van zijn ouders meerdere malen voorgesteld zijn door een overwinning op een monster.
Ook bepaalde ziekten vinden hun diepe oorsprong in het onbewuste. Deze geestesziekten ontstaan als gevolg van een te eenzijdige ontwikkeling van het bewustzijn. Het onderbewustzijn reageert hierop en geeft de oorsprong aan een bepaalde ziekte. Zo kan neurasthenie (dit is een ziekte waarbij men een overgevoelig is aan bepaalde factoren, het chronischevermoeidheidssyndroom is hiervan een ondervorm) ontstaan als reactie van het onderbewuste op een ontwikkeling van het bewuste die te ver naar buiten gekeerd is (extravert! Zie verder) en op de versnippering van de aandacht van de persoon in kwestie. Ook bijvoorbeeld waanideeën vinden hun oorsprong in het onbewuste. Het onbewuste reageert hier op een te sterk introvert bewustzijn.

-de psychologische typen:
Jung’s psychologische typen kan men beschrijven als categorieën waarin men mensen kan indelen naargelang hun voorkeuren en naargelang hun manier waarop ze in de wereld staan en hoe ze op verschillende situaties reageren. Hij creëerde deze typen door jarenlang werk als psychiater en grote studies. Hij zei letterlijk: “---” . De typologie van Jung bestaat uit 2 houdingen: introvert en extravert en 4 functies: denken, voelen, gewaarwording en intuïtie.
Elke verschillende combinatie van functie en houding, veroorzaakt door de graad van ontwikkeling van het bewuste en onbewuste, staat voor grote verschillen in de persoonlijkheid.

Waarom is het vandaag nog belangrijk?
Vandaag kent iedereen de termen introvert en extravert. Dit zijn begrippen die Carl Gustav Jung bedacht. Ze vormen de basis van de persoonlijkheidstypen. Deze typen vormen op hun beurt mede de basis van de psychologie van vandaag. Zo zijn verschillende nieuwe methodes gebaseerd op de psychologische typen van Jung. Bijvoorbeeld de mbti-test of de Myers-Briggs type indicator ontwikkeld door Katharine Cook Briggs en haar dochter, Isabel Briggs Myers. Ze beschrijft het karakter van personen door 4 verschillende criteria nl.: extraversie/introversie, zintuiglijk/intuïtief, denkend/voelend, en oordelend/opmerkzaam. De uitslagen van de mbti-test hebben verschillende toepassingen: ze wordt gebruikt in scholen om carrièreadvies te geven, in bedrijven om hun werkkrachten te leren kennen; het helpt immers om werkrelaties te verbeteren, de productiviteit te vergroten ed.

Jung was een zeer belangrijk man voor de psychologie van vandaag. Hij vormde de basis voor onze psychologie. Aangezien Jung vandaag nog zo veel toepassingen kent en nog zoveel aanhanger heeft kunnen we hem moeilijk een praatjesmaker of een profeet noemen, maar wel een psycholoog die waarlijk een nieuw wereldbeeld creëerde dat niet allen nuttig is maar ook bijzonder goed in elkaar zit!

citaten zijn vervangen door --- om problemente vermijden...

geraadpleegde werken:

Bibliografie: Carl Gustav Jung

I. EBPJ, Onze visie op psychoanalyse en analytische psychotherapie, internet, (http://www.jung-psychanalyse.be/)
II. NYAAP, About Jungian Analysis: Frequently Asked Questions, internet, (http://www.nyaap.org/index.php/id/4#1)
III. Douglas A. Davis Haverford College, Oedipus Redivivus Freud, Jung and Psychoanalysis, internet, (http://www.haverford.edu/psych/ddavis/jungfreu.html)

IV. Calvin S. Hall & Vernon J. Nordby, De psychologie van Jung, AD. Donker-Rotterdam, 1976, 156 blz.

V. Dr. R.J. Van Helsdingen, C.G. Jung, Kruseman, 1983, 171 blz.

VI. Carl Gustav Jung, Vol. 10 Civilization in transition, verder heb ik van dit boek geen gegevens gevonden. Ik zet deze bron erbij omdat ik een citaat gebruik uit het boek “De psychologie van Jung” dit boek haalt het gebruikte citaat dan weer uit het bovenvermelde boek.
VII. Robert T. Carroll, Myers-Briggs Type Indicator, internet,