Ajax

1. Ajax

Ajax was de zoon van Telamon, de koning van Salamis. Ajax stond bekend om zijn grote kracht en moed. Na Achilles was hij de beste Griekse krijger die in de Trojaanse oorlog heeft gevochten, hij vermoordde veel Trojaanse helden in deze oorlog.
Hij vocht mee in deze oorlog, omdat hij onvoorwaardelijke steun aan Menelaos moest geven. Dit kwam door de vader van Helena, de vrouw waar de hele oorlog om draaide, hij had Menelaos gekozen als man voor Helena. Hij had alle andere geïnteresseerden de belofte afgedwongen om Menelaos onvoorwaardelijke steun te geven als hij daarom vroeg. Zodra Paris met Helena is vertrokken, geven veel helden gehoor aan de oproep van Menelaos: onder andere Agamemnon, de koning van Mycene, Achilles, Odysseus en natuurlijk Ajax.
Na vele gebeurtenissen heeft Ajax zelfmoord gepleegd. Hoe dit zover gekomen is vertel ik in de volgende paragraaf.

2. Wat leidde tot de waanzin van Ajax?
Op een gegeven moment tijdens de Trojaanse oorlog wil Achilles niet meer vechten, omdat Agamemnon de lievelingsslavin van hem heeft afgepakt. Als tegemoetkoming laat hij zijn vriend vechten in zijn uitrusting. Als zijn vriend door Hektor wordt vermoord in de strijd, is hij zo verdrietig en boos dat hij weer wil vechten. Achilles krijgt van de god Hephaistos een nieuwe wapenuitrusting, verzoent zich met Agamemnon en krijgt zijn slavin terug. In de strijd vermoordt hij Hektor.
Paris, de broer van Hektor, vermoordt uiteindelijk Achilles. Dit doet hij met behulp van de god Apollo en op de enige plek die kwetsbaar is: zijn hiel.
Ajax neemt het lijk en de wapenuitrusting mee naar hun kamp, terwijl Odysseus de vijanden afleidt. De moeder van Achilles heeft zijn uitrusting beloofd aan degene die zijn lichaam redt. Ajax en Odysseus vinden allebei dat ze er recht op hebben. Ze moeten allebei beredeneren wie er het meeste recht had op de wapenuitrusting. Odysseus had een beter praatje en kreeg de uitrusting. Ajax was woedend en verontwaardigd. Hij maakt plannen om wraak te nemen op zijn eigen bevelhebbers. Athena voorkomt dit door een waas voor Ajax ogen te houden. Hierna volgt de ‘waanzin’ van Ajax.
Hij denkt dat hij zijn bevelhebbers martelt en vermoordt, maar deze handelingen voert hij uit met een kudde schapen. Als Ajax weer ‘wakker’ wordt, schaamt hij zich zo diep dat hij uiteindelijk zelfmoord pleegt.

Ik denk dat niet alleen het feit dat de wapenuitrusting naar Odysseus ging, leidde tot zijn waanzin. Ik denk dat dit slechts de druppel was die de emmer deed overlopen. Weliswaar een grote druppel, maar ik denk niet dat dit de enige oorzaak was.
Hij heeft veel en lang gevochten in de oorlog, heeft zijn kameraad Achilles verloren en tot overmaat van ramp krijgt Odysseus zijn wapenuitrusting. Hij is woedend, uitgeput en draait door.
Ik denk dat het een samenloop van gebeurtenissen is geweest die geleid hebben tot de waanzin van Ajax.

3. Verslag theaterbezoek ‘Ajax’
1. Waar gaat het stuk volgens jou over? Wat is het grote thema van dit stuk?
Ik denk dat de emoties van Ajax en de reacties van familie en vrienden hierop het grote thema zijn.

2. Wat was het meest boeiende aan de voorstelling? Waarom was dat zo boeiend?
Ik vond het erg boeiend om te zien hoe iedereen probeerde Ajax van het idee van zelfmoord af te brengen. Het lijkt me heel erg moeilijk om iemand van dit idee af te brengen. Het zet je aan het denken hoe je het zelf zou gaan oplossen. Ik was ook er benieuwd hoe de personages dit zouden gaan oplossen.

3. Wat stoorde je aan de voorstelling? Leg uit waarom je je er aan ergerde.
De godin Athena, ze stond de hele tijd maar een beetje te poseren op de achtergrond. Dit terwijl ze maar een paar keer iets hoefde te zeggen. Haar rol was tijdens de periodes dat ze niks hoefde te zeggen niet helemaal duidelijk.

4. Wat was voor jou de overheersende emotie tijdens het kijken?
Wanhoop. Hoe wanhopig Ajax was om dood te gaan, de wanhoop van familie en vrienden die hem van dit idee af wilden brengen.

5. Beschrijf de vormgeving van het stuk. Vond je dit “kloppen”? Waarom wel of niet?
Het decor was een grote tent met op de vloer doodskisten, grote lange rijen. De spelers droegen hedendaagse kleren en de ‘strijders’ droegen gewone legerkleding. Er kwam af een toe een stukje film van de veteranen tussendoor.
Ik vind het over het algemeen wel kloppen allemaal. Ik vond het decor in eerste instantie wel heel erg schokkend. Ik moest er in het begin ook erg aan wennen dat iedereen wel hedendaagse kleding aan had, maar ouderwets praatte.
De filmpjes vond ik er eigenlijk niet helemaal bijpassen. Ik hoorde dat je van dichtbij kon zien dat de veteranen het moeilijk hadden tijdens het stuk. Ik denk dat als je dat kon zien dat het door de filmpjes juist allemaal klopte.

6. Bedenk een vraag die je nu, na het zien van het stuk, aan de spelers zou willen stellen?
Is het niet ontzettend moeilijk om er helemaal ‘nu’ uit te zien, maar te moeten praten alsof het een hele lange tijd geleden is?

7. Bedenk een vraag die je aan de regisseurs of vormgevers zou willen stellen?
Hoe kwamen jullie op het idee om de foto met alle doodskisten als inspiratie voor het decor te gebruiken?

8. Welk beeld is je het meest bijgebleven? Waarom juist dit beeld denk je?
De scène dat Ajax met zijn kind ‘oorlogje’ speelde. Ik denk dat dit beeld mij het beste is bijgebleven, omdat het even iets grappigs was tussen al het serieuze door. Het was even ontspannend.

9. Is er ook iets wat je niet begreep aan de voorstelling?
Zoals ik al bij vraag 3 heb gezegd, snapte ik af en toe niet wat Athena deed. Voor de rest was alles duidelijk.

10. Zoek uit hoe de Nederlandse pers de voorstelling van het NNT recenseerde. Kies een recensie uit waar je het niet mee eens bent. Schrijf hierop een reactie.
Kon niet echt een recensie vinden waar ik het totaal oneens mee was, dus heb ik gekozen voor eentje waar ik het deels eens en deels oneens mee ben.

Oorlogsidiotie voelbaar in hedendaags Ajax
RECENSIE Marian Buijs
Chris, Willem, Wim, Eertwijn en Jan. Vijf doodgewone mannen zijn het, onlangs uitgezonden naar oorlogsgebieden. Veteranen met beelden in hun kop die ze niet kunnen vergeten. Halverwege de voorstelling zien we ze op video. Ze vertellen over hun onmacht, hun wil om te helpen, maar ook hun voornemen om heelhuids thuis te komen. Dan zien we ze ook in het echt, met zijn vijven vormen ze het koor bij deze Griekse tragedie.
Regisseur Jos Thie koos Ajax van Sophocles. Omdat ook daar een held wordt overmand door de waanzin van de oorlog. In blinde woede doodt hij een kudde schapen, in de veronderstelling dat het zijn vijanden zijn. Thie bewerkte de tekst en mengde die met beelden en statements uit de actualiteit. Om het probleem van oorlogsveteranen aan de orde te stellen. Nergens vinden die na hun terugkeer een luisterend oor.
We zien hoe deze Ajax (Jeroen de Man) onontkoombaar afstevent op zijn zelfmoord. Leven kan hij niet meer. Hij verstrakt als niet hij, maar zijn rivaal Odysseus wordt geprezen en gelauwerd door veldheer Agamemnon. Langzaam trekt hij zijn uniform uit en verwisselt het voor gewone kleren. Hij verdomt het blijkbaar nog langer in dat leger te vechten. Als een uitgerangeerde kolos zit hij er bij.
Overrompelend is daarna het decor: een onafzienbaar veld blankhouten kisten. Keurig in rijen, zoals de kruisen op een militaire begraafplaats. Daarover heen het staketsel van een reusachtige tent. Het beeld is van een bijna onmenselijke maat, zoals een oorlog ook het voorstellingsvermogen te boven gaat. In die grote ruimte ontrolt zich het verhaal.
Dat gebeurt soms nogal fragmentarisch. Al weet Jos Thie behendig de valkuil van het sentiment te vermijden, het is hem nog niet helemaal gelukt de originele tekst en de actualiteit tot een eenheid te smeden. Maar alle ingrediënten zijn aanwezig. Het oorlogsspelletje dat Ajax speelt met zijn zoontje, de hulpeloze manier waarop hij zijn onmacht uitschreeuwt. Mooi is ook de rol van Veerle van Overloop als godin. Vermomt als aanvoerster van het Griekse leger steekt ze overal haar neus in.
Ontnuchterend is de manier waarop Ajax ten slotte het mes in zijn ribben zet. Hij doet er lang over, onhandig, en we zijn bijna opgelucht als het hem uiteindelijk lukt. Als hij daar ligt, omringd door zijn kameraden, en er een strijd ontbrandt of hij wel of niet begraven mag worden, komt middels videobeelden de werkelijkheid om de hoek. De ellende, de idiotie van een oorlog wordt dan even pijnlijk voelbaar.
De kloof tussen harde legerdiscipline en verdriet wordt ook in het stuk schrijnend verbeeld. Agamemnon is onverzettelijk, Odysseus strijkt ten slotte zijn hand over zijn hart. Teucros, gevoelvol gespeeld door Merijn de Jong, mag zijn broer ten grave dragen. Wat je daarvan vooral bijblijft, is de wanhopige blik van Lotje van Lunteren als Ajax' vrouw. En dat het allemaal gewoon uitdraait op de dood.

Reactie
Ik ben het niet helemaal eens met de vijfde alinea. Ik vond de originele tekst gecombineerd met de actualiteit juist een mooi geheel. Je moet er in het begin aan wennen, maar het wordt leuker om naar te kijken door de moderne aankleding. Ik vond de rol van Veerle van Overloop juist helemaal niet mooi. Ik vond hem verwarrend en vreemd en snapte er niet de bedoeling van.
Ik ben het ook niet helemaal eens met de zesde alinea. Ik vond de filmpjes nogal onduidelijk en snapte niet precies de bedoeling ervan. Ik heb dan ook niet de gevoelens gehad die in de zesde alinea worden beschreven.
Voor de rest ben ik het eens met deze recensie.

Artikel Jeroen Brouwers

1. Stelling
Jeroen Brouwers kan niet begrijpen waarom een voetbalclub naar Ajax is vernoemd, omdat Ajax eigenlijk maar een mislukkeling was.
Hij gebruikt fragmenten uit verschillende boeken van de Ilias en uit Shakespeare om te laten zien dat Ajax eigenlijk niet zoveel voorstelt en maar een mislukkeling is.

2. Argumenten
De volgende argumenten worden gebruikt:
- In Homerus’ Ilias heet hij ‘de ontzaglijke Ajax, muur van de Grieken’, ‘breedgeschouderd stak hij boven allen uit met hoofd en schouders’. Ajax is dus eigenlijk maar een domme kleerkast.
- Hij was niet ‘wel ter tale’: In plaats van een gedachte gepast te formuleren, wat Ajax niet kon, stond hij stotterend en hijgend maar wat zinsflarden uit te kramen.
- Hij stond bekend om zijn stormrammerige optreden
- Hij wist door tactische fouten de Trojanen maar amper te weerstaan met ‘de strijd om de schepen’. Ajax moest gered worden door Patroklos.
- Ajax wordt in Shakespeare door een van zijn strijdmakkers voor allerlei dingen uitgescholden die er op neerkomen dat Ajax zo dom als een varken is.
- Ajax bood zich niet eens zelf aan om tegen Hektor te vechten, toen hij werd gekozen om dat te doen, heeft hij hem niet eens verslaan! Ze hielden op met vechten omdat het donker werd. Dit is erg slap
- Jeroen Brouwers geeft nog een voorbeeld van een verhaal waaruit blijkt dat Ajax absoluut niet de sterkste is.
- Toen Ajax en Odysseus moesten beredeneren waarom juist zij de wapenuitrusting moesten krijgen, kon hij alleen maar onzinnige dingen uitkramen en zelf al vertellen dat Odysseus het beter kon beredeneren. Hij haalde zichzelf al naar beneden voordat Odysseus daar de kans toe kreeg.
- Ajax schept op over zijn gevecht met Hektor terwijl hij niet gewonnen heeft
- Ajax heeft volgens Odysseus nooit een druppel bloed verloren en zijn lichaam toont geen enkele wond in tegenstelling tot het lichaam van Odysseus.
- Ajax is zo boos dat hij Odysseus wil vermoorden, maar vermoord in plaats daarvan een kudde schapen.
- Hij kon niet tegen zijn verlies en pleegt zelfmoord