Mond- en klauwzeer (MKZ)

Wat is mond- en klauwzeer???

Mond- en klauwzeer is een besmettelijke en ernstige virusziekte die voorkomt bij evenhoevige dieren zo als runderachtigen (rund, zeboe, tamme buffel, zeekoe), varkens, schapen, geiten, wilde zwijnen, herten en reeën. Kameelachtigen zoals de kameel, dromedaris, lama, vicuna, alpaca zijn minder gevoelig. En bij paarden, honden, katten, en pluimvee doet het virus niets. Ongeveer 5% van de besmette volwassen dieren sterft aan de ziekte, voor jonge dieren is dat veel meer.

Hoe wordt mond- en klauwzeer verspreid?

Het mkz-virus verspreidt zich zeer snel vooral bij verplaatsing van besmette dieren. Het virus wordt uitgescheiden via adem, speeksel, melk, mest, sperma en urine. Dat kan al gebeuren voordat de dieren echte ziekteverschijnselen vertonen. Het virus verspreidt zich vooral snel via varkens. Bij een varken vermenigvuldigd het virus zich 1500 keer zo snel als bij runderen. Ook kan het virus via de mens, vervoermiddelen en dierlijke producten worden overgebracht. Via de lucht kan het virus zich over grote afstanden verspreiden, over land ongeveer 60 km en over zee wel 300 km. Deze manier van verspreiding is niet te voorkomen andere wel.

De mkz gevallen in Nederland zijn vermoedelijk veroorzaakt door Ierse kalveren, die via het Franse Mayenne naar Nederland werden vervoerd. In Mayenne hebben de dieren de mkz-besmetting opgelopen op een rustplaats voor veetransporten waar eerder schapen zijn geweest afkomstig van een met mkz besmette boerderij uit het Verenigd Koninkrijk.

Hoe is de ziekte te herkennen???

Bij runderen en varkens is het heel goed te zien of ze mkz hebben, maar bij schapen en geiten is dat veel moeilijker. De tijd tussen de besmetting en de uitbreking van de ziekte varieert van 2 tot 14 dagen. Zoals de naam al zegt ontstaat mkz in en rond de bek en aan de klauwen. Door de blaren gaan vooral de grote herkauwers extra speeksel produceren, waardoor de dieren gaan kwijlen en smakken. De blaren breken na enkele dagen door en herstellen langzaam. Blaarvorming aan de kroonrand van de klauwen leidt tot een stijve, gevoelige gang en kreupelheid. Koorts, beven, plotseling minder melk geven en blaarvorming op de tepels zijn andere opvallende verschijnselen bij runderen. Na een tot twee weken zijn de meeste dieren genezen. Meestal sterven alleen jonge dieren. De verschijnselen bij schapen en geiten zijn niet erg duidelijk en het is vaak alleen kreupelheid. Varkens met mkz zijn algemeen ziek. Daarnaast zien we kreupelheden, blaarvorming op de wroetschijf, de tong en de tepels, blaarvorming op de klauwen en bijklauwtjes. Deze blaren gaan binnen een paar dagen kapot, waardoor rauwe plekken ontstaan die langzaam genezen. Ondertussen gaan er veel biggen plotseling dood. Bij een onderzoek is gebleken dat er en streepvorming op het hart was. Runderen zijn zeer gevoelig voor mkz varkens wat minder.

Is de ziekte te bestrijden??

Er zijn geen medicijnen voor mkz. De meeste dieren herstellen na een tijdje vanzelf van mkz. Soms sterven er ook een paar. Van de volwassenen minder dan van de jongere. Ter bescherming tegen de ziekte kan worden ingeënt worden. Het virus komt in verschillende typen voor. Het vaststellen van type is belangrijk voor de bestrijding. Verder zijn er om verspreiding tegen te gaan ontsmettingsmiddelen.

Waar komt mond en klauw zeer voor???

In Europa komt op dit moment mond en klauwzeer voor in Verenigd Koninkrijk, Nederland, Frankrijk en Ierland.

Wanneer kwam mond en klauw zeer voor het laatst in Nederland voor??

Voor de besmetting van mkz in Nederland op 21 maart 2001 werd de ziekte eind 1983, begin 1984 voor het laatst in Nederland aangetroffen. Twee bedrijven bleken besmet, een in de Noordoostpolder en een in Lambertschaag (Noord-Holland). Er werd op dat moment nog niet ingeënt. De besmetting werd aangetroffen bij jongvee dat nog niet tegen mkz was ingeënt. Verdere verspreiding van het virus kon voorkomen worden door ruimingen van in totaal enkele honderden stuks vee. In 1967 was een grotere uitbraak.

Waarom wordt er niet uit voorzorg ingeënt???

In het verleden werd er in de Europese Unie de rundveestapel tegen mkz geënt. In Nederland werd in 1955 op grote schaal met de inentingen begonnen. Schapen en varkens werden niet in geënt. Toen zo’n jaar of tien geleden de ziekte in de EU was uitgeroeid, is de EU op aangeven van Groot –Brittanië, Zweden en Denemarken overgestapt op een niet inent beleid (april 1992). De reden was een economisch, er konden mer dierproducten worden geëxporteerd als de dieren niet geënt waren. Sindsdien moet de ziekte bestreden worden zonder het gebruik van inentingen. Wie het inentingsverbod negeert en toch z’n veestapel inent tegen mkz, kan voor zeer lange tijd geen dierproducten meer exporteren. Dat is, omdat je niet kunt zien of het dier is ingeënt of dat het echt ziek is. Omdat besmette dieren niet meer te herkennen zijn, vertrouwen andere landen de importen uit een inentend land niet meer en stoppen daar dus mee. En omdat Nederland veel dierproducten exporteerd naar andere landen, dus als dat niet meer kan zal Nederland een groot verlies leiden.

Welke gezondheidsrisico’s loopt de mens???

Mond en klauw zeer is niet gevaarlijk voor de mens, al kunnen er volgens Britse deskundigen in erg zeldzame gevallen zeer lichte ziekteverschijnselen optreden. Alleen evenhoevige dieren kunne mkz krijgen. De reden dat producten van mkz-gevoelige dieren niet geëxporteerd mogen worden uit de landen waar mkz heerst, heeft dan ook niets te maken met de gezondheid van mensen. Wel kunnen de producten besmet zijn met het mkz virus en daardoor ook het virus verspreiden.