De ijsbeer

Ik kom U iets vertellen over het grootste roofdier dat er op onze aarde rondloopt : de ijs- of poolbeer.

De ijsbeer hoort tot de familie ‘Ursus’ wat Latijn is voor ‘beerachtigen’. Er bestaan zo’n 15 verschillende soorten beren waarvan de bekendste zijn : de ijsbeer, de Europese bruine beer, de Kodiakbeer, de Amerikaanse grizzlybeer maar ook de panda en de koala zijn familie. (tonen van enkele foto’s van verschillende beren)

Beren komen al zeer lang op aarde voor ! Er zijn sporen gevonden van ijsberen die ongeveer 100.000 jaar geleden geleefd hebben!

Waar leven de ijsberen ? Ijsberen leven op het Noordelijk poolgebied, in Groenland, Canada, Siberië en Alaska. (aanduiden op de wereldbol). Op de zuidpool komen geen ijsberen voor ! De gemiddelde temperatuur in deze streken is in de winter – 34° en in de zomer 0°. Maar de temperatuur kan zakken tot ongeveer 60° onder nul.

Ijsberen hebben geen vaste woonplaats maar trekken rond. Zij kunnen per dag makkelijk 30 km afleggen, maar 80 km is geen uitzondering.

Hoeveel ijsberen zijn er nu nog ? Tot in 1973 werd er nog gejaagd op ijsberen, sinds dan zijn ze een beschermde diersoort. In 1968 schatte men het aantal ijsberen op maar 10.000, nu is hun aantal al terug toegenomen tot ongeveer 28.000.

Kenmerken van de ijsbeer
De ijsbeer is de grootste carnivoor (= vleeseter) ter wereld. De mannetjes worden 2 à 3 maal groter dan de vrouwtjes. Zij worden zo’n 3 m. De grootste ijsbeer die ooit gevonden werd was 3,7 m lang en woog 1007 kg !

De kleur van de ijsbeer is meestal wit, maar kan ook beige of zelfs bijna geel zijn.

De achterpoten zijn langer dan de voorpoten. De klauw heeft 5 tenen en kan wel 30 cm groot zijn. De klauwen zijn echte anti-slips ; de nagels zijn uitgestoken en zorgen ervoor dat de beer niet uitschuift op het ijs. (foto)

De poten zijn zeer sterk en zijn echte paddels in het water. De ijsbeer kan namelijk zeer goed zwemmen. Hij heeft een dikke vetlaag (van ongeveer 10 cm) die hem beschermt tegen het koude water. Een beer kan wel 120 km aan een stuk door zwemmen. (foto van een zwemmende beer)

De beer loopt op de volledige zool van poot. Hij heeft een speciale manier van gaan : samen met zijn rechtervoorpoot zet hij zijn rechterachterpoot naar voren, daarna linkervoor-en achterpoot. Zo komt het dat de beer een beetje ‘waggelt’. (ik zal het even voordoen)

De haren van de vacht zijn wel 5 cm lang. Zij bevatten een soort olie die het water afstoten en ervoor zorgen dat de pels niet bevriest. Daarbovenop heeft de ijsbeer een tweede laagje pels dat bestaat uit stijvere haren die dienen voor extra bescherming.

Zintuigen Beren kunnen heel goed horen. Maar zij kunnen nog veel beter ruiken. Zij kunnen een prooi tot op een afstand van wel 30 km ruiken.

Het leven van de ijsberen
Gedurende de helft van de dag gaat de beer op jacht. De rest van de tijd brengt hij door met slapen en rusten. In de winter zoekt hij hiervoor een beschut plekje of maakt een hol in het ijs.

De ijsbeer leeft meestal alleen. Maar hier en daar komen er toch groepen van ijsberen voor.

overwinteren
Mannetjes houden geen winterslaap. Zwangere vrouwtjes maken een hol en zullen hier hun kleintjes ter wereld brengen. Gedurende 3 maanden verlaat de moeder het hol niet ; zij blijft bij de kleintjes om ze te voeden. Al haar vetreserves worden opgebruikt en tegen de lente, als zij het hol eindelijk verlaat is ze erg vermagerd en weegt nog maar de helft van haar gewicht.

De jongen bljiven 1,5 jaar bij de moeder. Daarna gaan zij alleen op stap. Op de leeftijd van 3 jaar zijn de dieren volwassen. (foto tonen van moeder en kleintjes in het hol)

Wat eten ijsberen ? De ijsbeer jaagt in de zee en op het land. Het lievelingsmenu van de ijsberen zijn robben. Maar ook zeehond, vis en kleine walvis staan op het menu. Als zij op het land zijn eten ijsberen ook wel een rendiertje, wat bessen of wat zij kunnen vinden aan afval.

Hoe oud worden ijsberen ? Een ijsbeer wordt gemiddeld 18 jaar oud. Maar sommigen kunnen wel 30 jaar worden. In een zoo in Amerika is een ijsbeer wel 41 jaar geworden. (op deze foto zie je mijn lievelingsijsbeer uit de Zoo van Antwerpen – hij is 24 jaar oud geworden en vorig jaar gestorven na een ziekte)

De leeftijd van de ijsbeer kan worden bepaald aan zijn tanden. Elk jaar komt er een extra laagje cement bij. Als je een tand doorsnijdt kan je het aantal laagjes tellen en weet je dus hoe oud de beer precies is.

Samenleven van ijsberen en mensen Ijsberen hebben maar 1 vijand en dat is de mens ! ! De ijsberen zijn dan wel beschermd maar toch worden zij nog bedreigd. Hun gebied wordt regelmatig aangetast door bijv. lekkende olietankers die het water zo vervuilen dat de dieren ziek worden of dat hun voedsel (robben en zeehonden) door de watervervuiling sterven en dus de ijsbeer niet voldoende eten meer vindt !

Er wordt vandaag veel onderzoek gedaan naar het leven van de ijsberen. Ijsberen worden gevangen en een halsband aangedaan met een zendertje zodat men ze, na ze terug vrij te zetten, overal kan volgen. In sommige beschermde gebieden waar ijsberen leven, leven ook mensen ! Zo is er bijv. in het noorden van Canada, een plaats ‘Churchill’ waar de ijsberen regelmatig voorbijtrekken. De mensen zijn echter gewaarschuwd : hun deuren en ramen worden afgesloten, de patrouilles van de politie waken. Alles moet goed worden dichtgemaakt, want de ijsberen zijn zeer sterk en ruiken eten vanop grote afstanden. Om een idee te hebben van hoe de mensen van Churchill met de ijsberen omgaan,wil ik een stukje van een video laten zien.