ADHD

Inleiding

Ik wil jullie eerst vertellen welke vraag in mijn presentatie centraal staat, dan uitleggen wat ADHD precies is, hoe de diagnose gesteld wordt, de gevolgen van de stoornis, iets over de medicijnen waarmee kinderen met ADHD geholpen kunnen worden en tot slot het antwoord op de centrale vraag.

De vraag die ik wil gaan beantwoorden door middel van de presentatie is: In hoeverre wordt het leven van een persoon met ADHD, door de stoornis beïnvloed?

Wat houdt ADHD precies in?

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Het betekent dus niet zoals vaak gedacht wordt, dat kinderen aandacht te kort komen. Maar dat ze hun aandacht er niet bij kunnen houden, zich dus niet kunnen concentreren. De kinderen worden vaak niet goed begrepen of lastig gevonden, daarom is het voor de ouders en de kinderen zelf, een hele strijd om met deze stoornis om te gaan. ADHD'ers hebben ongelooflijk veel problemen met stilzitten, plannen, wachten en het afronden van taken. Zij zijn zich 24 uur per dag bewust van het geen er om hen heen gebeurd. Voor hun familie, klasgenoten of collega's lijken zij te bestaan uit een wervelwind van ongeorganiseerde of dolle activiteiten. Soms gedragen zij zich ineens 'normaal', wat anderen doet denken dat het kind zijn of haar gedrag best onder controle kan houden als hij of zij dat maar wil. Het resultaat hiervan is dat ADHD de relatie met anderen verstoort, niet alleen omdat het kind beslag legt op bezigheden in het dagelijks leven van anderen, maar ook omdat hij of zij de eigenschap heeft alle energie uit iemand te onttrekken en andermans gevoel van eigenwaarde te ondermijnen. Bij jongens komt ADHD vaker voor dan bij meiden. Ongeveer 5 procent van de kinderen heeft er last van.
ADHD heeft drie hoofdkenmerken. Het eerste is dat het kind last heeft van een concentratiezwakte. Het kost hem of haar veel moeite om zijn of haar aandacht bij het werk te houden. Het tweede is dat het kind heel impulsief is in zijn denken en doen. Het laatste, maar zeker niet onbelangrijkste kenmerk is de beweeglijkheid van het kind. Dit kenmerk is niet altijd even duidelijk aanwezig, maar uit zich wel in verschillende situaties, zoals thuis, in de klas of op het schoolplein.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Soms is het stellen van de diagnose eenvoudig en duidelijk, maar in de meeste gevallen ligt het toch wel wat moeilijker. Er zijn namelijk ook ziektes of stoornissen die vergelijkbare symptomen geven als ADHD. Het is erg belangrijk om rekening te houden met de leeftijd van het kind. Peuters zijn nu eenmaal veel actiever, impulsiever en laten zich makkelijker afleiden. Meestal wordt in groep 1 of 2 van de basisschool door de leraar opgemerkt dat het kind afwijkend gedrag vertoont. Hij of zij gaat aan de hand van deze lijst onderzoeken of er ook daadwerkelijk sprake is van enige vorm van ADHD. (lijst op sheet) Als het kind aan 8 van de 14 kenmerken voldoet, kan men zeggen dat het kind ADHD heeft. Ter aanvulling van deze lijst wordt dan gekeken hoe ernstig de stoornis is, of het kind belemmert wordt in zijn functioneren en of een behandeling zinvol kan zijn. Aan de ouders van het kind wordt ook gevraag om bepaalde vragenlijsten in te vullen, om zo een duidelijk beeld te krijgen van het kind in verschillende situaties.
Er kan nooit via een laboratoriumonderzoek, een lichamelijke test of een psychologische tekst in 1 keer geconcludeerd worden dat het kind ADHD heeft. De ingevulde lijsten van de ouders en leerkrachten bieden wel genoeg houvast voor de diagnose. Andere onderzoeken zijn dus niet echt nodig, maar kunnen wel nuttig zijn.

Wat zijn de gevolgen van de stoornis?

Kinderen met ADHD roepen door hun drukke en chaotische gedrag veel negative reacties op uit hun omgeving, waardoor ze vaak veel minder zelfvertrouwen hebben dan het doorsnee kind. Ouders van ADHD-kinderen krijgen vaak van hun omgeving te horen dat ze hun kind niet goed opvoeden. Ze zoeken de oorzaak van het gedrag van hun kind in eerste instantie dan ook bij zichzelf. Daardoor voelen ze zich vaak schuldig. Door de negatieve reacties uit de omgeving hebben de ouders en het kind snel de neiging om eenzaam te worden. Als er niet voldoende steun uit de omgeving komt, kunnen ouders en kind, of ouders onderling in een negatieve spiraal terechtkomen waarbij de beschuldigingen over en weer vliegen.
Broertjes en zusje van kinderen met ADHD hebben een aantal speciale problemen. Door hun ADHD broertje of zusje krijgen zij noodgedwongen minder aandacht en voelen zich achtergesteld.

Medicijnen

Al ongeveer 30 jaar geleden werd er geprobeerd iets aan de gedrag-en leerproblemen van een kind te doen door ouders en leerkrachten te trainen, zodat ze bepaalde technieken leerden om goed met het kind om te gaan. Begin jaren zeventig kwam hier verandering in en werd de behandeling meer op het kind gericht. Inmiddels is geëxperimenteerd met verschillende vormen van gedragstherapie en is duidelijk geworden dat de combinatie van therapie voor ouders en kind, en medicijnen voor het kind de beste resultaten geeft. Het resultaat kan zelfs zodanig zijn dat het functioneren van een ADHD-kind net zo goed wordt als een kind van dezelfde leeftijd, zonder de stoornis. Deze behandeling moet wel langdurig voortgezet worden, wanneer de therapie of het medicijngebruik stopgezet wordt, treedt onmiddellijk een terugval op.
Ik wil nu nog wat meer vertellen over het medicijn dat het kind toegediend krijt, namelijk methylfenidaat of makkelijker gezegd, ritalin. Dit is een feite een stimulerend middel, maar bij kinderen heeft het meer een dempend effect. Het medicijn blijkt een positief effect te hebben op de concentratiemogelijkheden, de impulsiviteit van het kind, op het op elkaar afstemmen van kleine bewegingen, het geheugen, de reactietijd, de waarneming en de leerprestaties. De kans dat ritalin een verbetering geeft van de hyperactiviteit is 60 tot 70 %.
Het is vrij moeilijk te voorspellen of een kind goed zal reageren op de medicatie, daarom is een proefperiode van een maand noodzakelijk. In deze tijd wordt gekeken of het medicijn de gewenste effecten heeft en welke bijwerkingen er optreden.