De dood van Napoleon Bonaparte

Napoleon

Ik ga spreken over het einde van Napoleon\'s leven.

Napoleon werd verslagen op zondag 18 juni 1815, te Waterloo, toenmalig Nederland, nu België. Hij vocht tegen de legers van Brits-Nederlanders, Hannovers en Pruissers. Het was voornamelijk de Britse hertog Wellington, die de strijd leidde, en won.
Napoleon dacht erover om met zijn broer Joseph naar Amerika te vluchten. Of om zich over te geven aan de Britten, en zo als gerespecteerde vijand ergens in Engeland mocht leven als landheer. Jammer genoeg koos hij voor het tweede. Nog voor hij voet aan Engelse bodem zette, werd hij opgepakt in de haven van Portsmouth, en overgebracht naar Longwood House, Sint Helena. Daar werd hij in ballingschap gezet. Sint Helena is een eiland op 2800 km van de kust van Namibië. Hij bleef er tot hij stierf.

Zoals bij vele bekende mensen, zijn er verschillende theoriën over hoe Napoleon
is gestorven. Ik ga nu enkele bespreken.
Op St Helena zat Napoleon en enkele bedienden die hem trouw bleven tot de dood. Drie van hen verlieten het eiland nooit, tot Napoleon stierf. Dat zijn Louis Marchand, zijn knecht, Henri Bertrand, de grootmaarschalk, en Charles de Montholon, Napoleon\'s graaf en raadsheer. Verder waren er nog: Franceschi Cipriani, andere knecht, Emmanuel Las Cases, literaire adviseur, en Gaspard Gourard, artillerieoficier. Verder waren er nog enkele artsen. Tenslotte was er nog Sir Hudson Lowe, gouverneur van St Helena.

Napoleon\'s gezondheid ging achteruit, ook al ontkende Lowe dat, omdat hij dan zogezegd slecht zorgde voor de Britse gevangene. Twee mensen stierven, en Napoleon dacht dat er een vergiftiger op het eiland zat, en dat hij daar het doelwit van was. Op 5 mei 1821 stierf Napoleon Bonaparte, één van de meest invloedrijke personen in de geschiedenis. De autopsie wees maagkanker uit, maar er waren symptomen, die niets met maagkanker hadden te maken, en toch voorkwamen. Napoleon werd begraven op zijn favoriete plaats in de tuin, eerst in een mahoniehouten kist. Die werd in een andere kist gezet, deze dan nog in een loden kist, dan het geheel nogmaals in een loden kist, dit dan in het graf. 19 jaar later werd hij terug opgegraven, en het lichaam was enorm goed geconserveerd gebleven. Het werd overgebracht naar Les Dôme des Invalides in Parijs.

Napoleon leed onder verschillende aandoeningen, of dat wordt er gezegd, en vele ervan zouden zijn dood beïnvloedt hebben. Hij bezit een enorm medisch dossier. De aandoeningen waaraan hij naar verluidt leed, zijn onder andere:

schurft, chronische huidziekte neurodermititis (verklaring waarom hij lang in bad zat), driftaanvallen, huilbuien, migraines, en dysurie (pijnlijke urinelozing). Volgens een studie zouden dit de gevolgen zijn van de parasitaire aandoening schistosomiasis, waarschijnlijk opgelopen in Egypte. Er zijn ook nog vermoedens dat zijn hormonen invloed hadden op zijn persoonlijkheid, blijkbaar had hij ook hypothyreoïdie (overmatige schildklierwerking) Foehlichs syndroom (deficiëntie van de hypofyse, hypogonadisme, Klinefeltersyndroom (extra X-chromosoon) en homosexualiteit. Ten slotte zijn er nog de vergiftigingstheoriën.

Deze theoriën vind ik vrij interessant, omdat het redelijk realistisch klinkt. Er wordt namelijk gedacht dat Napoleon langzaam werd vergiftigd met arsenicum, of arseen.
Sten Forshufvud, een Zweedse tandarts en amateurtoxicoloog, raakte geboeid door Marchands memoires, de lijfknecht van Napoleon. Ze werden pas gepubliceerd in 1955. Daarin stonden de laatste jaren van Napoleon in genoteerd, vooral de laatste dagen. Marchand beschreef waar Napoleon pijn voelde, wat zijn symptomen waren... Forshufvud bekeek de symptomen en dacht dat het wel eens een vergiftiging zou kunnen geweest zijn, die Napoleon geveld heeft. Forshufvud begon voort te zoeken, samen met Hamilton Smith, die geïnteresseerd was in de theorie.Vroeger was het de gewoonte om plukjes haar te geven als bekend persoon, zoals een handtekening. Er circuleerden dus verschillende plukjes haar van Napoleon, waar men waarschijnlijk wel arseen kon terugvinden. Hamilton zocht mee, want hij had een techniek ontwikkeld, waarmee je makkelijk arseen kon opsporen. Ze verkregen dus verschillende plukken haar van Napoleon, en de datum van wanneer ze geknipt werden. De twee maten de hoeveelheden arseen, en waren het zeker: Napoleon was vermoord door arseen.

Nu zochten ze nog de dader. Een zekere Ben Weider zocht voort met de aanwijzingen die hij had. Het arseen moest om de 10 dagen toegediend geweest zijn, waardoor het leek op ene slepende ziekte. Dit kunnen dus maar 4 mensen geweest zijn: Marchand, Bertrand , de Montholon en Lowe. Zij verlieten gedurende 5 jaar het eiland niet. Weider dacht eerst aan Lowe, Napoleon\'s cipier. Maar elke keer als Napoleon ziek was, verdoezelde hij dat, en wou per sé dat het leek alsof hij goed voor Napoleon zorgde. Marchand was niet echt een mogelijke dader. Hij bleef Napoleon altijd trouw, en kreeg maar een klein deel van de erfenis. Bertrand kreeg ook een klein deel van de erfenis, niet de moeite om te doden. Volgens Weider was er maar één dader: graaf De Montholon!
Er zijn meerdere redenen om De Montholon te verdenken. De Montholon\'s vrouw was waarschijnlijk Napoleon\'s maitresse, en misschien was hij zelfs de vader van Napoleana, het kind dat De Montholon en zijn vrouw kregen op St Helena. De vrouw had op het eiland een boek gelezen over arsenicumvergiftiging, en ze zou het kunnen verteld hebben aan haar man. De Montholon was ook nooit echt trouw aan Napoleon. Soms werkte hij mee met de Bourbons, soms met Napoleon, hij had ook een goede band met Karel 10, een grote Napoleonhater. Hij werd vroeger beschuldigt voor diefstal van fondsen, maar werd nooit vervolgd, en hij kreeg het grootste deel van Napoleon\'s erfenis, tussen de 1,5 en de 2 miljoen franc, in die tijd een bom geld. Ook had hij als enigste toegang tot de wijnkelder van Napoleon. Hij kon makkelijk het arseen toedienen.

Toch zijn er nog twijfels. Een recente studie van David Jones ontkracht de theorie. Hij ontdekte dat er vroeger veel arseen werd gebruikt, bij het maken van een groene kleurstof: Scheles groen, het kleur dat op de muren van Longwood House zat. Door het vochtige klimaat van het eiland kon de verf makkelijk verdampen, en werd de arseen in dampvorm omgezet, die Napoleon in zich kreeg. De hoeveelheid arseen in de lucht werd dan bepaald door de seizoenen, vochtiger of droger. Er zijn helaas geen haren van medewerkers teruggevonden, anders kon men onderzoeken of die ook arseen bevatten. Als dat zo was, dan was deze theorie geloofwaardiger.

Er is veel twijfel over de arseen in Napoleon\'s haar. In die tijd werd arseen ook gebruikt bij medicijnen, waaronder laxeer- en braakmiddelen. Tenslotte weten ze ook niet zeker of de datering van de haren wel juist zijn.
Er is nog één theorie die ik wil bespreken. Verschillende auteurs (vooral Thomas Wheeler) hebben al geschreven over Napoleon die waarschijnlijk van het eiland moet ontsnapt zijn en vervangen door een dubbelganger. Hij gebruikte wel degelijk dubbelgangers toen hij over Frankrijk heerste. Wheeler gaat ervan uit dat Napoleon werd vervangen door Pierre Robeaud. Bij hem werd ook maagkanker vastgesteld, en het zou hem geweest zijn die op St Helena eraan was overleden en die overgebracht werd naar Dôme de Invalides. De theorie klinkt niet echt realistisch, maar er zijn verschillende bewijzen voor. François Eugène Robeaud woonde als soldaat bij zijn zus in Baleycourt, Frankrijk, en verdween in de loop van 1818. Hij kreeg blijkbaar bezoek dat jaar van Gaspar Gourgaud, de artillerieofficier van Napoleon, die datzelfde jaar St Helena verliet. Het bezoek zou geweest zijn voor de opdracht om te verwisselen met Napoleon. Wheeler merkte op dat, volgens verschillende memoires, rond 1819 het gedrag van Napoleon veranderde. Hij was niet langer actief, energiek. Uiteindelijk beweert Wheeler dat Napoleon werd gedood toen hij de muur van een kasteel beklom, waar zijn zoon gevangen zat. De zoon had roodvonk, en Napoleon wou hem nog één keer zien.
Deze theorie heeft een paar realistische standpunten, maar lijkt vrij onmogelijk. De ontsnapping moet enorm moeilijk geweest zijn, (Napoleon werd bewaakt), dus deze theorie is niet echt een verklaring voor het einde van Napoleon\'s leven.

Niemand weet dus zeker hoe Napoleon Bonaparte echt aan zijn eind is gekomen. Er zijn nochtans duizenden boeken over hem geschreven. Naar schatting 500.000 boeken in alle talen werden over hem geschreven. Stel dat de schatting verkeerd is, en het zijn er \'maar\' 250.000, dan verschenen er jaarlijks 1400 boeken sinds de dood van Napoleon in 1821. Dat zijn gemiddeld 4 boeken per dag, elke dag sinds 1821... Er zijn ook talloze series en films op hem gebaseerd. Het is dus zeker: Napoleon Bonaparte is ongetwijfeld één van de meest invloedrijke personen in de geschiedenis.