De schuldenlast van de 3de wereld

Inleiding. Tegenover het rijke noorden staat het arme zuiden of de 3de wereld landen. Die landen bevinden zich ten zuiden van de evenaar. Ontwikkelingslanden zijn ontstaan door o.a. grondstoffenroof, slavenhandel, slecht georganiseerde politiek en onrechtvaardige wereldhandel. Klein woordje uitleg over de onderontwikkeling van de verschillende werelddelen.

1)Afrika
De grondstoffenroof ontstond tijdens de koloniale periode. Westere landen kwamen naar Afrika om hun economische belangen uit te bouwen. Afrikanen werden gedwongen tot het kweken van 1 bepaald handelsgewas waarvan de opbrengst voor het westen bestemd was. Door het kweken van dat ene gewas daalde de productie van hun eigen voedingsmiddelen waardoor er ondervoeding en soms hongersnood ontstond. Door het verplicht kweken van 1 gewas, werden die Afrikaanse landen afhankelijk van dat product.

2)Latijns Amerika
De onderontwikkeling van Latijns Amerika is al ontstaan tijdens de koloniale periode in de 15de eeuw. De oorspronkelijke inwoners werden op een ongewone gewelddadige manier onder Spaanse of Portugese heerschappij gebracht. Er werd veel geroofd, culturen werden uitgeroeid en de inwoners werden verplicht tot dwangarbeid en slavernij.

3)Zuid-Azië De handel met Zuid-Azië verliep op een gewelddadige en onrechtvaardige manier waardoor ook die landen werden uitgebuit door het rijke noorden.

De economische ontwikkeling van Europa werd mogelijk gemaakt en gestimuleerd ten nadele van de ontwikkeling van de zuiderse wereld. Die landen hebben nooit de kans gekregen om zich te ontwikkelen waardoor er al meer mensen zijn omgekomen door ondervoeding, honger en ziekte dan er slachtoffers gevallen zijn in alle oorlogen samen. De armoede is daar het grootste probleem van. Vooral vrouwen, kinderen en inheemse volkeren zien het recht op voeding, huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg, identiteit en ontwikkeling aan hun neus voorbij gaan. De mensen moeten overleven met een dagelijks inkomen van maar 70fr. of minder. Die armoede is natuurlijk ook een gevolg van de enorme schuldenlast.

De totale schuldenlast. De totale schuldenlast van de 3de wereld bedraagt ongeveer 94 000 miljard fr. De rijke landen geven jaarlijks ongeveer 2 000 miljard fr. uit aan ontwikkelingssamenwerking. Alle schuldenlanden samen moeten ongeveer 11 000 miljard fr. alleen al aan rente aflossen. Om dit allemaal te kunnen betalen moeten die landen sterk bezuinigen en dit gebeurt vooral op sociaal vlak. Enkele voorbeelden : Afrikaanse landen besteden gemiddeld 2 keer zoveel geld aan schuldenaflossing als aan gezondheidszorg. Voor Tanzania is dit zelfs 9 keer zoveel. De schuld van Zambia aan het buitenland is per inwoner ongeveer 3 keer zo hoog als het gemiddeld jaarinkomen. Nicaragua besteedt bijna 1/3 van zijn exportinkomsten aan het afbetalen van die buitenlandse schuld. In Bolivia gaat 1 miljoen kinderen niet naar school omdat de overheid sterk heeft moeten bezuinigen op gebied van onderwijs en gezondheidszorg om te voldoen aan de eisen van de schuldeisers.

Ontstaan van de schuldenlast. Toen de Westere banken in de jaren 70 door de verhoging van de olieprijzen plots over veel geld beschikten, hadden zij behoefte aan nieuwe investeringsmogelijkheden. Ze leenden gemakkelijk geld uit aan landen in het Zuiden(die het goed konden gebruiken) en stelden daarbij nauwelijks eisen aan de besteding van die leningen. MAAR door de internationale economische crisis in de jaren 80 kwamen veel landen in het Zuiden in de problemen. De rente steeg enorm en hun exportinkomsten daalden. Om die rente nog te kunnen betalen, kregen zij opnieuw leningen, waaraan de wereldbanken nu strengen voorwaarden verbonden. De schuldenlanden moesten aanpassingsprogramma’s doorvoeren die leidden tot bezuinigingen in sociale sector zoals gezondheidszorg en onderwijs. =>LENEN OM HUN LENINGEN TE KUNNEN AFBETALEN ! ! !

Oorzaken van de schuldenlast. In ontwikkelingslanden vormt de landbouw vaak de belangrijkste bron van inkomsten Tijdens de koloniale periode stond de landbouw in functie van de behoeften van het Noorden en niet van de plaatselijke bevolking. Zo werden er grote plantages aangelegd met monoculturen (= het kweken van 1 gewas) zoals cacao, koffie of bananen. Na de onafhanlijkheid bleven sommige landen opgezadeld met die monocultuur waardoor ze volledig afhankelijk waren van de verkoop van een bepaalde grondstof, vb. Rwanda was afhankelijk van koffiebonen. Maar die prijzen van die grondstoffen bleven niet erg stabiel op de wereldmarkten waardoor die landen over een onvoldoende inkomen beschikten . Dat inkomen was nodig voor de aankoop van noodzakelijke producten voor eigen gebruik, maar die waren dan weer niet in eigen land verkrijgbaar. Na een aantal crisis jaren betekent dat honger en armoede voor een groot deel van de bevolking. De boeren kunnen niet langer meer leven van hun inkomen en moeten hun levenszaakje opgeven. Een land zonder inkomen kan enkel zijn hoofd boven water houden door geld te lenen en dit bij het Noorden. Als die landen leningen blijven aangaan om aan de elementaire behoeften van hun onderdanen te kunnen voldoen en om hun rente af te lossen, stapelt de schuldenlast zich op.

Maar: Economen hebben berekend dat de oorspronkelijke schuld al lang is terugbetaald en dat de schuld( de rente dus) zelf de oorzaak van de onderontwikkeling is geworden.

Groot probleem : de schuldenlast vergroot ! ! ! Daling exportprijs doordat : hun exportpakket nog steeds eenzijdig is
er nauwelijks toegang is tot de westerse markten vanwege hun gebrek aan kennis van die markt
het ontbreken van de connecties naar de afzetkanalen
De export opbrengst is in ieder geval onzeker en er is bovendien oneerlijke concurrentie door de grote multinationale ondernemingen.

Het tekort op de lopende rekening wordt door deze factoren voortdurend negatief beïnvloed en de ontwikkelingslanden moeten daardoor meer schuld maken dan strikt noodzakelijk is voor hun investeringen. De toenemende behoefte aan leningen kan steeds moeilijker vervuld worden omdat de kredietwaardigheid afneemt. De centrale banken van die landen kunne de koers van hun munt niet verdedigen doordat ze al lang door hun officiële reserves heen zijn. De importen worden dus (in eigen waarden uitgedrukt) steeds duurder. Veel ontwikkelingslanden hebben behoefte aan schuldsanering en krediet op ZACHTE voorwaarden : lage rente en langlopend krediet. Via het IMF (wereldbank) worden wel dergelijke leningen verstrekt, maar het IMF stelt HARDE eisen : beperking consumptie, terugdringen van overheidsbesteding en krap monetair beleid. Veel ontwikkelingslanden kunnen dan de politieke rust niet bewaren omdat er dan sociale spanningen dreigen. Die harde eisen van het IMF zijn te begrijpen doordar vroeger het geleende geld voornamelijk werd besteed door de corrupte regeringen aan wapens i.p.v. aan infrastructuur.

Mogelijke oplossingen voor de schuldenlast. Kwijtschelding van de schulden. Maar het noorden is daar niet happig op. Ze willen eerder de schuldenlanden wel iets lenen, maar met voorwaarden zoals besparingen in onderwijs en gezondheidszorg. Herstructurering van sectoren zoals landbouw. Dit betekent dikwijls schaalvergroting van de landbouw, zoals in Brazilië, waar vooral grootgrondbezitters wel bij varen. Schuldenverlichting van een aantal landen (voornamelijk de allerarmsten). Een deel wordt kwijtgescholden maar sommige westerse banken zijn al in moeilijkheden geraakt door die kwijtschelding. Directe investeringen. Ondernemingen die op zoek zijn naar een mogelijkheid tot directe investeringen kopen die schulden op tegen een zeer lage koers. Hierbij hebben alle partijen voordeel : * ondernemingen kunnen voor weinig geld investeren * overheid verliest een deel van hun schuld * werkgelegenheid neemt toe. Vb. :Philips trekt voor een appel en een ei talentvolle voetballers uit Brazilië aan en vermindert daarmee de Braziliaanse schuld aan deze MNO. grotere toegevoegde waarde aan de producten die zij ons leveren. Wij betalen nog steeds minimale prijzen voor de import van vrijwel uitsluitend grondstoffen, die nog met slavenarbeid worden geproduceerd. Eindproducten kopen wij nauwelijks van hen maar onze eindproducten verkopen we wel aan hen. Zich vrijkopen als ze zich bereid verklaren om voor de westerlingen te produceren. Maar dit lijkt sprekend op de situatie van fabrieksarbeiders van de vorige eeuw. Die werkten ook tegen een minimaal hongerloontje en ze werden gedwongen om eten te kopen in de winkel die door de fabriekseigenaar werd gerund. M.a.w. ze moeten producten maken voor het westen die zij zelf dan moeten terugkopen.

Een ander perspectief, nl. dat van Afrika. Als de 3de wereldlanden over « recht op ontwikkeling » spreken, dan bedoelen zij de belemmering die zij van het Noorden ondervinden (waarvan de schuldenlast er 1 is). De Afrikaanse Liga voor de Rechten ven de Mens en van het Volk heeft deze situatie in 1994 aangeklaagd als een vorm van mensenrechtenschending. Zij menen dat gewicht van de buitenlandse schuld en de voorwaarden van de internationale financieringsorangismen bijdragen tot de stijging van de armoede, sociale ongelijkheid en de sociale achterstand op vlak van onderwijs, gezondheid en werkgelegenheid. (wat een schending van de mensenrechten betekent) De betrokken Afrikaanse landen hebben het er duidelijk moeilijk mee dat ze door het westen voortdurend op de vingers worden getikt als het gaat om de schending van politieke en burgerlijke rechten, maar dat het westen zelf een belangrijke rol levert aan het schenden van de mensenrechten.

Besluit. De oorspronkelijke schuld is al lang terugbetaald en de schuld (de rente) is de oorzaak van die onderontwikkeling.