De tropen

1. Waar liggen de tropen?

Op de wereldbol liggen drie belangrijke lijnen, de middelste lijn heet de evenaar die lijn heet zo omdat die “even” ver van de polen ligt. De evenaar deelt de aarde in twee gelijke stukken het Noordelijk- en Zuidelijkhalfrond. Een ander woord voor de evenaar is equator, we noemen het gebied tussen de keerkringen ook wel eens equatoriaal. Een Zuid-Amerikaans land heet ook zo, Equador, om dat het precies op de equator ligt. En op het Noordelijk halfrond ligt de kreeftskeerkring die heet ook wel eens Noorderkring. Daar liggen bijvoorbeeld de landen: Cuba en Taiwan en op het Zuidelijk halfrond ligt de steenbokskeerkring en die heet ook wel eens Zuiderkring en daar liggen: Rio de Janeiro en enkele Polynesisiche eilanden. Die keerkringen liggen allebei even ver van de evenaar af. Het gebied tussen die twee keerkringen heet de tropen. Het woord “tropen” is eigenlijk een Grieks woord, het betekent wending of keer. Dat heeft te maken met de zon, op 21 juni staat de zon loodrecht boven de kreeftskeerkring. Op dat moment begint bij ons de zomer en op het Zuidelijk halfrond begint dan de winter. Daarna beweegt de zon elke dag een stukje zuidwaarts. Dat merk je, want elke dag wordt het ’s avonds iets eerder donker. Een half jaar later op 21 december worden de dagen korter in Nederland

Tropische landen

De tropische landen zijn in Azië: Indonesië, de Filippijnen en Thailand, in Afrika: Zaïre, Zambia, Ethiopië en Tanzania, Zuid-Amerika: Brazilië, Colombia, Suriname en de Nederlandse Antillen en in Australië ligt ook in de tropen.

2. De oorspronkelijke bewoners

In 1418 zeilden een paar Portugese ontdekkingsreizigers zuidwaarts langs de kust van Afrika. Ze waren de eerste Europeanen die kennis maakten met de tropen. Een paar jaar later, zeilden Portugezen om Afrika heen en ontdekten Indië. Ze ontdekten steeds meer gebieden die ze niet kenden. Columbus ontdekte in 1492 Amerika, trokken Spaanse veroveraars Midden-Amerika binnen. Ook Nederlandse ontdekkingsreizigers trokken naar verre Tropische gebieden. Ze bereikten Oost-Indië (nu Indonesië) en de Noordkust van Australië. Die tijd erna kregen de oorspronkelijke bewoners het moeilijk, de Europeanen wilden het land binnendringen. Want de oorspronkelijke bewoners werden als minderwaardigen beschouwd. Ze werden als slaven behandeld of van hun eigen land verdreven. Ze konden niet meer jagen en vissen zoals vroeger en de Europeanen namen allerlei ziekten mee.

Bedreigde volkeren

In Zuid- en Midden-Amerika zijn de meeste Indianen stammen verdwenen of er zijn er nog maar heel weinig. Ze werden dood gemaakt of moesten weggaan van de boeren, houthakkers en goudzoekers. Dat is gebeurd in: Mexico, Suriname en in Venezuela. Het gebied wordt nog bedreigd met goudzoekers en houthakkers. Het Pygmeeënvolk moest ook weg uit het oude woongebied. De Australische negers of Aboriginals is hun grond ook afgepakt door veehouders die uit Europa kwamen. Vroeger in Nederlands Nieuw-Guinea hebben papoea’s niks meer te vertellen. Daar zijn honderdduizend Indonesiërs naar toe getrokken weg van het overbevolkte eiland Java.

3. Het tropisch klimaat

In de tropen is het heel heet, vooral om twaalf uur `s middags, dan staat de zon hoog aan de hemel. In de tropen is het altijd zomer de gemiddelde temp. is tussen 25 en 35 graden C°. Het verschil is 9 graden C° met Nederland. Als het in Nederland 30 graden C°, noemen we dat een: “tropische dag.” Bij ons is de zon in de winter onder om half 7 en in de zomer pas om 10 uur. In de tropen zijn de dagen even lang. Daar gaat de zon om 6 uur op en om 6 uur onder. Op en dichtbij de evenaar bestaat bijna geen schemering. Het wordt `s morgens heel gauw licht en `s avonds heel laat donker. Dat is het hele jaar zo (in sommige streken is het heel vochtig het “valt er met bakken uit.” In Nederland valt er gemiddeld 70 cm regen per jaar en in de tropen minstens 2 meter en soms wel meer in een jaar! (Op het eiland Java valt gemiddeld 4 meter per jaar)

Winden

In sommige gebieden waait de Moesson. Die komt ongeveer een half jaar uit het zuidwesten en brengt veel regen mee. Ze noemen het ook wel de regentijd. Na dat half jaar waait de wind naar het noordoosten. Dan regent het nauwelijks. De Moesson waait op de Filippijnen en Indonesië. Een andere tropische wind is de Passaat en die waait op de Antillen en op Aruba. De passaat waait altijd uit het noordoosten, het hele jaar door. De wind komt van zee en geeft een beetje verkoeling in de hitte.

Plantengroei

Aan allebei de kanten van de evenaar komen oerwouden voor. Ze bedekken een groot deel van het land in de tropen. Ze worden ook wel eens tropische regenwouden genoemd. Die naam danken zij aan de grote vochtigheid. Boven de regenwouden ontstaan wolken, daaruit valt regen die door de bomen wordt opgevangen. De bomen houden het water vast. Door die grote vochtigheid en door de tropische warmte groeien de bomen uit tot grote hoogte. Een tropisch regenwoud bestaat uit een enorm aantal verschillende soorten bomen en struiken. En in het woud leven ontzettend veel dieren. Niemand weet precies hoeveel. De meeste soorten zijn nog nooit onderzocht. De bomen in de tropen leveren tropisch hardhout op. Hardhout is mooi en gaat lang mee. Er worden bijvoorbeeld: meubels, parketvloeren raamkozijnen en luxe artikelen van gemaakt. Omdat hardhout veel waard is, worden er veel bomen gekapt. Hardhout gaat naar Japan, de Verenigde Staten en Europa. Er worden ook oerwouden gekapt om nieuwe landbouwgrond te krijgen of om olie uit de grond te halen. Door de houtkap worden de tropische regenwouden ernstig bedreigd. Veel bijzondere planten en dieren worden ernstig bedreigd. Waar bomen zijn, is nog maar weinig verdamping. Waardoor wolken verdwijnen. Er valt geen regen meer en droogt de grond uit. Naar een aantal jaar is de landbouwgrond niets meer waard. Sommige landen proberen de tropische regenwouden te redden. Er wordt bijvoorbeeld: selectief gekapt dat betekent, dat maar een deel uitgekozen wordt, om dat te kappen. Het regenwoud kan zich dan weer herstellen. Of ze planten er weer nieuwe bomen bij zoals teakbomen(zeg: tiekbomen). Tropische regenwouden komen vooral nog voor bij: het Amazone gebied, in Zuid-Amerika Maleisië en in Indonesië.

Savanne

Ten noorden en ten zuiden van het tropisch regenwoud liggen grote grasvlakten met een aantal bomen. Dat gebied heet de: savanne. Het is daar minder vochtig en daardoor minder begroeiing. In het gebied leven grote dieren. Door dat er daar gras ligt, komen er kudde planteneters. In Afrika bijvoorbeeld: de zebra, gnoes, antilopen, giraffen, olifanten en neushoorns. Waar planteneters zijn, zijn ook roofdieren bijvoorbeeld: leeuwen, luipaarden en hyena`s. In het savannegebied van Australië leven kangeroes en emoes. Op de Antillen hebben planten en bomen het heel moeilijk op de droge, rotsachtige bodem. Verschillende soorten cactussen kunnen nog wel genoeg water uit de grond halen. Ze gebruiken daarvoor hun meters lange wortels. Een bekende boom is de dividivi. Die heeft maar weinig water nodig, heel makkelijk dus.

4. Het leven in de tropen

Het lijkt of het leven in de tropen langzamer gaat dan in Nederland. Niemand haast zich, want dat is te warm met die hitte en die vochtigheid is ook niet goed voor je lichaam. Daarom noemen we het ook wel eens “tropenjaren” en als iemand het heel zwaar heeft gehad noemen we dat “ tropenjaren tellen dubbel.”

Een leven in de tropen

Ik geef een voorbeeld over het leven in de tropen. Shirley woont in een ruim huis in een wijk in de stad Lagos. Haar vader werkt bij een oliemaatschappij. Voordat hij `s morgens om 7 uur naar zijn werk gaat, brengt hij Shirley naar school. De school begint zo vroeg omdat het dan nog een beetje koel is. Midden op de dag lijkt de tijd stil te staan. Winkels, kantoren en bedrijven zijn meestal dicht. De school is om 1 uur dicht dan wordt ze weer opgehaald door haar vader. Thuis met een grote ventilator voor een iets koudere lucht in huis. Veel mensen rusten tussen de middag wat.

Een ander leven in de tropen

Een ander voorbeeld is: Selima woont met haar familie in Afrika (Soedan). “Haar dorp” bestaat uit een aantal kleine hutten. Met muren van gedroogde klei, het dak is van zinken golfplaten. Dat hutje heeft eigenlijk maar één binnenruimte. `s Morgens, al heel vroeg, gaat Salima op weg met een kleine kudde geiten, naar de droge vlakte. En daar moet ze de hele dag op de geiten passen. Voordat ze naar huis gaat, haalt ze water bij de put en haalt ze nog een stapel brandhout, die bundelt ze bij elkaar en draagt ze op haar hoofd het brandhout naar huis en daar kookt haar moeder dan op.

5. Tropisch voedsel

In de tropen eten de mensen geen Hollandse kost maar iets anders. In sommige tropische gebieden eten ze wortels en knollen. In de oerwouden van Zuid- Amerika en Afrika wordt de wortel uitgegraven en gestampt. Van het meel bakken ze een soort pannenkoek. In Indonesië eten de mensen de wortel van de broodwortelboom. De wortel wordt fijngemalen als een soort meel waar ze brood van bakken. In Zuidoost- Azië wordt heel veel rijst geteeld en gegeten. Maïs wordt vooral veel gegeten door arme mensen in de gebieden: Amerika en Afrika. Wij eten ook veel producten uit de tropen en dat vinden we heel gewoon.

Eten en drinken.

In West-Afrika komen de aardnoten voor die in de pindakaas zitten. De vulling van een kokoskoek komt van een kokos- of van een klapperpalm. In chocomel zitten cacaobonen. Rijst, koffie, thee en bananen komen van tropische planten, struiken en bomen. Ananasschijfjes komen van een tropische vrucht. Soms met eten geven wij het een aparte smaak met specerijen, tropische kruiden zoals: peper, nootmuskaat en kaneel en af en toe vanille-ijs.

Materialen

Tuinmeubelen of raamkozijnen zijn en worden gemaakt van tropisch hardhout. Tennisballen worden gemaakt van het sap van de rubberboom. Je T-shirt is vaak gemaakt van de pluizen van de katoenstruik. Je stoel is misschien gemaakt van rotan, een tropische slingerplant. Je vishengel is vaak gemaakt van een tropische grassoort: Bamboe.

6. Gezondheid eist veel zorg

In Nederland worden de mensen veel ouder dan in de tropen. Dat komt omdat: in de tropen veel ernstige ziekten zijn. Ziektekiemen houden van vocht en warmte. Daardoor verspreiden ze de ziekten snel en dan komen er veel doden. Sommige ziekten komen door hygiënische omstandigheden. Veel mensen hebben geen schoon lichaam, schoon drinkwater of schoon voedsel. Ze kennen bijna geen hygiënisch water of voedsel.

Ernstige ziekten

De meest voorkomende ziekte in de tropen is: Malaria (door een steek van een soort mug). Honderdduizenden mensen overlijden aan die ziekte. De ziekte wordt veroorzaakt door een heel klein diertje. Deze ziekte wordt over gebracht door muggen. Hij komt zo terecht in het bloed van de mensen. Mensen die besmet zijn krijgen vaak hoge koorts. Veel mensen gaan er aan dood. Melaatsheid of lepra is een ernstige ziekte die de huid en de zenuwen aantast. Veel mensen krijgen daardoor veel lelijke misvormingen aan hun gezicht, handen en voeten. Melaatsheid was vroeger dodelijk. Gelukkig zijn er nu goede medicijnen. Maar veel mensen in de tropen kunnen dat niet betalen. De tseetseevlieg is de verspreider van de slaapziekte. Die is dodelijk voor mensen, maar ook voor vee. Tegenwoordig kun je veel ziekten bestrijden -gezondheidsorganisaties zorgen er voor dat veel mensen de nodige medicijnen krijgen. Je hoeft niet bang te zijn in de tropen. Maar je moet wel goed je lichaam verzorgen en maatregelen nemen zoals inenten tegen ziekten.

7. Nederland en de tropenkoloniën

Nederland heeft eeuwenlang tropische gebieden in bezit gehad. Al meer dan 300 jaar geleden namen Nederlandse zeevaarders en handelaren een aantal eilanden in Azië in bezit. Dat gebied werd toen Nederlandse Oost-Indië genoemd, het was een kolonie van ons land. Na de tweede wereldoorlog werd dat gebied zelfstandig. Het heet nu: Indonesië. Ook in zuid- Amerika had ons land tropische gebieden in bezit: Suriname en de Nederlandse Antillen. Ook die landen zijn zelfstandig geworden. Al zijn de Antillen en Aruba nog steeds delen van ons.

Vakantielanden

Veel mensen gaan naar de tropen met de vakantie. Veel mensen gaan dan naar: Indonesië, Bonaire, Curaçao om te gaan surfen, duiken of zeilen. Of mensen gaan naar Afrika ze gaan dan op safari om dieren te bekijken.