De Berlijnse Muur

Inleiding

Als onderwerp heb ik de Berlijnse muur gekozen, dit heeft enkele redenen: Ø Het is nog niet zo lang geleden gebeurd, veel mensen kunnen zich de val van de Berlijnse muur nog goed herinneren. Ø Het is gebeurd in een land dat niet ver hiervandaan ligt. Het is dus geschiedenis die dichtbij ons ligt. Ø De gevolgen van de Berlijnse muur werken nog steeds door in het voormalige Oost-Duitsland, het is dus nog niet helemaal afgesloten. Ø De val van de Berlijnse muur was van grote invloed op de val van het gehele communisme. Om mijn hoofdvraag te beantwoorden heb ik ook een aantal deelvragen opgesteld. De hoofdvraag is: Wat zijn de gevolgen van de bouw van de Berlijnse muur? De deelvragen zijn: Ø Welke politiek werd er in de DDR (Oost-Duitsland) gevoerd? Ø Waarom werd besloten tot de bouw van de Berlijnse muur? Ø Hoe dacht men over de Berlijnse muur? Ø Waarom werd de Berlijnse muur in 1989 afgebroken? Ø Wat veranderde er na de eenwording voor de Oost-Duitse bevolking?

1. Welke politiek werd er in de DDR (Oost-Duitsland) gevoerd? 1.1 Inleiding
In de DDR werd een andere politiek gevoerd dan in de BRD (West-Duitsland.) In de BRD was een democratische samenleving. In de DDR had de communistische staatspartij SED alle macht in handen. De Oost-Duitse bevolking mocht wel naar de stembus, maar ze mochten alleen ja of nee stemmen op de lijst van de SED. De stemming was niet geheim, zo kon iedereen dus te weten komen of je ja of nee had gestemd. Maar dan nog kon de SED alleen door de verkiezingen te vervalsen 99% van de stemmen behalen en zo kreeg de SED het elke keer weer voor elkaar om de baas te blijven. In de DDR had je dus wel kiesrecht, maar er waren geen vrije verkiezingen.

1.2 Politiek systeem
De belangrijkste man van het SED was de secretaris-generaal. Hij was ook de machtigste man in de DDR. Hij bestuurde de DDR volgens de richtlijnen die in de Sovjet-Unie werden bepaald. Ook was de secretaris-generaal de baas van het belangrijkste politieke orgaan binnen de SED (het Politbureau). De besluiten van het Politbureau waren bindend. De Secretaris-generaal was dus de belangrijkste man van de DDR. De DDR heeft in totaal drie secretaris-generaals gehad: 1949-1971 Walter Ulbricht
1971-1989 Erich Honecker
1989 Egon Krenz

1.3 Grondwet
In 1949 kreeg de DDR zijn eerste eigen grondwet, deze grondwet was voor een groot deel gebaseerd op de grondwet van de Republiek van Weimar(1919). Deze grondwet was tot 1968 van kracht. In dat jaar kreeg de DDR de \'eerste socialistische\' grondwet. In 1974 werd besloten het begrip \'Duitse natie\' uit de grondwet te halen. In die tijd was de Oost-Duitse regering druk bezig om de DDR een eigen identiteit te geven. Over het algemeen hield de Oost-Duitse regering zich niet aan de grondwet, men maakte zelf wetten en bepaalde waar de Oost-Duitse bevolking zich aan moest houden. (Bron: htttp://www.dia.uva.nl/duin/html/regeringddr/htm)

2.Waarom werd er besloten tot de bouw van de Berlijnse muur?

2.1 Inleiding
De economie in de DDR kwam niet van de grond. Hierdoor ging het niet goed met de Oost-Duitse bevolking. Ook was de politiek, die in eigen land gevoerd werd, niet geloofwaardig. Dit leidde tot grote ontevredenheid van de Oost-Duitse bevolking. Een groot deel van de Oost-Duitse bevolking was vanaf het begin tegen het communisme. Dit gevoel werd versterkt doordat de planeconomie voor het grootste deel mislukte.

2.2 De opstand van 17 juni 1953
De ontevredenheid werd ook nog versterkt door de onderdrukking van de politieke tegenstanders (dat waren er veel) van de SED. De ontevredenheid werd vooral versterkt door de onderdrukking van de Evangelische Kerk, ongeveer 80% van de Oost-Duitse bevolking was lid van deze kerk. In 1953 overleed in de Sovjet-Unie Stalin. De bevolking van de DDR kwam in juni van dat jaar in opstand tegen het regime van de SED. Op 17 juni bereikte de staking zijn hoogtepunt. Er werd toen in 300 steden gedemonstreerd. De SED twijfelde hoe ze de demonstraties moesten stoppen. De demonstraties waren steeds meer gericht tegen de politiek. De mensen wilden vrije verkiezingen. De SED-leiders wisten zich geen raad met de situatie. Ze konden arbeiders en boeren niet inzetten tegen de demonstrerende mensen (arbeiders en boeren). De Russische commandant in Berlijn maakte door zijn tanks op de menigte af te sturen een eind aan de demonstraties. De Sovjet-Unie maakte met deze actie duidelijk dat ze achter de SED stond en dat ze geweld wilde gebruiken om de SED aan de macht te houden in de DDR.

2.3 Vluchtelingen
Elke maand vluchtten er duizenden mensen van de DDR naar West-Duitsland. Vlak na de opstand in juni 1953 vluchtten er zelfs meer dan 50 duizend mensen per maand naar West-Duitsland. De grens tussen de beide landen was toen al helemaal afgesloten. De bijzondere positie maakte Berlijn de poort naar het Westen. Oost-Duitsers konden vrij naar West-Berlijn gaan en van daaruit konden zij alle delen van West-Duitsland bereiken. De grootste groep mensen die de DDR verliet waren jonge mensen met kinderen. Deze jonge mensen waren van groot belang voor de economie in de DDR. De regering van de DDR kon de achterblijvers moeilijk laten geloven dat de Oost-Duitse politiek goed was. In 1961 besloten Ulbricht en Chroejitsjov (de Sovjetleider) een einde te maken aan de leegloop van de DDR. (Bron: http://www.dia.uva.nl/duin/html/ddr.htm)

3. Hoe dacht men over de Berlijnse muur?

3.1 Oost-Duitsers: De bouw van de Berlijnse muur werd gevierd als een grote overwinning. In het Oosten van Berlijn werd de bouw van de muur feestelijk ontvangen. Maar na een korte tijd verdween deze feeststemming. De Oost-Berlijnse bevolking begon de nadelen van de muur in te zien. Dit kwam door een paar verschillende dingen die door de muur werden veroorzaakt. De Oost-Duitse bevolking (vooral de bevolking van Oost-Berlijn) had familie en/of vrienden wonen in West-Berlijn. Door de bouw van de muur konden de families die door de muur gescheiden werden elkaar niet meer bezoeken. Ook vonden de Oost-Duitser het vervelend dat zij hun eigen land niet meer konden verlaten. Zij zaten als het ware opgesloten.

3.2 West-Duitsers: Ook zij hadden grote problemen met de muur. Vooral in West-Berlijn vond men de muur afschuwelijk. Een groot deel van de West-Berlijners (70%), had wel vrienden of familie in het Oostelijke deel wonen. De inkopen die de Oost-Berlijnse bevolking deed in West-Berlijn was ook stilgezet en dit was toch wel een goede inkomstenbron. (Bron: http://www.nrc.nl/W2/Lab/Profiel/Berlijn/muur.html)

3.3 Sovjet-Unie (het Oosten): Chroesjtsjov: \" Ik weet dat de muur een bijzonder nare zaak is. Hij zal in de toekomst ook wel weer verdwijnen. Maar dat zal pas gebeuren als de oorzaken voor de oprichting van de muur zijn verdwenen. Wat had ik anders moeten doen? In juli gingen 30 duizend mensen weg uit de DDR, de beste en de meest ondernemende. Wij konden twee dingen doen: het transport door de lucht afsnijden of de muur bouwen. Als we het eerste hadden gedaan, was er misschien een oorlog met de Verenigde Staten gekomen. Dat wilde ik niet riskeren. Dus bleef alleen de muur over. Ik wil ook best toegeven dat ik het zelf geweest ben die de bouw van de muur heeft bevolen. Weliswaar heeft de leider van de DDR steeds krachtig aangedrongen op de bouw van de muur, maar ik wil mij niet achter hem verschuilen.\" De Sovjet-Unie was dus voor de bouw van de muur, maar ook zij vonden het vervelend voor de mensen in Oost-Berlijn.

3.4 Verenigde Staten (het westen): Kennedy (26 juni 1963), toespraak in West-Berlijn. \"Er zijn mensen in de wereld die werkelijk niet begrijpen wat het grote verschil is tussen de vrije wereld en de communistische wereld. Laat ze naar Berlijn komen! Sommigen zeggen dat het communisme toekomst heeft. Laat ze naar Berlijn komen! Anderen zeggen dat we in Europa en elders kunnen samenwerken met de communisten. Laat ze naar Berlijn komen! Ik ken geen stad die achttien jaar zo belegerd is geweest en die nog steeds leeft met de kracht en de vastberadenheid van West-Berlijn. Alle vrije mensen, waar ze ook mogen leven, zijn eigenlijk burgers van Berlijn. En daarom als vrij man zeg ik trots: Ich bin ein Berliner…\" De toehoorders reageerden zo wild op Kenedy\'s woorden, dat hij later in Washington zei: \" Als ik gezegd had: ga naar die muur en breek hem af, dan hadden ze het vast gedaan!\" De Amerikanen wilden het liefst dat de muur binnen korte tijd weer werd afgebroken. (Bron: Arie Wilschut e.a., Sporen Geschiedenis voor de onderbouw 3, 144, 1993, Wolters-Noordhoff.)

4. Waarom werd de Berlijnse Muur in 1989 afgebroken?

4.1 Hervomingen in de Sovjet-Unie
In de Sovjet-Unie ontstonden hervormingen. Dit kwam onder andere door de nieuwe leider: Gorbatsjov. Hij wilde in zijn eigen land grote veranderingen doorvoeren. Gorbatsjov liet aan de communistische staten die door de Sovjet-Unie werden geregeerd weten: ze mochten zelf bepalen of ze hervormingen wilden doorvoeren (glasnost en perestrojka), maar ze werden als er een opstand kwam niet meer geholpen door de Sovjet-Unie. De SED-leiders raakten door deze veranderingen zeer in de war. Toch hield de SED-leider Honecker zich aan het communisme, terwijl in andere landen om de DDR heen de oppositie steeds meer macht kreeg. Hierdoor groeide de ontevredenheid steeds meer.

4.2 Vluchtelingenstroom
Op 2 mei 1989 opende Hongarije de grens met Oostenrijk. Hierdoor werd het voor de Oost-Duitsers weer mogelijk om naar West-Duitsland te vluchten. Al snel kwam er een grote vluchtelingenstroom op gang. De SED wist niet wat zij hieraan konden doen. Ook ontstonden er vele grote protesten, ondanks het harde optreden van de politie. Op 7 oktober 1989 maakte Gorbatsjov nog eens duidelijk, dat de Sovjet-Unie niet zou helpen om het SED te redden. Een groot deel van de Oost-Duitsers was bang dat er door de protesten op een gegeven moment een burgeroorlog zou uitbreken, maar de protesten verliepen rustig.

4.3 Hervormingen
Eindelijk was binnen het SED doorgedrongen dat er veranderingen plaats moesten vinden. Op 18 oktober 1989 werd Honecker afgezet en opgevolgd door Krenz. Ook de nieuwe regering kon geen einde maken aan de demonstraties. De hervormingen waren volgens de oppositie niet goed genoeg. De eisen van de critici waren: Ø Visafrei bis Hawaii Ø Freie Wahlen ohne falsche Zahlen Ø Wir sind das Volk
Eindelijk ging de regering met de oppositie praten. Er werd onderhandeld over een democratischer systeem. De bevolking van Oost-Duitsland veranderde de leus
Wir sind das Volk in Wir sind ein Volk.

4.4 De val van de Berlijnse Muur
Op 9 november 1989 hield de SED een persconferentie. Er werd bekend gemaakt dat de Oost-Duitsers weer vrij mochten reizen. Er werd niet bekend gemaakt dat de wet pas de volgende dag zou ingaan. De Oost-Duitse bevolking ging direct na de uitzending naar de Berlijnse Muur. De grenswachten waren niet goed geïnstrueerd en toen de massa\'s bij de grens te groot werden besloten enkele officieren de grens te openen. Hierdoor viel de Berlijnse muur zonder geweld. De vluchtelingenstroom nam in de eerste weken na de val van de muur alleen maar toe. De SED had de situatie in de DDR niet meer in de hand. (Bron: http://www.dia.uva.nl/duin/html/revolutie.htm)

5. Wat veranderde er na de eenwording voor de Oost-Duitsers?

5.1 Het 10-puntenplan
In West-Duitsland wist men niet hoe men moest reageren op de grote chaos in de DDR. De Bondskanselier van West-Duitsland Kohl bedacht een 10-puntenplan. De Bondsrepubliek zou Oost-Duitsland in het eenwordingsproces financieel steunen. Dit zou gebeuren op de volgende voorwaarden: er moesten vrije verkiezingen komen en ook moesten er economische hervormingen komen. Kohl vond ook dat er een halt moest worden toegeroepen aan de vluchtelingenstroom. De opvangcentra in het Westen begonnen zo langzamerhand vol te raken.

5.2 Voor- en tegenstanders van de Eenwording
De Amerikaanse president Bush was voor de Duitse eenwording, maar de Franse president Mitterrand en de Engelse premier Thatcher waren van mening dat de Duitse eenwording slecht was voor de verhoudingen binnen Europa. Duitsland zou namelijk te groot en te machtig worden. Kohl en Bush konden hen echter op andere gedachten brengen, door hen te verzekeren dat Duitsland lid bleef van de NAVO en van de Europese Gemeenschap. De Sovjet-Unie kon ook nog roet in het eten gooien. Gorbartsjov vond namelijk dat Oost-Duitsland geen lid mocht worden van de NAVO. De Sovjet-Unie had een veto, dus ook zij moesten nog worden overgehaald. In de zomer van 1990 ging Kohl praten met Gorbatsjov. Door middel van onder andere een flinke som geld werd Gorbatsjov overgehaald. Op voorwaarde dat het NAVO lidmaatschap pas in mocht gaan als de Russische troepen Oost-Duitsland hadden verlaten.

5.3 Vrije verkiezingen
De eerste vrije verkiezingen in Oost-Duitsland leverde het Oost-Duitse CDU een grote overwinning op. Samen met het West-Duitse CDU/CSU haalde zij 48% van de stemmen. De kiezers hadden het CDU massaal gesteund, dit kwam vooral doordat het CDU de eenwording als hoofdpunt had bij de verkiezingscampagne.

5.4 Eenwording
Op 3 oktober 1990 was het dan eindelijk zover. Door de duidelijke boodschap van de Oost-Duitse kiezers was de weg vrijgemaakt voor de Duitse Eenwording. De grondwet van West-Duitsland werd (op een paar kleine wijzigingen na) ingevoerd als grondwet voor het verenigde Duitsland. (Bron: http://www.dia.uva.nl/duin/html/revolutie.htm)

5.5 Leefomstandigheden
In Het Oosten van Duitsland is een veel hoger percentage van de mensen werkloos. Ook is er nog steeds een afname van het bevolkingsaantal. Ook is de zuivering van water in het Oosten nog niet goed. De Oost-Duitsers hebben over het algemeen ook minder spaargeld dan de West-Duitsers. Dit komt onder andere doordat de vaste lasten voor de Oost-Duitsers zijn gestegen (de huur is bijvoorbeeld verviervoudigd!). In het Westen van Duitsland gaat het nog steeds veel beter dan in het Oosten. De dingen die verbeterden voor de Oost-Duitsers waren: Ø Er was geen onderdrukking vanuit de regering meer. Ø Er kwam vrijheid van meningsuiting. Ø De Oost-Duitsers mochten overal gaan en staan waar ze wilden. Ø Ze kregen echt vrije verkiezingen. (Bron: -, De Grote Bosatlas 51e editie, 85, 1996, Wolters-Noordhoff) (Bron: http://www.nrc.nl/W2/Lab/Profiel/Berlijn/muur.html)

6. Wat zijn de gevolgen van de bouw van de Berlijnse muur?

6.1 Conclusie
Door de bouw van de Berlijnse muur zijn er vele mensen ongelukkig geworden, zij zagen hun familie en vrienden aan de andere kant van de muur niet meer. De oudere bevolking van Berlijn zal de muur nooit kunnen vergeten. De Berlijnse muur is van groot belang geweest voor de Oost-Duitse economie. Zonder de muur was er een veel groter aantal jonge, goede werknemers gevlucht naar het Westen. Je kan het ook van een andere kant bekijken. Op het moment dat de muur gebouwd werd, zat de Oost-Duitse politiek al in een grote dip. Deze dip is vooral ontstaan, doordat de DDR communistisch was. De planeconomie behaalde geen successen en de mensen die een betere toekomst wilden hebben vluchten naar het vrije Westen. Nadat in de Sovjet-Unie zelf werd getwijfeld aan het communisme, besloot de leider van de Sovjet-Unie, Gorbatsjov dat de communistische staten die door de Sovjet-Unie werden gesteund hun eigen gang mochten gaan. De DDR hield vast aan het communistische systeem, daardoor kwamen de Oost-Duitsers in opstand. Na ongeveer een jaar leidde dit tot de val van de Berlijnse muur. Na de val van de Berlijnse muur ontstond er een grote chaos in de DDR, de regering had daar geen greep meer op. De Duitse eenwording kwam na een paar jaar tot stand. Het zal nog wel een aantal jaren duren, voordat het vroegere Oost-Duitsland gelijk is aan het vroegere West-Duitsland.