De Nachtwacht van Rembrandt

Rembrandt Harnensz van Rijn is zonder twijfel de grootste Hollandse barokschilder. Hij was een meester in het toepassen van de clair-obscurtechniek, De Nachtwacht is daar het perfecte voorbeeld van.
De Nachtwacht is niet de originele naam, die is: “Het Uitrukken van de Compagnie van Frans Banning Cocq”. De naam Nachtwacht kreeg het ten onrechte in de 18e eeuw, toen het door verkleuring steeds donkerder was geworden en onder deze naam werd het wereldberoemd.
Op het schilderij, daterend uit 1642, zien we een groep schutters met centraal kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburch.
Rembrandt creëerde een sfeer vol opwinding door rijke contrasten tussen licht en donker (clair-obscur), tussen glanzende en doffe kleuren, door de grote variatie in houdingen, gebaren en gelaatsuitdrukkingen en ook door de tegengestelde bewegingen dwars over het beeldvlak. Het is een levendig schilderij met veel actie. Rembrandt wou geen stijve rij poserende schutters afbeelden, zoals al zo vaak was geschilderd, hij wou een groep mannen die bezig waren. Wat opvalt is dat de mannen op de achtergrond in het donker staan, terwijl kapitein Cocq en luitenant Ruytenburch fel belicht zijn, dit geeft hun belang weer. Opvallend is wel dat de kapitein hoger staat dan de hogere in rang zijnde luitenant. Het licht zorgt er ook voor dat deze twee personen precies loskomen van het schilderij, dit effect is zeer moeilijk om te verkrijgen, maar Rembrandt is daar perfect in geslaagd. De compositie is aan de achterkant ook vrij symmetrisch terwijl ze aan de voorkant veel onrustiger is, daardoor wordt de aandacht ook op de voorgrond gericht.
Het schilderij is op doek gemaakt en Rembrandt schetste ook nooit ervoor wat hij schilderde. Hij schilderde gelijkmatig en werkte het tijdens het schilderen bij. De technieken zijn ook heel verschillend, het ene moment is de verf erg glad, op andere ogenblikken is de verf dan weer erg dik en vaag. Hij gebruikte ook verschillende penselen en kwasten.

Het doek bevindt zich sinds 1885 in het Rijksmuseum in Amsterdam. Het meet 361 cm op 436 cm, vroeger was het groter maar in het begin van de 19e eeuw heeft men er een stuk afgesneden zodat het paste in het Amsterdams stadhuis.
In de loop der eeuwen is het ook al enkele keren gerestaureerd.