Expressionisme

•Vertaald vanuit Latijn: uitdrukking

•1905-1940

•Ervaring, gevoelens uitdrukken

•Vervorming van werkelijkheid

•De ervaring en gevoelswaarde van kunstenaar voert de boventoon

•Geen regels of wetten

Kubisme 1907 tot 1914
• Picasso en Braque
• Vorm en ruimte op het platte vlak
• Hoekige vormen
• Maskerachtige gezichten
• Analyseren van de vormen: analyserend kubisme
• Synthetische kubisme, voorwerpen worden in het kunstwerk verwerkt
• Stillevens, landschappen, portretten, 
• Geometrische vlakjes 
• Reliëfeffect
• Perspectief sterk door de diepte
• Ruimtesuggestie
• Niet een standpunt maar van uit meerde punten bekeken. “Gefixeerd perspectief”
• Synthetisch kubisme: collage, kleurcontrasten, verzadigde kleuren, verschillende aanzichten, silhouetten, ritmisch effect, asymmetrie
• Spanning tussen illusie en werkelijkheid
• Mensfiguren, stillevens, portretten, beeldhouwkunst
• Holle, bolle vormen, ritmische dynamiek
• Geometrische basis vormen: cirkel, vierkant, kubus, cilinder, bol en balk
• Stabiliteit
• Ook de beeldhouwkunst wekt spanning op werkelijkheid of illusie?

Futurisme 1909 tot 1916
• Mensen moeten het verleden vergeten, een geheel nieuwe stijl met agressieve ondertoon
• Marinetti: “steek de bibliotheken in de brand”
• Futurisme is geen stijl eerder een mentaliteit of een ideologie
• Moderne, dynamische maatschappij
• Dynamiek was het aller belangrijkste
• Snelheid, lawaai en drukte van de nieuwe wereld
• Architectuur: zakelijkheid
• Structuur,luchtbogen maken een dynamisch effect
• Liften buiten het gebouw geeft ruimte
• Schilderkunst: vormherhaling voor dynamiek
• Ellipsvormige fragmenten
• Actielijnen
• Losse toetsen
• Benadrukken van verzadigde kleuren
• Vorm kleur en licht breking
• Beeldhouwkunst: asymmetrisch compositie
• Afgietsels
• Vloeiende vormen
• Geabstraheerd
• Drie dimensionaliteit

De Stijl 1917 tot 1931
• De nieuwe beelding of neoplasticisme 
• Rechte lijn primaire kleuren, wit en zwart
• Universele uitbeeldingsvorm
• Architectuur, beeldhouwkunst en schilderkunst moest een kunst worden alles moest samen een zijn
• Haaks op elkaar geplaatste snijdende overlappende vlakken
• Verspringen door reliëf werking
• Openheid en gewichtloosheid
• Lineaire elementen, asymmetrisch geplaatst zorgt voor een spanning
• Niet de functie maar het esthetische principe van de Stijl bepaald de vormgeving
• Non-figuratief
• Dekkend en egaal in strak begrensde vlakken
• Geen persoonlijke toets of signering
• Universele harmonie
• Strijd tussen het stoffen en het geestelijke
• Beeldhouwkunst: blokken en balken, basiskleuren, basisvormen, basisrichtingen

Constructivisme 1917 tot 1924

• Eerlijke en nieuwe wereld, uit Rusland
• Constructie is de grondslag
• Kunst en leven moesten een eenheid worden
• Geometrische basisvormen
• Suprematisme
• Glas: openheid
• Dynamisch ritmisch effect
• Symboliseren van de communistische ideologie
• Sfeer van agressie door zwart wit en rood
• Asymmetrische compositie, door geometrische basisvormen
• Vlakken en platen die haaks op elkaar staan, in de beeldhouwkunst
• Constructie is helder zichtbaar
• Omtreklijnen
• Lichtval en schaduwwerking spelen mee bij de indruk van de beschouwer
• Plastic en glas
• Brons, ijzer, hout en metaaldraad

Functionalisme in de architectuur van af 1900
• Het doel van gebruik bepaald de vormgeving van een gebouw
• De vorm volgt de functie
• Sullivan Amerikaanse architect
• Zuiverheid van vorm en constructie 
• Beursgebouw Berlage in Amsterdam
• De dragende constructie is skeletbouw
• Weinig tot geen versiering want de woonfunctie of functie moet naar voren komen!

Bauhaus 1919 tot 1933
• Alle kunstvormen moeten in dienst staan van de architectuur
• Meesters geven les aan de Bauhaus., Kandinsky gaf schilderles en kleuren kennis. Ook architecten, fotograven, toneel, beeldhouwkunst
• De nazi’s dwingen sluiten Bauhaus in Weimar
• Heldere vormgeving en constructie
• Geometrisch en functioneel
• In Amerika komt het New Bauhaus in Chicago
• Gladde zakelijke vormgeving
• Beton-staal skeletbouw, vliesgevels, prefabbouw: de internationale stijl
• Grafischevormgeving schilderkunst
• Kleur beperking
• Dynamische compositie, asymmetrische compositie: krachtige doorwerking
• Basisvormen
• Geometrische vormgeving 
• Arts en Crafts, inspiratie textiel kunst, beeldende aspecten abstracte voorstelling 

Dada Duchamp 1916 tot 1923
• Afzet tegen alle westerse beschaving, tegen de 1e wereldoorlog
• De oorzaak was volgens hen de burgerlijke cultuur
• Ongebruikelijke materialen
• Technieken en kunstvormen die nooit gebruikt werden
• Niet realistisch kleurgebruik
• Compositie is druk en chaotisch
• Nauwelijks sprake van vormeenheid
• Gewondenvoorwerpen werden in schilderijen verwerkt
• Beeldhouwkunst: toevallig gevonden voorwerpen, massaproducten verwerkt in kunst. 
• Nieuwe betekenis geven aan de voorwerpen
• Kunst los van zichtbare werkelijkheid!

Surrealisme van af 1924 
• Breton was onder de indruk van Sigmund Freud, hij zei dat je je droomwereld en verborgen angsten de vrije loop moesten laten

• De droom en het onderbewuste erkende de dichter Breton een grote plaats toe in de kunst
• Het absurde en onwerkelijke
• Surrealisme: boven de werkelijkheid
• Dali, Delveaux, Ernst, Magritte, Miro en Masson 
• Figuratieve schilderijen
• Figuratieve surrealistische schilderkunst: realistische weergave
• Gedetailleerd geschilderd
• Geheimzinnige lichtval
• Lijn en atmosferisch perspectief
• Schaduwen nat in nat schildertechniek
• Vervreemd effect
• Automatisch schilderen, wat in je hoofd opkomt direct op papier zetten
• Door voorgrond motieven ontstaan ruimte perspectieven
• Decalcomanie, afdrukken van beschilderd materiaal op beeldvlak
• Frottage, afdrukken van in verf gedrenkte doeken of proppen papier op het beeldvlak
• De vanzelf sprekendheid van het zichtbare
• Beeldhouwwerk: onbewuste inval verwerken in kunst,
• Materialen veranderen van glad naar extreem ruw
• Functievevreemding
• Allerdaagse werkelijkheid wordt veranderd
• Toeval, onbewuste ingeving, ready-mades en objets- trouves bepalen de surrealistische vormgeving

Nieuwe zakelijkheid en magisch realisme 1920 tot 1950
• Trieste sfeer
• Moderne stedelijke cultuur
• Bittere teleurstelling tijdens de 1e wereldoorlog
• Dromen, visioenen, geheimzinnige sfeer een grote rol
• Glaceertechniek laagje voor laagje transparant olie verf aanbrengen

Abstract expressionisme in Amerika 1943 tot 1953
• American abstract artist
• Automatisch schilderen surrealisme en de vormentaal van Mondriaan
• Spontane gevoelens in abstracte composities
• Action-painting à deels figuratief deels abstract ,drippings, ritmische composities, sterk verdund
• Colorfield painting à strak begrenst, ruimtesuggestie door overlapping kleurvlakken, kleursensatie
• Hard-edge à contrasterende kleurvlakken, onpersoonlijkheid, veel ruimtesuggestie door haaksheid, egaal ingeschilderd, of ingespoten

Abstract expressionisme in Europa 1940 tot 1959
• Informele kunst
• Inspiratie, kindertekeningen, gehandicapten, krabbels van oerstammen
• Tachisme: Action-painting 
• Cobra: agressieve felle kleuren, in afbeeldingen die zeer gedurfd waren, vrolijk en zeer fel, expressief primitievenkunst door stilering
• Materieschilderkunst: textuur en oppervlak waren heel belangrijk reliëf action karakter, non-fiction, natuur en aarde.

Popart 1955 tot 1970 
• Ook wel neodada
• Moderne welvaartsmaatschappij
• Moderne consumptie goederen
• Harde pop commercie
• Zachte pop gevoel van de kunstenaar over de maatschappij
• Leefcultuur
• Fel en contrastrijk
• Decoratieve en egale vlakken
• Vormen zijn scherp afgebakend
• Blow up: vergroting van bestaands voorwerp element
• Technieken: Airbrush ( verfspuit) en zeefdruk 
• Fotografische zeefdruk techniek
• Onpersoonlijk en afstandelijk zodat men niet kan zien of de kunstenaar kritisch of juist positief tegenover het onderwerp staat
• Amerikaanse consumptie maatschappij veel voordeel uit popart
• Engelse popart: erotisch, plastisch weergegeven, kunststof als ondergrond, herkenbare fragmenten gecombineerd met abstracte elementen
• Seksualiteit als het belangrijkste thema van de moderne maatschappij 
• Ruimtelijke popart kunstwerken 
• Elementen uit het dagelijks leven, commercie en de consumptie maatschappij worden aan popart gekoppeld
• Textiel, karton en kunststof
• Vervreemde werking
• Nouveau realisme, een nieuwe kijk op het dagelijks leven, fel en contrastrijk zeefdruk, over fotografisch beeld heen

Foto- hyperrealisme 1965 tot 1980
• Overdreven realisme
• Een objectieve weergave van de moderne natuur
• Nauwelijks te onderscheiden van een foto
• Sterk gedetailleerd
• Beelden uit de moderne consumptie maatschappij
• Toevallige opnamen uit het dagelijks leven
• Glimlichten, spiegelingen, plasticiteit, stofuitdrukking
• Spiegelbeelden in ruiten zorgen voor: ritme, overlapping, en afsnijdingen
• Airbrush ( verfspuit)
• Ze geven de werkelijkheid zo objectief mogelijk weer
• Beeldhouwers geven mensen zo objectief mogelijk weer uit het allerdaagse leven 
• Mensen die typerend zijn voor de nieuwe cultuur
• Modellen werden ingesmeerd met vaseline, daarna met siliconenrubber, de mal werd volgegoten met kunststof, daarna beschilderd
• Vervreemding door herkenning

Technieken enz.

Factuur (3D0 en textuur (2D) -> echte textuur en suggestie van textuur

Technieken         - Modelleren en boetseren (Materiaal klei, was en gips)

                              - Beeldhouwen (Materiaal hout, steen, marmer)

                              - Construeren (lijmen of lassen)

- (brons)gieten (1. Model gemaakt, 2. Mal gemaakt, 3. beeld uit mal, 4. Brons in mal, 5. Beeld uit mal.)

Inkt                       - pentekening

                              - gewassen tekening

                              - penseel

                              - inkt

                              - water

Schilderen           - Transparante kleurlagen (aquarel)

                              - Dekkend schilderen (acryl, olieverf)

Optische kleurmenging (Pointillisme) Door puntjes dicht bij elkaar de illusie van een kleur wekken.

Fresco(Muurschildering) Geschilderd in een natte kalklaag

Olieverf uitgevonden in de 15^e eeuw. Bindmiddel voor kleurstof is lijnolie

Acrylverf uitgevonden in 20^e eeuw. Snelle droogtijd

Collage is een uitvinding van de kubisten

Fotomontage is een uitvinding van Dada- Ook Bauhaus (Blijkbaar kunnen in de kunst twee mensen hetzelfde uitvinden? -> logica!)

Assemblage = 3 Dimensionale collage

Prent: grafisch kunstwerk

Etsen: Diepdruk

Houtsnede, linosnede: hoogdruk

Zeefdruk: Ook wel doordruk genoemd. Uitvinding 1960. Inkt door raster of zeef

Grafische vormgeving: vorm van toegepaste kunst

Typografie: diverse lettervormen. Invloed van stijlen uit beeldende kunst

Keramiek: kunst gemaakt uit klei

Gips: Vloeibaar gebruikt(gieten) of hard gebruikt (snijden)

Kunststof of kunsthars wordt sinds 1950 gebruikt in hyperrealisme (Huane Hanson) Dit zijn afgietsels.

Marmer wordt sinds Klassieke Oudheid gebruikt. Duur materiaal. Traditioneel voor beeldhouwkunst.

Beeldende begrippen

Kleurcontrasten              Licht donker

                                            Soort kleur (Primair, symbolisch kleurgebruik)

                                            Symbolisch kleurgebruik

Licht                                   Contrast

                                             Lichtbron(zichtbaar of veborgen)

                                            Soorten schaduw

                                            Spiegeling

                                            Plastisciteit

Ruimte                               Standpunt

                                            Overlapping

                                            Afsnijding

                                            Coulissenwerking

                                            Ruimtesuggestie

Compositie                       Symmetrisch

                                            Diagonale compositie

                                            Verticale compositie

                                            Geconcentreerde compositie

Materiaal                          Verf: olieverf, acrylverf                

                                            Drager: papier, hout, karton, doek, linnen, plastic, glas

Techniek                           Geschilderd

                                            Grof of fijn (details)

Inhoud                               Betekenis                                        

                                            Interpretatie

                                            Thema

                                            Bedoeling

                                            Figuratief

Functie                               Esthetisch (smaakvol)

                                            Symbolisch

                                            Versierend

                                            Maatschappelijk-sociaal

                                            Reclame

                                            Gevoelsuiting

Voorstelling <-> Vormgeving

Voorstelling       Titel, onderwerp, betekenis, concrete zaken

Vormgeving       Compositie, lijnen, vlakken, kleur, contrasten