Poëzie

Poëzie Poëzie: dichtkunst en gedichten - korte lengte - gebruik klank en metrum

Metrum: de regelmatige afwisseling tussen beklemtoonde en onbeklemtoonde klanken
Beklemtoonde lettergreep: - Onbeklemtoonde lettergreep: v
1. Jambe: v- 2. Trochee: -v
3. Anapest: vv- 4. Dactylus: -vv

Antimetrie: Wanneer een metrum wordt doorbroken

Strofe: een aantal bij elkaar horende regels in een gedicht, ze worden van elkaar gescheiden met witregels
Strofe van 2 dichtregels: distichon
Strofe van 3 dichtregels: terzine of terzet
Strofe van 4 dichtregels: kwatrijn
Strofe van 5 dichtregels: kwintet
Strofe van 6 dichtregels: sextet
Strofe van 7 dichtregels: septet
Strofe van 8 dichtregels: octaaf

Enjambement: als een dichtregel afbreekt op de plaats waar de zin logischer wijze wou moeten doorlopen, omdat er geen natuurlijke pauze valt
Effecten enjambement: 1. het rijmschema kan gehandhaafd blijven
2. verrassingen op het niveau van de betekenis doordat het laatste of het eerste woord geïsoleerd komt te staan.

Rijm: klankherhaling
Gedichten zonder rijm: blanke verzen
Eindrijm: als er klankovereenkomsten zijn tussen de laatste woorden van verschillende regels: volrijm/halfrijm

Rijmschema: het patroon van rijm - gekruist rijm: abab - gepaard rijm: aabb - omarmend rijm: abba - verspringen rijm: abc abc

Assonantie: (halfrijm) klinkerrijm/klankrijm
Je hoort klankovereenkomst van klinkers binnen een of opeenvolgende versregels

Alliteratie: beginrijm
De beklemtoonde medeklinkers aan het begin van woorden in de zin (of regel) zijn gelijk.

Binnenrijm: de vorm van klankherhaling binnen 1 versregel
Stijlfiguur: een opvallende kenmerkende vorm van uitdrukken. Met het gebruik van een stijlfiguur benadrukt de schrijver de inhoud van wat hij zegt

Stijlfiguren: (zie ook formuleren)

Anticlimax: er wordt naar een hoogtepunt toegewerkt, maar dit wordt juist niet gegeven, de lezer voelt zich bedrogen.

Climax: er wordt naar een hoogtepunt toegewerkt

Cynisme: verbitterde vorm van spot

Hyperbool: sterke overdrijving

Ironie: milde vorm van spot die niet kwetsend bedoeld is

Paradox: schijnbare tegenspraak

Sarcasme: bijtende spot die persoonsgericht is

Understatement: sterke overdrijving, een hyperbool, maar dan naar de zwakke kant.

Beeldspraak: een vorm van speciaal taalgebruik

Metafoor: vergelijkingsbeeldspraak

Cliché: afgezaagde uitdrukking

Metonymia: zie formuleren

Typografie en lay-out: het gebruik van (verschillende) lettertypen en zetwijzen (vet, cursief) en de opmaak van een tekst kunnen ervoor zorgen dat deze extra opvalt.

Acrostichon: een gedicht waarin op een vindingrijke manier een naam of spreuk verborgen is (Wilhelmus)

Sonnet: gedicht met een speciale vorm

Klassiek sonnet: 14 regels verdeeld over 2 kwatrijnen van 4 regels (octaaf) en 2 terzetten van 3 regels (sextet) Rijmschema is abba abba cdc dcd
Tussen het octaaf en het sextet is er een wending.