Hoofdstuk 3

Signaal woorden

Functie: signaalwoorden verbinden zinnen, en verschillende delen van een tekst.

Tegenstellend verband - doch, echter, integendeel, daar staat tegenover, enerzijds…anderzijds, maar, daarentegen. Opsommend verband - eerst, dan, daarna, en, bovendien, ook, niet, niet alleen, maar ook, verder, nog, daarnaast, zowel, als, ten eerste, ten tweede
Oorzakelijk verband - doordat, daardoor, zodat, waardoor, ten gevolg van
Redegevend verband - daarom, omdat, want, immers
Uitleggend verband - dat wil zeggen, zo, met andere woorden, bijvoorbeeld, ter illustratie
Concluderend verband - dus, alles bij elkaar, concluderend
Samenvattend verband - kortom, samenvattend, alles bij elkaar
Voorwaardelijk verband - op voorwaarde dat, als, mits, wanneer, indien, tenzij, in het geval
Vergelijkend verband - net als, vergeleken, zoals, hetzelfde, eenzelfde geval

Uiteenzetting

in een uiteenzetting geef je niet alleen informatie maar je legt ook iets uit. Je legt uit hoe het ene verschijnsel met het andere samenhangt. Een uiteenzetting is objectief. Het gaat erom om andere wat uit te leggen.

Inleiding (functies)

- belangstelling opwekken - onderwerp introduceren - aankondigen - aanleiding - welwillend stemmen

Pakkende alinea

- begin met 1 of meer directe vragen - uitspraak in vorm van een stelling - retorische vraag (mededeling in vraagvorm) - overdrijving, ironie, sarcasme - anekdote - stel je probleem aan de orde - noem aanleiding van het schrijven van het stuk

slot functie: tekst afronden - samenvatting - conclusie

feiten

om je mening of stelling te bewijzen, kun je het best gebruik maken van feiten. Feiten zijn controleerbaar, ze zijn objectief. We noemen dit: argumenten op basis van feiten.

Kernzin

-hoofdmededeling (meestal aan het begin van een alinea)

hoofdgedachte

bestaat uit 1 zin die je meestal zelf onder woorden moet brengen. Om de hoofdgedachte goed te kunnen formuleren kijk je goed naar de titel, de inleiding, het slot en de kernzinnen.

Zakelijke brief

Eerste alinea(inleiding) Aanleiding tot schrijven
Uiteenzetting waarom je schrijft
Tweede alinea en eventuele volgende alinea’s (middenstuk) Uitwerking
Laatste alinea(slot) Afronding(wens, voorstel, verzoek, dank)

Amerikaanse briefmodel

1 Naam adres van de afzender
2 plaatsnaam en datum
3 naam en adres van de geadresseerde
4 referteregel (betreft) 5 aanhef
6 inleiding
b middenstuk
c slot
d slotformule
7 handtekening
b naam van ondertekenaar (en eventueel functie) 8 bijlage(n)

ironie

milde vorm van spot, bekende vorm is het omgekeerde zeggen van wat wordt bedoeld
Soms wilt de schrijver de lezer duidelijk maken dat hij iets ironisch bedoelt. Hij plaatst dan een woord tussen aanhalingstekens
vb. die jas is zeker speciaal voor jou ontworpen!

Hyperbool

Een hyperbool is een overdrijving. De hyperbool kan een effectief stijlmiddel zijn, maar kan een bewering ook ongeloofwaardig maken. Vb. betaald voetbal moet worden verboden, want bij elke wedstrijd wordt er voor miljoenen schade aangericht

Understatement

Is een afzwakking. Door iets af te zwakken, valt het juist meer op. Soms is de zin spottend bedoeld. Vb ja. Die van basten kan een aardig balletje trappen

Woordspeling

Een woord of uitdrukking heeft meer dan een betekenis. Woordspelingen verhogen juist vaak het lees- of luisterplezier
Vb. de roker is tegenwoordig steeds vaker de sigaar

Eufemisme

Door middel van een eufemisme wordt iets wat minder aangenaam of netjes is op een verzachtende manier onder woorden gebracht. Een eufemisme is nooit spottend bedoeld. Vb. hij heeft gister afscheid genomen van het aardse bestaan.

Tautologie

2 keer het zelfde zeggen met verschillende woorden. Deze woorden behoren tot de zelfde woordsoort. Bv. 2 zelfstandige naamwoorden. Bv. Elk gerucht of geluid is vervelend, als je moet studeren

Pleonasme

Door middel van een bijvoeglijk naamwoord herhaal je een eigenschap die al in het zelfstandig naamwoord zit
Vb ik las dat beklemmende griezelverhaal in 1 ruk uit

Contaminatie

Twee woorden of uitdrukkingen met eenzelfde betekenis kunnen door elkaar worden gehaald. Zo’n foutieve woordvlechting heet contaminatie. Vb hij behoort tot een van de beste voetballers
Goede zin : hij behoort tot de beste voetballers
Ook goed: hij is een van de beste voetballers

Woorden

Analfabetisch niet kunnen schrijven en lezen
Anesthesist arts die ervoor zorgt dat de operatiepatiënt geen pijn voelt
Anonieme zonder naam
Apolitieke zonder belangstelling voor de politiek
Asociaal zonder gemeenschapszin
Asymmetrisch niet gelijkvormig
Atheïst iemand die niet in god geloofd
Antibiotica geneesmiddelen tegen een infectieziekte
Antimilitaristische tegen het onderhouden van het leger
Antisemitisme jodenhaat
Autobiografie levensbeschrijving met de schrijver zelf als hoofdpersoon
Automatisme iets wat vanzelf gebeurt
Autonomie zelfbeschikking
Bio-industrie op grote schaal voortbrengen van levende producten
Coöperatie vereniging tot samenwerking
Collaborateurs mensen die in bezet gebied samenwerken met de vijand
Collectief gezamenlijk
Compressor toestel dat lucht perst
Condoleren zijn medeleven betuigen
Contraspionagedienst tegen de spionage van de vijand
Derailleren ontsporen
Devaluatie (geld)ontwaarding
Deodorant middel dat de onaangename geur van zweet wegneemt
Demonteren uit elkaar halen Excerpt uittreksel
Expansie uitbreiding van grondgebied
Exploderen uit elkaar springen
Expressie vak waarin artistiek gevoel kan worden uitgedrukt
Illegaal niet in overeenstemming met de wettelijk voorschriften
Immoreel niet in overeenstemming met de goede gewoonten, onzedelijk
Impopulaire niet geliefd bij het volk
Incompleet onvolledig
Intolerant onverdraagzaam
Irreëel onwerkelijk
Irrelevant niet ter zake doende
Intercity sneltrein tussen grote steden
Interlanden tussen 2 landen
Monopolie alleenrecht
Monotone eentonig
Neonazistische die opnieuw de opvattingen van de nazisme verkondigen
Prepareren zich voorbereiden
Preventief ziekte voorkomend
Pseudoniem valse naam
Reanimeren weer tot leven wekken
Reclassering instelling die gestraften weer geschikt maakt voor de maatschappij
Renoveren weer nieuw maken
Synchroniseren laten samenvallen van gesproken tekst en de mondbewegingen van de filmacteurs
Telescoop verrekijker