Hoofdstuk 1, 2 en 6

Godsdienst H1+2+6

Hoofdstuk 1:

Je lichaam, dat ben jij

1.1 Je

lichaam, dat ben jij

Je hebt je

lichaam

- het wordt

ziek, pijn, moe, terwijl je zelf meer wilt doen

Je bent je

lichaam

- jij bestaat niet zonder je lichaam, alles wat je doet, zegt, voelt of denkt vindt op een

andere manier plaats in je lijf

Een mens bestaat

in werkelijkheid niet buiten zijn of haar lichaam om.

Via lichaamstaal

communiceren we met elkaar, gezicht speelt daarbij eenbelangrijke rol.

Onze kleding zegt hoe we over ons lichaam denken.

In andere culturen denken ze anders over lichamelijkheid dan de meeste

Nederlanders.

1.2 Mooi of

lelijk

Niet alleen pure lichamelijke verzorging is van invloed op het uiterlijk en de conditie van je

lichaam, je gehele leefstijl heeft effect op je lijf.

Waarom zoveel

aandacht aan schoonheid? Media en reclame hebben veel invloed.

Aantrekkelijke

mensen zijn sociaal meer op hun gemak en neigen meer tot assertief gedrag.

De vraag blijft

of tijd besteden aan schoonheid nuttig is en belangrijk.

Enerzijds heeft

het voordelen; partner, aangenomen worden, etc.

Anderzijds het

nadeel: gelukkig zijn met wie je bent en geen ideaal achtervolgen.

Leefstijl heeft

invloed op je uiterlijk, toch spelen erfelijkheid+aanleg eenbelangrijke rol.

Uiteindelijk zal

je je lichaam moeten accepteren zoals het is.

Bij religies speelt schoonheid ook een rol, ene kant aandacht voor schoonheid en anderzijds aandacht voor de innerlijke schoonheid van de mens. Doorslaggevend is hoe je denkt en hoe je je gedraagt hoe je omgaat met de mensen om je heen want schoonheid en uiterlijk zijn relatief.

 1.3

Gezond en ziek

Als je gezond bent, is je lichaam een goed geoliede machine. Er zijn belangrijke verschillen tussen je lichaam en een machine. Een machine kan zichzelf niet herstellen, je lichaam voor een belangrijk deel wel.

De medische wetenschap ontwikkelt zich snel. Steeds meer nieuwe ontdekkingen en men weet steeds meer over het functioneren van het menselijk lichaam. Bovendien worden

er nieuwe behandelingen en medicijnen ontwikkeld.

Toch valt er aan sommige beperkingen niets te doen.

Christendom:
Soms vragen christenen zich af of het hun eigen schuld is. Ziekte zou dan een straf van God zijn. Tegenwoordig geloven de meeste dat niet meer. Een goed christen droeg zijn of haar lijden zonder daarover ophef te maken. Klagen of protesteren hoorde er niet bij.

Naastenliefde is een belangrijke waarde in het christelijk geloof. Veel christenen ervaren hun geloof ook als een steun in tijden van ziekte. De bijbel is niet eenduidig over ziekte.

 Islam:
Binnen de islam

zijn er verschillende benaderingen (bv. gehandicapt)

- Allah is de Onnaspeurlijke en Almachtige en dat je geen vragen moet stellen bij wat Hij doet.

- Er zijn 3 soorten handicaps:

1. iemand doet die zichzelf aan
2. een mens of dier doet je die aan
3. Allah doet je die aan

Allah bemoeit zich dus alleen met de laatste en wat hij je aandoet is altijd goed.

- Een handicap kan een straf van God zijn, maar het kan ook de kans geven om iets goeds te doen. De meeste moslims zien handicaps zo.

Boeddhisme:

Volgens de boeddhistische leer kan een mens door meditatie en concentratie nieuwe werkelijkheden ontdekken. Via de boeddhistische meditatie stappen maken om de handicap te accepteren.

1. Haat loslaten.

2. Wat heb je fout gedaan in je (vorige) leven waardoor je nu ziek bent. De vraag naar waarom is niet makkelijk te beantwoorden.

3. Je geest veranderen, je bepaalt zelf hoe je tegen bepaalde dingen aankijkt.  Jouw geest bepaalt wat de betekenis van het leven met een handicap is.

Jodendom:
Mensen hoeven niet gezond en sterk te zijn om te worden gered. Toch is er een probleem, je moet je houden aan de geboden volgens de joodse traditie. Met een handicap kan dit lastig zijn.

2 manieren/oplossingen voor

- De uitsluitende manier: vrijstellingen van bepaalde geboden, nadeel; je wordt niet helemaal meer serieus genomen.

- De integrerende manier: ze worden als normaal gezien, maar ze moeten worden geholpen om de beperkingen van hun handicap te overwinnen.

1.4

Bezield lichaam

Discussie: lichaam en ziel, zijn die een?

Ren’e Descartes

vindt dat er twee substanties zijn:

- denkende

substantie: de geest

- uitgebreide

substantie: het lichaam, de materie

Descartes was de eerste denker die een duidelijk onderscheid maakte tussen lichaam en geest en hij dacht dat de pijnappelklier de brug tussen beide was. Gedachten worden er omgezet in handelingen en omgekeerd.

Veel religies zeggen dat een mens een ziel heeft. Zijn geest en ziel hetzelfde?

Geest: activiteiten die te maken hebben met het denken van de mens: piekeren,twijfelen

Ziel: het wezen

van de mens, de kern, wat jou tot een uniek mens maakt

1.5 De grens

De dood is de grens van het leven en van het functioneren van het lichaam. Voor ieder die leeft is die grens moeilijk te accepteren.

1984 zijn er voor het eerst door een rechtbank zorgvuldigheidseisen opgesteld, waaraan een arts bij euthanasie moest voldoen.

2001 is een euthanasiewet aangenomen met strenge regels daarin

Levensbeëindiging blijft altijd een lastige ethische kwestie met veel tegenstrijdigheden.

Humanisme: de dood is het einde, het enige wat overblijft zijn de herinneringen aan de overledene.

Jodendom:erwordt niet veel overnagedacht omdat we toch nooit zullen weten hoe het zit

Christendom: als je dood bent leef je voort bij God. geen verdriet en geen pijn meer.

Moslims: er is een paradijs en een hel waar je voortleeft na je dood

Oosterse levensbeschouwingen: re”incarnatie, de ziel leeft voort in een ander lichaam

Buitenofficiële godsdiensten:geesten van overledenen kunnen een slechte invloed hebben op je leven wanneer ze worden

opgeroepen door seances. Ze kunnen je ook helpen.

Hoofdstuk 2:

Relaties

2.1 Van huis 

uit
De bloedband is de enige relatie in je leven die je zelf niet uitkiest. ‘New Age’ gelooft dat je zelf je familie uitkiest. Het draait om persoonlijke ervaringen en men gelooft in paranormale verschijnselen.

Je identiteit bepaalt wie je bent. Enerzijds genetische bepaalde aanleg (nature) en anderzijds de invloed van de omgeving (nurture).

Je opvoeding speelt ook een belangrijke rol. Kleine kinderen leren aan door te imiteren.

De identiteit van een mens ontwikkeld en verandert: er zit dynamiek in.

In de puberteit probeer je de balans te vinden tussen loyaliteit en afstand.

Alle kinderen zijn loyaal aan hun ouders op grond van een unieke band.

Binnen godsdiensten wordt het belangrijk gevonden om respect te hebben voor de wijsheid en kennis van ouderen.

Christendom: Eer je vader en je moeder. Je geeft ze de positie die hen toekomt.

Moslim: Hoe kun je God op de beste manier eren? sticht een gezin, zorg goed voor je ouders, wees trouw aan je familie.

Hindoe”isme: niet alleen de levende familie belangrijk, ook de overledene. Zonder hen was jij er niet geweest.

Speciaal feest om te herdenken: Pitri Poedja

2.2
Vriendschap

Kleutervriendschap: pragmatisch, oppervlakkig en kort durend.

Basisschooltijd:duidelijker voor iemand kiezen, ze hebben meer door wat vriendschap inhoudt.

Duidelijke scheiding tussen jongens groepjes en meisjes groepjes en tijdsindeling.

Middelbare school: graadmeter voor populariteit. Gemiste vriendengroepen

Vriendschap verhoogt de kwaliteit van het leven. Vrienden geven elkaar het gevoel van sociale aanvaarding: je hoort erbij.

4 soorten vriendschap volgens Aristoteles

1. vriendelijke welwillendheid: mensen met wie je in het dagelijks leven te maken hebt

2. middel om een bepaald doel te bereiken: daarna verwatert de vriendschap

3. omwille van het plezier en het genoegen: samen hobby beoefenen

4. de ‘echte vriendschap: om niets, omdat je elkaar vertrouwt en op elkaar kan rekenen

Aristoteles: “Ware

vriendschap is de liefde voor de ander, om wille van de ander.”

Montaigne: “Vriendschap:

omdat jij het bent, omdat ik het ben.”

Vriendschap is voor het voortbestaan van de mens in principe nutteloos. Toch is het een van de

typische kenmerken van het menselijk bestaan.

Vriendschap berust o.a. op ongelijksoortigheid: juist mensen die verschillend zijn kunnen gemakkelijker vriendschap sluiten In een multiculturele samenleving kan

vriendschap dus juist heel goed het cement zijn.

2.3

Verliefd

Verliefdheid is volgens biologen puur en alleen gericht op voortplanting. Maar het is ook een fundamentele emotie die aan geen mens voorbij gaat.

Homoseksualiteit wordt tegenwoordig meer geaccepteerd, behalve in traditioneel christelijke en islamitische kring.

Seksualiteit blijft een teer onderwerp ook al is het taboe op seks doorbroken. Er zit ook een spirituele krant aan seksualiteit. Het is het meest intieme wat mensen kunnen delen.

Religies proberen seksualiteit te reguleren.

In het christendom, Jodendom en de islam ligt er een sterke nadruk op monogamie, kuisheid en de onlosmakelijke band tussen seks en voortplanting.

De vrouw wordt vaak als ‘de verleidster’ gezien, zij kan de man betoveren en n hun macht krijgen. In veel religies is het belangrijk dat de vrouw als maagd het huwelijk ingaat. Om te voorkomen dat het mis gaat staat een ongetrouwde vrouw onder toezicht van haar vader of haar broer.

De seksuele revolutie heeft de afgelopen halve eeuw enorm veel veranderd. Opkomst van voorbehoedsmiddelen, hierdoor had seks en voortplanting niks meer met elkaar te maken. Je mocht van je eigen lichaam en van elkaar genieten.  Tegenwoordig komt de vraag op of die revolutie niet wat te ver is doorgeschoten. Volwassenen

zijn bezorgd over clips, kleding en seks op internet.

Er ontstaat een

tweedeling: Alles kan tegenover doorgeslagen en zorgwekkend.

Seksualiteit komt in een liefdesrelatie het beste tot haar recht want intimiteit vraagt om

vertrouwen en openheid.

2.4 Een vaste

relatie

De vaste relatie is de belangrijkste geluksfactor geworden. Door hoge verwachtingen is de druk op het huwelijk vergroot. Vroeger uitleggen waar je niet ging trouwen, nu

waarom je wel gaat trouwen.

De voornaamste

redenen:

- we willen

kinderen krijgen/ we hebben net kinderen gekregen

- als een extra

bevestiging van onze band

- zakelijke

redenen bv. een huis kopen

Het burgerlijk huwelijk is een juridische overeenkomst tussen de beide partners. Omdat veel mensen niet meer in de kerk trouwen is het burgerlijk huwelijk ook een

plechtige viering geworden.

Het huwelijk

in het christendom:

Heilig verbond;

je sluit een verbond met elkaar en God.

In de Rooms Katholieke kerk is het een sacrament; een heilige kerkelijke wijding van de liefde van de partners voor elkaar en voor God. De priester treedt op als getuige.

Het huwelijk in de Islam:

Het is goed om te trouwen, het is de enige manier om een gezin te stichten. In sommige islamitische landen is polygamie (leven met meerdere partners) toegestaan.

In Islam landen is uithuwelijken niet ongewoon want zonder huwelijk is er geen familie. Zonderfamilie is er geen evenwichtig en menswaardig leven.

 De huwelijksplechtigheid, de Nikkah, is sober. Het kan thuis, moskee of ergens anders worden gesloten. De ceremonie kan door de imam geleid worden, hoeft
niet. Er zijn ook getuigen.

2.5 De rest

van de wereld

Regels voor goede manieren en beleefdheid zijn tijdgebonden. Ze moeten tijdens de opvoeding worden ‘ingeprent’.

Er wordt gezegd dat beleefdheid de basis vormt voor goede manieren en respect.

Restanten van primitieve instincten (vluchten of vechten) zorgen ervoor dat je een ‘vreemde’

als vijand ziet. Een neutrale reactie op een vreemde vraag meer tijd.

Tolerantie kan gemakkelijk onverschilligheid worden. Dan verliest de verdraagzaamheid het van de onverdraagzaamheid. Aan tolerantie moeten grenzen gesteld worden, anders

verdwijnt de tolerantie vanzelf.

Hoofdstuk 6:

Waar of niet?

6.1 Vast en

zeker?

Waarnemingen en ervaring vormen samen ons beeld van de werkelijkheid. De vraag is of dat beeld

met de waarheid overeenkomt.

Aristoteles: “Waar is van iets dat zo is, te zeggen dat het zo is, en van iets dat niet zo is, te zeggen dat het niet zo is”.

Correspondentietheorie: de overeenstemming tussen verstand en de feitelijke werkelijkheid.

Het kan gebeuren dat we ‘nieuwe waarheid’ moeten formuleren als er nieuwe ontdekkingen worden gedaan. Waarheid is dus een betrekkelijk begrip.

Vooroordelen

ontstaan wanneer meningen worden gepresenteerd als feiten.

Feit: werkelijkheid staat vast

Mening: denkwijze, oordeel, standpunt, opinie. Er is nog discussie mogelijk.

6.2

De waarheid spreken

Waarheid en leugen zijn uitersten. Er tussenin liggen de vele opties die we gebruiken om met de waarheid om te gaan.

Een halve waarheid is het vertellen van feiten terwijl je andere belangrijke feiten verzwijgt.

De waarheid is niet gediend met het verzwijgen of verdraaien van feiten. Maar soms ontkomen mensen er niet aan dat een deel van de werkelijkheid wegvalt.

Religieuze tradities leggen veel nadruk op het belang van eerlijkheid en waarheid. Toch kan soms de naakte waarheid te hard zijn.

6.3 Waarheid

en samenleving

Wanneer niet alle feiten kloppen of als er witte plekken zijn in de informatievoorziening, geeft dat voeding aan complottheorieën.

In een democratie telt niet alleen de meerderheid.

De scheiding van kerk en staat betekent dat de staat en de kerk ieder hun eigen zaken regelen en zich niet met elkaar bemoeien of elkaar regels opleggen.

Scheiding van kerk en staat is voordelig voor beide en bevordert een vreedzaam en verdraagzaam samenleven van mensen uit verschillende tradities.

De wet of de waarheid van 1 religie opnemen in de grondwet kan leiden tot het veroordelen en onderdrukken van andere religies of ongelovigen.

Constructietheorie: men gaat ervan uit dat de waarheid wordt bepaald door sociale processen en de machtsverhoudingen in een gemeenschap.

De waarheid

hangt samen met:

- wat algemeen

geaccepteerd is (conventie)

- menselijke

ervaring (geschiedenis)

- huidige kijk

op de zaak (perceptie)

palaveren: iemand leidt het gesprek en alle deelnemers hebben het recht zich uit te spreken consenus: iedereen is het niet volledig met elkaar eens

unanimiteit: iedereen is het volledig met elkaar eens

shura: hetzelfde proces bij de islam, vaak gebruikt om nieuwe leider te kiezen

Het kan behoorlijk tijdrovend zijn, maar het heeft als voordeel dat het de eenheid van de groep waarborgt en dat de meerderheid niet simpelweg haar wil kan opleggen aan de minderheid.

Als tegenargum geldt

dat het soms leidt tot waterige compromissen,die niet effectiefzijn.

Polderen: de Nederlandse manier van

palaveren. bv werkgevers, vakbonden

6.4

Wetenschap en geloof

Dankzij ons verstand zijn waarnemingen mogelijk, omdat ons verstand vorm geeft aan onze waarnemingen.

coherentietheorie: het gaat niet alleen om de feiten, het gaat om een groter geheel.

creationisme: opvatting dat het universum, de aarde, planten, dieren en mensen zijn ontstaan door een bijzondere scheppingsdaad

evolutietheorie: algemeen aanvaarde

wetenschappelijke theorie over het ontstaan van organismen op aarde

intelligent design (ID): bepaalde karakteristieken van het heelal en de organismen kunnen het best worden verklaard als het werk van een intelligente ‘ontwerper’.

Het scheppingslied in de Bijbel is niet bedoeld als beschrijving van de vroegste geschiedenis. Het is een metafoor van hoe het menselijk leven is bedoeld.

6.5 Het ware

geloof

Er ontstaan problemen zodra mensen op grond van hun geloof of levensbeschouwing aanspraak maken op de waarheid en anderen van hun waarheid willen overtuigen.

Jodendom: heeft weinig drang om anderen te overtuigen.

Hindoe’isme en boeddhisme: er is nauwelijks sprake van zending of verkondiging.

christendom en islam: hebben duidelijke missie, de opdracht gekregen om alle volkeren te maken tot de leerlingen van Christus.

atheïsten: op grond van de ontwikkeling van de wetenschap hebben veel gelovigen hun geloof verlaten. Daardoor voelden

ze zich bevrijd en wilde andere mensen overtuigen van het gevoel.

De waarheid en het christendom:

In het christendom wordt Jezus gezien als Gods Zoon en als de ware mens, die heeft laten zien hoe het menselijk leven is bedoeld.

Door de opoffering van Christus kunnen gelovigen met een schone lei beginnen aan een nieuw leven.

De waarheid die wordt verkondigd is steeds gebaseerd op het leven van Jezus en de theologie van Paulus.

Of alles wat in de bijbel staat als waarheid mag worden bestempeld, is niet iedereen mee eens.

De waarheid en de islam:

De moslim leeft vanuit de waarheid, die aan de Profeet is geopenbaard, die is vastgelegd in de Koran en die het dagelijks leven vorm geeft door de vijf ‘zuilen’, de plichten waarna een goede moslim moet voldoen. Koran betekent: ‘dat wat voorgelezen, gereciteerd, verkondigd moet worden’.

De taal en de teksten zijn heilig en onveranderlijk. Door de rare Arabische taal, is elke vertaling anders. Daarom worden vertalingen ook wel ‘weergave’ of ‘parafrase’ genoemd.

Een centrale boodschap is dat er van de gelovigen wordt veracht dat ze 1 gemeenschap vormen door zich aan de vijf plichten te houden.

De waarheid

en het atheisme:

Atheïsten gaan uit van de exclusieve waarheid van de wetenschap en zien alle godsdiensten als illusies. Het bestaan van God of goden is niet wetenschappelijk te bewijzen, er is geen kracht buiten de mens om. Het kritisch denken en beoordelen wordt ook als geloof bestempeld: verlichtingsgeloof.

Anderen vinden dit een tegenspraak in zichzelf: pleiten voor eigen denken is geen geloof, want als je geloof moet je klakkeloos een bepaalde leer aannemen. En dat is juist waar verlichtingsdenkers tegen zijn.  Atheïsten vinden dat religie achterhaald is. Geloven mag je thuis doen, er is alleen ruimte in de wereld voor correcte opvattingen.