Grammatica t/m les 19

7.6

Samenvatting door een scholier
2e klas vwo | 1485 woorden
9 maart 2017
24 keer beoordeeld

7.6

24 keer beoordeeld

Taal

Nederlands

Vak

Latijn

Methode

Disco

ADVERTENTIE

Examenstress? Niet met Examenbundel!

Over minder dan drie weken zit je jouw examens te maken. Slaat de examenstress toe? Sla nog snel Examenbundel, Samengevat en Examenbuddy in voor je probleemvakken en own je examens! Jij. Kunt. Dit.

Ik wil slagen

Naamwoord

Zelfstandig naamwoord

	Groep 1	Groep 2	Groep 3
nom. ev	-a	-us	-um	-	-
gen. ev	-ae	-i	-i	-is	-is
dat. ev	-ae	-o	-o	-i	-i
acc. ev	-am	-um	-um	-em	-
abl. ev	-a	-o	-o	-e	-e
nom. mv	-ae	-i	-a	-es	-a
gen. mv	-arum	-orum	-orum	-um	-um
dat. mv	-is	-is	-is	-ibus	-ibus
acc. mv	-as	-os	-a	-es	-a
abl. mv	-is	-is	-is	-ibus	-ibus

Functies

Nominativus

Onderwerp;
Naamwoordelijk deel van het gezegde.

Genitivus

Bijvoeglijke bepaling;
Aanvulling op woorden.

Dativus

Meewerkend voorwerp;
Aanvulling op werkwoorden;
Bijwoordelijke bepaling (aan wie, voor wie).

Accusativus

Lijdend voorwerp;
Accusativus van tijdsduur;
Bijvoeglijke bepaling na bepaalde voorzetsels.

Ablativus

Bijwoordelijke bepaling;
Aanvulling op bepaalde werkwoorden.

Bijvoeglijk naamwoord

	Groep 1 & 2	Groep 3
	M	V	O	M/V	O	M/V	O
nom. ev	-us	-a	-um	-is	-	-	-
gen. ev	-i	-ae	-i	-is	-is	-is	-is
dat. ev	-o	-ae	-o	-i	-i	-i	-i
acc. ev	-um	-am	-um	-em	-	-em	-
abl. ev	-o	-a	-o	-e	-e	-i	-e
nom. mv	-i	-ae	-a	-es	-a	-es	-ia
gen. mv	-orum	-arum	-orum	-um	-um	-ium	-ium
dat. mv	-is	-is	-is	-ibus	-ibus	-ibus	-ibus
acc. mv	-os	-as	-a	-es	-a	-es	-ia
abl. mv	-is	-is	-is	-ibus	-ibus	-ibus	-ibus

In groep 3 zitten ook woorden op -er die in het mannelijk, vrouwelijk en onzijdig een aparte nominativus hebben. Die gaan uit op respectievelijk –er, -is, -(e)re.

Het bijvoeglijk naamwoord congrueert met het zelfstandig naamwoord.

Accusativus cum Infinitivo

AcI is de indirecte rede. In de aci staan twee accusativi: de subjectsaccusativus en de gewone accusativus. Als de handeling in de AcI tegelijk plaatsvindt met de handeling van de zin heet dat gelijktijdigheid. Er is sprake van voortijdigheid als de AcI voor de handeling heeft plaatsgevonden.

Voornaamwoord

Persoonlijk voornaamwoord

	1e persoon	2e persoon	3e persoon
nom. ev	ego	tu	is	ea	id
gen. ev	-	-	eius	eius	eius
dat. ev	mihi	tibi	ei	ei	ei
acc. ev	me	te	eum	eam	id
abl. ev	me	te	eo	ea	eo
nom. mv	nos	vos	ei	eae	ea
gen. mv	nostrum	vestrum	eorum	earum	eorum
dat. mv	nobis	vobis	eis	eis	eis
acc. mv	nos	vos	eos	eas	ea
abl. mv	nobis	vobis	eis	eis	eis

Bezittelijk voornaamwoord

De woorden mijn: meus (mea, meum), jouw: tuus (tua, tuum), ons/onze: noster (nostra, nostrum) en jullie: vester (vestra, vestrum) worden gebruikt als bezittelijk voornaamwoord, ze worden verbogen als het bijvoegelijk naamwoord van groep 1 en 2.

De genitivus van het persoonlijk voornaamwoord wordt gebruikt om de bezitter van iets aan te duiden, de bezitter is dan niet het onderwerp van de zin.

Het bezittelijke voornaamwoord suus wordt gebruikt om de bezitter van iets aan te duiden, de bezitter is dan het onderwerp van de zin. Suus wordt verbogen volgens de bijvoeglijke naamwoorden van groep 1 en 2.

Wederkerend voornaamwoord

De 1e en 2e persoon van het wederkerend voornaamwoord zijn hetzelfde als die van het persoonlijk voornaamwoord. Alleen de 3e persoon is anders, de 3e persoon is ook in ev en mv hetzelfde:

nom. ev + mv	-
gen. ev + mv	sui
dat. ev +mv	sibi
acc. ev + mv	se
abl. ev + mv	se

Aanwijzend voornaamwoord

nom. ev	hic	haec	hoc
gen. ev	huius	huius	huius
dat. ev	huic	huic	huic
acc. ev	hunc	hanc	hoc
abl. ev	hoc	hac	hoc
nom. mv	hi	hae	haec
gen. mv	horum	harum	horum
dat. mv	his	his	his
acc. mv	hos	has	haec
abl. mv	his	his	his
	deze	deze	dit

nom ev	ille	illa	illud
gen ev	illius	illius	illius
dat ev	illi	illi	illi
acc ev	illum	illam	illud
abl ev	illo	illa	illo
nom mv	illi	illae	illa
gen mv	illorum	illarum	illorum
dat mv	illis	illis	illis
acc mv	illos	illas	illa
abl mv	illis	illis	illis
	die	die	dat

nom ev	iste	ista	istud
gen ev	istius	istius	istius
dat ev	isti	isti	isti
acc ev	istum	istam	istud
abl ev	isto	ista	isto
nom mv	isti	istae	ista
gen mv	istorum	istarum	istorum
dat mv	istis	istis	istis
acc mv	istos	istas	ista
abl mv	istis	istis	istis
	die	die	dat

Ille spreekt een positieve waardering uit.
Iste spreekt een negatieve waardering uit.

Hic wijst naar wat in bereik van de spreker is.
Ille wijst naar wat verder weg is.
Iste wijst naar wat in het bereik van de aangesproken persoon is.

Betrekkelijk voornaamwoord

	M	V	O
nom. ev	qui	quae	quod
gen. ev	cuius	cuius	cuius
dat. ev	cui	cui	cui
acc. ev	quem	quam	quod
abl. ev	quo	quo	quo
nom. mv	qui	quae	quae
gen. mv	quorum	quarum	quorum
dat. mv	quibus	quibus	quibus
acc. mv	quos	quas	quea
abl. mv	quibus	quibus	quibus

Het betrekkelijk voornaamwoord komt in geslacht overeen met het antecedent. De functie van het betrekkelijk voornaamwoord wordt bepaald door de functie van het betrekkelijk voornaamwoord in de bijzin.

Vragend voornaamwoord

	Zelfstandig gebruikt	Bijvoeglijk gebruikt
	M/V	O	M	V	O
nom. ev	quis	quid	qui	quae	quod
gen. ev	cuius	cuius	cuius	cuius	cuius
dat. ev	cui	cui	cui	cui	cui
acc. ev	quem	quid	quem	quam	quod
abl. ev	quo	quo	quo	quo	quo
nom. mv	qui	quae	qui	quae	quae
gen. mv	quorum	quorum	quorum	quarum	quorum
dat. mv	quibus	quibus	quibus	quibus	quibus
acc. mv	quos	quea	quos	quas	quea
abl. mv	quibus	quibus	quibus	quibus	quibus
	wie?	wat?	welk(e)?	welk(e)?	welk(e)?

Bijwoord

Het bijwoord van groep 1 en 2 wordt gevormd door een e toe te voegen aan de stam.

Het bijwoord van groep 3 wordt gevormd door (i)ter toe te voegen aan de stam.

Bijwoorden zijn onverbuigbaar.

Werkwoord

Actief

	Praesens	Imperfectum	Perfectum	Plusquamperfectum
1e ev	- o	- ba-m	- i	- era-m
2e ev	- s	- ba-s	- isti	- era-s
3e ev	- t	- ba-t	- it	- era-t
1e mv	- mus	- ba-mus	- imus	- era-mus
2e mv	- tis	- ba-tis	- istis	- era-tis
3e mv	- nt	- ba-nt	- erunt	- era-nt
imp. ev	-	-	-	-
imp. mv	- te	-	-	-
inf.	- re	-	- isse	-

Plakletters

U voor: 3e pers mv i-stam, mk-stam en gemengde groep praesens;
I voor: ev, 1e + 2e pers mv en imperativus mv mk-stam en gemengde groep praesens;
E voor: imperativus ev mk-stam (soms) en gemengde groep (altijd). Ook imperfectum mk-stam en gemengde groep.

Vertaling

Praesens: onvoltooid tegenwoordige tijd;
Imperfectum: onvoltooid verleden tijd;
Perfectum: voltooid tegenwoordige tijd + onvoltooid verleden tijd;
Plusquamperfectum: voltooid verleden tijd.

Passief:

	a + e-stam	i-stam	mk-stam
Praesens	1e ev	-or	-or	-or
2e ev	-ris	-ris	-e-ris
3e ev	-tur	-tur	-i-tur
1e mv	-mur	-mur	-i-mur
2e mv	-mini	-mini	-i-mini
3e mv	-ntur	-u-ntur	-u-ntur
inf.	-ri	-ri	-i

Onregelmatige werkwoorden

	Esse	Posse	Velle	Nolle	Malle	Ire
1e ev pr	sum	possum	volo	nolo	malo	eo
2e ev pr	es	potes	vis	non vis	mavis	is
3e ev pr	est	potest	vult	non vult	mavult	it
1e mv pr	sumus	possumus	volumus	nolumus	malumus	imus
2e mv pr	estis	potestis	vultis	non vultis	mavultis	itis
3e mv pr	sunt	possunt	volunt	nolunt	malunt	eunt
imp. ev	es	-	-	noli	-	i
imp. mv	este	-	-	nolite	-	ite
inf. pr	esse	posse	velle	nolle	malle	ire
1e ev pf	fui	potui	volui	nolui	malui	ii
2e ev pf	fuisti	potuisti	voluisti	noluisti	maluisti	isti
3e ev pf	fuit	potuit	voluit	noluit	maluit	iit
1e mv pf	fuimus	potuimus	voluimus	noluimus	maluimus	imus
2e mv pf	fuistis	potuistis	voluistis	noluistis	maluistis	istis
3e mv pf	fuerant	potuerant	voluerunt	noluerunt	maluerunt	ierunt
inf. pf	fuisse	potuisse	voluisse	noluisse	maluisse	isse
1e ev impf	eram	poteram	volebam	nolebam	malebam	ibam
2e ev impf	eras	poteras	volebas	nolebas	malebas	ibas
3e ev impf	erat	poterat	volebat	nolebat	malebat	ibat
1e mv impf	eramus	poteramus	volebamus	nolebamus	malebamus	ibamus
2e mv impf	eratis	poteratis	volebatis	nolebatis	malebatis	ibatis
3e mv impf	erant	poterant	volebant	nolebant	malebant	ibant
Participium	-	-	volens, ntes	nolens, ntes	-	iens, euntes
	zijn	kunnen	willen	niet willen	liever willen	gaan

Het plusquamperfectum is bij alle werkwoorden regelmatig

Participium praesens (tegenwoordig deelwoord)

	Enkelvoud	Meervoud
	M/V	O	M/V	O
nom.	-s	-s	-tes	-tia
gen.	-tis	-tis	-tium	-tium
dat.	-ti	-ti	-tibus	-tibus
acc.	-tem	-s	-tes	-tia
abl.	-te	-te	-tibus	-tibus

PPA vorm je door bij de stam van het werkwoord een n en de uitgang toe te voegen.

Predicatief gebruikt betekent dat het woord verbonden is met twee andere woorden/woordgroepen. Het participium kan ook als bijwoordelijke bijzin of bijvoeglijke bepaling vertaald worden.

Het PPA is gelijktijdig met de persoonsvorm uit de zin.