Napoleon

Geschiedenis

(23-3-05) Wanneer de Franse samenleving is vastgelopen moesten er ingrijpende veranderingen worden genomen. Nationalisme in frankrijk werd sterker. Er moest modernisering komen en dat betekende automatisch herverdeling van de politieke macht
Dit gebeurde tussen de leidende groep (geestelijkheid en de Adel) van de samenleving. Maar ten gevolge van de financiële en economische ontwikkelingen wilde de rijke burgerij (die tot de hoge burgers behoorden) ook politieke functies en invloed. De VS stond model voor de grondwet van de Fransen.

Aan het begin van de franse revolutie gin het om de top van de derde stand. Dat was de rijke burgerij. De arme mensen behoorden helemaal niet tot een stand. Ze wilden op een vreedzame wijze de samenleving vormen. Doordat de oogst dat jaar mislukte ontstond er een voedseltekort-> oproer. Als voedseltekort parallel loopt met spanningen in een samenleving dat ontstaat vaak een Revolutie.

(25-3-05) Er moesten maatregelen genomen worden. Doordat de samenleving onder druk staat neemt het nationalisme toe. Als de grote ondernemende groep in de samenleving te weinig financiële middelen krijgt -> te kleine economie -> gevolg nieuwe herverdeling, hervorming van de politieke macht. De staten generaal wordt opgeroepen. Dit zorgt voor extra spanning in de samenleving omdat deze al heel lang niet meer bijeen geroepen is.

De ondernemers probeerden de samenleving weer georganiseerd te krijgen. Een groot deel van de samenleving werd grotendeels bepaald door de krant. De enige informatie bron samen met het mondelinge. De lezers waren mensen die konden lezen en de krant konden betalen, dit waren er maar weinig. Het gevolg is; dat het nieuws grotendeels mondeling was en dus ook snel veranderde -> onbetrouwbaar. 1788 – 1789

Staten generaal wordt bij elkaar geroepen in versaille (paleis). Ze worden ontvangen door de koning, dit was heel bijzonder omdat niemand de koning ooit zag. (geen tv e.d.).
De 1e vraag was: Moest men per stand of gezamenlijk vergaderen?
Er waren 1200 afgevaardigden.:
1 Geestelijkheid 300
2 Adel 300
3 Burgerij 600

Eerst werd per gehele stand gestemd. Er werd afgesproken dat er een gezamenlijke samenkomst met alle standen is. En dat er gestemd wordt per hoofd. De positie van de burgerij kwam meer naar voren.

Dus de macht van de geestelijkheid en de adel werd gebroken-> een verandering van de maatschappelijke structuur.

Hierdoor werd de hoge burgerij leidend binnen de samenleving.

Iedereen moest gehele belasting betaling. -> dus opzetten van een grondwet (naar VS model)
1789 Grondwetgevende vergadering-> men wilde een constitutionele monarchie. (de koning werd pas later onthoofd). Dat was later omdat de graanoogst mislukte. Autonoom proces wordt door externe invloed beïnvloed -> gevolg broodprijzen stijgen in juni 1789. Er waren hierdoor voedselrellen in Parijs -> als er voedselrellen zijn is een revolutie erg dichtbij. Hierdoor kwam de massa in beweging.

(31-3-05) Omdat de krant bij de revolutie betrokken raakt, raakt de bevolking er ook meer bij betrokken.

Hierdoor geeft een feitelijke beschrijving de revolutie weer. Nu ontstaan er onder de bevolking ook uitgesprokener meningen, en onafhankelijke oordelen omdat de burgers er meer vanaf weten. Onafhankelijke oordeelsvorming.

De burgerij ging ervan uit dat het proces van maatschappelijke hervorming gestuurd kon worden. Dit dachten ze (de ondernemende burgerij) vanuit hun kennis en financiële middelen te kunnen doen. Als een samenleving versneld in beweging is gekomen, krijg je nieuwe maatschappelijke verschuivingen. De ondernemende burgerij zat niet te wachten op nieuwe partijen, maar die kwamen wel. De radicale intellectuelen kwamen op => de Jacobijnen. En de ondernemers => de Girondijnen => grote ondernemende kooplui.

Vanaf 1792 gaat er een machtsstrijd plaatsvinden in de nationale conventie.
Kortom er zijn dus 3 stromingen:
- radicale intellectuelen: Jakobijnen
- gematigden: Moderaten
- Ondernemende burgerij: Girondijnen

De middelste of neutralen die bepalen welke richting het wordt.

(1-4-05) Binnen de 3e stand waren grote maatschappelijke en sociale afstanden. Revolutie is een emancipatie beweging, waar altijd iedereen aan mee wil doen. Met name bij de politiek. De Radicalen willen direct grote veranderingen.Van de radicalen intellectuelen werd de leider Robespierre, deze groep bestond met name uit juristen.

1789-1792 Is de wetgevingsontwikkeling naar moderne constitutionele vormgeving. Grondwet in VS in 1787. vormgegeven door Montesqieu en Rousseau en Locke en Hume. Ontwikkeling van de grondwetswetgeving. Ze wilden niet meer geremd worden door de standensamenleving en het verleden.

Wat was de oorzaak van de grootschalige onthoofdingen?
De radicalen wilden niet meer geremd worden door de adel. Ze waren aanvankelijk niet van plan de adel te onthoofden. De adel die wordt afgeschaft. De radicalen waren namelijk niet van plan hun verkregen macht weer af te geven.

De franse koning Lodewijk de 16e had geen politiek inzicht. De koning wil een contra-revolutie organiseren. Hij was van plan zich in Duitsland, Trier te verzamelen met anderen. Maar onderweg werd hij ontdekt en gevangen genomen door het volk (1792).
Hiermee was de macht van de vorst definitief weg. De grote verliezers waren de ondernemende burgerij -> gevolg hiervan was dat de radicalen aan de macht kwamen.

(periode van de terreur 1792-1794)

(6-4-05) Robespierre lukte het om de macht over de radicalen te grijpen omdat hij een overtuigende, goed geargumenteerd spreker was. Bij Robespierre stond het intellectualisme op de voorgrond in die verlichting (in het verlichtingsdenken). Jacobijnen waren de expliciete vertegenwoordigers van het intellectualisme, dus de intellectuelen onder de Jacobijnen hadden het voor het zeggen in de Nationale conferentie. In september 1792 beginnen de processen tegen de adel. De adel had Lodewijk de 16e helpen ontsnappen, het land was dus door de conservatieve adel verraden. Men had geen zin in lange processen, de doodstraf werd dus snel gegeven. Een deel van de adel vluchtte, de rest werd gevangen genomen. Sommigen werden gespaard door omkoping.

1793 Proces tegen Lodewijk de 16e, Marie Antoinette en kinderen. Dit moest door de Nationale conferentie besloten werden. Met 1 stem meerderheid werd hij onthoofd. Dit zorgde voor een einde aan de monarchie. Hierbij werd afscheid genomen van het monarchale verleden van Frankrijk, ook voor Duitsland en Oostenrijk. Radicalen hadden definitief de macht gekregen/ gegrepen door de onthoofding van het koningshuis.

De verwachting was dat de doodstraffen zouden eindigen, maar alle vermeende tegenstanders werden onthoofd, vooral ook de hoge geestelijkheid zoals bisschoppen. De radicalisering ging dus verder, bisschoppen, aartsbisschoppen werden onthoofd. Ook van deze groep is een deel gevlucht. Dit gedrag van de radicalen zorgt voor ontsporing van de samenleving. Later werden zelfs ook de Girondijnen onthoofd. Jacobijnen nemen hun eigen leider, Robespierre gevangen. Robespierre mocht zelfmoord plegen met een pistool, dit lukte niet en daarom is hij vermoord op de guillotine, de dag erna. 9 juli 1794. Dit is het einde van de terreur. De Girondijnen komen weer terug aan de macht tot 1799. De Girondijnen waren niet in staat om tot een stabiele regering te komen. Hierdoor pakte Napoleon met zijn leger de macht.

(7-4-05) 1799 Girondijnen hebben een collectief bestuur. Napoleon kon naar voren komen door dat hij voortreffelijk bevelhebber was. Wat bleek -> het collectieve bestuur van de Girondijnen bestond uit 5 mannen. Deze konden niet tot één politieke richtlijn komen. Hierdoor kon een sterk politiek man dit gebrek aan eenheid van het bestuur van de Girondijnen makkelijk overtreffen.

Periode van Napoleon staat goed in het boek, toch een aanvulling hier:
Zijn politieke Idealen:
• Europa onder Franse leiding. Dit was in traditie van Lodewijk de XIV. Napoleon kwam uit Corsica maar hij is verfranst. Ook neemt hij de algemene Europese cultuur over. Hij deed aan eenheidsdenkend-> Napoleon probeerde de geschiedenis als voorbeeld te nemen voor zijn eigen ideeën.
• Gezamenlijke wetgeving, voor de door hem veroverde gebieden.

Als Napoleon niet was begonnen met de tocht naar Rusland zouden wij nu nog Frans spreken. Tot 1812 had Napoleon succes, bij die toch naar Rusland heeft hij zich in tijd en afstand vergist. Hij deed er namelijk 3 maanden over om er te komen. Tegen die tijd was het al september en de kou was al ingetreden. Hij ging er met 300.000 heen en kwam met 30.000 terug. Door de kou en andere factoren heeft hij daar vreselijk verloren.

1813 De Volkerenslag bij Leipzich. Hij verliest daar en wordt verbannen naar het eiland Elba. Daar ontsnapt hij een aantal jaren later van en gaat naar Parijs met een legertje. Daar verstoot hij de koning en wordt weer erkend als keizer.

Tot begin 1815 wilde men Napoleon nog handhaven en een nieuwe kaart maken. (Dus een groter Frankrijk-> ondersteuning van Napoleons ideeën). Uiteindelijk maakte Napoleon de keuze het is alles voor niets: de slag bij Waterloo. Toen werd hij definitief verslagen door de Engelsen, Pruisen, Nederlanders en Oostenrijkers.

Hij moest Europa voorgoed verlaten en sterft 6 jaar later.
(8-4-05) De impact die Napoleon had nagelaten was groot want er was nog steeds veel respect voor hem. Binnen de Europese geschiedenis werd hij als een van de grootste gezien. Afscheid nemen van het andere regime, de oude periode (= Door middel van wetgeving een eenheid maken van Europa onder Frans bestuur).
Code Napoleon is de wetgeving:
Bestaat uit Code Civiel Burgerlijke wetgeving
Code Pédal Strafrechtelijke wetgeving
Code Comerce Handelsrechtelijke wetgeving

Hij heeft daarmee gezorgd voor een unificatie van het recht. Zowel in frankrijk als in Nederland, Duitsland, deel Spanje en de Italiaanse stadstaten kwam de franse wetgeving vertaald.

In Nederland is de franse wetgeving, dus binnen de juridische wereld, tot 1884 tot op bepaalde terreinen van kracht gebleven. Hieruit blijkt dus dat de invloed van Napoleon erg groot is geweest. Ook de Franse Juridisering zelf is een teken van Napoleons grootheid. In de loop van de 19e eeuw is napoleons wetgeving door een andere vervangen.

De verdeling van de macht:

Nationale wetgeving

Provinciale wetgeving

Gemeentelijke wetgeving

Plaatselijke belasting = eigenlijk gewoon plaatselijke wetgeving. Boven dit allen gaan de Europese richtlijnen (of ook wel Europese wetgeving). Daarboven treffen we in sommige gevallen vanuit de Verenigde Staten impact aan. Maar dit is Geen wetgeving.
Voorbeelden:
• In- en uitvoerafspraken
• Wereldhandel afspraken

Met Napoleons georganiseerde wetgeving ging hij boven de andere landen uit, Supranationale wetgeving.

1795 hield de Staten generaal op te bestaan. Dit wordt de Nationale vergadering.

1795 De Republiek der 7 verenigde staten hield op te bestaan. De oorzaak hiervan was dat de stadhouder, Willem de 5e vlucht naar Engeland. Dan breekt de periode van de franse tijd aan. 1e fase 1795- 1805 Bataafse Republiek-> dat wil zeggen dat de maatschappelijke subelite (de groep net onder de top) de politieke macht krijgt in Nederland. Dit zijn vooral de
academische milieus. De aristocratie werd uitgeschakeld. Het regenten patriciaat (de stadsbestuurders en stadsbestuurenden families) werden uitgeschakeld, dus verloren hun politieke macht.

(1795- 1813) Centrale eenheidsstaat.
1798 1e grondwet in NL.
1801 wil men weer de provincies meer macht geven => moderne provincie indeling. Grens Noord-Holland en Zuid-Holland.

1804 Napoleon kroont zich tot keizer.
1805 Schimmelpenning. Het bestuur wordt verder gecentraliseerd.

1806 Napoleon stuurt z’n broer (Lodewijk Napoleon) naar NL om het hier te besturen. Die wordt dan koning => koninkrijk Holland. Vanaf 1806 is NL een complete Franse satelliet-staat. Lodewijk Napoleon zette zich af tegen z’n broer. Hij begon een Pro- Nederlandse politiek te voeren.
Napoleon voerde een Italiaanse familiepolitiek => benoemde z’n broers tot koningen. Z’n zussen liet hij trouwen met mensen uit koninklijke families.

1810 Napoleon stuurt zijn broer weg uit. NL ingelijfd bij Frankrijk. Dan maken we deel uit van het Franse keizerrijk. Er kwam een verfransing van West- Europa.

1813 Napoleon volkerenslag bij Leipzig. Napoleon verliest.

Gijsbert Karel van Hogendorp
Van der Duin van Maasdam
Van Limburg Stirum
Zij vormden de basis van het Nederlandse koningsschap, een driemanschap.

30 november 1813 is de zoon van Willem V teruggehaald. Komt aan in Scheveningen. 2 december 1813 wordt op het paleis op de dan Willem VI uitgeroepen tot soeverein vorst van NL. Daarmee is het fundament gelegd tot het koninkrijk der Nederlanden. Daardoor wilde men de eenheidsstaat handhaven.

Willem V was vertrokken. Hij had eigenlijk niets van het bestuur van de republiek begrepen.

Willem VI, zoon van Willem V, ze wisten niet of ze hem Willem I of Willem VI moesten noemen. Ze wilden de republiek achter zich laten. Ze wilden een modern land met een koningsschap.

Een mogelijke terugkeer van Willem V was al afgekocht door Napoleon. In 1813 was er niet echt een grote weestand tegen een constitutionele monarchie.

Men wilde een krachtdadig bestuur onder een koning (voorstel Van Hogendorp).

Koning => Grondwet => Eenheidsstaat.

1813 Willem VI uitgeroepen tot soeverein vorst. Daarmee begint in 1814 de ontwikkeling van het Nederlandse koningsschap. In 1814 2e grondwet (1e was in 1798) Constitutioneel koningsschap.

Napoleon ontsnapt => Wener congres valt uit elkaar => Slag bij Waterloo verliest Napoleon => iedereen weer terug naar Wenen. Nu wilde men in Nederland een Buffer tegen de Frankrijk.

1581- 1713 Zuid- Nederland gaat door als: Spaanse Nederlanden. afzwering van Filips door Noord- Nederland. Spaanse successieoorlog, in 1713 leidde die tot de vrede van Utrecht, toegedeeld aan de Oostenrijkse Nederlanden.
1815 Zuidelijke Nederlanden worden bij de Noorderlijke Nederlanden gevoegd. (ook Luxemburg). Men wilde een middelgrote staat tegen Frankrijk. Middelgrote bufferstaat tegen Frankrijk. Dan gaan ze van 1713 – 1795 de Oostenrijkse landen heten.
In 1815 is Zuid- Nederland weer bij Noord- Nederland gevoegd. Dit was omdat ze een middelgrote staat als buffer tegen Frankrijk (mogelijke uitbreiding) wilden hebben.

In de slotverklaring van het Wener congres werd het tot stilstand komen van een constitutionele monarchie vastgelegd.

Willem I voert een sterke economische politiek. Ook een grote infrastructuur. Aanleg wegen, kanalen enz. Er gaan langzamerhand verharde wegen komen.

Vanaf 1900 verharde wegen => dat maakte continu wegverkeer mogelijk.

1815 er is niet een keuze gemaakt voor 1 hoofdstad. Het ene halfjaar Brussel, het andere halfjaar Den Haag. Daardoor bleef de nieuwe regering op 2 gedachten hinken met als gevolg dat er steeds een verdeeldheid ontstond over het functioneren van het bestuur.

De administratie moet steeds tussen de 2 steden overgebracht worden. Dat betekende weinig nationaal gevoel. Met als gevolg dat het noorden en het zuiden nog steeds te veel verdeeld bleef.

Conservatisme, Radicalisme en Liberalisme.

Onder Napoleon kreeg je een meer Europese gedachte. Na 1815 zie je in Europa een opnieuw beleven van het eigen land, cultuur, omgeving. Dat leidt ertoe dat er sprake is van politiek conservatisme.

Herbeleving van het verleden => Nationalisme. Politiek uit zich dat in het Conservatisme.

Na 1815 zie je een sterke herbeleving van het leven => tref je vooral aan in de literatuur => historische roman => invloed was geweldig => Sir Walter Scott – Ivanhoe => dat bracht de landen weer terug naar het eigen verleden.

Universitair zie je dat geschiedenis als wetenschap beoefend gaat worden. Als onderwerp zie je de bloei van het eigen verleden. Wetenschapsbeoefening van de geschiedenis had gevolgen voor de nationale politiek.

Na 1815 stond conservatisme overal in het teken van het nationalisme. Het nationalisme verzette zich vooral tegen de napoleontische periode. Algehele Europese wetgeving bepaalde ook de landen. Daartegen kwam verzet. Men wilde weer het eigen land centraal stellen. Ook verheerlijking van het eigen verleden werd veroorzaakt door het wetenschappelijke onderzoeken van het eigen verleden.

1815- 1848 noemen we de periode van de restauratie. Men wilde de oude tijd (Ancien Regime) van voor Napoleon herstellen. Men wilde de koningsschappen en de rol van de adel en de geestelijkheid herstellen.

Men had zelf niet door dat de samenleving zo veranderd was door de revolutie.

Franse revolutie => politieke emancipatie van de hoge burgerij. De industriële revolutie breidde zich vooral na 1815 uit. Dat betekende dat de burgerij meer politieke invloed eiste.

De ondernemers in utrecht wilden o.a. in het bestuur van utrecht want dat was het maatschappelijke gremium waarin besloten werd hoe de infrastructuur eruit kwam te zien.

De burgerij wilde dus z’n politieke macht uitbreiden naar het landelijk bestuur. De ondernemende burgerij ging steeds vooruitstrevender worden in de politiek.

Het tijdvak 1815- 1914 is het tijdvak van de burgerij geweest. Vanaf 1815 zien we langzaam dat die periode ook het tijdvak is geweest van de verdwijnende adel.

Vanaf 1815 gaat het liberalisme zich politiek uitbreiden. Daarmee zien we ook het socialisme opkomen. Nieuwe bevolkingsgroep => industrie arbeiders en mijnarbeiders. Er ontstaat groepsbewustzijn.

In de jaren 1840 krijg je individuele kritiek op de negatieve gevolgen van de industriële revolutie. Engeland is daarvan het 1e beruchte voorbeeld => textielgebied Lancasher. Daar gaat ook kritiek op komen door vooraanstaande mensen in de samenleving. Men herkende z’n eigen samenleving niet meer. We zijn goed geïnformeerd over hoe de samenleving er toen uitzag.

In de jaren 1840 werd de kritiek steeds erger. Men wilde:
- betere woningen
- betere sanitaire voorzieningen

het sterftecijfer nam erg toe.
Er gaat kritiek komen van artsen. Er komt medische kritiek op de levensomstandigheden. Arbeiders gaan pleiten voor een 8-urige werkdag. (14 was gewoon). In NL in het kabinet gebracht in 1913. in 1919 wordt het in de wet vastgelegd.

Reform banquets => hervormingsmaaltijden. In Frankrijk Banquets de reforme. Lopen vaak op rellen uit door veel alcohol.begin 1848 verbiedt koning philip de hervormingsmaaltijden in Parijs. Het mocht alleen nog buiten Parijs.

Er komt een opstand => politie => les gens d’arme => de gewapende man => revolutie.
De februarirevolutie wordt de grote revolutie van de 19e eeuw genoemd. Werd aangezet door de arbeiders overgenomen door de burgerij. In Frankrijk is het een sociale revolutie => ze wilden betere arbeidsomstandigheden.

In Nederland zijn de effecten van de revolutie direct => alleen politiek niet sociaal => liberalen o.l.v. Thorbecke nemen de macht over. In Engeland worden sociale veranderingen ingevoerd om revolutie te voorkomen.

De februarirevolutie begon als een sociale revolutie => de liberalen namen het over en werd het een politieke revolutie. Het leidde tot een Duitse en Italiaanse eenheid.

1850- 1860 ook het Marxisme komt naar voren. Marx zette het accent op partijvorming. Dat moet de voorhoede van de samenleving zijn. Degene die dat uitwerkt is Lenin. Bij Marx was er een overvloed van partijen. Bij Lenin tref je dictatuur van 1 politieke partij aan. Marx ging ervan uit dar er geen ontwikkeling in een samenleving is.

1874 => 1e sociale wetgeving. Met als gevolg dat een socialistische revolutie uit zicht verdwijnt.

Groep industrie arbeiders wordt steeds groter door uitbreiding van de industriële revolutie. Dus moest men met sociale wetgeving komen om de samenleving te handhaven.

Republiek (1587-1795) in formele zin. Als overgangsfase (1581 Philips II als vorst afgezworen) aanloopperiode van de Republiek.

De Nederlandse gewesten bestonden als eenheid vanaf ong. 1000. ze maakten deel uit van het Duitse rijk. Graafschap Holland, Bisdom Utrecht, Hertogdom Brabant, Hertogdom Gelre. Dat waren leengebieden van het Duitse Rijk. Daar maakten we deel van uit tot 1648.

In de 15e eeuw zien we dat Franse prinsen invloed in dit gebied krijgen => Philips de Goede van Bourgondië. Krijgt hier vanaf 1417 invloed. Hij huwt met Margaretha van Vlaanderen. Daardoor wordt Bourgondië verbonden met Vlaanderen. Het oosten van Frankrijk wordt verbonden met de Nederlanden.

In de 00-jarige oorlog (1337- 1453) tussen Engeland en Frankrijk kreeg Philips het gebied Bourgondië. Tijdelijk apanagegebied => gebied wat de vorst tijdelijk te leen kreeg. Jean sans peur volgde hem op. Hij gaf het leengebied niet terug. Hij bleef hertog van Bourgondië. Z’n neef lokte hem naar een stad, zou een gesprek met hem hebben. Toen werd hij vermoord.

Philips de Goede (zoon van Jan zonder vrees) weet d.m.v. huwelijkspolitiek z’n gebied uit te breiden naar het Noorden. Frankrijk wordt verbonden met Vlaanderen. Hij had hier een nichtje Jacoba van Beieren. Ze was gravin van Holland, Zeeland en Henegouwen. Het grootste deel van NL behoort tot het Duitse Rijk.

In 1433 worden Holland, Zeeland en Henegouwen verbonden met Bourgondië. Philips breidt dat gebied systematisch uit. Daarmee was tussen 1433 en 1460 het belangrijkste handelsgebied in handen van Bourgondië gekomen.

Belangrijke handelsgebieden: Brabant, Vlaanderen en Holland. Door het economische zwaartepunt zie je dat het bestuurlijke zwaartepunt verschuift van Dijon naar Brussel. Brussel was de hoofdstad van Brabant en wordt ook het bestuurscentrum van het Noord- Westelijke deel van Bourgondië. Met als gevolg dat Dijon minder belangrijk wordt. Het zwaartepunt verschuift naar Brussel. Bourgondië was hoog en de Nederlanden laag. Vanuit Dijon lagen de Nederlanden laag. Vandaar de naam.

1461 het begin van onze moderne bestuursorganen gaan dan ook ontstaan. Les Etats Generaux => De Staten-Generaal. De standenvergadering ontstaat. De bedoeling daarvan is dat die bij elkaar komt om vooral de belastingheffing te organiseren.

1477 is Nederland hervormd. Karel de stoute breidde zijn rijk uit naar Basel.

1648 Nederland en Zwitserland krijgen hun onafhankelijkheid van Duitland.

Nederbourgondië is onder Bourgondië->grens in Nederland is de Hollandse Rading en dus ook de Biltse rading.

Nederbourgondië wordt de Nederlanden, 3 jan. 1477, met Brussel als hoofdstad. Dan begint de configuratie. Dat was het al een beetje met de vader van Karel de Stoute die van 1419 – 1467 bestuurd heeft.

Maria van Bourgondië trouwt met maximiliaan van Hamsburg. Hij was de zoon van de Duitse keizer. Daardoor gingen de Nederlanden een belangrijke rol spelen. Vooral Antwerpen was toen het rijkste en grootste industriegebied en havengebied. Grootste zuivel (graan en distributie) was Amsterdam. Dat is het economische punt wat Nederland een prominente rol laat spelen voor Duitsland. Maximiliaan wordt keizer. Maria van Bourgondië werd ook de Rijke genoemd. Ze hadden een zoon: filips de schone. Maria stierf. Maximiliaan was ver weg. Dus vorstelijk absenteïsme. Dan kreeg de top van de adel en van de ondernemende burgerij de macht. Besturen was moeilijk door slechte communicatie en brieven sturen duurde weken.

De adel was het sterkste in het zuiden vertegenwoordigd. Brabant, Henegouwen. Dat zie je nu nog. Hoge adel was Bourgondië.

In Nederland waren twee vertegenwoordigers van de hoge adel: Hertog van Gelderen
Graaf van Holland.

Het Noorden kreeg een burgerlijk; laag-adelijk karakter. De burgerij had vanaf de 15e eeuw een dominant karakter, ze waren de graanhandelaren en zuivelhandelaren.

1494 Filips de schone: hij werd Heer Der Nederlanden. (zijn vader is keizer van DL.) Filips trouwt met johanna van Aragon-Castilië. Vanaf 1521 werd dat Spanje. De Nederlanden waren hiermee gestegen in rang. Spanje was namelijk de opkomende grootmacht. Columbus was kort daarvoor geweest.

Ze krijgen een kind in 1500: Karel de 5e . In 1506 overlijd Filips de schone (28jr). Johanna wordt nu de waanzinnige genoemd. Gek van verdriet. Karels opa is Maximiliaan; keizer van het Duitse rijk. Zijn andere opa is keizer van Spanje. Ook nu neemt de adel en de hoge burgerij het bestuur over. Er ontstaat bestuurscontinuïteit van de adel.

De guldenvliesadel komt op. Dit zijn 20 adellijke families die in Brussel zijn gevestigd.

De transatlantische handel begint (Amerika), alles wordt naar Vlaanderen; Brussel gebracht.
1515 Karel de 5e is 15jr en wordt al meerderjarig verklaart. Binnen 4 jaar erft hij dan ook nog eens het Spaanse en het Duitse rijk omdat beide opa’s overlijden.

Nieuwe wereld is Noord en zuid Amerika, zonder Brazilië. Dit hoorde ook tot karel’s rijk. De aandacht voor Nederland wordt minder. De adel bestuurd Nederland nu continu collectief; evenwichtig.

Karel huwde met een Portugese. Hij wil eigenlijk Frankrijk veroveren om zijn rijk geheel te maken. Maar de kerkhervorming doet Karel de 5de zijn rijk splitsen. Voor of tegen de Rooms-katholieke kerk?

De bestuursvormen werden in Europees verban van elkaar overgenomen. Dat leidt tot bestuurscentralisatie. Dat leidt weer tot de ontwikkeling van wetgeving: 16 okt. 1531 de raad van staten ontstaat.