Koude Oorlog

H3 paragraaf 2 conflicten + oorlogen

Blokkade West-Berlijn (1948-1949) Berlijn lag in de Russische zone, de grote drie (SU, VS, EN) besloten dat ze Berlijn in 4 sectoren zouden verdelen. 1 sector van de SU 1 sector van VS 1 sector van EN en 1 sector van FR. De 3 sectors van de westerse geallieerde vormde West-Berlijn. Stalin wilde niet dat West-Berlijn een ‘kapitalistisch reclamebord’zou worden in Russische zone, ook was hij niet eens met de politiek eens die de Westerse Geallieerde hadden. De SU haalde bijvoorbeeld zoveel mogelijk schadevergoeding uit haar zone, terwijl de westerse geallieerde juist hielpen met de economische opbouw in hun zones. In west-Berlijn werd ook dezelfde munt ingevoerd als die in de zones van de Westerse Geallieerde. Stalin greep toen in, hij besloot tot blokkade van west-Berlijn. In juni 1948 werden alle wegen naar West-Berlijn afgesloten door de Russische troepen. West-Berlijn werd met de hongersnood bedreigd, even leek het er ook op dat er gevochten zou worden. De Westerse Geallieerde hadden een betere oplossing, Amerikaanse en Britse transportvliegtuigen begonnen met een luchtbrug, die West-Berlijn van voorraden voorzag. Na bijna een jaar hief Stalin de blokkade op (mei 1949). Het gevolg van de blokkade was: de landen in het westen gingen nog nauwer samenwerken ze sloten een militair bondgenootschap: de NAVO (Noord-Atlantische VerdragsOrganisatie) in april 1949. In 1954 werd de NAVO de bondsrepubliek toegelaten. De SU en de andere communistische landen in Oost-Europa reageerde hierop door ook een militair bondgenootschap te sluiten: het Warschaupact (1955).

De Koreaanse oorlog (1950-1953) Het noorden van Korea werd na de tweedewereldoorlog door de Russische troepen bevrijd het zuiden van Korea door de Amerikanen. De 38ste breedtegraad vormde een grens tussen het Russisch en Amerikaanse gebied. Korea werd net als Duitsland in tweeën verdeeld. Noord-Korea gesteund door de SU, Zuid-Korea gesteund door de VS. In 1949 vertrokken zowel de Amerikaanse als de Russische troepen uit Korea. In juni 1950 viel Noord-Korea Zuid-Korea aan. Op voorstel van de VS stuurde de Verenigde Naties een leger naar Zuid-Korea om het land te helpen. Het VN-leger bestond uit troepen uit 15 landen. Ook Nederland had soldaten erheen gestuurd. Het grootste deel van de soldaten en de opperbevelhebber McArthur kwamen uit de VS. Het VN-leger dreef de Noord-Koreanen terug tot aan de Chinese grens. Toen ging het communistische China zich ermee bemoeien en stuurde een kwart miljoen slodaten naar Korea. Het VN-leger werd weer terug gedreven tot de 38ste breedtegraad. Daar kwam het front tot stilstand. In 1953 werd er een wapenstilstand gesloten. Korea bleef in 2 staten verdeeld. De Koreaanse oorlog vergrootte het wantrouwen tussen Oost en West. Mede door deze oorlog besloten West-Europese landen het Amerikaanse voorstel aan om een West-Duits leger op te richten. Daardoor zou een aanval vanuit Oost-Europa beter afgeweerd kunnen worden.

De Berlijnse muur (1961) Na de dood van stalin (1953) werd de verhouding tussen Oost en West minder gespannen. De opvolger van Stalin was Chroesjtsjov, hij voerde als politiek een vreedzame coëxistentie in. Dit betekende dat Oost en West vreedzaam naast elkaar moesten leven. Chroesjtsjov bracht als allereerste Russische leider in de geschiedenis een bezoek aan de VS. Eind 1960 werd Kennedy als president van de VS gekozen. Hij leek meer begrip te hebben voor de SU dan zijn voorgangers Truman en Eisenhower. Toch kregen de SU en de VS nog ernstige conflicten; De Berlijnse muur en de Cuba-crisis. In 1961 eiste Chroesjtsjov dat de westerse geallieerde zich uit West-Berlijn zouden terug trekken. Kennedy verklaarde dat Amerika daar zou blijven. Chroesjtsjov gaf toen de toestemming dat de DDR een muur dwars door de stad zou bouwen. Deze muur maakte een einde aan de afspraak uit 1945 dat Oost-Duitsers vrij naar West-Berlijn konden gaan. Van daaruit konden de Oost-Duitsers zonder problemen vluchten naar West-Duitsland. 3 miljoen Oost-Duitsers waren al gevlucht naar het Westen. De DDR leken op deze manier ‘leeg te bloeden’ hieraan moest de muur een einde aan maken. In de vroege ochtend van 13 augustus 1961 zette de Oost-Duitse volkspolizei alle straten naar West-Berlijn af. Daarna begon de bouw van de muur. Er volgde maandenlange spanning. Russische en Amerikaanse tanks stonden dreigend tegenover elkaar. Verder dan dreigen ging het bij beide partijen niet. Langzamerhand verdween de spanning maar de muur bleef staan tot in 1989.

Cuba-crisis (1962) De eerste(en tot nu toe de laatste) keer dat Oost en West een oorlog met kernwapens dreigde, was tijdens de Cuba-crisis. Op Cuba had Fidel Castro door een guerrillaoorlog de macht veroverd (1958). De Amerikaanse bedrijven werden genationaliseerd (door de staat overgenomen). Castro kwam daardoor in conflict met de VS. Hij kreeg steun van de SU en hij voerde op Cuba het communisme in. In oktober 1962 ontdekten Amerikaanse vliegtuigen Russische raketinstallaties op Cuba. Kennedy kondigde via de televisie een marineblokkade van Cuba af. Ook verklaarde hij dat iedere kernraket die vanaf Cuba op de VS zou worden afgeschoten, zou leiden tot een Amerikaanse kernaanval op de SU. Chroesjtsjov liet weten dat hij de blokkade van Cuba niet zou aanvaarden. Hij bracht Russische kernmacht in staat van alarm. Op 500 mijl van Cuba wachtten de Amerikaanse marine de Russische schepen op, die met kernwapens op weg waren naar Cuba. Heel de wereld wachtte in grote spanning af bij radio en televisie. Op het laatste moment keerden de Russische schepen om. Chroesjtsjov en Kennedy kwamen tot overeenstemming. Kennedy gaf de garantie dat de VS Cuba nooit zou aanvallen en Chroesjtsjov liet de raketten van Cuba terughalen. De Cuba-crisis had toch nog een positief gevolg, Chroesjtsjov en Kennedy beseften dat ze de wereld aan de rand van de afgrond hadden gebracht. Tussen de SU en de VS werd een ‘hotline’ aangelegd. Via deze directe telexverbinding konden de leiders van Oost en West bij een crisis sneller met elkaar comuniseren.

De oorlog van Vietnam (1960-1975) De vroegere Franse kolonie Vietnam werd in 1954 in 2 staten verdeeld: de communistische staat Noord-Vietnam, gesteund door de SU en de pro-westerse staat Zuid-Vietnam, die steun kreeg van de VS. In Zuid-Vietnam ontstond er een verzet tegen de regering. De regering was dictatoriaal en de rijke bovenlaag werd bevoordeeld. Dit verzet werd geleid door de communisten. De beweging werd de Vietcong (Vietnamese communisten) genoemd. De Vietcong kreeg veel aanhang van de arme boeren. In de steden kregen die Vietcong sympathie van de mensen die zelf geen communisten waren.In 1960 begon de Vietcong een guerrillaoorlog tegen de regering. De Vietcong kreeg hierbij steun van Noord-Vietnam. President Kennedy dacht dat de Vietcong een kleine groep was, maar gevaarlijk omdat Noord-Vietnam de Vietcong hielp. Daarom hielp Kennedy de Zuid-Vietnamese regering met wapens en militaire specialisten. De Vietcong bleef echter groeien. President Johnson, de opvolger van Kennedy, was ervan overtuigd dat Zuid-Vietnam communistisch zou worden, landen als Laos, Cambodja, Thailand, Birma, Maleisië, Indonesië als dominostenen voor het communisme zouden vallen. Die opvatting wordt daarom de dominotheorie genoemd. Johnson zette alles op alles om de Vietcong te verslaan. In 1965 stuurde hij, op grote schaal, Amerikaans soldaten naar Vietnam. In 1968 was de rol van Vietcong uitgespeeld.Vanaf dat moment was het in feite een oorlog in Zuid-Vietnam tussen Noor-Vietnam en de VS. De Amerikanen vielen echter Noord-Vietnam zelf niet aan, behalve af en toe met vliegtuigen. De Amerikanen maakte gebruik van de modernste middelen, zware bommenwerpers, helikopters, napalmbommen (brandbommen) en chemische ontbladeringsmiddelen. Zij slaagde er niet in om hun tegenstander te verslaan. Die hielden zich na hun aanvallen meestal verborgen in oerwouden. Wel werden er grote verwoestingen aangericht. Talloze burgers werden slachtoffer van het geweld. President Nixon, de opvolger van Johnson, trok de grondtroepen uit Vietnam terug (1972) Hij zorgde voor een wapenstilstand tussen Noord en Zuid-Vietnam (januari 1973). Daarna vertrok ook de luchtmacht van de VS. 2 jaar later viel Noord-Vietnam weer Zuid-Vietnam binnen, enkele weken later was Zuid-Vietnam veroverd (april 1975). Noord- en Zuid-Vietnam werden verenigd tot 1 communistisch land. De Vietcong werd buiten spel gezet. Tienduizenden Zuid-Vietnamese(waaronder de voormalige Vietcong-leden), namen de vlucht in wrakke boten. Van deze ‘bootvluchtelingen’ werden er enige honderden in Nederland opgenomen. Kranten en tijdschriften hebben in de oorlog van Vietnam een belangrijke rol gespeeld. In enkele Afrikaanse staten kwamen de communistische partijen aan de macht: Angola (1975), Mozambique (1975), Zimbabwe (1980) en Namibië (1989).

Aantekeningen in Schrift:

Koude oorlog: Wie: VS-USSR 1917 communistische revolutie
Waarneer: 1917-1991
Waarom: een strijd tussen Oost en West zonder wapens, een gevecht om politiek, economisch en ideologisch gebied. VS: kapitalistisch, democratisch
USSR: communistisch, dictatoriaal

USSR: 1917-1953 Stalin
1956-? Chroesjtsjov
1985-1991 Gorbatsjov

VS: 1945- Truman
Eisenhower
1960-1963 Kennedy (=vermoord) 1963-19 Johnson
1972-? Nixon

USSR: Stalin -> start KO, blokkade van West-Berlijn + Koreaanse oorlog
Chroesjtsjov -> Hongaarse opstand, bouw v.d. muur, cuba-crisis, Vietnamese oorlog
Gorbatsjov -> einde KO

VS: Truman -> blokkade van West-Berlijn
Eisenhower -> Koreaanse oorlog
Kennedy -> bouw v.d. muur, Cuba-crisis
Johnson -> Vietnamese oorlog
Nixon -> Einde vietnam, einde KO

Kapitalistisch: eerst investeren, met als doel winst te maken
Communistisch: staat bepaald de economie