Hoofdstuk 5 en 6

Geschiedenis hoofdstuk 5

Stadshouder was een plaats vervanger voor de koning, later werd hij aanvoerder van de rebellen.

In de 15^e eeuw begon in Italië de renaissance. Humanisme geleerde gingen klassieken teksten bestuderen. Ook de kunst en de architectuur herleefde de oudheid.

Een nieuwe bovenlaag van handelaren en bankiers ontstond, zij leefden een vrolijk en onbezorgd leven, hun motto was pluk de dag. De herleving van de oudheid kreeg de naam renaissance, en zo begon de vroeg moderne tijd.

Het humanisme vertaalde ook oude teksten naar de oorspronkelijke staat, want de monniken hadden die verandert, veel mensen waren geïnteresseerd in die vertaalde teksten.

De leergierigheid en kritisch instelling in deze tijd van de ontdekkers en hervormers stimuleert ook het wetenschappelijk denken.

5.2

De 2 oorzaken van de Europese expansie zijn;

• Handel uit andere landen halen
• De ontdekkingstochten

Turken stonden reizen over hun land niet toe dus moesten ze over zee stukken ontdekken.

De Portugezen maakte als eerste kaarten en gingen naar Afrika, voor slaven en goud, en naar azie voor specerijen. De spanjaard Columbus dacht dat hij Indië had ontdekt, maar hi had Amerika gevonden. De Spanjaarden veroverden de indianen in Amerika wreed, vele stierven, ook door Europese ziektes.

Andere europese volken wilde ook graag over hun vaarroutes varen maar dat mocht niet.

5.3

De oorzaken van de reformatie.

• Kerkhervormers als Luther en Calvijn
• Erasmus die delen van de bijbel herschreef
• De pauzen die te veel op geld gefocust waren.

In de middeleeuwen kon het kritiek nog onderdrukt worden, maar na dat Luther gesproken had niet meer.

De kerk brak in de protestanten en in de katholieken.

Luthers werk werd heel snel verspreid, en hij werd door Karel de 5^e vogelvrij verklaard, de koning van de Saksen redde hem en liet hem de bijbel in het Duits vertalen.

Calvijn was strenger dan Luther maar, hij geloofde het zelfde. In Geneve ontstonden heel veel calvinistische kerken vanuit daar werk het calvinisme over Europa verspreid.

Verschillen Luther en Calvijn:

• Calvijn zorgde voor en strengere stroming binnen het Protestantisme.
• Calvijn vond dat bij de geboorte al was vast gesteld of je in de hemel kwam of niet, Luther was het daar niet mee eens.
• Calvijn leefde heel sober en vroom

De gevolgen van de Reformatie

• Duitsland in 2^e verscheurd door de rellen
• Frankrijk werk Katholiek
• Engeland kwam er een protestantse kerk met een koning aan het hoofd.

5.4

De oorzaken van de Nederlandse opstand waren:

• Het harde optreden van Filips tegen de ketters.
• De lage edelen kregen minder zelfstandigheid
• Alva kwam hard optreden en drong in opdracht van Filips met zijn leger binnen

Oranje won een veldslag maar Alva bleef machtig. De water geuzen en Willem van Oranje vochten ook wreed terug. Filips soldaten vluchtten en hij stuurde Parma, hij sloot vrede met de Belgen.

In het noorden ontstond de Unie van Utrecht, met Willen van Oranje aan het hoofd.

De vloot van spanje zonk, en de opstand was gered. Nederland ging verder als republiek.

In 1648 kwam de vrede van Münster, en het einde van de 80 jarige oorlog.

Geschiedenis hoofdstuk 6.1

Er was zoveel concurrentie in de handel in Nederland dat de VOC werd opgericht, niemand mocht nu nog buiten de VOC handelen met andere landen.

Jan Pieterszoen Coen bouwde Batavia, de hoofdstad van de VOC, nadat hij Jakarta had plat gebrand.

Later kwam ook de WIC, die hielden zich vooral bezig met kaapvaart, Piet Hein bijvoorbeeld heeft een grote Spaanse vloot veroverd.

6.2

In de republiek was de macht in handen van de regenten, maar de stad houder had de meeste macht.

De staten generaal was het grote overheidsorgaan, binnen de state generaal was de landsadvocaat of de raadspensionaris de belangrijkste man.

Amsterdam was de belangrijkste stapel markt van Europa, door de vele handel kwam er veel geld binnen. Ook de landbouw werd rijk door boter en kaas te verhandelen.

Doordat Nederland zoveel boten had beleefde de touw- hout- en zeilmakerij gouden tijden.

Ook de schilderijen liepen goed, veel rijke burgers kochten de schilderijen van bekende schilders.

6.3

In Frankrijk ontstond rond 1650 het absolutisme, dat betekende dat de macht van koning Lodewijk niet beperkt werd. Hij stuurde ambtenaren naar provincies,  Die ambtenaren hielpen met rechtsspraak, landbouw, belastingen maar ze voerden ook legers aan.

Onder Lodewijk werd Frankrijk het machtigste land van Europa, ze veroverde delen van de Republiek met hulp van Engeland en Duitsland.

In Engeland wouden de koningen (Karel de 1^e en Karel de 2^e )  veel te veel macht, Ze werden van de troon gestoten, ook de koning daar na werd verjaagd, toen kwam Willem de 3^e aan de macht en dat ging goed.

6.4

Galilei was een bekende man die hele goede telescopen maakte, hij ontdekte van alles met die dingen.

Alle nieuwe ontdekkingen maakt ook oorlog voeren makkelijker:

• Ze konden hele precieze kaarten maken, zo konden ze recht op hun doel af.
• Ook de wapens kregen een upgrade, de werden sneller en beter.

Door deze nieuwe ontdekkingen werden de oorlogen sinds toen ook een stuk dodelijker