Hoofdstuk 2 tijd van grieken en romeinen, paragraaf 2 Het hellenisme

De kern

In nog geen 10 jaar tijd veroverde Alexander de Grote Azië tot aan India en werd daarmee heerser over een groot deel van de toen bekende wereld. De Grieken die zich in de veroverde gebieden vestigden, hielden vast aan hun eigen cultuur. Doordat veel niet-Grieken die overnamen, verspreidde de klassieke Griekse cultuur die in de 5e en 4e eeuw v.Chr. tot bloei was gekomen, zich tot ver buiten Griekenland. Dit verschijnsel noemen we hellenisme. Alexander en zijn opvolgers bouwden veel nieuwe steden in de veroverde gebieden. Hoewel deze nieuwe steden veel kenmerken hadden van een polis, waren ze geen stadstaten omdat ze niet echt zelfstandig waren. Ook werd het burgerschap er anders geregeld, omdat in deze steden immers mensen uit allerlei streken moesten samenleven. Er woonden bijvoorbeeld veel Joden verspreid over de hellenistische wereld. Het Jodendom was in de oudheid een uitzondering, omdat die religie monotheïstisch was. Een van deze nieuwe steden was Alexandrië in Egypte. Deze stad werd al snel het belangrijkste centrum van kunst en wetenschap.

Perspectief

In de hellenistische tijd werden de Griekse wetenschap en cultuur verspreid over het hele oosten, de gebieden die door de opvolgers van Alexander werden bestuurd. Doordat er in zo’n groot gebied één taal en één cultuur was, konden ideeën zich makkelijk verspreiden en verder ontwikkelen. Het niveau was zo hoog, dat later zowel de Romeinen als de Byzantijnen en vanaf 650 de islamitische Arabieren veel van de
Griekse kunst en wetenschap zouden overnemen. In de Middeleeuwen kenden mensen in West-Europa geen Grieks meer en ging dus veel kennis verloren. Via de werken van islamitische en joodse geleerden, die later weer in het latijn werden vertaald, kwam deze Griekse wetenschappelijke kennis vanaf de 13e eeuw ook in West-Europa terecht. Het werd de basis voor onze wetenschappelijke ontwikkeling.

Alexander de Grote

Nadat Philippos de Grieken had verslagen besloot hij samen met hen een oorlog te beginnen tegen de Perzen als wraak voor de Perzische oorlogen van de 5e eeuw.

Redenen:

1. Zodat hij kon laten zien dat hij Macedoniër en Griek was.
2. Zodat de Grieken niet tegen hem zouden gaan vechten.

Philippos werd op de bruiloft van zijn dochter vermoord > zoon Alexander volgde hem op ( 20 jaar oud) > oorlogsplannen bleven: Hij stak over naar Klein-Azië > versloeg perzen en veroverde gebieden tot in Egypte en Mesopotamië > hij veroverde Iran, Afghanistan, Pakistan.

Terug in Perzië organiseerde hij bruiloften tussen duizenden Grieken en Perzen.

Reden: Om te laten zien dat hij beide volken steunde.

Het hellenisme

Dood Alexander > Rijk viel uit een:

1. Egypte
2. Azië
3. Macedonië en Griekenland

Grieken in veroverde gebieden hielden vast aan eigen taal en cultuur > Hellenisme ( De periode van ca. 300-ca. 30 v.Chr. waarin de Griekse cultuur werd verspreid over het hele gebied wat Alexander de Grote had veroverd ).

Grieken trokken naar nieuwe gebieden voor:

1. Handel
2. Bankzaken en wetenschap
3. Een nieuwe baan als soldaat of in de bureaucratie.

In de vele nieuwe steden hadden de Grieken en de Macedoniërs vaak als enigen volledig burgerschap en kregen niet-Grieken per volksgroep een soort zelfbestuur.

In Egypte:

Grieken bovenlaag samenleving

Grieken ook groot deel van de middenklasse

Grieken leefden gescheiden van de Egyptische bevolking die haar eigen cultuur heeft. Wilde je in deze maatschappij iets bereiken dan moest je Grieks leren en de Griekse cultuur overnemen.

Niet-Grieken kwamen ook in aanraking met de cultuur door vele nieuwe gebouwen en beelden. In de Griekse gemeenschap is het heel normaal om veel geld uit te geven aan de gemeenschap, zoals aan feesten of gebouwen: het was een manier om te laten zien hoe rijk je was. > Klassieke cultuur werd zo verspreid in hellenistische wereld > De hellenistische koninkrijken waren welvarend. Antiochië (Syrië) en Alexandrië (Egypte) hadden begin onze jaartelling 300.000 vrije inwoners.

Alexandrië en de Pharos

Voordelen Alexandrië: lag aan zee en was in verbinding met vruchtbare achterland van Egypte. Ptolemaios maakte dit de hoofdstad van zijn rijk. Hij zorgde dat handelaren, wetenschappers en kunstenaars naar de stad kwamen. Hij bouwde een hoge vuurtoren als bewijs van rijkdom en macht en om schepen veilig naar de haven te leiden.

Griekse wetenschap in Alexandrië

Het Museion, een tempelcomplex voor de wetenschap met een enorme bibliotheek, zorgde ervoor dat wetenschappers naar Alexandrië kwamen om er te wonen en werken. Ze kregen van de koning een goed salaris en hoefden geen belasting te betalen. In Alexandrië werden alle geschriften van Hippocrates verzameld en opgeschreven, zodat er één grote wetenschappelijke uitgave ontstond. De bloei van de medische wetenschap kwam vooral voort uit experimenten waarbij ook mensen opengesneden werden voor onderzoek. Misdadigers werden levend opengesneden.

De joodse diaspora

Hellenisering vinden we ook terug bij de joden. Het jodendom (De oudste monotheïstische godsdienst. Uit het jodendom is het christendom voortgekomen.), de oudste monotheïstische ( Een religie met één god. )  godsdienst, vormde in de Oudheid een uitzondering omdat alle andere religies polytheïstisch waren. De joden werden als slaven vanuit palestina naar babylonië gebracht. Vanaf toen leefden ze in diaspora: een volk verstrooid over vele landen. In de hellenistische tijd trokken veel joden weg uit palestina en babylon naar Syrië, Klein-Azië en Egypte.

Alexandrijnse joden wilden in de 3e eeuw de Thora vertalen in het Grieks maar de Grieken en de Egyptenaren bleven de joden een aparte groep. Hun manier van leven en hun goede positie in Alexandrië leidde tot vechtpartijen en vervolgingen. De joden werden anti-Grieks.

Begrippen:

Monotheïsme: Een religie met één god.

Jodendom: De oudste monotheïstische godsdienst. Uit het jodendom is het christendom voortgekomen.

Hellenisme: De periode van ca. 300-ca. 30 v.Chr. waarin de Griekse cultuur werd verspreid over het hele gebied wat Alexander de Grote had veroverd.

Kenmerkend aspecten:

• De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
• De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.
• De ontwikkeling van het jodendom en christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten

Jaartallen:

• 324 v.Chr. Alexander organiseert massale bruiloften tussen Grieken en Perzen.
• 250 v.Chr. Tweetalige Egyptenaren in hogere functies.