Hoofdstuk 2, De Tweede Wereldoorlog

Memo 3 vwo Geschiedenis Hoofdstuk 2

De Tweede Wereldoorlog.

§1.

De keizer van Duitsland was gevlucht – chaotisch
Legerleiding gaf sociaal-democraten SPD de macht – wilden geen revolutie
Januari 1919 – communistische opstanden o.l.v. Rosa Luxemborg en Karl Liebknecht.
Beiden communisten werden vermoord.
Socialisten – democratie – verkiezingen
Regering: SPD, DDP en Zentrum (Partij van de Katholieken).

Staat werd bestuurd vanuit Weimar (In Berlijn communistische opstanden).
Republiek van Weimar – democratische grondwet, nieuwe republiek
Juni 1919 – verdrag van Versailles werd getekend.

Maarschalk von Hindenburg en generaal Ludendorff vonden dat de Duitse nederlaag het gevolg van de sociaal-democratische revolutie.
Het Duitse leger was onoverwinnelijk – dolkstootlegende
1920 – staatsgreep door de ontevreden oud-officieren, mislukt door massale staking.

1923 – Duitsland kon herstelbetalingen niet betalen. Fransen bezetten Ruhrgebied en namen grondstoffen en industrieproducten in beslag.
Duitse regering moest de stakers in het Ruhrgebied betalen – geld lenen van de VS – inflatie – Duitse economie ging beter en de bezetting werd beëindigd.
1929 – wereldwijde economische crisis – begon in de VS en Duitsland leed er het ergst onder – miljoenen werklozen in Duitsland.

§2.

Duitsers geen vertrouwen meer in de democratie en stemde daarom op antidemocratische partijen zoals de NSDAP (partij van Hitler).
Duitsland zou dan weer groot worden – sterke man als leider, land uitgebreid en joden vernietigen (zij zouden het superieure Arische ras willen uitroeien) – antisemitisme.

Propaganda – Hitler maakte veel indruk met zijn beloftes (Duitsland weer machtig, einde economische crisis en werkloosheid). Schuld hiervan: de joden, het Verdrag van Versailles en de Duitse democratische regering.
Voor de opkomst van Hitler werden joden al gediscrimineerd.

30 januari 1933 – Hitler werd 1e minister
Februari 1933 – Duitse Rijksdag afgebrand, Hitler gaf communisten de schuld
Zij zouden een staatsgreep willen plegen.
Toen waren ook verkiezingen – NSDAP 40%, nieuwe wet: er is maar 1 partij toegestaan (de NSDAP), dus einde van de democratie.
SA = het partijleger van Hitler (Sturmabteilung) – liet tegenstanders van de Nazi’s zwijgen. SS= Schutsstaffel (oorspr. Onderdeel van de SA, o.l.v. Himmler) was een soort politie die mensen controleerden.
Duitsland was een totalitaire staat – regering beheerste het leven van het volk, besliste wat er in de krant, radio en onderwijs kwam.
Italië 1922 – Mussolini – fascist tegen democratie en communisme, land moest geregeerd worden door een sterke man

§3.

Volkenbond geen succes – VS ging eruit en Sovjet Unie en Duitsland mochten in 1919 geen lid worden.
1928 – Duitsland mocht lid worden maar in 1933 haalde Hitler Duitsland weer uit de Volkenbond.

Hitler – trok zich niets aan van het Verdrag van Versailles – hij vergrootte het leger juist d.m.v. de dienstplicht.
In 1936 – legers in het Rijnland.
1938 – Oostenrijk bij Duitsland gevoegd (de Anschluss).

In het Sudetenland (Noord Tsjecho-Slowakije) woonden ook Duitsers – Hitler wilde dit gebied ook hebben maar Tsjecho-Slowakije weigerde.
Frankrijk en Groot-Brittannië beschermden Tsjecho-Slowakije.
Hitler dreigde met oorlog – beide landen wilden geen oorlog.
Chamberlain ging naar Duitsland – Conferentie van München (1938) met Duitsland, Frankrijk, GB en Italië maar zonder Stalin van de Sovjet Unie.
Doel: oorlog voorkomen, Hitler kreeg zijn zin en kreeg het Sudetenland. Tsjecho-Slowakije was zelf niet aanwezig bij de onderhandelingen. Maar Europa had gefaald want in 1939 trokken Duitse troepen Praag binnen en dat lag buiten het Sudetenland

Frankrijk en GB – gesprekken met Sovjet Unie over een samenwerking tegen Duitsland – werd geen succes, onderlinge wantrouwen te groot.
Duitsland en Sovjet Unie – onderhandelden ook en kwam in 1939 overeen elkaar niet aan te vallen – het Molotov-von Ribbentroppact.
Stond o.a. in dat ze Polen zouden verdelen, Frankrijk en GB hielpen Polen als ze door Duitsland werden aangevallen.

1 september 1939 – Hitler viel Polen aan, Frankrijk en GB verklaarden Duitsland de oorlog: De Tweede Wereldoorlog was begonnen.

17 september 1939 – Sovjet Unie viel Polen aan en Polen werd verdeeld. Daarna voerde de Sovjet Unie oorlog tegen Finland en lijfde de Baltische Staten in.

§4.

1940 – Duitsland viel Denemarken, Noorwegen, NL, België, Luxemburg en Frankrijk aan – Democratie in die landen afgeschaft.
In Nederland had de machtige Oostenrijker Seyss Inquart de macht – partij de NSB onder leiding van Anton Mussert.

Juli 1944 – mislukte aanslag op Hitler.
1941 – Duitsland valt de Sovjet Unie aan, ondanks het Molotov-von Ribbentroppact.
Winter 1942 – 1943 Stalingrad – Duitsers eerste grote nederlaag.

1941 – VS helpt Churchill met de strijd tegen Duitsland.
VS oorlog tegen Duitsland en Japan.
6 juni 1944 – bevrijding West - Europa van de Duitsers
Nederlandse regering (1940 gevlucht naar Londen) riep spoorwegstaking uit om de geallieerden te helpen.
Transport voedsel door Duitsers werd stil gelegd – bezette delen van Nederland honger in winter 1944 -1945 – hongerswinter.

Russen bij Berlijn, geallieerden diep in Duitsland – Hitler zelfmoord.
Mei 1945 – Duitse overgave, geen oorlog meer.
Het verwoeste Duitsland werd door de geallieerden in 4 bezettingsdelen gedeeld.

Oktober 1944 – alle mannen uit Putten naar strafkampen – het verzet doodde een Duitse officier. In 1945 aanslag Duitse generaal – 250 willekeurige mensen werden daarom doodgeschoten.

§5.

6 juni 1944 = D-day = decision – day, de slag was beslissend want als hij werd gewonnen kon Hitler verslagen worden.

1933 – Hitler aan de macht – anti-joodse maatregelen
1935 – nieuwe wetten ingevoerd door Neurenberger.
9 november 1938 – Kristallennacht – Joodse eigendommen vernield, joden mishandeld of gedood. Goering = Nazi-topman.

In bezette gebieden werden joden gedeporteerd naar concentratiekampen (vooral in Oost – Europa) – 1 miljoen joden vermoord in kampen.
1942 – alle joden uitroeien, een groot deel van de kampen bestonden al voor 1942.

In de kampen Dachau en Buchenwald werden vanaf 1933 ook communisten en socialisten vastgezet.
Februari 1941 – Duitse chef Rauter liet 425 joden deporteren als gevolg van vechtpartijen in Amsterdam – Februaristaking Communistische Partij.

1941 – mensen moesten zich aantonen of ze Joods waren of niet – Persoonsbewijs met een J erin.
1942 – joden moesten een gele ster dragen.
Veel Nederlandse joden werden naar Westerbork gebracht en daarvandaan naar concentratiekampen.
Nazi’s hebben 5-6 miljoen joden vermoord. En voor geestelijk gehandicapten, zigeuners en homo’s golden dezelfde regels als voor joden.

§7.

7 december 1941 – Japan viel Pearl Harbor aan, willen zo delen van Azië veroveren en ook Nederlands-Indië dat veel olie bezat.
Mei-juni 1942 – Amerika zorgde voor 2 grote nederlagen.
6 en 9 augustus 1945 – Atoombommen boven Hiroshima en Nagasaki – zo hoop op Japanse overgave.
2 september 1945 – Japanners capituleerden.
Atoombom: 2 uraniumvolumes zo groot als een honkbal tegen elkaar – kettingreactie, komt veel energie vrij: explosie, enorme luchtdruk, hitte – brand, na de explosie ontstaat er een ‘paddestoel’ van radioactief materiaal (fall –out) en er komt ook kernstraling vrij die levend weefsel schaadt – kanker, en kinderen worden geboren met een afwijking.

VS en Rusland – wapenwedloop na Tweede Wereldoorlog, gingen steeds zwaardere wapens tegen elkaar opstellen.