Hoofdstuk 2: De republiek der Nederlanden

Geschiedenis, Hoofdstuk 2; De republiek der Nederlanden

§1 Een nieuwe tijd, een nieuwe godsdienst.
Rond 1500 - Alle mensen hoorden bij één kerk;
Aan het hoofd van de Rooms-katholieken kerk stond de bisschop van Rome; De paus. Katholiek betekend ‘algemeen’, omdat de kerk voor iedereen was.

Bij de dood had je 2 mogelijkheden volgens de christenen;
De hemel - Je had een goed leven gehad
De hel - Je hebt een ‘slecht’ leven gehad, en slechte dingen gedaan (zonden)
*Die zonden kon je afkopen met aflaatbrieven. Die waren duur & makkelijk te krijgen.

De 2de manier om je zonden te vergeven was om trouw de kerk te bezoeken.
De priester spraken Latijn, die taal begrepen de ‘gewone’ mensen niet.
Alleen de priesters wisten de juiste woorden voor de gebeden.

Rond 1500 - Ontevredenheid groeit over de priesters
Geleerden wilden niet meer afhankelijk zijn - Ze leerden de oude talen ook.
*Zo kwamen ze erachter dat de priesters logen, er stond niks in de bijbel over aflaatbrieven of geld geven aan de kerk.

De geleerden uit de 16e eeuw; Humanisten - Ze vinden dat ze zelfstandig moeten zijn.
Ze vonden dat je wijzer werd van de boeken van de Romeinen & Grieken.
Erasmus van Rotterdam was een van de belangrijkste humanisten - Hij ergerde zich aan de domheid van de priesters.

Maarten Luther (een Duitse monnik) ging nog verder - In 1517 werd er een groot vel papier op de kerkdeur van zijn plaats gehangen. Daarop stonden Luther’s bezwaren tegen de kerk.
Als de kerk niet veranderde, wou hij niet meer naar de paus luisteren - De paus trok zich er niets van aan, en schrapte zijn naam van de ledenlijst.
Luther vormde zelf een kerk - Omdat er een nieuwe kerk was gekomen door het protest tegen de Rooms-katholieken kerk, noemde ze het geloof ‘protestants’.
De protestanten wilden geen schilderijen enzo in de kerk - Omdat het om de bijbel draait. De bijbel werd vertaald & ze spraken geen Latijn meer onder de kerkdiensten.

De paus wilden een eind maken, aan deze godsdienst.
Door de boekdrukkunst die in 1450 uit was gevonden verspreide deze godsdienst zich toch snel.

Verdraagzaamheid tussen 2 soorten christendom kon volgens de mensen niet -
Sommige koningen kozen voor Protestants dus werd dat verplicht, andere kozen voor het Rooms-katholiek.
De Spaanse koning Filip II - Overtuigd Rooms-katholiek, hij wou geen protestanten in Nederland hebben, maar die waren er wel. Toen begonnen de problemen voor Nederland.

De humanisten bestudeerden niet als enige de cultuur van de Grieken & Romeinen- Ook de kunstzinnige mensen deden dat. Ze vonden de kunst van de Middeleeuwen lelijk - Er zat geen diepte in de schilderijen, de mensen leken net poppen & het ging teveel om de heiligheid van de mensen. De vernieuwing van de kunst word de Renaissance genoemd.

§2 De opstand van de Nederlanders.
In de 16e eeuw werden de provincies van BeNeLux samen de ‘Nederlanden’ genoemd -
In 1555 erfde Filips II de Nederlanden.
Filips II - Machtigste & rijkste koning uit Europa - Had Spanje, de Nederlanden en gebieden in Italië & Frankrijk.

In de Middeleeuwen hadden edelen veel te vertellen - Ze regeerde in een gewest namens de landvoogdes - ze waren stadshouders (plaatsvervangers).
De gewesten hadden eigen rechtspraak & eigen bestuur.

Filips II wil de overheid in Brussel zo sterk mogelijk maken - Niet makkelijk; de wetten & regels zijn overal anders - Hij wilde van de landjes één sterke staat maken: 1 soort belasting, rechtspraak & wetten.

Toen de koning begon te centraliseren - edelen & stadsburgers werden ontevreden
De belangrijkste Nederlandse edelman: Willem van Oranje - Leider van het verzet tegen hun koning & landvoogdes.

Niet alleen de centralisatiepolitiek van de koning zat de Nederlanders dwars - Er werd té streng opgetreden tegen de protestanten.
De calvinisten (ook een groep van een hervormer, die volgde Luther op) begonnen rond 1566 ook kerkdiensten te houden - Zulke ‘hagenpreken’ waren streng verboden, maar de protestanten gingen er toch naartoe.
Vanaf augustus werden n afloop van hagenpreken vaak Rooms-katholieken kerken bestormd - Ze stolen de kostbaren dingen, de beelden en schilderijen werden kapot gemaakt. Deze ‘beeldenstorm’ verspreide zich al snel door het hele land.’

Koning Filips II was woedend om de beeldenstorm - Hij stuurden een groot leger onder leiding van de hertog van Alva. Hij moest de beeldenstormers straffen, en de orde herstellen.
Beeldenstormers, protestanten en opstandige edelen vluchtten het land uit.
Sommige gingen zwerven op zee - Ze vielen Spaanse schepen aan (Deze werden ‘watergeuzen’ genoemd).
Willem van Oranje vluchtte ook het land uit. Op 1 April 1572 kwamen de geuzen bij den Briel aan, dat stadje namen ze in om aan land te kunnen. Ze dwongen steden partij te kiezen voor Oranje. Ook Leiden koos voor Oranje. Willem van Oranje kwam terug naar Nederland en ging in Delft wonen om de opstand tegen Alva te leiden.

Er kwam een jarenlange burgeroorlog - De partij van Oranje wilden vrijheid voor de protestanten en meer rechten voor de adel en de steden. De partij van Alva en Filips II wilde alleen de Rooms-katholieken godsdienst en een sterke overheid in Brussel. In de gebieden van de opstand werd de protestantse godsdienst erg voorgetrokken. De katholieken kregen het in die gebieden erg moeilijk.
Willem van Oranje wou vechten voor één land met godsdienst vrijheid. Maar dat lukte niet.

Groningen, Friesland, Gelderland, Overijssel, Utrecht, Zeeland en Holland zetten Filips II af als koning. Ze schreven het ‘Plakkaat van Verlating’. De Nederlanders waren de eersten die zo iets waagden.

In 1580 had koning Filips II een beloning beloofd aan degene die Willem van Oranje zou vermoorden. Uiteindelijk is dat gelukt in 1584. De moordenaar was Balthasar Gerards, een fanatieke Rooms-katholiek. Hij is kort erna door de Hollanders vermoord.