Hoofdstuk 15, Oorlogen te voorkomen of 'fatsoenlijk' te voeren?

HFD 15: Oorlogen te voorkomen of ‘fatsoenlijk’ te voeren? 1. Volkenbond: eerste poging alle staten te verenigen(Parijs) 1919: Volkenbond opgericht (idee van President Wilson van VS) Twijfel of Volkenbond genoeg macht en aanzien zou krijgen om problemen in wereld op te lossen; veel landen die lid waren konden eigen problemen al niet aan.

Opzet: -d.m.v praten problemen opgelost voordat groot conflict wordt. -Grote organisatie gespec. in bijleggen conflicten + middelen tegenwerkende staten. -Volkenbond kwam vaak bijeen. -Mogelijkheid geschillen te laten beslissen door ‘Het Permanente Hof van Internationale Justitie’ (internationale rechtbank).

Positieve resultaten: - Oprichting Volkenbond was grote stap voorwaarts in internationale betrekkingen. Vroeger waren er alleen bondgenootschappen tussen groepen staten. Deze konden WOI niet tegenhouden. - Volkenbond had 24 lidstaten en doelstellingen kregen ook hierbuiten steun. - De organisatie en regels van Volkenbond waren duidelijk. - 1920: Volkenbond organiseert medische hulp tegen tyfus, cholera en dysenterie in Europa. - Volkenbond stopte conflict tussen Finland en Zweden (1921) en tussen Griekenland en Bulgarije (1925).  Grieken schadevergoeding Bulgarije.

Onvolkomenheden v.d. Volkenbond: - Niet allen landen lid, zoals VS. - Later toetredende landen: oostenrijk, ethiopie, Ierland, Dui, SU (deze1934) - teruggetrokken landen: Dui, Japan, Italië, Spanje. - Volkenbond was niet perfect. Sommige staten trokken zich weinig aan van de regels van de Volkenbond en Eng en FA steunden de Volkenbond onvoldoende: 1. 1923-1924 Volkenbond wilde een verdrag, zodat de lidstaten elkaar bij agressie zouden steunen. Engeland sprak zijn veto… 2. Toen Japan China aanviel (1931) werd Japan niet gestraft. 3. DL overtrad een paar keer de regels. zie blz. 107
4. Toen Italië Etheopië binnenviel (1935) deed Volkenbond weinig (zwakke economische sancties). Italië had weinig hinder hiervan en ging door met verovering. 5. Volkenbond deed niets toen Italië Albanië veroverde (1939) 6. Toen SU in 1939 Finland aanviel schrapte de Volkenbond de SU als lid en deed verder niets.

Na WOII werd VN opgericht. (serieus nemen woorden Wilson dat wann. volkenbond mislukte weer oorlog.) Deze kon profiteren van de ervaring van de Volkenbond.

2. De Verenigde Naties: bedoelingen en wat ervan terechtkwam
In aug. 1941 verklaarden President Roosevelt (VS) en Premier Churchill (GB) hoe ze na de oorlog een betere toekomst van de wereld wilden nastreven. Deze verklaring was het ‘Atlantisch Handvest’.(op oorlogsschip in atl.oceaan) Belangrijkste punten: 1. Niemand mag streven naar verovering van gebieden. 2. Gebiedswijzigingen zijn niet toegestaan tegen de wens van de plaatselijke bevolking. 3. Alle volken mogen eigen regeringsvorm kiezen. 4. Er moet vrede nagestreefd worden waarin alle volken zonder angst veilig kunnen leven. 5. Alle naties zullen moeten afzien van geweld. 6. Naties die met geweld dreigen, worden ontwapend. 7. Er moet een algemeen stelsel van veiligheid komen.

In juni 1945 werd de ‘Organisatie van Verenigde Naties’ opgericht. Deze moest ‘Atlantisch Handvest’ nakomen. Alleen verliezers van WOII werden uitgesloten van lidmaatschap. Doelstellingen van VN: 1. Internationale vrede en veiligheid handhaven. 2. Vriendschappen tussen volken opbouwen. 3. Samenwerken bij oplossen van internationale economische, sociale en humanitaire problemen. 4. Als centrum van overleg tussen volken dienen.

VN hebben 5 hoofdorganen: - Algemene Vergadering bestaat uit afgevaardigden uit alle lidstaten. Taken: • zaken bespreken die met VN te maken hebben • aanbevelingen doen aan Veiligheidsraad • VN-begroting bepalen • lidstaten voor andere organen kiezen. Lidstaat niet verplicht te houden aan besluiten. - Veiligheidsraad: VS, SU, FA, GB en China en 10 leden die elke 2 jaar door Algemene Vergadering worden gekozen. • Taak: handhaven internationale vrede en veiligheid. Permanente leden kunnen veto uitspreken over uitspraken waarmee ze het oneens zijn. Lidstaten zijn verplicht besluiten Veiligheidsraad te aanvaarden, anders kan de raad militair ingrijpen.  vb.: vredesmacht voormalig Joegoslavië. - Secretariaat verricht administratieve taken van VN en wordt geleid door de Secretaris-Generaal.

- Economische en Sociale Raad heeft als taken: • werken voor hogere levensstandaard voor wereldbevolking, • beter gezondheid, • nakomen van mensenrechten • voor samenwerken op gebied van onderwijs en kunst. - Internationale Hof van Justitie in Den Haag. Behandelt zaken die door staten aan het Hof worden voorgelegd en berecht oorlogsmisdadigers uit voormalig Joegoslavië.

Gespecialiseerde organisaties van de VN: - UNICEF: kinderfonds (gezondheid,welzijn,school) - UNESCO: Organisatie voor Onderwijs Wetenschap en Cultuur; wil internationale samenwerking op deze gebieden verbeteren met doel om eerbied voor mensenrechten te vergroten. - ILO: Internationale Arbeidsorganisatie; streeft naar betere arbeidsverhoudingen in de wereld. - FAO: Voedsel- en Landbouworganisatie; verbetering voedselproductie en beter verdeling landbouwproducten. - WHO: Wereldgezondheidsorganisatie; zieken bestrijden en gezondheidszorg in wereld verbeteren. - IMF: Internationaal Monetair Fonds; financiële samenwerking regelen met doel de welvaart te verhogen. - IBRD: Internationale Bank voor Herstel en Ontwikkeling (of Wereldbank); verstrekt leningen (vooral aan ontwikkelingslanden) om welvaart te verhogen. - GATT: Algemene Overeenkomst inzake Tarieven en Handel; bevordert internationale handel door wegnemen handelingsbelemmeringen (invoersrechten, invoerverboden).

VN: wat ervan terecht komt: - Grote mogendheden hadden in Veiligheidsraad de taak om als ‘politieagenten’ te waken over de vrede. Maar er was er altijd wel 1 die het vetorecht gebruikte om militair ingrijpen bij conflicten te voorkomen. - Veiligheidsraad slechts 2x gebruik bevoegdheden tegen agressie. • Noord-Korea (1950): Korea-oorlog..  SU boycotte de Veiligheidsraad en kon het dus het veto-recht niet gebruiken. • Irak in Koeweit (1991): Golf-oorlog..  kon worden ingegrepen omdat de SU uiteenviel en President Gorbatsjov de steun van de VN nodig had.  beide vooral Amerikaanse troepen die ingrepen.

-VN heeft wel veel onderhandeld in conflicten. De troepen die werden gestuurd moesten strijdende partijen uit elkaar houden.  ook Nederlandse ‘blauwhelmen’ aan deel. -VN heeft wel veel vriendschappelijke banden tussen landen gemaakt. Toch is er nog veel te doen, omdat de opvattingen van verschillende volken anders zijn. Veel VN instellingen proberen deze verschillen te minimaliseren. Maar rijke landen willen hun belangrijke positie niet opgeven.  Uitzichtloze armoede zou kunnen leiden tot Noord-Zuid-conflict.

Verklaringen mislukkingen en successen: - mogelijkheden VN optreden sterk bep. door vetorecht. Door de misdaden in WOII hebben VN veel nadruk gelegd op handhaving van mensenrechten. Maar in veel lidstaten worden de mensenrechten overtreden. Soms neemt Algemene Vergadering stelling tegen overtreding, maar veel landen trekken zich er niks van aan. Ook als er sancties worden genomen hebben sommige landen hier schijt aan. Meestal overtreden landen de mensenrechten omdat het economisch voordeel heeft. Omdat de mensenrechten uit het westen komen willen niet-westerse landen ze anders interpreteren. Bijna alle staten zijn lid van VN in tegenstelling tot Volkenbond. Dit komt waarschijnlijk door verschillen tussen WOI en WOII. Kortom: organisatie is goed, maar de regeringen moeten er meer van willen maken.