Gouden Eeuw

Geschiedenis H3 Gouden Eeuw

Gouden eeuw (1600-1700)
Het ging goed met de

• Handel
• Kunst
• Wetenschap

{Par 1} Amsterdam stapelmarkt van de wereld
Deelvraag: Hoe werd Amsterdam de stapelmarkt van Europa en welke gevolgen had dat voor de landbouw?

Nederland ligt heel gelegen aan de zee en 3 grote rivieren stromen door Nederland
Amsterdam werd steeds voller door de handel, omdat er steeds meer geld in de stad te verdienen was gingen meer mensen daar wonen en zijn er dus minder boeren à minder eten.
Toen kwamen ze er achter dat ze ook voedsel konden opslaan en dus ook in voedsel konden handelen.

Amsterdam overvol!
Amsterdam gaat steeds beter en wordt steeds voller, tijd voor meer huizen.
Ze maken een grachtengordel met daar omheen pakhuizen voor de handelaren en belangrijke mensen.
Net buiten het centrum wonen de ‘gewone’ mensen zoals de slager. Er was dus veel verschil tussen arm en rijk. Na de val van Antwerpen in 1585 werd het nog voller. Maar ze waren welkom want ze leverde geld op en ze hadden ook veel kennis en internationale handelsnetwerk.

Landbouw:
Er woonde ongeveer 60% van de bevolking in de stad. De boeren konden het niet aan om voor iedereen eten te produceren. Er was dus te weinig. Daardoor ging Amsterdam ook uit landen rond NL handelen in bijv. graan, ijzer, hout, wol en wijn. De boeren hoefden dus niet meer zoveel mogelijk te maken maar konden zich specialiseren op 1 product.

{Par 2} De Oost en de VOC
Deelvraag: Waardoor werd de VOC opgericht en hoe werkte deze handelsmaatschappij?

Deze organisatie werd opgericht doordat de concurrenten dan samen konden werken waardoor ze nog groter werden. De VOC werd opgericht door Johan van Oldenbarnevelt. De VOC was 1 van de grootste handelscompagnieën, die handelde over de hele wereld. Ze werden zo goed dat ze zelfs veel en grote rechten kregen.

Noord of Zuid?
Door de Antwerpse handelaren hadden ze meer kennis over de wereld en de zee maar ze gingen wel zelf op ontdekking. Zo merken ze dat als ze om Noord gingen dat ze vast gingen zitten in het ijs. Zuid werd het.

Aandelen
De VOC had aandelen, jij geeft hem geld en jij krijgt een deel van het bedrijf. Dat is een groot risico want als het bedrijf verliest heb je verlies. Maar als ze winst maken krijg je ook een deel van de winst.

Handel
In Oosterse producten viel veel te verdienen, in de reis daar naar toe hadden ze handelsfactorijen, de belangrijkste is Batavia die eerst Jakarta was.
In de handel kochten we ook vaak door de ruilen bijv. de VOC gaf goud en zilver en kreeg er zijde, thee of porselein van in China.
Nog zo’n ding tijdens de handel was dat er nog steeds oorlog was. De VOC is ook opgericht zodat ze sterker zijn als de Spanjaarden en de Portugezen. Zo had je op zee ook officiële kapers.

Waarom was de VOC zo bijzonder?

• Handelsmonopolie in delen van Azië
• Eerste multinational
• Verdragen sluiten met Aziatische vorsten
• Grote werkgever (veel mensen werkte in de vaste dienst)
• Veel invloed op de politiek
• Eigen leger, eigen forten
• De eerste met aandelen
• Inter-Aziatische handel

{Par 3} De WIC en Suriname
Deelvraag: Waar hield de WIC zich mee bezig en waardoor ontstond de trans-Atlantische slavenhandel?

Verschil VOC en WIC

• De WIC ook handelde in mensen, slaven.
• De WIC ging niet naar West-Indië maar naar Amerika en West-Afrika.

Driehoekshandel:
Europa à       Afrika à        Amerika à     Europa
Wapens          Slaven             Producten

Omdat het zo goed ging met NL werden andere landen jaloers en zeiden bijv. jullie schepen mogen niet meer in onze havens komen, alleen onze schepen mogen de producten komen ophalen en terugbrengen.
Daar zit NL natuurlijk niet op de wachten. Gevolg = oorlog.
Dan komt Michiel de Ruyter, we noemen dit jaar (1972) ook wel het rampenjaar.

{Par 4} Geloof, tolerantie en onderzoek
Deelvraag: Hoe leidde de vrijheid van denken tot meer wetenschap?

Doordat je meer mocht zeggen wat je dacht en daarom kon je ook meer gaan nadenken en oplossingen.
Uitvinden werd zelfs een rage. Veel uitvinders deden het ook voor een hobby.

Tolerantie en handel
Nederland is heel tolerant in de handel. Het maakte niet uit met wie als het maar geld opleverde.

Tolerantie en geloof
Je mocht wel geloven waarin je wilde maar het moest wel geheim. Zo waren er katholieke schuilkerken. Protestants was in die tijd het geloof. De joden mochten wel een synagogen omdat het geld opleverde.

Spinoza
Hij was een grote denker. Zijn beroemdste uitspraak is: ‘Als je iets kan bewijzen met je verstand is het pas echt waar’. Het grote probleem daarvan is dat je je gevoel gaat uitschakelen. Spinoza was joods, hij zei als je met je verstand de natuur onderzoekt in plaats van de bijbel, kom je pas echt dicht bij God. Hij werd veel gehaat en schreef anoniem boeken over zijn gedachten of wat waar is en niet. Maar dat werd niet gewaardeerd en hij werd uit de kerk geschopt.

{Par 5} Laat zien hoe goed je bent
Deelvraag: Hoe kwam de welvaart tot uiting bij mensen?

• Geven van aalmoezen
• Mooie grote huizen
• Kleding

Verschillen tussen rijk en arm:
Rijk:    mooie grote huizen, schilderij van jezelf, geven van aalmoes.
Arm:    kleine huizen, vieze en oude kleren, bedeling.

Begrippen:

Stapelmarkt:
Goederen vanuit alle windstreken naar de handelsstad vervoeren om van daaruit weer te verhandelen.

Moedernegotie:
Eerste en eeuwenland belangrijkste internationale handel van Nederlanders met de landen rond de Oostzee.

Handelskapitalisme:
Goedkoop inkopen om daarna duurder te verkopen om winst te maken.

Commerciële landbouw:
Boeren werken voor de nijverheid of voor de export en niet alleen meer voor eigen dorp of streek.

Gouden Eeuw:
Naam, later bedacht voor de lange periode van voorspoed en welvaart voor de Republiek in de zeventiende eeuw.

VOC:
Verenigde Oost-Indische Compagnie, handelsmaatschappij met handelsmonopolie.

Heren Zeventien:
De zeventien bestuurders van de VOC.

Handelsmonopolie:
Alleenrecht om in een gebied (of in een bepaald product) handel te drijven.

De Oost:
Alle gebieden waarmee de VOC handel dreef.

Inter-Aziatische handel:
Handel tussen Aziatische en landen onderling.