De christelijke Kerk in West-Europa valt uiteen

Loepvragen Geschiedenis Hoofdstuk 2

Wat wordt bedoeld met de Hervorming of Reformatie?
De afscheiding van de katholieken Kerk in de 16e eeuw door de protestanten.
Door welke 3 oorzaken viel de christelijke Kerk in West-Europa in de 16e eeuw uiteen?
- De invloed van de nieuwe belangstelling voor de Grieks-Romeinse cultuur: de bijbel werd volgens geleerden niet goed vertaald van het Grieks naar het Latijn en niet goed uitgelegd. Erasmus was één van de belangrijkste onderzoekers, hij schreef boeken in het Latijn en hij wilde met zijn kritiek de Kerk verbeteren.
- Trouw aan eigen land en koning wordt belangrijker dan trouw aan de Kerk: tijdens de opkomst van nationale staten vanaf de 16e eeuw veranderden veel mensen van gedachten. Voor velen werd trouw aan eigen land en koning belangrijker dan trouw aan de katholieken Kerk.
- De aantrekkingskracht van het protestantisme op verschillende bevolkingsgroepen:
• De adel: de rijkdom van de edelen kon weer toenemen omdat in protestantse landen een deel van het grondbezit van de kerk onder de edelen werden verdeeld.
• De gegoede (rijke) burgerij: de burgers waren rij en welvarend geworden door het harde werken van de protestanten.
• De boeren en arme bevolking in de steden: veel arme boeren en stedelingen ergerden zich aan de rijkdom van de katholieken Kerk. Protestantse leiders namen het voor hen op.
Welke kritiek had Luther op de Kerk?
Luther had kritiek op dat veel gebruiken in de Kerk niet in de bijbel werden genoemd.
Wat zijn de belangrijkste opvattingen van Luther?
De belangrijke opvattingen van Luther waren:
• De bijbel is de enige bron van het geloof
• Elke gelovige heeft het recht de bijbel op zijn manier uit te leggen
• Het celibaat, het pausschap, veel sacramenten, de verering van heiligen en kloosterorden moeten worden afgeschaft. Daar staat niets over in de bijbel.
• De mens kan alleen in de hemel komen door het geloof.
• De handel van de Kerk in aflaten moet worden afgeschaft.
• De vorst is in elke staat het hoofd van de Kerk.
• Onderdanen moeten de vorst altijd gehoorzamen.
• Als kloosterorden werden afgeschaft, konden de vorsten de bezittingen overnemen.
• Karel V wilde eenheid binnen de christelijke Kerk. Ook wilde hij zijn macht vergroten. Duitse vorsten wilden zelf de macht in hun vorstendommen uitoefenen.
Waarom was het Lutheralisme aantrekkelijk voor vorsten?
Het Lutheralisme was aantrekkelijk voor vorsten, omdat zij geloofden in de opvattingen van Luther: - De vorst is in elke staat het hoofd van de Kerk.
- Onderdanen moeten zich aan de vorst gehoorzamen, ook als de vorst zich misdraagt.
- Als kloosterorden werden afgeschaft, konden de vorsten de bezittingen ervan overnemen.
Waarom was het Lutheralisme aantrekkelijk voor de Duitse boeren die in 1524-1525 in opstand kwamen?
Het Lutheralisme was aantrekkelijk voor de Duitse boeren die in 1524-1525 in opstand kwamen, omdat elke gelovige het recht heeft de bijbel op zijn manier uit te leggen, en de boeren hadden uit de bijbel gehaald dat zij recht hebben op vrijheid.
In welke opzichten verschilde het Calvinisme van het Lutheralisme?
Het Calvinisme verschilde van het Lutheralisme in de volgende opzichten:
- Calvinisten waren er van overtuigd dat alleen geloof een mens in de hemel kon brengen, maar calvinisten voegden er aan toe dat slechts een klein deel van de mensen daarvoor is uitverkoren. Je kon aan het gedrag van een mens merken of iemand was voorbestemd of niet.
- Calvinisten organiseerden zich ‘van onder af’. Iedere ‘gemeente’ bestuurde zichzelf door een raad van ‘ouderlingen’. Godsdienstige vraagstukken werden besproken in een ‘synode’ of kerkvergadering van afgevaardigden van de gemeente.
- Als de vorst ‘Gods gebod’ overtrad, was verzet tegen hem toegestaan.
Wat wordt bedoeld met Contra-Reformatie?
Met de Contra-Reformatie wordt bedoeld: de acties van de katholieken Kerk vanaf het midden van de 16de eeuw tegen de protestanten.
Hoe werd de Contra-Reformatie georganiseerd?
De Contra-Reformatie werd georganiseerd d.m.v.:
- De verkoop van kerkelijke banen en aflatenhandel werden afgeschaft.
- Jezuïeten traden op als predikers, onderwijzers en missionarissen voor het bestrijden van ketterijen.
- Ketters werden vervolgd of veroordeeld, zij werden gemarteld of op de brandstapel gegooid.

Begrippen Geschiedenis Hoofdstuk 2

Aflaat: Iets waarmee je straf in het hiernamaals voor zonden die je hebt begaan, afkoopt; bijvoorbeeld een gebed of het schenken van geld aan de Kerk.
Anglicaanse Kerk: De Kerk van Engeland, met de koning(in) aan het hoofd.
Barok: Kunststijl die een voorzetting was van de Renaissance, maar in een uitbundigere vorm.
Calvinisme:
Celibaat: Priesters mogen niet trouwen.
Contra-Reformatie: De acties van de katholieken Kerk vanaf het midden van de 16de eeuw tegen de protestanten.
Dauphin:
Dogma: Kerkelijke uitspraak die richtsnoer is voor het geloof.
Eucharistie: Het sacrament van het Avondmaal.
Hervorming: De afscheiding van de katholieken Kerk in de 16e eeuw door de protestanten.
Katholicisme:
Leken: Niet-geestelijken
Lutheralisme:
Predikant: Voorganger in een protestantse Kerk, dominee.
Protestanten: aanhangers van de Hervorming.
Protestantisme: Opvattingen van de aanhangers van de Hervorming.
Reformatie: De afscheiding van de katholieken Kerk in de 16e eeuw door de protestanten.
Rijksdag:
Stelling: Korte bewering waarover Luther met anderen wilde discussiëren.
Synode: Vergadering van vertegenwoordigers van kerkelijke gemeenten (protestants).

Tijdbalk Geschiedenis Hoofdstuk 2

1469-1536 Erasmus
1483-1546 Luther
1509-1564 Calvijn
1517 Luther maakt zijn 95 stellingen bekend
1519-1556 Karel V keizer van het Duitse Rijk
1521 Luther voor Rijksdag in Worms
1524-1525 Opstand van Duitse boeren
1532 Hendrik VIII maakt zichzelf hoofd van Kerk in Engeland
1546-1555 Oorlog tussen Karel V en Lutherse vorsten
Ca. 1550 Contra-Reformatie
1568-1648 Tachtigjarige oorlog
1572 Bloedbruiloft