Examensamenvatting De economische orde 2009

De economische orde.

Individuele goederen zijn goederen die splitsbaar zijn in eenheden die aan individuele personen kunnen worden verkocht, zoals een tv.
Collectieve goederen zijn goederen die niet splitsbaar zijn in eenheden die aan individuele personen kunnen worden verkocht. Ze worden door de overheid besteld, zoals dijken.
Quasi-collectieve goederen zijn individuele goederen die door de overheid worden aangeboden. Waarom bied de overheid deze aan:
Kosten: het is bijvoorbeeld lastig en duur om op elke weg tolhuizen te zetten.
Merit goods: de overheid wil de consumptie bevorderen zoals bijvoorbeeld bij bibliotheken.
Monopolietendensen: met was vooral vroeger bang dat bedrijven bij productie van bepaalde goederen misbruik zouden maken van hun macht, zoals bijvoorbeeld bij leidingwater en elektriciteit.
Rechtvaardigheidsoverwegingen: Goederen zoals zorg en onderwijs kunnen anders te duur worden voor sommige mensen.

De organisatie van de economie.
Een economische orde of een economisch stelsel is het geheel van instellingen en regels voor de coördinatie van alle economische beslissingen in een volkshuishouding.
Besluiten kunnen op twee manieren genomen worden, gecentraliseerd en gedecentraliseerd. Een voorbeeld hiervan is ‘Den Haag’ die besluiten neemt en ze als opdracht aan anderen meedeelt. Dit gebeurt verder ook in het bedrijfsleven. In de particuliere sector is besluit gedecentraliseerd, alles komt vanzelf goed. Informatie over productie krijgt de particuliere sector via prijs en de publieke sector via verkiezingen, enquêtes enz.

Vormen van economische ordening.
Vrijemarkteconomie: Alles wordt overgelaten aan het prijsmechanisme, er is geen ingrijp door de overheid.
Centraal geleide economie: De centrale overheid neemt alle beslissingen op economisch gebied.
Gemengde economie of georiënteerde economie: Economische beslissingen worden gedeeltelijk gecentraliseerd en gedeeltelijk gedecentraliseerd genomen, bij problemen grijpt de overheid in.

Allocatie: verdeling van de productiefactoren over de mogelijke manieren van gebruik.

Prijsmechanisme.
Gebreken:
Er zijn economische machtsposities.
De voorziening in collectieve goederen.
Er treden externe effecten op.
Er ontstaan onaanvaardbare inkomensverdelingen.
De factor arbeid wordt net volledig ingeschakeld.

Het budgetmechanisme.
De besluitvorming van overheden noemen we het budgetmechanisme. We onderscheiden de democratische besluitvorming en de bureaucratische besluitvorming. Van democratische besluitvorming spreken we wanneer de beslissingen worden genomen door middel van verkiezeingen.

Gebreken:
Een gebrekkige afweging.
Soms onevenredige grote invloed van pressiegroepen.
Starheid.
Van bureaucratische besluitvorming of planeconomie spreken we wanneer een centrale instelling alle economische beslissingen neemt.