Examendomein F: Samenwerken en onderhandelen

Domein F: Samenwerken en onderhandelen

❖ Welvaart in enge zin​ sleutelbegrip: reëel nationaal inkomen

❖ Welvaart in ruime zin​ totale behoeftebevrediging, externe effecten van belang

Goederen (materieel en immaterieel)​            

❖ Individuele goederen​ aanwijsbare gebruiker

• Quasi-collectieve goederen​ of ​bemoeigoederen​ (onderwijs, gemeentelijke zwembaden)
• Collectieve goederen 
  • Voor velen bedoeld
  • Niet-rivaliserend gebruik (gebruik door de een gaat niet tkv dat van een ander)
  • Niet-splitsbaar (iedereen maakt gebruik van het hele product) ➢ Geen uitsluiting mogelijk (meeliftgedrag mogelijk)

Samenwerken​ ter bevordering van welvaart, wie krijgt welk deel van het surplus Bevorderd door 

• Overheid

➢ Collectieve goederen aanbieden​ dwingt via belastingen mee te betalen

➢ Voorschriften/wetten​ bv verplichtstellen vereniging van eigenaren

➢ Besturen algemeen verbindverklaring cao, dreigen met wett. maatregelen​       

• Sociale normen  
• Afsluiten contract​ beide partijen weten wat te verwachten en hoe te handelen bij niet nakomen van afspraken

❖ Zelfbinding ​duurzaam produceren bijvoorbeeld, voorkomen prijzenoorlog

Problemen

❖ Berovingskosten​ kans dat geïnvesteerd geld niet terug wordt verdiend

• Verzonken kosten ​voorbereidingskosten of samenwerkingskosten vergeefs gemaakt

Speltheorie

• Simultaan spel
• Sequentieel spel

❖ Suboptimaal Nash-evenwicht ​dominante strategie niet altijd goed

❖ Optimaal Nash-evenwicht​ samenwerken, afstemmen dmv

➢ Zelfbinding​ motief bv eigen belang bij dreigende prijzenoorlog

➢ Sociale normen sommige dingen “kan je niet maken”​       

➢ Reputatie van de medespelers​ ervaring uit verleden tellen mee

Gevangenendilemma

• Simultaan spel
• Spelen wordt niet herhaald ​er kan niet gereageerd worden obv uitkomst van de eenmaal genomen beslissing van de andere speler
• Dominante strategie
• Dezelfde informatie
• Nooit meer dan 2 spelers

Cao

• Werknemers 

  • Voordeel: samen sterker tov machtige werkgever
  • Nadeel: individuele kracht, talent kun je niet uitbuiten
• Werkgevers 
  • Voordeel: je hoeft niet met iedere werknemer individueel te onderhandelen
  • Nadeel: bedrijf kan niet concurreren met bv loon om beste werknemer te krijgen
• Primaire arbeidsvoorwaarden ​hoogte loon

❖ Secundaire arbeidsvoorwaarden middagpauzes, reiskostenvergoeding​

Afspraken over lonen oa beïnvloed door

• Loonruimte​ maximale percentage loonstijging dat zorgt dat het aandeel loonkosten in de totale kosten niet toeneemt

  • Inflatiepercentage (prijcompensatie)
  • Percentage arbeidsproductiviteitsstijging (reële lonen kunnen stijgen)

❖ Werkloosheid​ lage werkloosheid -> looneisen hoog

❖ Overheid ​premies omhoog -> looneisen worden hoger (afwenteling)

Dwingende richtlijn voor

• Individuele arbeidsovereenkomst

Fasen in onderhandelingen

• Centraal overleg in Stichting van de Arbeid​ leidt wel of niet tot centraal of sociaal akkoord
• Overleg op bedrijfstak-/bedrijfsniveau ​de eigenlijke CAO-onderhandelingen
• Goedkeuring minister Sociale Zaken ​verklaart algemeen verbindend

Centrale onderhandelingen sterk beïnvloed door

❖ Miljoenennota geeft regering belastingvermindering?​         

❖ Macro-economische verkenning (MEV) zal economie volgend jaar groeien?​  

Loonstijging 

❖ Prijscompensatie ​koopkrachtverlies door inflatie compenseren

❖ Initiële loonstijging ​verhoging reële loon voor een groep werknemers.

Loonsverhoging bovenop de prijscompensatie.

❖ Incidentele loonstijging​ verhoging reële loon van een individu, niet in cao

Overheid en loonvorming

Diverse invloeden van overheid

❖ Werkgever ambtenaren overheid onderhandelt hierover met de vakbonden​      

• Cao’s algemeen verbindend verklaren
• Verandering belasting- en premieheffing ​lagere belastingen -> lagere looneisen ❖ Verandering minimumloon

Positieve gevolgen hogere lonen

• Meer belasting- en premie-inkomsten ​meer dan evenredig door progressieve belastingen
• Minder subsidieaanvragen

Negatieve gevolgen hogere lonen

• Hogere ambtenarensalarissen ​ ambtenaren willen bedrijfsleven volgen, hogere overheidsuitgaven -> groter overheidstekort
• Hogere sociale uitkeringen ​door koppeling komen er hogere uitkeringen ❖ Kans op hogere werkloosheid​ oa door verslechterde concu.positie

Europese Unie (EU) samenwerking in Europa, supranationale wetgeving​                                                                                                                         

Doelen: de vier vrijheden

• Vrij verkeer van goederen
• Vrij verkeer van diensten 
• Vrij verkeer van personen
• Vrij verkeer van kapitaal

Instituties

❖ Europese Raad​ de EU-regeringsleiders

• Raad van Ministers ​per onderwerp

❖ Europese Commissie ​hoogste uitvoerende macht in EU

❖ Europees Parlement ​enige echte machtsmiddel: budgetrecht

❖ Europese Hof van Justitie​ hoogste rechtscollege in de EU

Inkomsten

• Douanerechten
• Landbouwheffingen
• Btw-afdracht
• Contributie 

Uitgaven op het gebied van

• Landbouwbeleid  
• Onderzoek en ontwikkeling
• Structuurbeleid
• Sociaal beleid
• Ontwikkelingssamenwerking
• Organisatiekosten