Samenvatting Organen en cellen VWO 1

Samenvatting

Basisstof 1 Organen van dieren

• Een orgaan is een onderdeel van een organisme met een bepaalde taak. 
• Een orgaanstelsel is een groep organen met een gezamenlijke taak. 
• Voorbeelden van orgaanstelsels in ons lichaam zijn: het ademhalingsstelsel, het beenderstelsel, het bloedvatenstelsel, het spierstelsel, het verteringsstelsel en het zenuwstelsel.
• In de meeste andere dieren kom je organen en orgaanstelsels tegen. Soms lijken de organen en orgaanstelsels veel op die van de mens bij andere dieren kan het erg verschillen.

Basisstof 2 Organen van planten

• De wortels, stengels en bladeren zijn de organen van een plant. 
• Alle wortels van een plant samen vormen het wortelstelsel. Bij veel planten bestaat het wortelstelsel uit één lange dikke wortel met daaraan kleinere aftakkingen. De lange dikke wortel is de hoofdwortel, de vertakkingen zijn de zijwortels. Aan het einde van de zijwortels zitten weer vertakkingen, dit zijn de wortelharen. 
• Het wortelstelsels van een planten heeft drie belangrijke functies.  

1. Opnemen van water en mineralen uit de bodem. 
2. Zorgt het ervoor dat de plant stevig vaststaat in de bodem.
3. Opslag van reservestoffen worden. 

• De stengel van een plant vormt de verbinding tussen de wortels en de bladeren. De stengel van een plant zorgt ook voor stevigheid. 
• Er zijn twee type planten die beide een ander soort stengel hebben er zijn de houtachtige planten en de kruidachtige planten. 
• Het blad van een plant bestaat uit een de bladschijf en de bladsteel. Met de bladsteel zit het blad vast aan de plant. De bladschijf bestaat uit een hoofdnerf, zijneven en daartussen bladmoes. 

• In de groene delen van de bladeren van een plant vindt fotosynthese plaats. Bij fotosynthese maakt de plant zuurstof en glucose, om dit te kunnen maken heeft de plant water en koolstofdioxide nodig. Ook is er voor fotosynthese licht nodig.

• In de plant bevindt zich een stelsel van buisjes. Deze buisjes noem je vaten. De vaten zitten vaak in bundels bij elkaar, dit zijn de vaatbundels. Water en mineralen gaan via de vaten in de stengel van de wortels naar de bladeren. Glucose gaat door de vaten van de bladeren naar alle andere delen van de plant.

Basisstof 3 Weefsels

• Een kenmerk van organismen is dat ze uit één of meerdere cellen bestaan. Cellen kun je zien als bouwsteentjes waaruit een organisme opgebouwd is. 
• Een weefsel is een groep van dezelfde cellen bij elkaar. 
• Tussen de cellen zit vaak nog een beetje ruimte, deze ruimte wordt opgevuld door tussencelstof. 
• Planten bestaan ook uit cellen en weefsels deze zien er anders uit dan de cellen en weefsels van een een mens 
• Bij houtachtige planten vormt zich elk jaar een nieuwe jaarring, door de jaarringen in een stam te tellen kun je erachter komen hoe oud een boom is. De jaarring wordt gevormd door een speciaal weefsel, het cambium. 

Basisstof 4 Cellen

• Dieren zijn opgebouwd uit dierlijke cellen.
• Dierlijke cellen zijn opgebouwd uit de volgende onderdelen:

1. Het celmembraan is een dun vliesje dat om de gehele cel heen zit.
2. Het cytoplasma is een stroperige vloeistof dat een groot deel van de cel opvult. Het bestaat uit water met daarin opgeloste stoffen.

3. De celkern bestaat uit kernplasma met daar omheen het kernmembraan. De celkern is verantwoordelijk voor het regelen van processen in de cel.

• Net als dierlijke cellen hebben plantencellen ook een celmembraan, cytoplasma en een celkern. Plantencellen hebben ook een aantal onderdelen die dierencellen niet hebben dit zijn:

1. De celwand is een stevig laagje om het celmembraan heen. De celwand is een voorbeeld van tussencelstof bij planten, het zit om de cel heen maar maakt geen onderdeel uit van de cel.
2. De vacuole bevinden zich in het midden van de cel en is een met vloeistof gevuld blaasje en zorgt ervoor dat een plantencel stevig blijft. 
3. In de bladgroenkorrels kan fotosynthese plaatsvinden.

• In de cellen van planten kunnen plastiden gemaakt worden dit zijn een korrels met een bepaalde functie. Er zijn drie typen plastiden, dit zijn de bladgroenkorrels, kleurstofkorrels en zetmeelkorrels.

Basisstof 5 De celkern

• In de celkern van een cel bevinden zich de chromosomen dit zijn lange dunne draden waarop informatie staat die nodig is voor het goed functioneren van een cel. Ook staat er op de chromosomen het bouwplan van het organisme.