Hoofdstuk 3, Gezondheid en Ziekte

Hoofdstuk 3: Gezondheid en Ziekte.

3.1 Ziek en gezond.

Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn.
Mensen die heel jong diabetes krijgen, moeten elke dag insuline spuiten, anders gaan ze dood. Ze lopen bovendien ook de kans dat ze later slecht gaan zien, dat hun nieren beschadigd raken of dat ze ziekten krijgen aan hart en bloedvaten.
Je hebt ook onmeetbare klachten: jeuk, depressie, stress of moeheid.

Soms is de reden van moeheid een lichamelijke ziekte, zoals kanker, een chronische infectie of bloedarmoede. Van slecht slapen, stress, hevige emoties en depressie kan je ook doodmoe worden. De verschijnselen van ME zijn een ellendig gevoel, hoofdpijn, krampen, spierzwakte en een overheersende moeheid.

In het Oosterse denken is het begrip evenwicht zeer belangrijk. Overal op de wereld zijn 2 tegengestelde krachten werkzaam: Yin en Yang. Yang is de mannelijke energie; actief en creatief. Yin is de vrouwelijke energie; passief en ontvangend. Yin en Yang vullen elkaar aan en zorgen voor harmonie voor al het goede in de wereld. In gezonde toestand zijn Yin en Yang in balans. Bij ziekte overheerst één van de twee krachten. Bij de macrobiotiek is er een dieet die er voor zorgt dat Yin en Yang in het juiste evenwicht zijn.

Sommige mensen uit Suriname geloven in Winti. Dit is een religie waarin geesten van voorouders een belangrijke rol spelen. Als je die expres of per ongelijk lastig valt, kunnen ze je bestraffen met ziekte. Een wintigenezer zal je proberen te bevrijden van de ziekte d.m.v. een wassi.

In landen rond de Middellandse Zee is het gewoonlijk om met drama te laten blijken dat je ziek bent. De ziekte moet aan de gemeenschap duidelijk maken dat de patiënt zich niet uit opstandigheid of gemakzucht aan zijn plichten onttrekt, maar gewoon niet anders kan.

Het bloed haat bij elke hartslag via slagaders, haarvaten en aderen in 30 seconden weer terug naar het hart. Hoe meer behoefte aan zuurstof, hoe sneller het hart zal slaan. Met elke hartslag wordt 30 tot 60 gram bloed de slagaders ingepompt. Het bloed heeft dan een snelheid van 7 meter per seconde. Epidemiologen zijn medische rekenmeesters die, zonder één patiënt te zien belangrijke conclusies trekken uit dorre cijfers.

Een hartinfarct kan een arts herkennen aan afwijkende elektrische stroompjes op het hartfilmpje. Een stroomstoot kan een stilstaand hart weer op gang brengen.

3.2 Ziekte als raadsel.

Semmelweis loste het raadsel van de sterfte aan kraamvrouwenkoorts op door onderzoek te doen. De onderzoeksmethode die hij daarbij gebruikte is een voorbeeld van wat we nu de natuurwetenschappelijke manier noemen. Bij de kraamvrouwenkoorts krijgen de kraamvrouwen eerst koorts, dan dorst, dan een heel zwakke pols en daarna allerlei paarsblauwe plekken op de huid. Bij ontleding zijn bijna alle organen ontstoken en zitten overal haarden met pus. Maar dat dit komt door in het bloed uitgezwermde bacteriën wist men toen nog niet.

Semmelweis gaat zelf op onderzoek uit. Semmelweis verzamelde feiten. Om de oorzaak van de sterfte te achterhalen bedacht bij hypothesen. Dat zijn nog onbewezen stellingen die je aan de feiten moet toetsen. De eerste hypothese was dat de zijligging moest veranderen in de rugligging, dit deden ze namelijk ook bij de tweede afdeling. Hierdoor daalt de sterfte niet en wordt de hypothese verworpen. De tweede hypothese zou zijn dat de buitenlandse studenten de ziekte zouden veroorzaken. Ook deze hypothese klopte niet.
Doordat de vriend van Semmelweis overlijdt aan een bloedvergiftiging heeft Semmelweis het opeens, want de organen van Kolletska waren net zo aangetast als die van de vrouwen met kraamvrouwen koorts. Wat de fatale lijk-deeltjes naar de zwangere vrouwen brengt, zijn de vingers van de studenten. Voortaan moest iedereen zijn handen wassen met chloorwater.
Semmelweis heeft gelijk maar hij krijgt zijn gelijk niet. Tot twee keer toe wordt hij ontslagen. Uit eindelijk sterft hij in een krankzinnigengesticht. Zijn mes was uitgeschoten bij een operatie. Bloedvergiftiging.

3.3 Ziektekiemen

De Franse chemicus Louis Pasteur en de Duitse dorpsarts Robert Koch deden rond 1880 de medische ontdekking van de eeuw. Ze bewezen dat onzichtbare en schijnbaar onbelangrijke micro-organismen de werkelijke oorzaak zijn van infectieziekten.
Nadat de Delftse lakenkoopman Antoni van Leeuwenhoek zelf zijn microscoopjes ging maken ontdekte hij in 1683 het bestaan van micro-organismen. Pas 200 jaar later bewezen Koch en Pasteur dat elke soort bacterie maar één infectieziekte veroorzaakt.
De Franse chemicus Louis Pasteur bewees dat micro-organismen gisting en bederf van voedingswaren veroorzaken. Als je overal de micro-organismen zou doden door het kort te verhitten en de verpakking luchtdicht af zou sluiten, kan het bederf niet meer toestaan. Dit heet pasteuriseren.
Robert Koch, een plattelandsdokter, toonde in 1876 proefdieronvriendelijk aan dat miltvuur wordt veroorzaakt door een bacterie. Een paar jaar later ontdekte hij dat tuberculose werd veroorzaakt door de tuberkelbacil.
De postulaten van Koch:
1. op de zieke plek van het verdachte micro-organisme is deze in ongewoon grote hoeveelheden aanwezig.
2. Het micro-organisme kan bij elke patiënt met de ziekte worden gevonden
3. Een proefdier dat met dit micro-organisme wordt besmet krijgt dezelfde ziekte als patiënt.
In 1885 werden de instrumenten die voor een operatie werden gebruikt eerst gekookt.

3.4 Vaccineren

Vaccins voldoen aan de eisen dat ze makkelijk toe te dienen zijn, goedkoop en preventief zijn. Pasteur was de eerste die op wetenschappelijke basis vaccins maakte voor infectieziekten. De antistoffen, zo weten we nu, passen op de ziekte als een sleutel in een slot.
Komen indringers je lichaam binnen, dan komt het afweersysteem in actie. Witte bloedcellen gaan met het bloed naar de onheilsplek. Sommige witte bloedcellen zijn macrofagen. Die omhullen de binnengekomen bacteriën en geïnfecteerde lichaamscellen en schakelen ze uit. Andere witte bloedcellen zijn T en B cellen. Die werken als volgt: als het afweerbij een infectie actief wordt, herkennen T cellen geïnfecteerde lichaamscellen en vernietigen ze. Hun 2e taak is het actief maken van de B cellen. Die maken de antistoffen aan waarmee ze de aangetaste lichaamscellen merken. De ziekteverwekker wordt in het vervolg herkend. Je bent dan immuun voor die ziekte. Het afweersysteem kan door verschillende oorzaken niet goed werken:
• een fout waardoor geen goede T en B cellen worden gevormd
• chemotherapie
• virussen die het afweersysteem vernietigen, zoals aids.
Polio duikt nog wel eens in kleine epidemieën op. Een ander woord voor polio is kinderverlamming. Polio kan dodelijk zijn omdat het de spieren van de longen verlamt.
Bij sommige geloofsovertuigingen mag je niet ingeënt worden, omdat dat tegen Gods wil in is.

Het HIV-virus is moeilijk te bestrijden. Dit komt doordat het uiterlijk van de ziektekiemen van HIV steeds veranderd.