Water hoofdstuk 1

Samenvatting Aardrijkskunde – Water – Hoofdstuk 1

§1 | Een land in de delta

Land aan de zee

►Laag Nederland ligt lager dan 1 meter boven NAP. De zee heeft een belangrijke rol gespeeld bij de opbouw van het land.

●Ongeveer 5000 jaar gelden ontstonden: duinen met daarachter sedimentatie van klei en zand.

Het neerleggen van slib heet sedimenteren.

●Op plekken met zoet water ontstond moeras/veen.

Land aan rivieren

►Bij de riviermonding van Rijn en Maas ontstaat een delta.

●Oeverwallen: hogere drogere delen, langs de rivier.

●Komgronden: lagere nattere delen, verder van de rivier.

●Vertakkingen van de delta ontstaan door dichtslibben van riviertakken.

Het rivierenlandschap

►De eerste bewoners woonden op de oeverwallen.

Reden: hoog en droog.

Extra veiligheid door terpen.

●Na 1300 extra veiligheid door dijken.

■Dijkdoorbraken door zwakke dijken veroorzaakten wielen/kolken.

●Tussen de winterdijk en de rivier liggen uiterwaarden en zomerdijken.

§2 | Een land van polders

Soorten polders

►          Een polder is een gebied dat omringd is met dijken en waar de waterstand kunstmatig wordt geregeld:

●            zeepolders.

●            veenpolders.

●            droogmakerijen.

Het water in de grond

► Het grondwater bestaat van onder naar boven uit:

              hangwater,

              capillair water,

              grondwater.

●            Oppervlaktewater: het water in sloten en plassen.

Het water in de polder

►          Water lozen uit de polder is lastig.

●            In ondiepe polder met een sluis.

●            In lager gelegen polders met bemaling.

►          Water komt in de polder door neerslag en kwel.

Het water in hoog-Nederland

●            Hoog-Nederland heeft een natuurlijke afwatering, waar de waterstand geregeld wordt met stuwen.

§3 | Waterproductie & watergebruik

Water als hulpbron

►          Waterwinning gebeurt op verschillende manieren.

●            Grondwater wordt gefilterd bij het wegzakken in de grond.

              Vervuiling (bacteriën) verdwijnt en ijzer en kalk lossen op.

●            Oppervlaktewater, vooral in West-Nederland moet gereinigd worden van bacteriën.

●            Kunstmatig geïnfiltreerd oppervlaktewater.

Water uit de duinen

►          De grondsoort in de duinen is zand.

              Daardoor zakt het regenwater gemakkelijk in de grond weg.

●            Zout water is zwaarder dan zoet water. Zoet water drijft daarom op het zoute grondwater en vormt een zoetwaterzak.

●            Door te veel waterwinning: watertekort.

              Oplossing: rivierwater infiltreren.

              Nadeel daarvan: verstoring plantengroei.

              Oplossing daarvoor: diepte-infiltratie.

Watergebruik

►          Huishoudens gebruiken het meeste drinkwater, 120 liter per persoon per dag.

►          In de industrie twee soorten watergebruik: als grondstof en als proceswater.

●            Fabrieken winnen proceswater zelf, vaak geen drinkwater.

●            Grootste deel van proceswater wordt gebruikt als koelwater. Vooral door elektriciteitscentrales.

§4 | Waterschappen

Huishoudelijk afvalwater

►          Zelfreinigend vermogen is dat vervuiling vanzelf wordt afgebroken.

●            Voorbeelden van organische vervuiling: etensresten, poep, urine.

●            Afvalwater bestaat uit grijs en zwart water.

Andere watervervuiling

►          Watervervuiling niet alleen door huishoudens.

●            Chemische vervuiling door industrie: slecht afbreekbaar.

●            Thermische vervuiling door koelwater en door industrie en elektriciteitscentrales.

●            Landbouw vervuilt met (kunst)mest.

●            Door het mengen van zout en zoet water ontstaat brak water (verzilting).

Water en de overheid

►          Op landelijk niveau zorgt het Ministerie van Infrastructuur en Milieu met Rijkswaterstaat voor de rivieren.

►          Nederland verdeeld in waterschappen, die zorgen voor:

●            waterkwaliteit

●            waterkwantiteit

●            goede waterkeringen

●            vaarwegen.

§5 | Water als bedreiging

Water als bedreiging

►          Kustverdediging.

►          Maatregelen tegen water van de rivieren:

●            dijkverlegging en nevengeulen

●            dijkverhoging

●            uiterwaardafgraving, overlopen en kribverlaging.

►          Maatregelen tegen hevige neerslag: waterpleinen, tijdelijke opvang van water na een heftige bui.

Algemene samenvatting

Door verwarming verdampt water, waterdamp stijgt op koelt af en vormt wolken waaruit neerslag valt, de neerslag komt terug op aarde à Waterkringloop
Korte waterkringloop : Water uit oceaan verdampt → vormt wolken → regen (in oceaan)
Lange waterkringloop : De neerslag valt op het land en gaat via een omweg terug naar zee

- Rivier
Een rivier is een natuurlijke waterloop en stroomt van hoog naar laag.
Bovenloop : Hier begint de rivier, en stroomt het water het snelst, stenen slijten en lossen op in het water.
Middenloop : Ligt tussen de bovenloop en benedenloop in.
Benedenloop : De plek waar de rivier uitmondt in de zee, een meer of andere rivier.

Bodemerosie = Als er stukken van de bodem worden verplaatst, bodemerosie vindt overal plaats waar de rivier stroomt, hoe sneller het water stroomt hoe meer bodemerosie.

- Winterdijk is gebouwd op de oeverwal, de winterdijk is een hoge en stevige dijk die de rivier moet tegenhouden op de momenten dat de waterstand in de rivier het hoogst is.
- Zomerdijk is dicht bij de rivier gebouwd
- Tussen de winter en zomerdijk ligt het land dat in de zomer gebruikt wordt als weiland voor koeien, dit land heet uiterwaard en loopt in de winter onder water.

- Grondwater = Water dat tussen de zand en kleideeltjes in de bodem zit, meestal is grondwater afkomstig van de neerslag.
- Water kan binnendringen in de waterdoorlatende lagen ( aquifer )
- Als er in een korte tijd veel neerslag valt kan de bodem de neerslag niet meer opvangen en zal deze over de bodem wegspoelen, hierdoor ontstaan modderstromen.
- Als er een te hoge grondwaterstand is kan dat problemen opleveren, bijvoorbeeld als het water bevriest kan de fundering worden aangetast, ook kan het water de kelders van huizen binnenkomen met vocht – schimmelproblemen als gevolg.

- NAP ( Normaal Amsterdams peil ) : Alle Nederlandse bodem die lager dan +1 NAP ligt, kan bij vloed onder water komen te staan, dit deel heet dus laag Nederland.
- Zeewering = dijken / duinen, als Nederland dit niet had zou een groot deel onder water komen te staan.
- Duinen zijn door de natuur ontstaan : vijfduizend jaar geleden, doordat zand tegen bijvoorbeeld takken resten zeewier, skeletten van schelpen word aangeblazen, het helmgras dat in de duinen groeit zorgt er via de lange wortels voor dat het zand word vastgehouden.
- Dijken zijn door de mens aangelegd