Samenvatting Globalisering: paragraaf 2.2 (vierde druk)

§2.2: De economische samenhang in het wereldsysteem.

• Globalisering verandert de wereld. Stilstand → dynamiek.
  Die dynamiek heeft te maken meet de economische vervlechting. Enkele punten:
  Elk land heeft veel handelsrelaties.
  Er is samenhang in de conjunctuurschommelingen. Als het goed of slecht gaat is dat bijna overal ter wereld te merken.
  Het vestigingsgedrag van bedrijven. Zij kunnen kiezen uit allerlei landen → uitschuiving. Als het vestigingsklimaat verandert, kiezen ze een andere vestigingsplaats → afname/groei arbeidsplaatsen en inkomen. Zo verschuiven de handelspatronen.

• De onderlinge afhankelijkheid is zeer groot geworden, denk aan schaarse grondstoffen en agrarische producten.

• Door de vervlechting is het erg belangrijk dat regio’s goed bereikbaar zijn. De absolute afstand verandert niet, maar de relatieve afstand wel. De globalisering heeft er toe geleidt dat er enorme afstanden moeten worden afgelegd. Door veranderingen in de transporttechnologie gaat dat steeds sneller en goedkoper. De relatieve afstanden zijn gekrompen → tijd-ruimtecompressie.
  De zeevaart is flink verbeterd sinds de 15e eeuw. Toen stoomschepen verschenen, kreeg het zeetransport een enorme stimulans (betrouwbaarder, sneller, groter). Een nieuwe impuls met de komst van containerschepen.
  Het transport over land verbeterde met de stoomtrein.
  Met de telegraaf en telefoon kon je de vraag & aanbod van verafgelegen gebieden op elkaar afstemmen

• De bereikbaarheid hangt ook af van de infrastructuur. Infrastructuur verbetert de relatieve ligging.
  Infrastructuur is een netwerk van knooppunten & verbindingen. Knooppunten → hubs, verbindingen → spokes.
  Een hub- en spokes netwerk heeft een opvallende ruimtelijke opbouw. Vanuit de mainports worden de aangevoerde goederen via een distributienetwerk naar bestemmingen op het continent gebracht. Die gaat vervolgens naar lokale bestemmingen. Omgekeerd fungeert die infrastructuur als verzamelnetwerk voor goederen
  Het ontbreekt de periferie vaak aan een goede infrastructuur.

• De elektronische snelweg vergt veel investeringen.
  Met ICT kan de handel beter worden georganiseerd. Door snelle informatie-uitwisseling kunnen bedrijven aangeven wanneer ze welke goederen nodig hebben → just-in-timeprincipe. Zo lopen ze minder risico dat hun voorraden niet worden gebruikt en wordt er bespaard op opslagkosten en verzekering van goederen.
  Onderdelen van een productieketen worden in veel verschillende landen gemaakt, afhankelijk van wat het voordeligst is. Uitwisseling van informatie tussen de productie-eenheden is noodzakelijk.
  Sommige dienstverlenende activiteiten hoeven niet meer plaats te vinden in kernregio’s → outsourcing.
  Uitwisseling van kennis kan sneller en over grotere afstanden.
  Kapitaal kan snel van het ene naar het andere uiteinde van de wereld worden verplaatst (beurzen)
  Er zijn ook nadelen, vooral de kwetsbaarheid. Er kan zeer snel grote economische schade en milieuschade ontstaan.

Begrippen

Absolute afstand: afstand die hemelsbreed wordt gemeten.
Absolute ligging: Ligging van een plaats op aarde.
Hub: knooppunt in een hub- en spokesnetwerk dat fungeert als verzamel-/distributiepunt.
Infrastructuur: Alle materiële voorzieningen die het vervoer van mensen, goederen en informatie mogelijk maken.
Productieketen: Alle schakels in het productieproces.
Relatie afstand: Afstand die uitgedrukt wordt in tijd, moeite of kosten.
Relatieve ligging: Ligging ten opzichte van andere locaties uit het oogpunt van bereikbaarheid en toegankelijkheid.
Spoke: Transportlijn in een vervoerssysteem of transportsysteem
Tijd-ruimtecompressie: Proces van afnemende relatieve afstand.
Transport- of vervoerssysteem: Hub- en spokesnetwerk.