Hoofdstuk 3

Paragraaf 1

Hoe zijn de Alpen gevormd?

De Afrikaanse plaat kwam in botsing met de Euraziatische plaat. Als een soort bulldozer schoof de plaat over Europa heen. Een deel van Europa werd als een soort tafellaken gerimpeld. Het gesteente werd geplooid en de plooiruggen vormden de bergen

Verschillen tussen oude en jonge gebergten

Jonge gebergten:

• Hoge bergtoppen
• Steile hellingen
• Spitse bergtoppen
• Diepe dalen

Oude gebergten:

• Flauwe hellingen
• afgeronde toppen
• Veel lager

Oorzaak? Exogene krachten, deze zorgen er voor dat in de loop van miljoenen jaren de bergtoppen langzaam worden afgesleten. Door verwering wordt het harde gesteente verpulverd en valt het uiteen.

Paragraaf 2

Hoe leefden boeren vroeger in de Alpen?

Ze waren vooral gespecialiseerd in veeteelt. 's Zomers gebruikten de boeren ook de natuurlijke weiden boven de boomgrens om hier hun vee op te laten grazen. Omdat heen en weer reizen veel tijd en moeite kostte stonden er op verschillende hoogtes bedrijfsgebouwen. Zomers woonden ze op de berg, in de winter in het dal. Vaak was het inkomen ook niet groot genoeg om alleen van het veelteelt te leven en werden boeren gedwongen tot seizoensmigratie

Hoe heeft het toerisme dat veranderd?

Door het toerisme kwam de economie op stand veel boeren stopten met boer zijn en gingen full-time in het toerisme werken. Of ze waren nog wel boer in de zomer maar waren skileraar in de winter.

De nadelige gevolgen van het wegverkeer door de Alpen

• Veel geluidsoverlast
• Veel luchtvervuiling door uitlaatgassen
• De zoute pekel die s'winters wordt gestrooid om de wegen minder glad te maken tasten de bomen aan.

Een oplossing daarvoor

Tunnels en hogesnelheidstreinen

Alpen minder verkeershinder

Door de passen en tunnels die zijn aangelegd in de bergen

Paragraaf 3

Welke gevolgen hebben gletsjers op het landschap?

Er ontstaan U-dalen, hangdalen, rivieren, meren en de berg wordt uit gesleten

Soorten gletsjers:

• Kaargletsjers: Kleine gletsjer die ligt in een door erosie uitgeslepen kom in de bergwand
• Dalgletsjers(Alpiene): Gletsjer die ontstaat door het samenstromen van meerdere kaargletsjers

Het ontstaan van hangende dalen en fjorden

Hangend dal:  Zijdal dat op een hoofddal aansluit met een hoogte verschil

Fjord: Diepe dalen die door gletsjers uitgeslepen zijn. Zijn na de ijstijd volgelopen met stijgend zeewater.

Aantal begrippen:

Gletsjerpoort: De plek waar het smeltwater van een gletsjer uitkomt

Eindmorene:  Verpulverd materiaal dat een gletsjer voor zich uitschuift

Zijmorene: Gletsjerpuin aan de zijkanten van een ijstong

Firn: Overjarige sneeuw die herhaaldelijk ontdooid en bevroren is

Gletsjertunnel: Tunnel die onder in een gletsjer ontstaat als zich daar veel smeltwater verzamelt

Paragraaf 4

2 processen in de rivier:

• Erosie: Het stromende water neemt klei, zand, grind en stenen mee en schuurt tijdens het stromen de bodem uit, dit is een vorm van erosie.
• Sedimentatie: Als het water langzamer gaat stromen, bezinken er deeltjes. Eerst de zwaarste deeltjes: grind en stenen, later ook zand en klei. Dat bezinken heet sedimentatie.

De kenmerken van de bovenloop van de Rijn

 De Rijn begint op 2100 meter hoogte in de Zwitserse Alpen, daar krijgt de rivier water van de smeltende gletsjers. Onderweg komt daar nog neerslag bij, het is dus een gemengde rivier. De Erosie is in de bovenloop heel sterk, door de hoge stroomsnelheid. De rivier schuurt samen met meegevoerd puin een diep V-vormig dal uit. Dat dal heeft steile wanden.

Paragraaf 5

De kenmerken van de Rijn in de Bovenrijnse Laagvlakte

De laagvlakte is ontstaan door slenk,een langs een breuk omlaag gezakt deel van de aardkorst . Aan de zijkanten van de slenk, liggen de hoger geleden delen, horst.

De rivier stroomt hier langzamer en snijdt zich daarom minder in het landschap. Het dal is hier breed en de rivier maakt er ruime bochten, die meanders worden genoemd

Het bijzondere van de middenrijn

Tussen Bingen en Bonn moet de rivier een weg breken door een gebergte. In het landschap kun je goed zien dat de rivier steeds op zoek is naar zwakke plakken in het gesteente. De Rijn buigt regelmatig af en het rivierdal wordt smaller en dieper. Er staan veel kastelen langs de kant. Het ziet er romantisch uit, daarom staat het op de Werelderfgoedlijst van UNESCO

Hoe de rivier zich in de midden en benedenloop van de rivier gedraagt

Het stroomt traag, het zoekt de snelste en makkelijkste stroomweg.

Waarom en hoe een rivier meandert

Meanders ontstaan doordat een rivier in de buitenbocht snellerstroomt dan in de binnenbocht. In de buitenbocht vindt daarom erosie plaats: Langzaam kalft de oever af en de bocht wordt groter. In de binnen vocht wordt juist materiaal afgezet. De oever groeit hier aan.

De toegenomen kans op overstromingen van de rijn

Door verstening langs de rijn kan het water minder goed in de grond wegzakken. Akkerbouwers pompen veel grondwater weg in de rij, zodat de grondwater stand gelijk blijft

Paragraaf 6

De factoren die de hoogte en kracht van golven bepalen

• De kracht van de wind
• Hoe lang de wind al waait
• Welke afstand de golven hebben afgelegd

Golven die de kust afbreken en opbouwen

Golven die de kust afbreken

Golven ondermijnen de onderkant van de klif. Door de kracht van de golven ontstaan er gaten en grotten in de klif. Op een gegeven moment is het gat of de grot zo groot geworden dat het afbreekt. En gaan de golven weer door met de rest van de kust

Golven die de kust opbouwen

Er wordt zoveel zand vervoert door de zee dat er zandbanken ontstaan die bij eb droogvallen. Zodra deze droogvallen neemt de wind het over. Het verplaatst het zand naar het strand waar het zich ophoopt achter bijv. een stukje hout of een steen en zo ontstaan de duinen

Paragraaf 7

Het ontstaan van Kalksteen

Lang geleden bedekte een ondiepe zee nederland en België in deze zee leefden heel veel organismen. Als ze dood gingen zonken ze naar de bodem van de zee. In de loop van miljoenen jaren ontstond uit de skeletten en schepen een dikke laag kalk. In die tijd er na werd het bedekt met zand en klei. Door de druk op kalk ontstond er kalksteen.

Landschappen die ontstaan door karstverschijnselen

Als kalksteen in aanraking komt met grond- of regen water treedt chemische verwering op. In het water zitten allerlei zuren die de kalk oplossen. Opden duur ontstaan steeds bredere spleten en kunnen zelfs gaten gevormd worden waardoor het water nar beneden valt Als het grondwater wordt bereikt, kan een onderaardse rivier ontstaan. Deze lost de kalk nog sneller op en er worden grotten gevormd. De vormen in het landschap die op deze manier ontstaan, noem je karstverschijnselen.

Het ontstaan van de grotten van Han

Miljoenen jaren geleden drong de rivier de Lesse de kalksteen binnen en loste een deel van de kalk op. Het water stortte door het gat naar benden en de rivier sleep zich in. OP deze manier ontstond een groot grottenstelsel.