Hoofdstuk 2

Aardrijkskunde Samenvattingen H2
 

2.1

De bevolking groeit

De bevolking van Nederland neem elke dag met ongeveer 200 mensen toe .
Elke dag komen er 515 baby’s en sterven er 375 mensen. Migratie speelt ook een belangrijke rol : op een gemiddelde dag vestigen er zich 390 immigranten in Nederland en vertrekken er 330 emigranten. De bevolking groeit ,maar in een laag tempo : het geboorteoverschot is klein. Het migratiesaldo schommelt behoorlijk.

Minder jongeren

In 1946 kreeg een vrouw gemiddeld 4 kinderen , daarna werd het steeds minder. Het vruchtbaarheidscijfer (het gemiddeld aantal kinderen dat een vrouw voortbrengt ) daalt onder de 2. Steeds meer vrouwen krijgen/willen geen kinderen of beperken het tot 2 kinderen. In Nederland krijgt een vrouw pas laat kinderen, gemiddeld 29.4 jaar . Maatschappelijke en culturele veranderingen zijn belangrijke oorzaken voor de afname van het aantal kinderen per vrouw. Bijvoorbeeld de invoering van de pil , en de mensen luisteren niet meer naar de pastoor. Als het aantal jongeren (0-19 jaar) afneemt dat heet dat ontgroening.

Meer ouderen

De toename van ouderen (65+) noem je vergrijzing. Minder kinderen betekent relatief meer ouderen. Vlak na de tweede wereld oorlog was er een ‘baby boom’ er werden toen veel kinderen geboren .De levensverwachting (het gemiddeld aantal levensjaren op een bepaalde leeftijd) is ook hoger geworden.

Demografische druk

Het meeste geld voor verdiend door mensen tussen de 20 en 65 jaar , dat betekent dat jongeren en ouderen meestal niet werken. Door de vergrijzing neemt de grijze druk toe. Samen met de groene druk zorgt dat voor een versterking van de demografische druk. Tussen 2025 en 2030 zal er waarschijnlijk een sterfteoverschot plaatsvinden, de baby boom generatie sterft uit. Dat sterfteoverschot word waarschijnlijk niet gecompenseerd door immigratie , dit word demografische krimp genoemd.

Basisboek nummer109

De bevolking van een gebied verandert door 2 factoren. Als er in een jaar meer mensen geboren worden dan sterven is er een geboorteoverschot. Als er meer mensen sterven dan geboren worden is er een sterfteoverschot. Geboorte en sterfte vormen samen de natuurlijke bevolkingsgroei. Migratie is het verhuizen van het ene woongebied naar het andere woongebied. Een vestigings overschot is er als er meer mensen zich in een gebied vestigen dan weggaan. Een vertrekoverschot is dat er meer mensen weggaan dan blijven. Vestiging en vertrek vormen bij elkaar opgeteld het migratiesaldo.

Basisboek nummer 110
Bij absolute getallen gaat het over aantallen of hoeveelheden en bij relatieve getallen om procenten. Het aantal geboorte per 1000 inwoners noem je het geboorte cijfer. Het aantal sterfgevallen per 1000 inwoners noem je het sterftecijfer.

 Basisboek nummer 111

Het demografisch transitiemodel laat zien hoe een samenleving met hoge geboorte – en sterftecijfers in 4 fases overgaat naar lage geboorte – en sterftecijfers. Als de sterftecijfers snel dalen en de geboortecijfers hoog blijven spreken we van een bevolkingsexplosie.

Basisboek nummer 112

Een bevolkingsdiagram is een staafdiagram met de leeftijdsopbouw van de bevolking . Elke staaf stelt een leeftijdsgroep voor . Links de mannen en rechts de vrouwen. De aantallen worden weergegeven in absolute of relatieve getallen.

Basisboek nummer115

Je hebt 3 groepen : jongeren(0-19) , productieven (20-65) en ouderen (65+). De verhouding tussen de productieve en de niet productieve groepen noem je demografische druk. Bij de groene druk gaat het om de druk van de groep van 0-19 jarige op het aantal 20 tot 65 jarigen. Grijze druk is de verhouding tussen mensen ouder dan 65 jaar en het aantal 20-65 jarigen.

2.2

Stop de vergrijzing

Als er meer kinderen geboren worden , neemt het geboortecijfer toe en verjongt de bevolking. Meer kinderen betekend dat de vergroening toe neemt en de ontgroening af neemt. De overheid kan deze stijging stimuleren door kindvriendelijke maatregelen te nemen zoals : jonge ouders een tijd vrijaf geven zodat ze werk en verzorging te hoeven te combineren, de kinderbijslag verhogen of door de kinderopvang goedkoper te maken. Een 2de mogelijkheid is massale immigratie. Als er veel jonge immigranten naar Nederland komen neemt de vergrijzing tijdelijk af en het geboortecijfer zal stijgen omdat jonge immigranten kinderen zullen krijgen. Immigranten krijgen gemiddeld meer kinderen dan mensen uit Nederland.

Vergrijzing, een probleem?

Vergrijzing geeft grote problemen : er is geld nodig voor bijvoorbeeld extra gezondheidszorg en extra AOW-uitkeringen. Maar vergrijzing bied ook voordelen veel mensen verdienen aan ouderenzorg : verpleeg(st)ers , fabrikanten van rollators en scootmobiels. De levensverwachting is gestegen dus moeten mensen ook langer werken.

Regionale verschillen

In 2038 zal de bevolking van Nederland afnemen (demografische krimp) . In het westen zal de bevolking blijven toenemen maar in Zuid-Limburg gaat de bevolking afnemen. Veel jonge mensen trekken weg uit Zuid-Limburg omdat dat daar geen/weinig werk is .

B150

Het gebrek aan woningen is een vorm van woningnood: als de kwaliteit en de kwantiteit van het aanbod niet overeenkomen met de vraag naar woningen. Daarom worden verouderde woonwijken verbeterd : stadsvernieuwing. Bij sloop en nieuwbouw gaat een woonwijk tegen de vlakte , op die vrijgekomen ruimte worden nieuwe woningen geplaatst. Renovatie is het opknappen van oude huizen zodat ze voldoen aan moderne woonwensen. Een speciale vorm van renovatie is restauratie : het herstel van oude , waardevolle bouwwerken.

B151

De afname van het aantal mensen per woning leidt tot een lagere woningbezetting. Woningdichtheid is het gemiddeld aantal woningen per vierkante kilometer.

B156

Een getto is een arme etnische wijk. Een wijk met veel problemen worden ook wel probleemwijken of achterstandswijken genoemd.

2.3
Meer verkeer

In Nederland is de mobiliteit sterk toegenomen. Hier zijn verschillende oorzaken voor : De bevolking groeide, veel mensen verhuisde naar het platteland (suburbanisatie) , de lonen stegen en de vrije dagen namen toe dus konden de mensen vaker een dagje uit of op vakantie , door de groei van de welvaart konden steeds meer mensen een auto kopen en door de aanleg van snelwegen namen relatieve afstanden af . Rond 1970 werden in de buurt van de grote steden dorpen aangewezen waar nieuwe woonwijken werden gebouwd , die plaatsen heten groeikernen.

Gevolgen

 De groei van het autoverkeer had uiteenlopende gevolgen : veel nieuwe snelwegen die de natuurgebieden versnipperd hebben waardoor geïsoleerde gebieden zijn ontstaan, milieuvervuiling,geluidsoverlast en file.

Oplossingen

Er zijn veel oplossingen bedacht om de schadelijke gevolgen van het wegverkeer te beperken : ecologische hoofdstructuur (dat is een nationaal netwerk van natuurgebieden die met elkaar verbonden zijn) , speciale dieroversteekplaatsen zoals wildviaducten en diertunnels , een driewegkatalysator voor de afname van de uitstoot van stikstof, zuinige auto’s , geluidsschermen en stiller asfalt.

B143

Agglomeratie is een centrale stad met daaraan vastgegroeide steden en dorpen. Een stadsgewest is uitgebreider dan een agglomeratie. Een stadsgewest bestaat uit alle dorpen en die voor werkvoorzieningen op een centrale stad zijn gericht. Over de plaatsen van een stadsgewest ligt een netwerk van contacten , vandaar dat je ook we spreekt van een netwerkstad. Stadsgewesten die aan elkaar zijn vastgegroeid vormen een stedelijk gebied. Stedelijke gebieden kunnen ook weer met elkaar vergroeid raken tot een megalopolis. Maar een enorme grote agglomeratie word een metropool genoemd.

B149

Mensen die voor hun werk heen en weer reizen tussen woon – en werkgemeente noem je forensen. De mobiliteit is daardoor ook sterk toegenomen, vooral de automobiliteit. Een file is langzaam rijdend of stilstaand verkeer.

2.4

De dreiging neemt toe
Dankzij dijken,polders en gemalen is leven onder de zeespiegel mogelijk. Verschillende oorzaken veroorzaken de stijging van het water : door hoge temperaturen stijgt de zeespiegel en bodemdaling.

De kust

Langs de kust moeten dijken en duinen hoger en sterker gemaakt worden. Het is nodig om voordurend zand aan te voeren , zowel op zee als op het strand. Dit gebeurt doordat er een flinke laag zand de golven breekt en die daardoor hun kracht verliezen , dit heet zandsuppletie.

De rivieren

Als het water dat valt in get stroomgebied van Rijn en Maas wordt via de delta van Nederland afgevoerd. Om meer water af te kunnen voeren wordt langs de grote rivieren het plan ruimte voor de rivier uitgevoerd.

Laag-Nederland , te nat
In de laaggelegen droogmakerijen wordt het steeds moeilijker om water weg te pompen doordat de bodem daalt en de zeespiegel stijgt. Vooral kwel is een toenemend gevaar , dat is water dat onder druk uit de grond komt. Kwel ontstaat door een ondergrondse waterstroom van een hoger gelegen gebied naar een lager gelegen gebied. Kwel stopt als een droogmakerij onder water gezet word, dan komt er tegendruk van de laag water.

Laag-Nederland, te droog
Door de klimaatverandering zullen periodes van langdurige droogte vaker voorkomen. In laag Nederland zal er dan een tekort aan zoet water komen. Veel polders hebben nu al last van verzilting : een steeds hoger zout gehalte in het water. Kwelstromen nemen vaak zout mee. Om verzilting tegen te gaan is er meer zoet water nodig , dat halen we bijvoorbeeld uit het IJsselmeer door het waterpeil te verhogen. Een goede oplossing maar wel duur : de dijken rond het IJsselmeer moeten verhoogd worden.

B161

Het deltaplan beschermt Nederland tegen de zee met dammen en stormvloedkeringen die zeegaten afsluiten. De Zuiderzeewerken bestaan uit de Afsluitdijk en 5 grote droogmakerijen in het IJsselmeer. Kwelders zijn buitendijkse,begroeide gronden die alleen bij extreem hoog water onder water lopen. Door die opslibbing komen de kwelders zo hoog te liggen dat ze gemakkelijk kunnen worden ingedijkt. Rond een meer wordt een ringdijk aangelegd , daarna wordt het water weggepompt naar de ringvaart.