Pesten op de werkvloer

Profielwerkstuk

Stelling:
‘De arbeidsinspectie houdt geen toezicht op pesten op de werkvloer’.

Inhoudsopgave

Deelvraag 1
‘Wat voor pesterijen vinden er op de werkvloer plaats?’……………………………………………………4,5

Deelvraag 2
‘Welke effecten heeft pesten op de werknemer?’………………………………………………………….……6,7

Deel vraag 3
‘Wat zijn de taken van de arbeidsinspectie?’…………………………………………………………………….9,10

Deelvraag 4
‘Is pesten op de werkvloer een onderdeel van de Arbo-wet?’……………………………………….…11,12

Deelvraag 5
‘Wat gebeurt er in de praktijk?’…………………………………………………………………………………………..13

Hoofdvraag + Conclusie
‘Houdt de arbeidsinspectie geen toezicht op pesten op de werkvloer?’……………………………….14

Bronnenlijst…………………………………………………………………………………………………………………………15

Wat voor pesterijen vinden er op de werkvloer plaats?

Er zijn veel verschillende vormen om iemand te pesten. De daders zijn vaak erg creatief met het bedenken van nieuwe pesterijen.

Om ze onder te verdelen zijn de soorten ingedeeld in acht hoofdvormen.

Te weten:
1. Sociaal isoleren op de werkvloer
Een iemand wordt bewust genegeerd en er wordt niet tegen hem gepraat.
Als de andere werknemers gaan lunchen wordt die ene persoon opzettelijk niet meegevraagd.
Als dit gebeurt is er sprake van sociaal isolement.

2. Werken onaangenaam of onmogelijk maken
Deze vorm is erg breed. Het kan variëren van water in iemands werkschoenen doen tot belangrijke informatie of telefoontjes niet doorgeven. Ook kunnen de pesters steeds dezelfde persoon de vervelendste klusjes op laten knappen en overal onnodig veel kritiek op geven. Iemands prestaties kunnen ook gemanipuleerd worden. Bijvoorbeeld als iemand een presentatie moet geven dat de PowerPoint gewist wordt.

3. Bespotten
Iemand kan ook bespot worden, bijvoorbeeld als iemand erg afwijkt. Ze worden dan bespot vanwege bijvoorbeeld;
- Uiterlijk
- Gedrag
- Manier van praten
- Manier van lopen
- Omdat iemand single is

4. Roddelen
Iedereen roddelt wel eens en er wordt ook over iedereen wel eens geroddeld, maar dat is niet perse schadelijk. Maar het kan wel degelijk schadelijk zijn. Als het bijvoorbeeld steeds over dezelfde persoon gaat, en telkens alleen de negatieve kanten. Maar waarom is het dan schadelijk? Bij het roddelen staat de des betreffende persoon er namelijk niet bij.
Het kan schadelijk zijn voor iemands reputatie, en dan spreken we van pestgedrag.

5.Dreigementen
Mensen kunnen op de werkvloer ook bedreigd worden.
Ook dit kent verschillende vormen. Iemand kan bedreigd worden door zijn of haar baas met ontslag, maar ook door collega’s: ‘Het wordt allemaal nog veel erger’ of ‘We zullen je na werktijd wel een lesje leren’

6. Lichamelijk geweld.
Bij lichamelijk geweld wordt er meestal meteen gedacht dat iemand gewond raakt, maar dat hoeft niet altijd het geval te zijn. Het kan bijvoorbeeld gewoon een duwtje zijn of iemand op te sluiten. Maar natuurlijk zijn er natuurlijk ook de ernstige lichamelijke mishandelingen, bijvoorbeeld als iemand in elkaar geslagen wordt.

7. Seksuele intimidatie
Seksuele intimidatie op het werk staat voor allerlei vormen van seksueel getinte aandacht die tot uitdrukking komt in verbaal, non-verbaal of lichamelijk gedrag. Het gedrag wordt door degene die het ondergaat ervaren als
ongewenst en onplezierig. Het seksueel intimiderend gedrag kan zowel opzettelijk als onopzettelijk zijn.
Seksuele intimidatie kent ook verschillende vormen.
Bijvoorbeeld intieme vragen over het privé-leven, suggestieve opmerkingen, maar ook het betasten van het lichaam en chantage en aanranding.. Ook in de billen knijpen, zogenaamd per ongeluk de borsten aanraken en iemand met je lichaam bedreigend benaderen vallen natuurlijk onder seksuele intimidatie

De Arbeidsomstandighedenwet 1998 (art.1 lid 3 onder e) kent de volgende formele definitie van seksuele intimidatie: Ongewenste seksuele toenadering, verzoeken om seksuele gunsten of ander verbaal, non- verbaal of fysiek gedrag van seksuele aard, waarbij tevens sprake is van één van de volgende punten:

· onderwerping aan dergelijk gedrag wordt, expliciet of impliciet, gehanteerd als voorwaarde voor de tewerkstelling van een persoon;

· onderwerping aan of afwijzing van dergelijk gedrag door een persoon, wordt gebruikt als basis voor beslissingen die het werk van deze persoon raken;

· dergelijk gedrag heeft als doel de werkprestaties van een persoon aan te tasten en/of een intimiderende, vijandige of onaangename werk- omgeving te creëren, dan wel heeft als

· gevolg dat de werkprestaties van een persoon worden aangetast en/of een intimiderende, vijandige of onaangename werkomgeving ontstaat.

8. Racisme
Bij racisme kan het gaan om alle bovengenoemde pest-vormen. Maar dan doen de pesters het enkel vanwege de etnische afkomst van een persoon.

Maar helaas blijft het pesten niet bij één vorm. Meestal staan de slachtoffers aan meerdere vormen tegelijk bloot.

Welke effecten heeft pesten voor de werknemer?

Dat een slachtoffer gepest wordt kan grote gevolgen hebben. Niet alleen voor het slachtoffer zelf, maar ook de zogenoemde ‘meelopers’ die het hebben gezien, en bijvoorbeeld meedoen omdat ze bang zijn voor de gene(n) die pest(en).

De gevolgen van gepest worden zijn heel breed. Het kan tot gevolg hebben dat de persoonlijkheid, de waardigheid, de fysieke of psychische staat van het slachtoffer (soms blijvend) aangetast wordt.

Hieronder beschrijf ik de 6 verschillende effecten die pesten kan hebben.

Gedragseffecten
Het gedrag van het slachtoffer verandert. De werknemer krijgt bij dit effect last van concentratieproblemen, gebrek aan motivatie en creativiteit. De kans op ongelukken en fouten neemt toe. Als slachtoffers langdurig gepest worden ze steeds dwangmatiger in het ervaren en waarnemen van pestgedrag, terwijl dat op anderen gewoon overkomt als irritant gedrag.

Inkomenseffecten
Sommige werknemers besluiten te vertrekken of worden gedwongen ontslag te nemen. Ze zijn vaak niet in staat een nieuwe baan te vinden. Soms willen ze dit ook niet. Langdurig pesten heeft in dat geval grote effecten op het inkomen en de carrière van de slachtoffers. Een aantal van de ernstigste slachtoffers komen nooit meer aan het werk, soms door arbeidsverzuim, maar ook door hun gezondheidstoestand. In andere gevallen nemen slachtoffers van pesten zo scherp stelling tegen hun organisatie, dat hun dienstverband wordt beëindigd. Dit levert weer slepende gerechtelijke procedures op, waardoor werknemers moeilijker aan een andere baan komen.

Privé-effecten
De emotionele gevolgen van pesten leiden ook tot problemen in de privé-omstandigheden.
Veel slachtoffers kunnen hun werk moeilijk loslaten bij thuiskomst. Sommige slachtoffers isoleren zich, anderen stuiten op onbegrip, of krijgen conflicten over de pesterijen in hun werksituatie. Dit leidt tot relatie- en
gezinsproblemen en verder isolement van het slachtoffer.

Effecten bij getuigen
Niet alleen voor het slachtoffer maar ook voor de werknemers die getuige zijn van pestgedrag kunnen de gevolgen van pesten ernstige vormen aannemen. Uit onderzoek blijkt dat bij alle medewerkers psychosomatische klachten worden waargenomen. Vermoedelijk zijn de slechte werksfeer en de angst om zelf gepest te worden hier debet aan, maar ook schuldgevoelens, omdat men het gevoel heeft het slachtoffer niet te kunnen helpen

Werkstress
Wanneer men stress heeft vanwege ongewenste omgangsvormen en het specifieke pesten, zijn er verschillende signalen zichtbaar. Ik heb ze hieronder in een tabel geplaatst, verdeeld in vier groepen, te weten:
- Lichamelijk
- Emotioneel
- Gedragsmatig
- Cognitief
Deze signalen worden structureler en komen vaker voor naarmate het pestgedrag aanhoudt. Vaak is er sprake van een combinatie van verschijnselen.

Lichamelijk Emotioneel Gedragsmatig Cognitief
Hoofdpijn Nek- of rugpijn Zweten Slecht slapen Maag- of darmklachten Onrust Moe Aankomen of afvallen Hartkloppingen Duizeligheid Ontevreden Prikkelbaar Onzeker Ongemotiveerd Agressief Desinteresse Snel huilen Wisselingen in stemmingen Opgejaagd Schuldgevoel Snel geïrriteerd Agressief Meer roken en drinken Meer medicijngebruik Geremd Slecht presteren Cynisme Vaker ziekmelden Isoleren van anderen Kleine ongelukjes Besluiteloos Piekeren Concentratieproblemen Verstrooid Vergeetachtig Ongeïnteresseerd Van de hak op de tak springen Niets afmaken Prioriteiten verwarren Afwezig

Pesten is dus een erg serieus probleem.

Ik ben er achter gekomen dat pesten erg veel verschillende vormen kent, en dat de daders verschillende vormen toepassen.

Het pesten van iemand op de werkvloer wordt ook wel mobbing genoemd.

Maar wat is er tegen mobbing te doen?

En wat heeft de arbeidsinspectie hier mee te maken, doen ze er überhaupt wel iets mee?

Dat ga ik nu als volgt onderzoeken en beschrijven.

Wat zijn de taken van de arbeidsinspectie?
De taken van de arbeidsinspectie (AI) is heel divers. Hieronder staan de hoofdtaken van de arbeidsinspectie:
- Wet- en regelgeving met betrekking tot arbeid handhaven
- Meldingsplichtige arbeidsongevallen bezoeken
- Klachten van werknemers onderzoeken
- Meldingen, kennisgevingen ontheffings- en vergunningsaanvragen behandelen
- Voorlichting geven
- Beleidsinformatie verzamelen.

Ik zal over elke hoofdtaak in het kort vertellen wat het inhoudt.

Wet- en regelgeving met betrekking tot arbeid handhaven
De Arbeidsinspectie houdt toezicht op de naleving van de verschillende wetten op het terrein van arbeidsbescherming en de bestrijding van arbeidsmarktfraude. De belangrijkste zijn:
· Arbeidsomstandighedenwet
· Arbeidstijdenwet
· Wet arbeid en vreemdelingen
· Wet minimumloon en minimum vakantiebijslag
· Besluit Risico's Zware Ongevallen
· Aanvullende risico-inventarisatie en -evaluatie

De arbeidsinspectie kan natuurlijk moeilijk regelmatig langs alle bedrijven gaan. Daarom richt de AI zich in de eerste plaats op branches en bedrijven waar de risico’s voor de veiligheid en/of de gezondheid het hoogst zijn.

Meldingsplichtige arbeidsongevallen onderzoeken
Werkgevers zijn wettelijk verplicht om bepaalde arbeidsongevallen direct aan de Arbeidsinspectie te melden. Hierbij gaat om ongevallen die hebben geleid tot:
- Overlijden
- Ziekenhuisopname
- Blijvend letsel

De Arbeidsinspectie onderzoekt deze arbeidsongevallen zo spoedig mogelijk. De werkgever is verplicht mee te werken en de inspecteur alle gewenste hulp, vrije toegang en informatie te geven. Als de inspecteur tijdens het onderzoek overtredingen ziet, legt hij sancties op.

Klachten van werknemers onderzoeken
Werknemers en derden kunnen een klacht indienen bij de Arbeidsinspectie als een bedrijf de wettelijke voorschriften rond arbeidsbescherming, minimumloon of het in dienst hebben van vreemdelingen overtreedt. De AI gaat ervan uit dat werknemers eerst hebben geprobeerd om het probleem in redelijk overleg binnen het bedrijf op te lossen. Als gebleken is dat het niet mogelijk was om de problemen binnen het bedrijf in onderling overleg met de werkgever op te lossen, kan een klacht bij de AI worden ingediend.

Meldingen, kennisgevingen, ontheffings- en vergunningaanvragen behandelen
Burgers en ondernemers kunnen bij de Arbeidsinspectie online meldingen en kennisgevingen indienen en ontheffingen en vergunningen aanvragen. De Arbeidsinspectie neemt deze zo spoedig mogelijk in behandeling en informeert de burger of ondernemer over het resultaat.

Voorlichting geven
Met de reeks Arbo-branchebrochures geeft de Arbeidsinspectie per branche voorlichting over arbeidsomstandigheden. Deze zijn bedoeld voor zowel werkgevers als werknemers. De brochures lichten de belangrijkste risico’s in de branche toe en de regels waaraan werkgevers moeten voldoen. Ook is beschreven hoe een bedrijfsinspectie verloopt. Werkgevers in de betreffende branche. krijgen de brochures ruim voor de start van inspectieprojecten toegestuurd.

Beleidsinformatie verzamelen
De Arbeidsinspectie doet onderzoeken in bedrijven en instellingen om ontwikkelingen op het terrein van de arbeid in kaart te brengen. Bijvoorbeeld op het gebied van:
- Arbeidsomstandigheden
- Ouderenbeleid
- Vreemdelingen en werk
- Positie van minderheden
Dit gebeurt op verzoek van beleidsmakers. Zij toetsen hiermee (de werking van) het ministeriële beleid en kunnen dit zo nodig afgestemd bijstellen. De resultaten van deze onderzoeken worden in rapporten beschreven.

Is pesten op de werkvloer een onderdeel van de Arbo-wet?

De Arbeidsinspectie heeft de taak om de naleving van de Arbeidsomstandigheden wet, ook wel Arbo-wet, te controleren.

Wat staat er precies in de Arbo-wet en is pesten op de werkvloer hier een onderdeel van?
Arbo-wet
De Arbo-wet (lid 2, artikel 3) van 2007 introduceert de term psychosociale arbeidsbelasting: “De werkgever voert, binnen het algemeen arbeidsomstandighedenbeleid, een beleid gericht op voorkoming en indien dat niet mogelijk is beperking van psychosociale arbeidsbelasting.”

De wetgever verstaat onder psychosociale arbeidsbelasting (PSA):
- Seksuele intimidatie
- Agressie en geweld
- Pesten
- Werkdruk in de arbeidssituatie die stress teweeg brengt.

De werkgever is op grond van de Arbo-wet verplicht een beleid te voeren wat werknemers beschermt om gepest te worden.

Arbobesluit
Het zogenoemde Arbobesluit werkt deze verplichting nog verder uit.
In hoofdstuk 2, afdeling 4 lid 1 van artikel 2.15 staat:
1. indien werknemers worden of kunnen worden blootgesteld aan psychosociale arbeidsbelasting worden in het kader van de risico-inventarisatie en -evaluatie, bedoeld in artikel 5 van de wet, de risico’s ten aanzien van psychosociale arbeidsbelasting beoordeeld en worden in het plan van aanpak, bedoeld in artikel 5 van de wet, met inachtneming van de stand van de wetenschap maatregelen vastgesteld en uitgevoerd om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen of indien dat niet mogelijk is te beperken;

2. Aan werknemers die arbeid verrichten waarbij gevaar bestaat voor blootstelling aan psychosociale belasting wordt voorlichting en onderricht gegeven over de risico’s voor psychosociale arbeidsbelasting alsmede over de maatregelen die er op zijn gericht die belasting te voorkomen of te beperken.

Aangezien psychosociale arbeidsbelasting in elke werksituatie een potentieel risico is, komt het er samengevat op neer dat elke werkgever over het onderwerp PSA een plan van aanpak moet opnemen.

Ook is er de verplichting medewerkers voorlichting en onderricht te geven over de risico’s van psychosociale arbeidsbelasting en de maatregelen die de werkgever dan neemt.

Overige nationale wetgeving
De werkgever heeft een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving, waaronder de verplichtingen vallen die de werkgever, op grond van de Arbeidsomstandighedenwet, heeft.

De werkgever moet dus maatregelen treffen en voorlichting geven die nodig zijn om te voorkomen dat de werknemer tijdens het werk gepest wordt..

De werkgever is aansprakelijk voor de schade die de werknemer op loopt op de werkvloer, als gevolg van het pesten. Tenzij de werkgever aan kan tonen dat hij zijn zorgverplichting is nagekomen of dat de schade in belangrijke mate het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.

Dat staat in artikel 7:611:
De werkgever is aansprakelijk voor schade wegens handelen in strijd met goed werkgeverschap.

Wet Gelijke Behandeling
Artikelen 1a en 1b Wet gelijke behandeling mannen en vrouwen en artikel 7:646 leden 1, 6 en 12 Burgerlijk Wetboek:

Direct en indirect onderscheid tussen mannen en vrouwen bij het aangaan van een arbeidsovereenkomst, bij arbeidsvoorwaarden, bij bevordering en bij opzegging van een arbeidsovereenkomst is verboden. Het verbod van direct onderscheid tussen mannen en vrouwen houdt mede een verbod in op (seksuele) intimidatie. In de verhouding tussen de werkgever en de werknemer wordt de bewijslast omgekeerd indien de werknemer die meent dat in zijn nadeel een verboden onderscheid wordt gemaakt in rechte feiten aanvoert die dat onderscheid kunnen doen vermoeden. De werkgever dient dan te bewijzen dat niet in strijd met dit verbod is gehandeld.

Aangezien seksuele intimidatie ook een vorm van pesten is (zie deelvraag 1) staat er dus indirect in de Wet Gelijke Behandeling ook een stukje dat er niet ‘gepest’, in dit geval de seksuele intimidatie vorm, mag worden.

Wat gebeurt er in de praktijk?

Nu is het erg makkelijk om te zeggen dat als er in de wet staat dat er niet gepest mag worden, dat het dan ook niet gebeurt. Te hard rijden mag ook niet, maar dat gebeurt in veelvoud.

Dus hoe wordt er nou gecontroleerd of er wel of niet gepest wordt?
Er zijn 2 manieren waarop de arbeidsinspectie achter pesten op de werkvloer kan komen;

Bij een gewone inspectie
Bij een inspectie bezoek wordt er met mensen –werknemers- gepraat. Hieruit kan naar voren komen dat iemand wordt gepest.

Er wordt ook gekeken naar wat er over pesten op papier staat. Is er een vertrouwenspersoon? Welke maatregelen worden door de werkgever getroffen als pesten gesignaleerd wordt?

Er wordt een klacht ingediend.
Een tweede manier waarop de arbeidsinspectie achter pesten kan komen is als er iemand belt en een klacht indient. Wanneer dit gebeurt kan de arbeidsinspectie gericht op bezoek gaan.

Bij zo’n bezoek komt de arbeidsinspectie alleen maar kijken hoe alles geregeld is op papier. Ze doen enkel onderzoek. De verantwoordelijkheid ligt bij de werkgever, deze moet de maatregelen nemen.

Maar welke maatregelen kan een werkgever allemaal nemen?
- Laat werknemers duidelijk weten dat pestgedrag niet geaccepteerd wordt. Stel een beleid op ( in samenwerking met de OR) waarin duidelijke maatregelen staan op overtreding (schorsing, officiële waarschuwing)

- Geef werknemers het gevoel dat ze met hun leidinggevende kunnen praten als ze ergens mee zitten

- Stel een vertrouwenpersoon aan. Informeer de werknemers over deze vertrouwenspersoon.

- Stel een klachtencommissie in. Daar kunnen werknemers terecht met klachten over pestgedrag. Via een klachtencommissie kan pestgedrag in een vroeg stadium al worden gesignaleerd.

- Noteer de pestklachten in het bedrijf in een rapport. Dit rapport kan gebruikt worden bij het vormgeven van het bedrijfsbeleid.

- Geef als werkgever zelf het goede voorbeeld.

Houdt de arbeidsinspectie geen toezicht op pesten op de werkvloer? –Conclusie.

Uit mijn een na laatste deelvraag is naar voren gekomen dat de arbeidsinspectie wel degelijk toezicht houdt op pesten op de werkvloer.

Het is gebleken dat de Arbeidsinspectie zich onder andere moet houden aan de Arbeidsomstandigheden Wet, en in deze wet staat dat de werkgever een beleid moet voeren tegen psychosociale arbeidsbelasting, en zoals ik uitgelegd heb, valt wordt onder psychosociale arbeidsbelasting pesten verstaan!

Mijn stelling;
‘De Arbeidsinspectie houdt geen toezicht op pesten op de werkvloer’ is dus onjuist, en daar ben ik erg blij mee. Ik vind het een goede zaak dat het bij wet verboden is om iemand te pesten en daarmee (vaak) blijvende schade aan te richten.

Toch ligt de verantwoordelijkheid voornamelijk bij de werkgever, deze moet het goed in de gaten houden en maatregelen nemen. Wat dat betreft heeft de arbeidsinspectie alleen een controlerende functie.

Er is een internationale dag tegen het pesten op het werk in het leven geroepen, om pesten op het werk onder de aandacht te brengen.

Deze dag is internationaal, heet officieel de ‘Ban Bullying at Work Day en is op 7 November.

Bronnenlijst

Algemene naslagwerken
Dossier Pesten
Door Sineke Ronner
19 december 2007

Boeken
Handboek Arbo-wet
Door: J. van Drongelen
Juni 2009

Artikelen
Arbo-informatieblad 41, Ongewenste omgangsvormen op de werkvloer, 2007

Internetsites
- http://home.fnv.nl/02werkgeld/arbo/themas/ongewenstgedrag/vragen/pesten/
- http://www.arbokennisnet.nl/images/dynamic
- http://www.arbeidsinspectie.nl/organisatie/taken/
- http://www.arboportaal.nl/