Rome ten tijde van Keizer Trajanus

Inleiding

Ik wil mijn profielwerkstuk doen over keizer Trajanus. Dit doe ik omdat het Romeinse Rijk en alles daaromheen mij erg interesseert. Veel delen van onze en andere culturen stammen af van het Romeinse Rijk. We beseffen het vaak niet, maar veel dingen waar we mee leven en wat we gebruiken komen voort uit de Romeinse cultuur. Onze riolen bijvoorbeeld, deze stammen ook uit het oude Rome. Ze hadden in die tijd al leidingen gemaakt van terracotta. Ook het Rooms-katholieke geloof stamt uit Rome, alleen is dit iets duidelijker.

Maar omdat “Het Romeinse Rijk” een heel groot en breed onderwerp is, heb ik gekozen om het onderwerp in te korten. Ik heb gekozen om het over een van de machtigste Romeinse keizers te doen. Mijn onderwerp is daarom “Het Romeinse rijk ter tijde van keizer Trajanus. Ik ga in dit werkstuk het leven van Trajanus beschrijven. Dus waar hij geboren is tot wanneer en hoe hij stierf. Ook zal ik veel gaan vertellen over hoe hij Rome tot zijn grootste omvang bracht. Ik heb een aantal deelonderwerpen gemaakt. Door middel van de antwoorden op deze deelonderwerpen, ga ik de hoofdvraag beantwoorden, “Wie was Trajanus?”

Keizer Trajanus was een van de meest bekende keizers die ooit geregeerd heeft in Rome. Hij was de eerste echt bekende keizer van Rome die buiten Italië geboren is. Dit is heel apart want de meeste keizers kwamen uit Italië zelf. Trajanus werd eerst bekend als veldheer. Dan klimt hij steeds verder op tot Burgerkeizer. Wanneer Trajanus Dacië heeft overwonnen, wordt er voor deze overwinning een speciale zuil gemaakt. Trajanus wordt gezien als de beste keizer die Rome gehad heeft. Als Trajanus op 8 augustus 117 te Selinus, in Cicilië, sterft, wijst hij Hadrianus op zijn sterfbed aan als nieuwe keizer van Rome. Na de dood van Trajanus wordt zijn as in de triomfzuil gegooid. Hij wordt daarna “Optimus Princeps” genoemd, wat “allerbeste keizer” betekend.

Mijn Hoofd- en deelvragen zijn:

Hoofdvraag: · Wie was Trajanus?

Deelvragen: · De geboorte en jeugd van Trajanus. · Hoe kwam hij in Rome terecht? · Welke militaire veroveringen heeft hij behaald? · Wat is de zuil van Trajanus? · Wat is het resultaat van zijn keizerschap geweest? (Oftewel, wat kun je nu nog aan zijn keizerschap merken?)

Deelvraag 1: De geboorte en jeugd van Trajanus

Trajanus, oftewel, Marcus Ulpius Trajanus, werd in het jaar 53 op 18 September geboren. Hij was de zoon van Marcia en Marcus Ulpius Traianus. Zijn vader was een beroemd vooraanstaand senator en generaal uit een beroemd Etruskisch geslacht, de Ulpii. (Etrusken: een inheems italiaans volk met eigen cultuur). Trajanus werd in de stad Italica in Baetica geboren, en de familie bleef hier enige tijd wonen. Hier is Trajanus opgegroeid.

Er is erg weinig te vinden over hoe Trajanus zelf zijn jeugd heeft meegemaakt. Er wordt vooral informatie gegeven over zijn keizerschap en zijn regeerperiode. Daarom ga ik in deze deelvraag vooral wat vertellen over hoe de jeugd van de gemiddelde burger in deze tijd was.

De jeugd van een jongetje die geboren was in het Romeinse Rijk, was niet zo heel erg onvoorspelbaar. Vaak werden de kinderen bijna in zijn geheel opgevoed door het kindermeisje. Alle dingen die het kind deed, werd gedaan onder strenge bewaking van de goden. Eten, lachen, slapen, huilen, het werd allemaal in de gaten gehouden geloofden ze. Wanneer een kind vervelend was, werd het bang gemaakt door middel van enge verhalen over verschillende goden die het kind zouden straffen. Wanneer een kind zich verveelde, kon het spelen met verschillende stukken simpel maar vermakelijk speelgoed. Dat waren bijvoorbeeld houten speelgoedschepjes of ballen van dierenhuid. Wanneer een jongetje oud genoeg was, kreeg hij een klein geitenkarretje in de vorm van een kar van een veldheer. De bedoeling was de kar achter de geit te hangen en zo rond te rijden.

Deze onschuldige kindertijd was van zeer korte duur. Op de leeftijd van 7 jaar gingen de kinderen al een opleiding volgen. De familie van het kind zorgde in de meeste gevallen voor deze scholing. De ouders hadden vaak een minimum inkomen en wilden ze zo via hun kind een nieuwe plaats in de maatschappij krijgen. De moeder stortte zich vaak op het taalkundige vlak. Zij gaf haar kind les in de talen Grieks en Latijn. Het kostte meestal veel moeite om het kind te leren om met een accent deze op zichzelf al moeilijke talen te spreken.

Sport speelde ook een grote rol in de jeugd van een Romeins jongetje. Vaak werden ze een paar dagen per week getraind op sporten als worstelen, speerwerpen en zwemmen. Veel atletiek dus. Vaak werd het jongetje getraind door zijn vader, die deze sporten weer van zijn vader had geleerd. De sporten werden heel serieus genomen en er werden ook veel wedstrijden georganiseerd. Ook dienden deze sporten als voorbereiding op een eventuele militaire carrière.

Wanneer de jongen de leeftijd van ongeveer 14 jaar had bereikt, werden zijn lessen overgenomen door een betrouwbare slaaf. Met deze leermeester pakte hij moeilijkere stof aan, zoals bijvoorbeeld grammatica en literatuur. De lessen vonden meestal thuis plaats. De ‘schooldagen’ kenden een dagelijkse routine: schrijven op een wastablet, het werk door de leermeester laten nakijken en vervolgens de was weer mooi gladstrijken voor een volgende les.

Wanneer hij even geen lessen had, wandelde hij graag door de straten van Itálica. Hier vlakbij was een groot veld waar vaak sportwedstrijden werden gehouden. Ook werden hier veel wedrennen georganiseerd. Dit is een wedstrijd waarbij verschillende ruiters achterop een kar achter een paard zitten. Ze moeten hierbij zo snel mogelijk het moeilijke parcours proberen af te leggen.

Wanneer een jongen eenmaal 15 jaar oud was, mocht hij een toga virilis gaan dragen. Dit is een toga voor volwassen. Het was maar een eenvoudig kledingstuk, maar voor de jongen was het een teken van zijn volwassenheid. Het was ook een kenteken van een Romeins burger. Hij kon zich met deze nationale klederdracht overal onderscheiden. De toga moest wel correct gedragen worden. Het was weliswaar een dikke lap stof, maar het was erg moeilijk hem goed om te doen. Vaak werd met behulp van een bediende geleerd hoe hij de toga moest dragen. Hij moest elegant geplooid en geplooid moest dragen, zoals het een jonge man betaamde. Na deze plechtigheid begon het officiële volwassen zijn voor de jongen.

Deelvraag 2: Hoe kwam hij in Rome terecht?

Toen Trajanus oud genoeg was om in het leger te komen, ging hij dan ook het leger in. Trajanus werkte een tijdje langs de grenzen van het Imperium. Wanneer in het jaar 76 zijn vader benoemd word tot gouverneur Syrië (Legatus propraetore Syriae), begon Trajanus zijn loopbaan bij zijn vader. Nu ging Trajanus definitief naar de gebieden rond en in Rome.

Trajanus kreeg een hogere rang benoemd in het leger, Legionis Tribunus. Hij mocht nu soldaten bevelen geven, maar hij moest wel zelf nog meevechten. Trajanus nam deel aan veldtochten van Domitianus tegen de Germanen. Hij heeft zijn belangrijkste sporen verdient aan de grens van de Rijn en de Donau.

Toen de toenmalige keizer in 96 vermoord werd, werd Trajanus een van diens belangrijkste legeraanvoerders. De opvolger van de Keizer, Nerva wilde Trajanus dankzij zijn functie graag zijn beschermeling maken. Nerva was niet erg geliefd bij het leger. Maar toen hij Trajanus in de zomer van 97 adopteerde, en hem daarmee kroonprins maakte, verbeterde de relatie tussen het leger en Nerva aanzienlijk. De officiële adoptie vindt eind oktober 97 plaats met een publieke ceremonie op het Capitool. Keizer Nerva zag zichzelf ook meer als een tijdelijke vervanger voor Trajanus. Als Nerva een jaar later, op 28 januari 98 overlijdt, vindt de troonsopvolging zonder verdere problemen plaats.

Na Nerva\'s dood inspecteert en versterkt Trajanus eerst de Rijn- en de Donaugrens. Begin 99 keert hij naar Rome terug waar hij een warm onthaal krijgt. In de lijn van Nerva bindt hij het volk aan zich door ruime korenuitdelingen, uitbreiding van het systeem van de alimenta (uitkering ten behoeve van arme kinderen), vermindering van successierechten en vermindering van de lasten in de provincies. Hij maakt zich nog geliefder door een aantal gevangenen, die sinds Domitianus vast zaten, vrij te laten en een groot aantal bezittingen, die door Domitianus in beslag genomen waren, terug te geven . De senaat geeft hem zelfs de titel optimus (de beste).

Dit is het begin van het keizerschap van Trajanus. Hij maakt zich meteen al erg geliefd door middel van de daden die hij in 99 doet.

Deelvraag 3: Welke Militaire veroveringen heeft hij behaald?

Trajanus is het bekendst als veldheer. Door zijn militaire veroveringen is hij ook keizer geworden. Doordat hij een belangrijke taak in het leger kreeg, werd hij geadopteerd door keizer Nerva. In 101 hield hij een strafexpeditie tegen het koninkrijk Dacia. Dacia had onder leiding van Domitianus de Romeinen een aantal keren had verslagen. Deze nederlagen waren erg vernederend geweest voor Rome. Trajanus leidde zijn troepen de Donau over en dwong na een jaar koning Decebalus zich te onderwerpen. Trajanus nam de hoofdstad Sarmizegetusa in. Zijn terugkeer naar Rome was een zegetocht. Iedereen eerde hem om zijn moed en omdat hij wraak had genomen op de Daciërs die hen een aantal jaar geleden zo erg hadden vernederd. Trajanus werd de titel Dacicus Maximus verleend. Dit betekende overwinnaar van Dacië. Decebalus, de koning van Dacië, wilde wraak. Hij probeerde de naties die ten noorden van de Donau gelegen waren, tegen Rome op te zetten, zodat Rome minder steun zou hebben van buitenaf. Trajanus keerde terug naar het gebied Dacië, liet een grote brug bouwen over de Donau, waardoor hij veel sneller met zijn leger Dacië binnen kon komen, en veroverde geheel Dacië (106). Hij benoemde het goudrijke gebied Dacië als een provincie. Sarmizegetusa werd verwoest en Decebalus pleegde zelfmoord. Op de puinhopen van de oude hoofdstad werd een nieuwe stad gebouwd: Colonia Ulpia Traiana. De Daciërs werden voor een heel groot deeluitgeroeid. Dit was wel een zeldzaamheid. Dacië was een van de weinige gebieden waar mensen door het Romeinse leger uitgeroeid werden. Het gebied waar dit gebeurde werd door Romeinse kolonisten herbevolkt. Rond dezelfde tijd kwam er ook een einde aan het onafhankelijke koninkrijk van Nabatea. Bij testament was bepaald, dat bij de dood van de laatste koning het gebied bij het Romeinse Rijk zou komen. Zo ontstond Arabia Petrea, een provincie die het huidige Jordanië en een stukje Saoedi-Arabië omvatte. Het Romeinse Rijk werd nu groter en groter. Er kwamen steeds meer stukken land bij die waren overwonnen en veroverd. De volgende zeven jaren heerste Trajanus als burger-keizer en werd er niet minder om gewaardeerd. In deze tijd schrijf hij veel brieven met Plinius de Jongere. Deze brieven gingen vooral over hoe men om moest gaan met christenen, mochten ze hun geloof laten blijken, om moesten ze hun geloof binnenshuis houden? Trajanus vond dat ze met rust gelaten moesten worden. Zolang de christen maar niet al te duidelijk blijk gaven van hun eigen geloof, mochten ze gerust hun geloof behouden. Over dit onderwerp werd in de brieven tussen Trajanus en Plinius veel gediscussieerd. Er werden veel gebouwen neergezet in deze tijd, zowel in zijn geboorteland Hispania als in Italië, onder andere het forum dat nog steeds bestaat in Rome. In 113 trok hij nog een laatste keer ten strijde, dit maal tegen de Parthen. De eeuwige twistappel Armenië was de aanleiding. Al sinds Nero\'s tijd hadden de Romeinen en de Parthen de invloed over Armenië gedeeld en er werd nu een vorst op de troon van het bergkoninkrijk gezet die Trajanus niet zinde. Hij trok het land binnen, zette de koning af en lijfde het gebied in als provincie. Daarna wendde hij zich tegen het Parthische Rijk zelf en veroverde Mesopotamië, eerst Babylon, dan Seleucia en uiteindelijk Ctesifon in 116. Hij trok verder tot de Golfkust en verklaarde Mesopotamië een nieuwe provincie. Hij vond het maar niets dat hij al te oud was om in de voetsporen van Alexander de Grote te treden; maar trok toch Khuzestan binnen en veroverde Susa en zette Osroes af en verving hem door een stroman: (Parthamaspates). Het Romeinse Rijk zou nooit meer zo ver oostelijk zijn macht laten blijken.

Deelvraag 4: Wat is de zuil van Trajanus?

Hij werd gebouwd in 107 op het Forum van Trajanus en ingewijd in 113. Het monument is waarschijnlijk oorspronkelijk als grafmonument gebouwd, maar is vooral een triomfzuil om de overwinning van keizer Trajanus op het opstandige Dacië te herdenken in de Dacische Oorlogen. Ook wordt wel gezegd dat hij diende om de hoogte aan te geven van de heuvel die ten behoeve van het Forum van Trajanus was afgegraven. De 30 meter hoge zuil bestaat uit 18 blokken Parisch marmer met een doorsnee van 3,70 meter Binnenin is een wenteltrap van 185 treden, die naar het platform boven op de zuil leidt. Er zijn 43 nauwe gleuven aangebracht voor de lichtinval. Op de zuil is spiraalsgewijs een ca. 200 meter lang fries aangebracht waarop, als een soort stripverhaal, de veldtochten van Trajanus in Dacië zijn afgebeeld. De breedte van het fries loopt op van 90 cm. aan de onderkant tot 1,25 meter bovenaan. De reliëfs zijn van een uitzonderlijk goede kwaliteit. De afbeeldingen moeten niet als een realistische weergave van de oorlogshandelingen worden gezien. De keizer zelf is 60 keer afgebeeld, maar nooit tijdens een gevechtshandeling. De reliëfs vormen een belangrijke bron voor onze kennis van het Romeinse leger. De zuil staat op een voetstuk van 5,4 meter hoog en 5.5 meter in het vierkant. Het heeft een deur naar een vestibule en de grafkamer van Trajanus. Hierin werd waarschijnlijk een gouden urn met de as van Trajanus geplaatst. Oorspronkelijk stond de zuil midden tussen de twee bibliotheken van het Forum van Trajanus in. Vanaf de eerste verdieping van deze gebouwen had men een goed uitzicht op de reliëfs, die toen levendig beschilderd waren. Er zijn bij onderzoek nog sporen van pigmenten gevonden. Terwijl van de gebouwen op het Forum van Trajanus slechts schamele resten over zijn, is de zuil uitzonderlijk goed bewaard gebleven, omdat hij in de Middeleeuwen als uitkijktoren werd gebruikt. De zuil staat nog steeds op zijn oorspronkelijke plaats. Maar hoe kwam het nou dat de Zuil van Trajanus nog overeind staat en zo veel andere gebouwen niet. Het antwoord daarop is eigenlijk heel eenvoudig: in de Middeleeuwen was het een toeristische trekpleister, in 1162 is er zelfs een wet aangenomen waarin staat dat iemand die de zuil beschadigde de doodstraf kreeg!

Deelvraag 5: Het resultaat van zijn Keizerschap

Naar het voorbeeld van de Zuil van Trajanus werden in Rome ook triomfzuilen opgericht ter ere van de keizers Antoninus Pius en Marcus Aurelius. Een navolging in de recentere geschiedenis is de Colonne de Vendôme, die door Napoleon werd opgericht op de Place Vendôme in Parijs. In Roemenië staat in het Geschiedenismuseum van Boekarest een kopie van de zuil. Dus door Keizer Trajanus zijn er meerdere zuilen in Rome en ook zelfs nog andere steden gebouwd.

De zuil van Marcus Aurelius is opgericht door keizer Commodus ter ere van zijn overleden vader en voorganger Marcus Aurelius. De exacte datum van de oprichting is niet bekend maar een in de omgeving gevonden inscriptie duidt erop dat de zuil rond 193 voltooid is. Deze zuil werd gebouwd naar het voorbeeld van de zuil van Trajanus die 80 jaar eerder was gebouwd en enkele honderden meters zuidelijker aan dezelfde weg staat. De zuil van Marcus Aurelius maakte waarschijnlijk deel uit van een groter complex ter ere van de vergoddelijkte keizer maar daar zijn geen restanten van terug gevonden.

Het Forum van Trajanus (Latijn: Forum Traiani) is het laatste en tevens indrukwekkendste van de vier keizerlijke fora van Rome. Trajanus gaf in 107 de beroemde architect Apollodorus van Damascus opdracht met de bouw en inrichting van het forum te beginnen. In 113 werd het geopend, om de verovering van Dacia te vieren. Met de oorlogsbuit werd het forum gefinancierd. Het complex werd echter pas compleet voltooid in het jaar 143. Omdat er niet genoeg vlakke, bebouwbare ruimte was om het geplande complex te realiseren werden er aanpassingen gedaan aan verschillende gebouwen en werd de glooiing die de Capitolijn met de Quirinaal verbond afgegraven. Ook werd er een stuk van de westkant van de Quirinaal afgegraven, de markten werden hier tegenaan gebouwd (zie afbeelding). Het plein, dat de klassieke rechthoekige vorm had, betrad men door onder een triomfboog door te lopen. Aan weerskanten van het plein bevonden zich zuilengalerijen, aan de achterzijde werd het afgesloten door de Basilica Ulpia. Voor de Basilica stond een imposant ruiterstandbeeld van de keizer, terwijl achter de Basilica de Zuil van Trajanus verrees. Tijdens het bewind van Trajanus bereikte het Romeinse Rijk zijn grootste omvang. De muur die de Noordelijke provincies van Brittania moest afschermen is later door Hadrianus verder naar het Noorden herbouwd. In tegenstelling tot de muur van Trajanus is van deze muur nog heel veel van blijven staan (Hadrian\'s Wall).

Hoofdvraag: Wie was Trajanus?

Keizer Marcus Ulpius Trajanus regeerde van 98 tot 117 n Chr. Hij kan gedefinieerd worden als een goede keizer, hij was gematigd tegen Christenen en zorgde voor de grootste bloeiperiode sinds de regeerperiode van keizer Augustus. Hierdoor werd hij een van de bekendste en succesvolste keizers.

Voordat hij kiezer was, was Trajanus een legeraanvoerder voor het Romeinse rijk. Hij was zeer goed in zijn werk en werd zo geliefd onder de soldaten dat Nerva, de huidige keizer, hem adopteerde om later keizer te worden.

In zijn korte regeerperiode van 19 jaar heeft trajanus veel betekend voor het Romeise volk. Onder zijn gezag werd vooral gebieden in het Oosten en Noorden veroverd zoals de gebied boven de Donau en Susa, Mesopotamië, Babylon, Seleucia, Ctesifon, Armenië en het volk van Dacië. Hij kreeg een aantal titel toegewezen zoals Dacicus Maximus, Optimus Princeps (de beste) en later werden keizers gekroond met de woorden: felicitor Augusto, melior Traiano (moge hij gelukkiger dan Augustus en beter dan Trajanus zijn).

Extra: Beeld Trajanus

Het meer dan levensgrote beeld toont de keizer in zijn functie van veldheer. Hij draagt een harnas met veel versieringen en een mantel. Die versieringen zijn bedoeld als propaganda. De griffioenen (gevleugelde leeuwen met adelaarskoppen) zijn symbolen van kracht en macht, net als de kop van de godin Medusa en de bliksemschicht van Jupiter. Op de ‘flappen’ onder het harnas staan figuren uit het mythologische verhaal over het ontstaan van Rome, zoals de oorlogsgod Mars en zijn zonen Romulus en Remus met de wolvin. Naast Trajanus staat de stam van een palmboom, het symbool van de overwinning.

Op de borstplaat zijn de volgende afbeeldingen ,te zien.

Medusa’s hoofd Werd door Godin Minerva (Pallas Athena, wijsheid, oorlog, medicijnen) gedragen op haar harnas. Zij hielp de held en halfgod Perseus het hoofd af te hakken en zij heeft toen het hoofd midden op haar harnas geplaatst. Medusa’s hoofd is ook te vinden op de schilden van soldaten. Als bescherming tegen de krachten van het kwaad, maar ook symbool van de overwinning.

Griffioenen Mythische figuren met het hoofd en vleugels van een adelaar en het lichaam van een leeuw. Af en toe staart van een schorpioen. Symbool van kracht en macht. Origine: Midden-Oosten (Babyloniërs, Perzen) op schilderijen en beelden. Verwerkt in Griekse mythologie, gebruikt door Romeinen en Christenen.

Scepter (of toch bliksemschicht) Staf ter symbool van gezag. Attribuut van Bellona, godin van oorlog en rechterhand van Mars, was erg geliefd onder de soldaten. De flappen van het harnas tonen de stichting van Rome. In het midden zie je Mars. Hij is de god van oorlog. Attributen zijn helm en schild. Hij wordt vaak afgebeeld met de personificaties van vlucht (flight) en angst (fear) De tweede rede dat hij hier is afgebeeld is omdat hij de vader is van Romulus en Remus.

Romulus en Remus Zij waren half-goden die na verbannen te zijn samen met hun moeder, haar kwijt raakte en zijn opgevangen door een groep wolven. Ze zijn gezoogd door een wolvin. Later zijn ze geadopteerd door een herder die ze hebben grootgebracht. Uiteindelijk hebben Romulus en remus een nederzetten op de Palatine heuvel waar ze ruzie kregen en Romulus Remus heeft vermoord en zo alleenheerser is geworden over de nederzetting die hij naar zichzelf vernoemde: Rome.

Jupiter Oppergod. God van licht, lucht, staat en wet. Attributen: bliksemschicht en adelaars. Reden: hij was het symbool van al-goed al-heerser. Dit refereert naar het goede van Trajanus. Daarnaast had hij ook de functie van distributeur van wetten en gezaghebber (net zoals Trajanus) maar ook beschermer van de Genootschap van Latijnse Steden. Vandaar misschien de plaatsing op de flappen.

Slot

Ik vond het leuk om dit werkstuk te maken, maar het was wel een lastig onderwerp. Eerst vond ik het heel erg moeilijk om informatie erover te vinden, maar zodra ik wist waar ik moest zoeken,kon ik voldoende vinden.

Eerst wist ik nog helemaal niets over Keizer Trajanus. Wel al wat over Het Romeinse Rijk. Ik heb vorig jaar namelijk mijn werkstuk over Caesar gedaan. Dit hielp wel met het zoeken naar informatie.

Ik heb hier dus veel van geleerd, terwijl ik ermee bezig was. Het is ook leuk om te weten waar de dingen die we nu nog steeds kunnen bezoeken, vandaan komen. En waarom ze zijn gebouwd.