De 42 aanslagen op Adolf Hitler

Inleiding

Rond 1938 was Duitsland het machtigste land van Europa. Mede dankzij Adolf Hitler. Deze man heeft zichzelf eind jaren ‘30 een gewaardeerd persoon gemaakt vanwege zijn politieke inbreng. Hij heeft in 5 jaar tijd de inwoners van Duitsland weer hoop gegeven en uiteindelijk heeft hij zijn volk uit een crisis gehaald. Veel burgers hadden weer werk en de lonen in Duitsland stegen aanzienlijk. Mensen waren weer tevreden, dankzij Adolf Hitler.

Maar aan de andere kant was Hitler de meeste gehate man ter wereld. Misschien wel aller tijden. Sommigen zagen Hitler als een bedreiging voor henzelf en voor de wereld. Anderen walgden van zijn Jodenhaat. Geen wonder dat veel mensen hem dood wilden hebben. In totaal zijn er 42 aanslagen op Hitler geregistreerd, ieder met een eigen verhaal.
Maar één ding hebben al deze aanslagen gemeen. Er is nooit een aanslag gelukt. Adolf Hitler wist alles te overleven. Hoe heeft dit kunnen gebeuren is de vraag.

Wij bespreken de meest spraakmakende aanslagen die representatief zijn voor al de 42 aanslagen, omdat de aanslagen die wij bespreken, zowel de aanslagen die door eenlingen zijn uitgevoerd, als de echt groots uitgewerkte complot theorieën vertegenwoordigen. Per aanslag gaan we opzoek naar het antwoord op de vraag: Hoe heeft het ondanks het grote aantal moordaanslagen, nooit kunnen lukken Adolf Hitler te liquideren?
Dit antwoord zoeken wij door per aanslag antwoord te geven op de volgende deelvragen:

1. Wat was het verleden van deze samenzweerder(s)?
2. Hoe was de voorbereiding van de aanslag?
3. Hoe was de beveiliging van Adolf Hitler op het moment van de aanslag?
4. Wat was de uiteindelijke reden voor mislukking van de aanslag?
5. Welke represailles werden er uitgevoerd als wraak tegen de samenzweerder(s)?

De aanslag van 11 november 1938: Maurice Bavaud

Het is 11 november 1938. De hiernaast afgebeelde jonge rooms-katholieke Zwitser Maurice Bavaud is een van de eerste personen die Hitler wilde doden en ook echt van plan was de aanslag uit te voeren. In eerste instantie plande Bavaud de aanslag op 9 oktober 1938. Maar dit bleef bij niet meer dan een mislukte ontmoeting .
Bavaud (hier rechts afgebeeld) kreeg de informatie door dat Hitler zich op 9 oktober in Berlijn op de Berchtesgarden zou bevinden. Bavaud reisde af naar de Berlijn met een Schweisser 6.35 mm opzak. Eenmaal aangekomen bleek Hitler nog steeds in München te zijn. 11 november werd de uiteindelijke datum van de aanlsag1. Hitlers parade was eindelijk aangekomen in Berlijn en Bavaud was ook ter plaatse. Bavaud voegde zich tussen de menigte die ook naar Berlijn was afgereisd om Hitler in het echt te bewonderen.
Bavauds plan was om Hitler zodra hij passeerde van de zijkant aan te vallen. Hitler liep voorop en was dus een wandelende schietschijf . Om Hitler te raken leek in eerste instantie wel op een schot op open doel. Er leek dus weinig mis te kunnen gaan.

Maar toch wist Hitler deze aanslag te overleven. Hoe kan dat is de vraag. In dit hoofdstuk zoeken wij naar het antwoord.

Wat was het verleden van deze samenzweerder?

Zoals al eerder gezegd had Bavaud geen crimineel verleden en bereidde de aanslag pas enkele dagen van te voren voor.
Bavaud was een katholieke theologiestudent aan het seminarie Saint-Brieuc in Bretagne en lid van een anticommunistische studentenvereniging in Frankrijk genaamd Compagnie du Mystère. De leider van de studentenvereniging, Marcel Gerbohay, had veel invloed op Bavaud. Hij beweerde een afstammeling van het keizerlijke familie Romanov uit Rusland te zijn. Romanov had als ideologie dat het nazi – reik door en door slecht was, en dat het een gevaar voor de wereld was. Bavaud geloofde alles wat Gerbohay hem vertelde en raakte geobsedeerd in het doden van Adolf Hitler.

Hoe was de voorbereiding van de aanslag?

Niet al te best. Maurice Bavaud was een jongeman van 22 lentes jong. Hij had geen enkel schiet- of criminele ervaring. Toch wist hij een wapen te regelen die net genoeg zou zijn om Hitler van een kleine afstand te raken, en te vermoorden, namelijk de Schweisser 6.35 mm . Zijn voorbereiding met de Schweisser 6.35 mm was primitief. Slechts een aantal avonden voor de aanslag is hij buiten in verlaten park wezen oefenen door te schieten op een aantal flessen en glazen. Hij wist maar een klein aantal flessen te raken, maar was zelf overtuigd Hitler te kunnen raken op de dag van de aanslag.

Hoe was de beveiliging van Adolf Hitler op het moment van de aanslag?

In het verleden was nog weinig bekend van aanslagen op staatshoofden. Bavaud was een van de eerste die een aanslag op Hitler uitvoerde. De beveiliging van Hitler was dus erg primitief.
De parade van Adolf Hitler was bedoeld om Hitler te laten zien, wat voor een machtig persoon het wel niet was. Hierdoor liep Hitler trots aan de kop van de parade, al marcherend door Berlijn heen. Met één ding hielt Hitler geen rekening. Hitler dacht toen der tijd nog dat hij geliefd werd door het hele volk en hield dus geen rekening met enige tegenstanders. Laat staan een moordaanslag. Hitler was een makkelijk doelwit voor iedere potentiële moordenaar.

Wat was de uiteindelijke reden(en) voor mislukking van de aanslag?

Het moment dat Hitler’s parade langs marcheerde moest het moment zijn dat Bavaud zijn pistool trok en een poging deed tot het doden van Hitler. Alles leek volgens plan te gaan, Hitler liep voorop en Bavaud stond (dacht hij) op de ideale schuttersplek.
Maar op het moment dat Hitler daadwerkelijk langsliep sloeg de angst toe en begon Bavaud te twijfelen. Bavaud werd zenuwachtig, begon te zweten en zijn gebrek aan criminele ervaring hielp hem hier niet echt bij.
Door al deze omstandigheden, het twijfelen en de zenuwen was Bavaud een fractie van een seconde te laat. Iedereen begroetten Hitler met de Hitlergroet waardoor alle handen de lucht ingingen. Dit belemmerde Bavaud’s zicht op de parade en zijn schutterslijn.
De parade marcheerde voorbij zonder dat Bavaud een schot kon lossen. Bavaud’s kans om Hitler te doodden liet hij uit handen glippen en liep gefrustreerd uit de nietsvermoedende menigte.
Kortom, door zijn gebrek aan ervaring en het niet rekening houden met de Hitlergroet, is deze moordaanslag mislukt.

Welke represailles werden er uitgevoerd als wraak tegen de samenzweerder(s)?

Na de mislukte aanslag vluchtte Bavaud met de trein richting Parijs. Maar werd onderweg aangehouden door een conducteur. Vanwege een ongeldig kaartje. Zijn pistool werd gevonden en al snel kwam Bavaud in de handen van de Gestapo*. Tijdens een verhoor van de Gestapo, gaf Bavaud toe Hitler te willen vermoorden.
Hierna werd Bavaud afgeleverd aan het Volksgerichthof. Bavaud gaf als verklaring voor zijn poging tot moord, dat hij Hitler zag als een antichrist. Hij zag Hitler als een bedreiging voor het katholieke geloof en voor de onafhankelijkheid van het Zwitserse volk.
Ondanks zijn verklaring en dat Bavaud nooit een schot heeft weten te lossen, werd Bavaud terechtgesteld voor poging tot moord en werd tot de dood veroordeeld. Op 14 mei 1941 werd Bavaud in zijn gevangenis onthoofd onder de guillotine.

Ondanks dat Bavaud nooit een schot heeft kunnen lossen en Hitler nooit in gevaar heeft gebracht, is het niet bepaald met een sisser voor Bavaud afgelopen.

* Gestapo was de politieke/geheime politie van Nazi-Duitsland

De aanslag van 8 november 1939: Georg Elser

Het is november 1939. Ongeveer een jaar na de aanslag van Bavaud. Volgens bronnen zijn tussen de aanslag van Bavaud en Elser 20 andere aanslagen gepleegd.
Ten opzichte van Bavaud gaat het bij deze aanslag om een zeer doordacht en goed uitgevoerd plan. (Johan Georg Elser is hier rechts te zien op een foto).
Johann Georg Elser was een Duitser die het duidelijk niet eens was met de machtsovername en het nieuwe regime van Nazi-Duitsland en zich daarom wilde verzetten tegen de leider van dit Duitsland.
Het leek wel of Hitler onsterfelijk was, aangezien hij al meer dan 20 aanslagen overleefd had in één jaar. Maar Georg Elser was vastberaden om Hitler te doden, en had een plan bedacht dat nauwelijks mis kon gaan.

Elser’s plan was om een tijdbom te plaatsen in een pilaar in de Bürgerbräukeller waar Hitler 8 november een toespraak zou houden. Hitler zou zijn toespraak vlak naast de pilaar geven.
Elser wist de aanslag zo perfect mogelijk uit te voeren, maar had geen grip op de acties van Hitler, waardoor ook deze aanslag werd overleefd door Adolf Hitler.

Wat was het verleden van deze samenzweerder?

De man achter de aanslag was Georg Elser. Hij bleek een eenvoudige burger afkomstig uit een arbeidersgezin. In zijn jonge jaren volgde hij een opleiding metaalbewerking en werd uiteindelijk later van beroep timmerman / meubelmaker. Hieruit blijkt wel dat hij goed was met zijn handen en techniek, wat later van pas zou komen wanneer hij in zijn eentje een aanslag beraamd op de meest gehate man in de wereld.

Hoe was de voorbereiding van de aanslag?

In augustus 1939 kwam Elser in München wonen, waar een belangrijk gebouw stond, namelijk de Bürgerbräukeller. Dit gebouw werd in die tijd vooral door de NSDAP gebruikt zodat hier toespraken gegeven konden worden. In deze hal konden in iedere geval genoeg mensen kwijt. Zo sprak dus ook Adolf Hitler het volk toe in de Bürgerbräukeller wegens de jaarlijkse herdenking van de eerste machtsgreep van Hitler die toen der tijd mislukte.
Nadat Elser als timmerman/meubelmaker had gewerkt heeft hij daarna enige tijd in een steengroeve gewerkt waar hij leerde om te gaan met springstoffen. In deze tijd maakte hij zijn plannen voor de aanslag en schafte ook explosieven aan. Georg Elser besloot Hitler te liquideren door middel van een zelfgemaakte tijdbom.
Op 8 november 1939 zou Hitler een toespraak geven in de Bürgerbräukeller. Hij had dus ongeveer een maand de tijd om zich voor te bereiden op een dergelijke aanslag.
Elser liet zich ‘s nachts insluiten in de Bürgerbräukeller waar hij een pilaar vlak bij de spreek plaats van Hitler uitholde om daar vervolgens de tijdbom in te plaatsen .
Bijna iedere nacht was hij bezig, en ging enorm secuur te werk. Elser probeerde aan alle kleine details te denken, hij liet geen enkel bewijs achter. Elser ging zelfs zo nauwkeurig te werk dat hij de holte in de pilaar opvulde met tin, zodat er geen hol geluid uit zou komen al zou iemand toevallig tegen de pilaar aan tikken .
De tijdbom werkte op een zeer nauwkeurig tijdmechanisme. 6 november was alles gereed en de bom zou op 8 november afgaan tijdens de toespraak van Adolf Hitler. Er leek niets fout te kunnen gaan.

Hoe was de beveiliging van Adolf Hitler op het moment van de aanslag?

Deze keer was Hitler’s beveiliging wel degelijk voorbereid op een eventuele aanslag. Met name vanwege het feit dat er in het jaar 1938-1939 meer dan 20 aanslagen op Adolf Hitler zijn gepleegd.
Maar dat er een tijdbom in de pilaar achter Hitler was geplaatst, hield men geen rekening mee. Geen beveiliging die toen der tijd daar tegenop kon. Daarom was Hitler op deze manier enorm kwetsbaar.
Ook vanwege Elser’s enorme precisie, was het onmogelijk dat de beveiliging enige aanwijzingen kon vinden van een waarschijnlijke tijdbom.

Wat was de uiteindelijke reden voor mislukking van de aanslag?

Georg Elser had op 6 november, twee dagen voor de uiteindelijke toespraak van Hitler zijn tijdbom geplaatst in de pilaar. Hij had de bom zo afgesteld, dat deze ongeveer midden in de toespraak van Hitler zou ontploffen. Toch bleek ook dit waterdichte plan niet te slagen. De toespraak in de Bürgerbräukeller stond gepland om half 9 maar Hitler was al om 8 uur aanwezig. Vanwege zijn vroege aankomst bij de Bürgerbräukeller begon Hitler zijn toespraak vroeger dan gepland. Hitler begon zijn toespraak om 8 uur en eindige de om 7 over 9. Hitler vertrok direct na het einde van zijn toespraak.
Elser had hier niet op gerekend en ging uit van de originele planning. De bom ging exact volgens plan af. Om 20 over 9 ging de bom af. Echter was Hitler toen al 13 minuten vertrokken. Er waren 63 gewonden en 8 nazi’s waren op slag dood en de Bürgerbräukeller was volledig verwoest.
Maar ook deze keer kwam Hitler er zonder kleerscheuren vanaf.

Welke represailles werden er uitgevoerd als wraak tegen de samenzweerder(s)?

Elser’s plan was om te vluchten naar Zwitserland na het plaatsen van de bom, maar werd een dag voor de aanslag aangehouden bij de grens toen hij deze wilde oversteken. Snel genoeg hadden mensen door dat het best eens deze Georg Elser zou kunnen zijn, die achter de aanslag zou kunnen zitten. En hun vermoeden werd dan ook nog eens bevestigt, Elser geeft toe. Of dit door middel van marteling is gebeurd is niet duidelijk. Maar de nazi’s kennende, zal dit op een vredige manier gebeurd zijn.
Hij word verhoord door de Gestapo en daarna naar het concentratiekamp Sachsenhausen gestuurd. In het laatste jaar van de oorlog word Elser overgebracht naar concentratiekamp Dachau waar hij op bevel van Heinrich Himmler werd vermoord.

13 maart 1943: Henning von Tresckow

13 maart 1943 zou Hitler met zijn privévliegtuig naar het Oosten van Duitsland afreizen voor een bezoek aan het militaire hoofdkwartier aan het Oostfront. Dit was een standaard bezoek van Adolf Hitler die zich herhaaldelijk voordeed in een jaar. Hitler zou de middag van 13 maart nog vertrekken. Maar dit was ook de middag dat de welgerespecteerde kolonel Henning von Tresckow (hier links afgebeeld) een poging deed om Hitler te doden en een einde te maken aan het Naziregime.
Aangezien von Tresckow in vertrouwen werd genomen door de nazi’s werd er geen aanslag vanuit zijn kant verwacht door Adolf Hitler, en was de beveiliging niet voorbereid op een eventuele aanslag. Von Tresckow was een belangrijk kolonel met een eervolle militaire carrière en had zelfs aan het eind van de Eerste Wereldoorlog een belangrijke onderscheiding ontvangen van Hitler ter ere van zijn daden voor de nazi’s, namelijk het IJzeren Kruis.

Maar ondanks zijn hoge status keerde Tresckow zich toch tegen zijn geliefde rijk. Tresckow was namelijk op de hoogte van de bevelen die Hitler gaf voor de ijskoude massamoorden op Joden. Von Tresckow walgde van deze daden, en besloot zich tegen Hitler te keren. Hij was van plan om een staatsgreep te plegen, samen met een groep andere hoge officiëren van Hitler waarmee hij samenwerkte op het hoofdkwartier van de Legergroep Centrum. Het doel was om Hitler te arresteren, en door middel van een staatsgreep een democratie van Duitsland te maken. Maar Tresckow was van mening dat Hitler arresteren niet mogelijk was en dat het plegen van een staatgreep niet anders kon dan eerst Hitler te liquideren.

Later beweerde Tresckow ook dat het praktische doel van de staatsgreep ten opzichte van het bewijzen van de durf van de verzetstrijders en het einde maken aan de verschrikkelijke massamoorden in opdracht van Hitler zelf er niet meer toe deed. Zoals ook duidelijk word uit het volgende citaat van von Tresckow:

‘Alles, maar dan ook alles moet in het werk worden gesteld om de aanslag te laten doorgaan (…) Het praktische doel van de staatsgreep doet er niet langer toe, waar het nu om gaat is dat we aan de wereld en voor de annalen van de geschiedenis bewijzen dat de mannen van de verzetsbeweging het hebben aangedurfd deze beslissende stap te zetten. Vergeleken met dit doel is de rest van geen belang.’ – Henning von Tresckow

Het doden van Hitler was in de ogen van de samenzweerders onder leiding van von Tresckow van uiterst belang. En dus voerden von Tresckow en de andere samenzweerders de aanslag op Hitler zo secuur mogelijk uit, maar niet secuur genoeg. Hitler wist ook deze keer te ontsnappen.

Wat was het verleden van deze samenzweerder(s)?

Zoals al gezegd, was Tresckow een gewaardeerd Duits militair, die zelfs meerdere onderscheidingen heeft ontvangen voor zijn uitgevoerde werk voor de nazi’s in de Eerste – en Tweede Wereldoorlog.
Toen Tresckow 16 jaar was, rond het jaar 1917, nam hij vrijwillig deel aan de Eerste Wereldoorlog . Later in deze oorlog werd hij een locomotiefbestuurder van de nazi’s aan het Westfront. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog ontving Tresckow het IJzeren Kruis, voor zijn verrichtte daden in de oorlog.
Na de Eerste Wereldoorlog, rond 1924, kreeg Tresckow sympathie voor het destijds opstormende Nationaalsocialisme. Datzelfde jaar nog trad Tresckow daarom toe tot de Wehrmacht, de benaming van de Duitse strijdkrachten .
Tijdens het begin van de Tweede Wereldoorlog, werd Tresckow gedegradeerd. Tresckow gaf de schuld hiervoor aan Hitler, en vanaf dat punt, begon Tresckow zich steeds meer tegen Hitlers ideeën te keren. Toen Tresckow betrokken werd bij de inval in Frankrijk, kwam Tresckow tot de conclusie dat de oorlog geen enkel nut had en dat er een eind moest komen aan de oorlog. Tresckow wist toen zeker dat er een staatsgreep gepleegd moest worden om Hitler te stoppen, en was bereid om deze staatsgreep zelf te plegen samen met een groep andere Wehrmacht – leden die tegen Hitlers ideeën waren.
De eerste persoon die Tresckow benaderde om diegene te overtuigen van de staatgreep, was Generalfeldmarschall Günther von Kluge. Von Kluge werkte echter nooit actief mee aan het Wehrmacht – verzet , maar bleef altijd in contact met het verzet voor het eventuele doorgeven van vertrouwelijke informatie.

Tresckow bleef echter altijd actief voor de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog, als dekmantel voor zijn verzetsdaden die hij in het geheim uitvoerde. In januari 1944 werd Tresckow zelfs nog benoemd tot generaal – majoor van de Deutsche Wehrmacht.

Hoe was de voorbereiding van de aanslag?

De voorbereiding was simpel, maar goed doordacht. Het plan had een grote kans van slagen, doordat de bomaanslag was gepland tijdens een vliegreis van Hitler richting het Oostfront. Hierdoor hoefde de bom zelf niet direct dodelijk te zijn. De bom zelf was al effectief genoeg als het alleen al het vliegtuig zo wist te beschadigen dat het zou neerstorten. Dit zou ook de dood van Hitler betekenen. De hoge rang van Tresckow speelde ook een grote rol omdat Hitler geen rekening hield met aanslagen vanuit zijn vertrouwde kring.

Von Tresckow had contacten met andere hoge officieren, onder andere Von Gersdorff, die als inlichtingsofficier gemakkelijk aan materiaal kon komen zoals bommen zonder verdacht over te komen . Von Tresckow testte verschillende soorten bommen, waaronder de Engelse kneedbom waar hij uiteindelijk voor koos. De Engelse kneedbom was een compacte bom ongeveer even groot als een boek, maar had genoeg kracht om een vliegtuig neer te halen, laat staan Hitler te doden.
Tresckow en zijn adjudant von Schlabrendorff werkten samen aan de bom en gebruikten een Britse potloodontsteker. Tussen de ontsteking en de uiteindelijke ontploffing zaten 30 minuten. Dit was ideaal aangezien Hitler na een half uur hoog in de lucht zat en dan dus geen ontkomen meer aan de ontploffing was.

Er bleef nog één probleem over, de bom moest aanboord van het vliegtuig komen en het liefst zo dicht mogelijk in de buurt van Hitler. Hiervoor had Tresckow een slim en goed plan bedacht. Hij verstopte de bom in een kist met twee cognac flessen.

Von Tresckow bedacht een smoes dat hij een wedderschap had verloren van kolonel Stieff en dat de cognac flessen daarom voor hem bedoeld waren, en of Luitenant-Kolonel Brandt dan die flessen zou kunnen overhandigen aan Stieff aangezien hij samen met Hitler in Hitlers vliegtuig toch die kant opging. Door dit verhaal bij Brandt op te hangen, nam Brandt de flessen mee aan boord zonder enig vermoeden.

Hoe was de beveiliging van Adolf Hitler op het moment van de aanslag?

Er zijn al heel wat aanslagen de aanslag van von Tresckow voorgegaan en Hitler was dus ondertussen wel voorbereid op een eventuele aanslag. Het persoonlijke vliegtuig van Hitler, de Immelmann III (hierboven afgebeeld), waar Hitler op het moment van de aanslag in vloog, was dus ook behoorlijk beveiligd. De stoel waar Hitler in zat in het vliegtuig, was kogelvrij en gepantserd. Verder droeg Hitler zelf vaak een kogelvrij vest en een kogelvrije hoed. Zou Hitler worden beschoten, dan zou de kans vrijwel nihil zijn dat Hitler ook daadwerkelijk dodelijk getroffen werd.
Maar tegen een bomaanslag was de kogelvrije bescherming niet bestemd. Het vliegtuig al helemaal niet. Als er een bom van binnenuit het vliegtuig zou afgaan, zou het vliegtuig in stukken worden gereten. Minimaal zou het vliegtuig neerstorten. Er was wel degelijk beveiliging van Hitler aan boord van het vliegtuig, maar tegen een bomaanslag was Hitler niet genoeg beveiligd. Ook niet omdat de beveiliging van Hitler niet rekende op een aanslag van binnenuit de vertrouwde kring van Hitler. Het kistje waar de bom in zat, samen met de cognacflessen, werd daarom niet gecontroleerd.

Wat was de uiteindelijke reden voor mislukking van de aanslag?

Ondanks dat het zo makkelijk leek Hitler te doden door middel van een bom. Wisten de samenzweerders niet de aanslag te laten slagen. Het vliegtuig landde veilig op het Oostfront van het Duitse leger zonder dat de bom afgegaan is.
Dit kwam doordat von Tresckow één klein probleempje over het hoofd had gezien. De potlooddetonator die werd gebruikt voor het ontsteken van de bom, was heel beïnvloedbaar door temperatuursverschillen. Door de lage temperatuur in het luchtruim op de plek waar het kistje met de bom lag, werd de koperchloride* te koud waardoor het niet door het staaldraad heen kon bijten, en de bom dus niet volledig kon ontsteken. De bom ging dus niet af, en alweer mislukte er een geplande aanslag op Adolf Hitler.

Welke represailles werden er uitgevoerd als wraak tegen de samenzweerder(s)?

Toen de samenzweerders te horen kregen dat de bom gefaald had te ontploffen, liet Tresckow zijn adjudant de bom zo snel mogelijk ophalen, met de smoes dat dit de verkeerde cognacflessen waren. Het was namelijk noodzaak dat Hitler en zijn mannen er niet achter kwamen dat von Tresckow een aanslag heeft proberen te plegen. Het ophalen van het pakketje verliep succesvol. Maar dit gebeurde niet zonder enig risisco. De bom wist dan wel niet te ontploffen, maar stond nog altijd op scherp. Het was de adjudant zijn taak de bom onschadelijk te maken. Hier slaagde adjudant Schlabrendorff wel in, maar dit hebben zonder enig twijfel de meest spannende momenten moeten zijn voor de adjudant.

Door het snelle ingrijpen van Tresckow en Schlabrendorff, hadden Hitler en zijn mannen niets door en kon er ook geen bom meer terug worden gevonden. Hierdoor werd Tresckow ook nergens van verdacht. Tresckow ging dus vrijuit en werd nergens voor berecht.
Desondanks werd Tresckow niet ontmoedigd door deze gefaalde aanslag. Tresckow zou namelijk niet rusten voordat Hitler van het leven was beroofd. Daarom ging Tresckow gewoon door met het voorbereiden van aanslagen.
Tresckow was namelijk ook later nog betrokken bij onder andere Operatie Walküre, de bekende aanslag op Hitler onder leiding van Claus von Stauffenberg.

*Koperchloride is de bijtende stof die zich in de potloodontsteker bevind en door het staaldraad heen bijt om de bom te ontsteken.

Het complot van 20 juli 1944: Operatie Walküre

Claus von Stauffenberg, de leider van de aanslag, was een Duits edelman en kolonel. Von Stauffenberg (hier rechts te zien op een foto) werd zelfs in 1944 uitgeroepen tot Fromms stafchef . Stauffenberg was dus een gewaardeerd persoon door de nazi’s.
Toch was hij samen met een groep andere samenzweerders, waaronder Henning von Tresckow, vastberaden Hitler te doden.

Operatie Walküre, afgeleid van een Germaanse mythologie, werd de codenaam van de aanslag. De aanslag was een goed doordacht en voorbereid plan om Hitler én te doden, en hierna een staatsgreep te plegen. Vanwege von Stauffenbergs hoge positie als Fromms stafchef had hij directe toegang tot Hitler. Dit maakte de kans op succes van de aanslag nog groter.
Het doel van de aanslag was om de drie topnazi’s, Hitler, Göring en Himmler in één keer te doden8.

11 juli 1944 was de eerste mogelijkheid voor een aanslag op Hitler voor von Stauffenberg. Hitler en Göring waren samen in de Berchtesgaden en von Stauffenberg arriveerde hier ook. Met de bom. Hij besloot de bom niet af te laten gaan, aangezien de andere topnazi, Himmler ontbrak.
4 dagen later, 15 juli, was de tweede kans voor de samenzweerders. Ook deze keer besloot von Stauffenberg dat dit niet het juiste moment was, aangezien Himmler en Göring allebei niet aanwezig waren.
20 juli 1944 moest het gebeuren, het maakte niet uit wie van de drie topnazi’s ontbraken, zolang Hitler maar aanwezig was, was dit het moment voor de aanslag. Von Stauffenberg reisde af naar het bunkercomplex de Wolfsschanze waar Hitler een vergadering zou hebben.
Tijdens de vergadering in de Wolfsschanze excuseerde von Stauffenberg zich om zich even op te frissen. Zijn plan was om twee kneedbommen, werkend op een primitief tijdmechanisme, mee te nemen in een aktetas.
Helaas voor hem, kwam iemand von Stauffenberg melden dat hij moest opschieten. Von Stauffenberg had geen tijd meer om de tweede bom gereed te maken en ging met maar één tijdbom opzak naar de vergaderruimte. Hij plaatste de aktetas vlak naast de tafel. De tijdbom zou in ongeveer 5 minuten afgaan, en von Stauffenberg verliet de ruimte. Er leek weinig mis te kunnen gaan.
De bom ging op het juiste moment af. Het hele vertrek ging de lucht in. Verschillende officieren vlogen door de lucht heen. Hitler zou dit nooit kunnen overleven.
Maar toch, wist Hitler als één van de enige van de slachtoffers van de aanslag, de aanslag te overleven.

Wat was het verleden van deze samenzweerder(s)?

Graaf Claus von Stauffenberg was een Duitse gewaardeerde officieer die erg hoog in rang was. Vandaar dat hij in vertrouwen werd genomen door de nazi’s.
Von Stauffenberg vocht dus zelf ook mee in de oorlog. Aan de kant van Duitsland.

Toen Hitler in 1933 de macht greep, was von Stauffenberg aanvankelijk positief over het nieuwe regime . Maar hij keerde zich al snel tegen Hitler zijn radicale ideologie. Na anti-joodse campagnes en de Reichskristallnacht van 1938, begon von Stauffenberg ernstig te twijfelen over Hitlers radicalisme.
De massamoorden op Joden door SS soldaten in Oekraïne begin 1942, gaven Stauffenberg de doorslag: Hitler moest dood.

Al in 1938, na de Reichskristallnacht, ging von Stauffenberg in het geheim werken voor het verzet. Maar hij bleef nog jaren doorvechten voor Duitsland. Zijn doel was namelijk om carrière te maken in het Duitse leger zodat hij langzamerhand tot het groepje vertrouwelingen van Hitler hoorde. Dit gaf hem namelijk directe toegang tot de dictator.

Jarenlang vocht hij voor de nazi’s, ondanks zijn weerzin tegen de radicale plannen van Hitler. In 1943 vocht von Stauffenberg mee in Afrika, in het Afrikakorps van Rommel.
7 april datzelfde jaar, werd het korps aangevallen door bommenwerpers van de geallieerden. Velen raakte gewond. Von Stauffenberg ook. Hij verloor zijn linkeroog, zijn rechterhand moest worden geamputeerd en hij verloor twee vingers van zijn linkerhand. Dit maakte hem een legendarische soldaat van het Duitse leger.

Vlak nadat von Stauffenberg ontslagen werd uit het ziekenhuis, trad hij toe tot een samenzwering die, eveneens als von Stauffenberg Hitler van het leven wilden beroven. Deze samenzwering bestond uit een aantal hoge officieren, zoals: Henning von Tresckow en generaal Friedrich Olbricht.
Nadat von Stauffenberg 1 juli 1944 benoemd werd tot Fromms stafchef, waren de samenzweerders compleet. Von Stauffenberg had nu directe toegang tot Adolf Hitler.

Hoe was de voorbereiding van de aanslag?

De voorbereiding van de aanslag was uiterst goed. De samenzweerders beschikte over alles wat voor een moordaanslag nodig was. Het wapenarsenaal, in dit geval bommen, en de informatie over waar Hitler zich wanneer zo bevinden. Maar de aller belangrijkste beschikking die de samenzweerders bezaten, was het vertrouwen van Adolf Hitler.
Niemand van de SS zou een aanslag vanuit de kant van hoge officieren verwachten.

Daarom kon er niets misgaan. Althans, dat dacht von Stauffenberg.
Voor de uiteindelijke datum van de aanslag deden zich al verschillende mogelijkheden voor. Maar 20 juli werd de datum. Von Stauffenberg zou degene worden die de bom in de vergaderruimte van de Wolfsschanze zou plaatsen.
De Kolonel nam twee tijdbommen mee naar het bunkercomplex. Deze tijdbommen waren krachtig genoeg om de hele ruimte op te blazen, en dus ook om Hitler te doden.

Hoe was de beveiliging van Adolf Hitler op het moment van de aanslag?

De beveiliging van de Wolfsschanze was extreem goed. De muren van de bunker waren ieder 5 meter dik, en het bunkercomplex werd omringd door afweergeschut die eventuele bommenwerpers naar de grond zou kunnen halen.
Hitler hoefde zich dus geen enkele zorgen te maken, en voelde zich uiterst veilig in dit complex.
Maar waar de Wolfsschanze niet tegen beveiligd was, was tegen een aanslag van binnenuit. Niemand in de Wolfsschanze verwachtte dat iemand die zo gewaardeerd werd als Stauffenberg Hitler zou willen doden.

Wat was de uiteindelijke reden voor mislukking van de aanslag?

Er waren een aantal redenen die de aanslag deden mislukken.
Zo werd de vergadering niet in de afgesproken betonnen bunker gevoerd, maar in een bovengronds houten vertrek. Hierdoor nam de effectiviteit van de bom af. Ook stonden er ramen open. Zo kon er heel wat druk van de bom ontsnappen naar buiten, die anders binnen een beknopte ruimte zouden zijn gebleven.
Maar de hoofdreden lijkt toch wel dat Stauffenberg maar één springlading mee naar binnen nam. Als hij ook de tweede springlading had meegenomen, was de schade niet te overzien en was het vrijwel zeker dat Hitler het niet overleefd had.
Ook was de aktetas naast een tafelpoot van de kaartentafel geplaatst waarover Hitler en zijn officieren gebogen stonden. De tafel was van erg stevig en dik hout gemaakt. Dit schermde Hitler enigszins van de ontploffing af.
De kans is groot dat de tafel Hitlers redding was en omdat von Stauffenberg geen genoeg tijd had om ook de tweede springlading klaar te maken, wist Hitler ook deze aanslag te overleven.
Hitler raakte wel gewond, maar niet ernstig. Verder werden er 4 officieren wel gedood. Maar deze stonden waarschijnlijk, ten opzichte van Hitler dichter bij de bom dan hijzelf.

Welke represailles werden er uitgevoerd als wraak tegen de samenzweerder(s)?

Net als voor Bavaud en Elser liep het ook voor de samenzweerders van het complot van 20 juli 1944 niet goed af.
Vrijwel direct na de aanslag gaf Hitler het bevel aan Himmler om achter de reden van de explosie te komen. Al snel kwam men erachter dat het om een aanslag ging.

Von Stauffenberg en de andere samenzweerders waren inmiddels al in Berlijn voor hun staatsgreep. Zij gingen er op dat moment nog van uit dat Hitler het niet overleefd heeft kunnen hebben. Op hun weg naar Berlijn hebben zij de explosie nog deels kunnen zien en horen, en het leek voor hun volstrekt onmogelijk dat Hitler deze explosie overleefd heeft kunnen hebben.

Maar dezelfde dag nog werden von Stauffenberg en de rest van de samenzweerders gevonden in de Bendlerstrasse in Berlijn. Deze arrestatie ging echter niet zonder slag of stoot. Von Stauffenberg werd in zijn schouder geschoten9. Direct na de arrestatie werden de samenzweerders ter dood veroordeeld. Het doodvonnis werd de avond van 21 juli uitgevoerd. Von Stauffenberg, stafchef kolonel Mertz von Quirnheim, Olbricht, Beck en Haeften werden 21 juli 1944 doodgeschoten door de nazi´s.
Dit waren echter nog niet alle samenzweerders. De andere samenzweerders werden door de beruchte rechter Roland Freisler veroordeeld. Henning von Tresckow en Rommel pleegden zelfmoord.

Volgens bronnen zouden de laatste woorden van Claus von Stauffenberg Es lebe unser heiliges Deutschland! (Lang leve ons heilige Duitsland!) geweest zijn

De aanslag van Albert Speer

De ‘architect van het Derde Rijk’, en tevens de beste en ‘enige vriend van Hitler’, was Duits architect Albert Speer.
Tijdens een toespraak van Hitler in 1931 raakte Speer voor het eerst in contact met de NSDAP. Albert Speer raakte onder de indruk van Hitler vanwege zijn opvallende charisma en indrukwekkende toespraak. 1 mei 1931 werd Speer lid van de NSDAP en al snel kwam hij in contact met Hitler en leerde hem kennen. Het klikte al snel tussen Hitler en Speer, aangezien ze dezelfde passie deelden, namelijk architectuur.
De vriendschap tussen Hitler en Speer werd steeds hechter, en na verloop van tijd vertrouwde Hitler Speer het ontwerpen van een aantal politieke gebouwen toe die voor onder andere de Neurenberger Partijdagen werden gebruikt.

Het werk dat Speer ontwierp was uitermate indrukwekkend. Met name vanwege het overweldigende gevoel dat men kreeg zodra ze de zaal binnen stapten en Hitler begon te spreken. Dit kwam doordat de zalen bijzonder hoog en groot waren en door al de hakenkruisvlaggen met schijnwerpers erop die werden opgehangen.

Maar toch, ondanks de hechte vriendschap tussen Hitler en Speer, keerde Speer zich tegen Hitler en was hij van plan om Hitler om het leven te brengen.
Albert Speer werd namelijk steeds meer opgenomen in de politiek van het Nazi-Duitsland. Begin 1942 werd Albert Speer zelfs minister van bewapening en munitie, zonder dat Speer enig interesse had voor politiek en zonder überhaupt een opleiding in die richting. Maar Speer was een organisatietalent . Dit was dan ook de rede dat hij tot minister werd gekozen door Hitler. Albert Speer gaf namelijk niet om de mensen die onder hem werkten, en had dus ook geen moeite met het geven van onmenselijke bevelen. Bijvoorbeeld het laten bouwen van het Rijksdag gebouw in minder dan een jaar tijd.
Albert Speer was dus een ideale minister voor het Hitler – regime. Hitler was namelijk sterk voor het snel bouwen van extreem grote gebouwen, die zijn status goed uitten. Voor de oorlog moest namelijk ook ontzettend veel munitievoorraden geproduceerd worden om constant Duitsland zijn vijanden voor te blijven. Albert Speers houding was hier ideaal voor.
Maar vanaf het moment dat de Geallieerden en de Russen steeds dichterbij kwamen, werden de nazi’s steeds meer in het nauw gedreven en leek het einde nabij. Ook Hitler wist dit maar was vastberaden niet op te geven. Hitler gaf het bevel nog meer tanks en nog meer vliegtuigen en andere munitie te produceren. Maar tevergeefs. Duitsland verloor op alle fronten. Hitler besloot de ‘tactiek van verschroeide aarde’ toe te passen15. Dit houdt in dat alle bouwwerken en munitie vernietigd werd. Niets mocht namelijk in handen van de vijand komen. Speer zag dit niet zitten, maar kon niet anders. Hitler was te streng en te dictatoriaal in zijn beslissingen om deze niet na te komen.
Speer deed dus wat Hitler zei maar probeerde hier zo veel mogelijk onderuit te komen. Volgens Speer was de tactiek te gevaarlijk. Maar Hitler was niet gek, en moest Speer wel door gehad hebben. Ook Speer wist dit en besloot na verloop van tijd op te biechten. De reactie van Hitler viel mee, en besloot geen maatregelen te nemen tegen Speer. Speer behield zelfs zijn functie en kon doorgaan met wat hij moest doen. Albert Speer wou later zelfs Hitler duidelijk maken dat de oorlog geen zin meer had en dat het beter was vrede te sluiten. Maar Speer zag al snel van dit plan af, omdat hij ervan overtuigd was dat Hitler zich nooit zou overgeven aan de Geallieerden en de Russen.

En dus besloot Albert Speer in het geheim een einde te maken aan de oorlog. Maar wist als ‘vriend’ en vertrouweling van Hitler dat dit niet anders kon dan door eerst Hitler te liquideren.
Ondanks de jarenlange hechte vriendschap tussen Speer en Hitler, kwam Hitler’s beste vriend tot de conclusie dat hij Hitler beter kon vermoorden.

Wat was het verleden van deze samenzweerder ?

Zoals al gezegd was Albert Speer een talentvol architect. De vader en grootvader van Albert Speer waren eveneens architect en Speer had zijn talent dus niet van een vreemde. Speer volgde meerdere technische opleidingen aan onder andere de technische hogeschool in München en Berlijn .
Voor dat Speer in aanraking kwam met Hitler, was hij nooit echt geïnteresseerd in de politiek en wist hij er vrij weinig van af. Speer richtte zich vooral op de architectuur. Hierdoor had Speer geen speciale ideologie of bepaald ideeën over bepaalde rassen waarop hij Hitler zou kunnen afkeuren.
Speer was een gedreven architect die in 1926 zelfs één van de studenten werd van Heinrich Tessenow. Nadat Speer zijn diploma behaalde, bleef hij Tessenow’s assistent.

Hoe was de voorbereiding van de aanslag?

De voorbereiding van de aanslag was niet heel goed. In eerste instantie leek het allemaal goed te gaan, Speer had bedacht dat hij het gas via de ventilatie schachten de bunker, waar hitler en zijn belangrijkste mannen in zaten, in wilden laten lopen zodat in één keer de oppermachten van het Derde Rijk gedood werden.
Speer liep in februari 1945 toevallig de hoofdcommissaris van munitie tegen het lijf, Ditrich Stahl. Speer vertelde hem zijn ideeën en praatte daarmee Stahl om, die op zijn beurt zorgde voor de benodigde gassen.
Toch heeft Speer dit niet kunnen doen omdat het gas wat Speer in gedachten had moest worden ontstoken door middel van een explosie, die zo sterk was dat het de ventilatie schachten zou laten scheuren waardoor het gas niet het diepste van de bunker zou bereiken.

Maar Speer liet het niet hier bij, Speer en Stahl zouden dus met een ander plan moeten komen. Dit kwam er, Stahl zorgde weer voor de benodigde gassen maar omdat Speer zelf de führerbunker ontworpen had wist hij dus nog ongeveer hoe alles liep, maar toch wou hij alles precies weten over de ventilatieschachten. Speer had met een smoes een afspraak gemaakt met de hoofdmonteur Johannes Hentschel. Volgens Speer had Hitler nogal wat klachten over de ventilatie van de bunker en moest dat dus vervangen of gerepareerd worden. Hierdoor kreeg Speer een perfect beeld van hoe de schachten liepen. Hij had een ideale schacht op het oog waar hij het gas mee naar binnen zou laten lopen. Alles was geregeld en Speer liep volgens plan naar de bunker. Toen hij arriveerde schrok hij.

Hoe was de beveiliging van Adolf Hitler op het moment van de aanslag?

Omdat Hitler ondertussen al meerdere keren het slachtoffer was geworden van aanslagen vanuit zijn vertrouwde kring, wist Hitler dat hij bijna nergens meer veilig was. Zelfs niet binnen zijn bekende kring van officiëren. Mede daarom en omdat de Geallieerden en Russen tijdens de laatste dagen van de oorlog zo dichtbij kwamen, verplaatste Hitler zich naar de Führerbunker. Omdat dit ondergrondse complex zo extreem goed beveiligd was, was dit nog één van de enige plekken waar Hitler echt veilig was. Alleen zijn allernaaste trokken met Hitler in.
En ondanks dat Hitler dus al meerde keren was aangevallen door vertrouwelingen, waren degenen die samen met Hitler de Führerbunker introkken volgens Hitler wel volledig te vertrouwen. Ook Albert Speer was te vertrouwen, althans zo dacht Hitler. En dus had Speer toegang tot de bunker (die Speer zelf had ontworpen).

Maar schijn bedriegt, zo gold voor Hitler. Albert Speer bereidde namelijk in het geheim een aanslag voor om Hitler in zijn goed beveiligde Führerbunker voor te doden. En omdat Hitler dit dus niet verwachtte en omdat Speer de bunker zowat uit zijn hoofd kende, aangezien de bunker zijn eigen ontwerp was, was de beveiliging niet genoeg om Speer te stoppen.

Wat is de reden voor de uiteindelijke mislukking?

Het eerste idee voor een aanslag faalde, omdat het gas dat men gebruikte, ontstoken moest worden met een explosie die te krachtig was en dus de schachten zou laten scheuren.
Bij het tweede plan werd beter nagedacht over de uitvoering van het plan, maar ook deze aanslag slaagde niet. Toen Speer precies volgens plan op de dag van de aanslag op de Führerbunker afliep schrok hij, dit kwam doordat er overal SS’ers bij alle ingangen stonden en op de ingangen van de ventilatie schachten zaten 4 meter hoge schoorstenen. Hierdoor was het onmogelijk voor Speer om de aanslag te plegen. Hij baalde flink en zag geen kans meer om zijn aanslag alsnog te laten slagen. Waarom er precies op de dag van de aanslag SS’ers stonden en de schachten waren verhoogd met schoonstenen is nog altijd een raadsel.

Welke represailles werden er uitgevoerd als wraak tegen de samenzweerder(s)?

Aangezien Speer nooit de aanslag volledig heeft kunnen doorzetten, heeft Hitler nooit iets doorgehad van de aanslag en heeft Speer nooit berecht kunnen worden voor zijn plannen. Maar nadat de oorlog voorbij was en de nazi – kopstukken één voor één werden opgepakt, werd ook Albert Speer 23 mei 1944 opgepakt. Niet voor de aanslag op Hitler, maar voor zijn oorlogsmisdaden. Speer werd onder andere berecht voor het gebruik van slavenarbeiders tijdens de oorlog.
Albert Speer kon makkelijk veroordeeld worden tot de doodstraf, maar door zijn gladde en soepele manier van liegen, werd Speer ‘slechts’ veroordeeld tot 20 jaar celstraf15. Speer zat zijn straf uit in de Spandaugevangenis.
1 oktober 1966 werd Speer vrijgelaten. Albert Speer is hoogstwaarschijnlijk van alle nazi – kopstukken het makkelijkst van de oorlog afgekomen.
De ‘enige vriend’ van Hitler, Albert Speer, die later zijn beste vriend Hitler zelfs wou vermoorden, stierf op 1 september 1981 zelf aan een natuurlijke dood.

Hitlers uiteindelijke doodsoorzaak

Nadat er 42 moordaanslagen op Adolf Hitler zijn gepleegd, en allemaal mislukt zijn, zag Hitler zichzelf als onsterfelijk. Maar toch kwam er een einde aan zijn beruchte leiderschap.

Na de invasie van de geallieerden in Normandië op 6 juni 1944 duurde het ongeveer een jaar totdat de geallieerden Duitsland binnentrokken. Ook de Russen vielen het Pruisische volk binnen. Met als hoofddoel Berlijn .

Hitler wist dat de Russen zouden komen en het risico op een luchtaanval in de bovengrondse Reichskanzlei, waar Hitler destijds zich bevond, werd te groot. Daarom bracht hij zijn laatste dagen van zijn leven door in de sombere en kille Führerbunker. Hij bracht deze dagen door samen met Martin Bormann (Hitlers secretaris), Eva Braun (Hitlers, toen nog, toekomstige echtgenoot), het gezin van Joseph Goebbels (de beruchte minister van propaganda), en Hitlers herdershond Blondi .

Hitler noemde zichzelf nog altijd onsterfelijk, maar had zowel lichamelijk als mentaal de laatste dagen van zijn leven erg veel problemen. Hitler had het er vooral erg moeilijk mee dat hij verraden werd door mensen waarvan hij dacht dat ze hem trouw zouden blijven.

Maar de allerlaatste dagen voor zijn dood kwamen de Russen wel erg dichtbij. Hitler voelde de druk van de vijand. Het laatste wat Hitler wel wou, was opgepakt worden door de Russen. Hitler zag dit als een verlies. Daarom besloot hij, samen met zijn naasten, zelfmoord te plegen.
30 april 1945 pleegde Hitler zelfmoord in zijn bunker in Berlijn. Hitler nam een dodelijke cyanidepil samen met zijn vrouw Eva Braun, waarmee hij een dag voor hun dood huwde. Hitler schoot zich vlak na het innemen van de pil door het hoofd.
Ook zijn meest naaste werknemers en het gehele gezin van Joseph Goebbels benamen zich van het leven.
8 mei 1945 gaf Duitsland zich over, en de oorlog was voorbij, maar nog lang niet vergeten.

Conclusie

Er lijkt één hoofdreden te zijn voor het mislukken van de moordaanslagen op Adolf Hitler.
Men moest namelijk zo dichtmogelijk bij Adolf Hitler in de buurt komen om een aanslag te laten slagen. Voor velen van de samenzweerders was het niet mogelijk om in de buurt van Hitler komen, omdat ze niet deze bevoegdheid hadden.
Hierdoor was het erg moeilijk om een aanslag succesvol te laten verlopen.

Maar aan de andere kant, sommige samenzweerders hadden wel de bevoegdheid om bij de dictator in de buurt te komen. Zoals bij Operatie Walküre. Bij deze aanslag konden de samenzweerders wel dicht in de buurt van Hitler komen. Maar ook bij deze aanslag faalde de samenzweerders Hitler te doodden.
Bij deze aanslag lijkt de reden voor mislukking gewoon puur toeval te zijn. Von Stauffenberg had namelijk slechts de tijd om één bom klaar te maken in plaats van twee. Ook de kaartentafel beschermde Hitler deels voor de kracht van de bom en een officier van Hitler schijnde vlak voor het afgaan van de bom de tas te hebben verplaatst. Puur toeval dus.

Maar het lijkt wel erg onwaarschijnlijk dat de rede voor mislukking van alle 42 aanslagen, toeval is geweest. Het antwoord op de vraag, hoe heeft het ondanks het grote aantal moordaanslagen, nooit kunnen lukken Adolf Hitler te liquideren? Blijft het antwoord vaag en onduidelijk. Sommige aanslagen lukten vanwege puur toeval niet, andere aanslagen lukten niet omdat men niet de bevoegdheid had om bij Hitler in de buurt te komen.
Maar vooralsnog blijft het antwoord onduidelijk, en zullen we misschien wel nooit weten hoe Hitler 42 aanslagen heeft kunnen overleven.