World Trade Center

Meteen na de aanslagen kwam er een toespraak van George W. Bush, president van de Verenigde Staten, waarin hij vertelde dat er wraak genomen zou worden. De terroristen zouden uitgerookt worden en de landen die de terroristen onderdak boden zouden met de Verenigde Staten te maken krijgen. Het gevolg was een aantal maanden durende aanval op Afghanistan.

Wat betreft de successen van de oorlog op Afghanistan kun je zeggen dat de Verenigde Staten het Taliban-regime totaal omvergeworpen heeft. Maar het hoofddoel van de V.S. werd helaas niet bereikt. Osama bin Laden werd niet opgepakt. Tot de dag van vandaag is Osama bin Laden nergens te bekennen. Met het ‘nieuwe’ Afghanistan gaat het nog steeds niet zo goed, dit komt door de aanhoudende spanningen en aanhoudend geweld.

Aan het terrorisme is nog steeds geen einde. De Verenigde Staten hebben hun ‘War against Terror’ (oorlog tegen het terrorisme) doorgezet tegen landen als Noord–Korea en Irak. Volgens Bush Jr. moet vooral Irak het ontgelden. Bush Jr. wil afmaken wat zijn vader tijdens de eerste Golfoorlog niet lukte, namelijk het verdrijven van Saddam Hoessein.

De meningen over een aanval van de V.S. op Irak zijn nogal verschillend. Zo zijn er veel mensen die vinden dat de VN Veiligheidsraad eerst toestemming moet geven voor de oorlog op Irak voordat de Verenigde Staten zomaar op hun eigen houtje een oorlog aangaan met Irak.

De aanslagen op 11 september 2001 hebben naast gevolgen voor de hele wereld ook gevolgen gehad voor Nederland. Zo schijnt het te zijn dat de kloof tussen de allochtonen en de Nederlanders groter is geworden. Sommige deskundigen zeggen dat zonder de aanslagen op 11 september 2001 en Osama bin Laden, de lijst Pim Fortuyn niet zo groot zou zijn geworden.

Hoe was het mogelijk dat de twee WTC torens in New York konden instorten?

Om dit te kunnen begrijpen moet je eerst iets weten over de constructie van de torens. De twee torens bestaan beiden uit vierkante buizen met gaten erin. De constructeurs hadden het liefst een dichte stalen gevel gebouwd, maar omdat er mensen in moesten werken kwamen er openingen (de ramen). De buitenwanden van de torens waren opgebouwd uit losse elementen die vast werden gemaakt met bouten. De buitenwanden helpen het gewicht dragen en vangen ook de zijwaartse druk op die door de wind wordt veroorzaakt. In het midden van het gebouw zaten trouwens ook nog kolommen, die waren er om het enorme gewicht van het gebouw te dragen. Om een duidelijker beeld te krijgen hoe de torens waren opgebouwd, kunt u bijlage twee bekijken. Er zijn een aantal oorzaken die hebben geleid dat de twee WTC torens konden instorten. De eerste oorzaak is dat de terroristen de torens tamelijk laag hebben geraakt waardoor een enorme druk kwam te staan op het onderste gedeelte van de torens. De belangrijkste oorzaak van het instorten van de World Trade Center torens is dat de vliegtuigen een enorme hoeveelheid kerosine bevatten, waardoor het staal van de torens wegsmolt. Bij de bouw van de WTC gebouwen had men rekening gehouden met het grootste vliegtuig uit die tijd een boeiing 707, die aan boord zo’n 57.000 liter kerosine had. Het World Trade Center werd geraakt door een boeiing 767, een toestel dat wel 91.000 liter kerosine aan boord had. Je ziet dus dat het aantal liter kerosine dat een vliegtuig aan boord kan hebben, in zo’n veertig jaar bijna is verdubbeld. Door de enorme hoeveelheid kerosine dat het vliegtuig aan boord had, woedde er lang een brand waardoor zoals eerder gezegd het staal van het WTC wegsmolt. Een derde oorzaak is dat men bij het ontwerpen en het bouwen van het WTC rekening had gehouden met een boeiing 707, dit vliegtuig was 2,5 keer zo klein als de twee vliegtuigen die zich in het WTC boorden. Zo woog een boeiing 707 zesentachtig ton en een boeiing 767, 204 ton. Ook dit gegeven zal natuurlijk een grote rol hebben gespeeld bij het instorten van de twee WTC torens. Informatie over de ontwerper van het ‘oude’ World Trade Center in New York (Minoru Yamasaki):

De opdracht voor de bouw van het WTC was heel duidelijk: er moest in totaal 12 miljoen vierkante meter aan verdiepingen op zo\'n zestien acre (één acre is ongeveer 4050 vierkante meter) grond gebouwd worden. Ook moesten er voor het woon en werk verkeer faciliteiten voor de New Yorkse subway worden aangelegd. Het project mocht destijds niet meer dan $500 miljoen (zo’n 540 miljoen euro) kosten. Minoru Yamasaki (te zien op de titelpagina met zijn ontwerp van het WTC) was één van de twaalf architecten die in de race waren om het World Trade Center (WTC) in New York te ontwerpen. De Amerikaan Yamasaki maakte ongeveer honderd ontwerpen van het World Trade Center. Zijn ontwerp was om twee hoge torens te bouwen. Eén hoge toren was volgens hem veel te lomp, en een aantal torens naast elkaar zou volgens hem op woonflats gaan lijken. Yamasaki had een bepaald doel in gedachten, deze was om het World Trade Center te gebruiken voor zowel zakelijke als toeristische doeleinden. Yamasaki werd uitgekozen tot de architect met het mooiste ontwerp van het World Trade Center. Voordat de bouw van de hoogste gebouwen van de wereld kon plaatsvinden, moest er nog heel wat gebeuren. Zo moest men vijf straten en 164 gebouwen met de grond gelijk maken. In 1965 werd begonnen met de bouw van de twee hoogste gebouwen van de wereld. Tijdens de bouw werkten zo’n 3500 mensen rond de werf, en maar liefst 10.000 mensen op de torens. Ook waren er 60 sterfgevallen. Het bouwen van het World Trade Center kostte 200.000 ton staal en men gebruikte achttienduizend kilometer elektriciteitskabel. Aan deze gegevens kun je dus duidelijk zien dat er ongelooflijk grote hoeveelheden materialen nodig waren bij de bouw van het WTC. Stel je eens voor achttienduizend kilometer elektriciteitskabel!! Dat is ongeveer de helft van de omtrek van de aarde. Het is daarom nauwelijks voor te stellen dat in twee gebouwen achttienduizend kilometer elektriciteitskabel verwerkt zijn. De torens hadden een hoogte van 415 en 417 meter hoogte. Vanaf het dak had je een uitzicht van zo’n zeventig kilometer. Ook dit is nauwelijks voor te stellen, een uitzicht van zeventig kilometer houdt in dat je van Maastricht tot Eindhoven kunt kijken. Nieuwe ontwerpen van het ‘toekomstige’ World Trade Center: Architect Morris Adjmi:

Zijn voorstel bij een ontwerp van het nieuwe WTC, is om een Amerikaanse vlag te verwerken in een groot gebouwenblok. Normaal wordt de vlag gebruikt in slechte tijden om het land te herstellen en om de burgers te verenigen. In de dagen en weken na de ramp, vertoonde de Amerikaanse vlag zich als een algemeen beeld voor een eenheid. Hij voelde dat dit een passend symbool was om het verlies van levens te herinneren, ook voelde hij dat dit een passend symbool was om hoop te creëren voor de toekomst. Hij zou het gebouw liever zien als een enorm cultureel centrum, dan een torenhoog kantoorgebouw. Het gebouw moet gebruikt kunnen worden om het afschuwelijke gebeuren te herinneren. De superstructuur van het gebouw is verwikkeld met enorme afbeeldingen van de Amerikaanse vlag. Deze afbeeldingen zullen verbonden worden met de structuur, zodat men de verschillende etages van buitenaf niet kan zien. In dat geval zal het beeld voortreffelijk zijn zoals een normaal gebouw, ook al ziet dit gebouw eruit als een wolkenkrabber.

Ontwerptekening van deze architect zie bijlage nummer 3. Architectenbureau Carlos Brillembourg:

Dit ontwerp is een levend monument. De noordelijke toren is open aan de noord–zuid kant. En de zuidelijke toren is open aan de oost–west kant. Deze twee gebouwen zien er vrijwel hetzelfde uit als de oude World Trade Center torens. Het enige verschil is dat de nieuwe torens gaten, eigenlijk soort gleuven, aan de zijkanten hebben. Die gaten symboliseren de zijdes waar de vliegtuigen het gebouw zijn ingevlogen.

Ontwerptekening van dit architectenbureau zie bijlage nummer 4. Architectenbureau Hariri en Hariri:

In tijden van verschrikkelijke en afschuwelijke rampen, moeten de grote steden niet alleen hun ingestorte gebouwen weer opnieuw opbouwen, maar ze moeten ook zorgen voor laboratoriums en testplaatsen, voor het ontwikkelen van architectuur en verstedelijking. Door de aanslagen op het World Trade Center van 11 september 2001 is er geen kantoorruimte meer nodig. Daarom geloven zij dat het 16-acre (één acre is ongeveer 4.050 m², dus zestien acre is ongeveer 64.800 m² groot, 64.800 m² komt ongeveer overeen met dertien voetbalvelden) grote terrein, een creatief complex moet zijn met verschillende doeleinden. Het complex moet een verbinding zijn met de omliggende woonwijken, en moet voor zowel commerciële als culturele doeleinden te gebruiken zijn. Het ontwerp van architectenbureau Hariri en Hariri is om elf gebouwen te plaatsen, variërend van 80 tot 100 etages. Deze elf gebouwen fungeren als een infrastructuur waar de nieuwe bouwers van dit gebouw hun voorgefabriceerde gebouwen en bouwwerken aanbrengen via schepen en vrachtauto’s. Het uiterlijk van de torens zal worden ingewikkeld met muren die informatie kunnen vertonen. Het gebouw zal uitgerust worden met een sprinkler systeem en een apparaat met beschermende mogelijkheden, die het gebouw beschermen indien zich voorwerpen (zoals vliegtuigen, of raketten) naar het gebouw benaderen. In contrast met de elf gebouwen zullen er een aantal ‘vrij-vormige’ gebouwen gebouwd worden. Deze gebouwen zijn te zien op de afbeelding van bijlage nummer vijf. Je kunt namelijk tussen de torens in, een aantal ‘golvende gedaantes’ (‘vrij-vormige’ gebouwen) zien. Deze ‘vrij-vormige’ gebouwen vervagen de grens van de architectonische gebouwen. Deze gebouwen zullen erg groot worden, en zullen rijken tussen de torens en tussen theaters, een wereldcultureel museum, sport faciliteiten, etcetera. Een gedenkteken plaatsen, zoals een lijst van de omgekomen mensen, wijzen zij af. In plaats hiervan zijn zij van plan om jaarlijks mensen bij elkaar te brengen, op de plaats waar het drama zich heeft afgespeeld. Op die manier kunnen mensen samen treuren, emoties en ideeën uitwisselen, en communiceren.

Ontwerptekening van dit architectenbureau zie bijlage nummer 5. Architect Hans Hollein:

Het nieuwe World Trade Center moet hetzelfde uit komen te zien als de twee oude Twin Towers. Maar dan met een veelbetekende verslaving: een dynamisch stukje herinnering. Hij is daarom van plan om de twee torens opnieuw op te bouwen in dezelfde grootte en hoogte, en om ze met elkaar te verbinden met een rondhangend voorwerp, die als rol heeft een herinnering te zijn voor de aanslagen van 11 september 2001. Zelf vind ik het ‘rondhangende voorwerp’ erg veel lijken op een pistool (uzi), die duidelijk laat zien dat er wraak zal volgen.

Ontwerptekening van deze architect zie bijlage nummer 6.

In het jaar 2002 werden zes ontwerpen gepresenteerd die veel kritiek hebben gekregen van het Amerikaanse volk. Deze zes ontwerpen zien er vrijwel alle zes hetzelfde uit. Bij deze kunt u de zes ontwerpen zien:

• Dit eerste ontwerp wordt ook wel Memorial Plaza genoemd. Het heeft een plein van 3,2 hectare groot en heeft een promenade over West Street naar Battery Park. Er zijn vijf torens, met verschillende hoogtes. Eén toren is 79 etages hoog, twee torens zijn 67 etages hoog, en de andere twee torens zijn 62 etages hoog.

• Dit tweede ontwerp wordt ook wel Memorial Square genoemd. Het heeft een plein van vier hectare groot, met een promenade naar Battery Park. Het ontwerp heeft vier torens. Eén toren heeft een hoogte van 80 etages, twee torens hebben een hoogte van 70 etages, en één toren heeft een hoogte van 56 etages.

• Dit ontwerp bevat een driehoekig plein dat twee hectare groot is. Dit ontwerp wordt ook wel Memorial Triangle genoemd. Dit ontwerp bevat zes torens met ook weer verschillende hoogtes. Er is één toren met een hoogte van 85 etages, één toren van 61 etages, en vier torens van 59 etages.

• Dit vierde ontwerp heet ook wel Memorial Garden. Het bevat een tuin van ongeveer 1,6 hectare, en heeft vijf torens. Eén toren van 80 etages, twee torens van 66 etages, en de andere twee torens hebben 50 etages.

• Dit vijfde ontwerp heeft vijf torens met variërende hoogten. Zo zijn er twee torens van 72 etages hoog en 3 torens van 45 etages hoog. Dit ontwerp wordt ook wel Memorial Park genoemd en heeft een grootte van 2,4 hectare.

• Dit laatste ontwerp wordt Memorial Promenade genoemd. Dit ontwerp heeft zes torens die ook weer variëren van hoogten. Zo zijn er vier torens van 32 etages en twee torens van 62 etages. Dit ontwerp heeft een park met een promenade van West Street naar Battery Park.

Deze laatste zes ontwerpen vielen niet erg in de smaak bij veel Amerikanen, daarom werden er een aantal maanden geleden zes nieuwe ontwerpen gekozen. De zes ontwerpen werden gekozen uit de honderden inzendingen van architecten uit de hele wereld. Uit deze zes ontwerpen is ook het uiteindelijke ontwerp gekozen van architectenbureau Daniël Libeskind. Nu zal ik deze zes ontwerpen bespreken: Architectenbureau Foster and Partners (ontwerp één van de zes):

De heropbouw van het World Trade Center zijn de meest belangrijke stadsplannen uit onze tijd. Het gaat over genezing, herstel en heropbouw van de WTC torens. We hebben onze plicht om de doden van de ramp te herdenken in de vorm van een plechtig en respectvol gedenkteken. Maar boven alles, hebben we de plicht om de New Yorkse skyline opnieuw te symboliseren, aldus het architectenbureau.

Ze zullen de naast gelegen gebouwen die in de 60’er jaren zijn gebouwd repareren en opnieuw opbouwen. Fulton Street en Greenwich Street zullen worden uitgebreid. Er zullen straten komen met winkels, restaurants, cinema’s en bars, om te verzekeren dat de winkels in dat gebied 24 uur per dag geopend zijn. Ondergronds komt er een nieuw multi-transport centrum.

Ze stellen voor om New York’s positieve kracht te vieren met een uniek ‘tweeling-gebouw’, die het meest veilig, en het grootst in de wereld is. Dit is een reusachtige verantwoordelijkheid omdat de veiligheid van mensen natuurlijk heel belangrijk is.

Ontwerptekeningen van dit architectenbureau zie bijlage nummers 7, 8 en 9. Architectenbureau Peterson/Littenberg Architecture and Urban Design (ontwerp twee van de zes):

Deze plannen creëren een hele nieuwe stad met veel verschillende plaatsen en ervaringen.

Het hart van het district is een speciale tuin die te bezoeken is voor het publiek (De tuin wordt ook wel Public Garden genoemd). Binnen de tuin en op andere plaatsen door het gebied zullen terreinen worden aangelegd voor een internationaal gedenkteken.

De tuin bevindt zich onder het niveau van de straten, en is gelegen achter de aangrenzende gebouwen. De tuin bevat een open theater, met 2797 zitplaatsen. Deze aantal zitplaatsen stellen het aantal slachtoffers van de ramp voor. Eén stoel symboliseert dus één slachtoffer van het tragedie. Onder het theater zal er een museum gebouwd worden. In dit museum kan men allerlei informatie vinden met betrekking op de gebeurtenissen van elf september.

Ontwerptekeningen van dit architectenbureau zie bijlage nummers 10 en 11. Bij dit ontwerp waren een aantal architectenbureaus betrokken: Richard Meier & Partners Architects, Eisenman Architects, Gwathmey Siegel & Associates, Steven Holl Architects (ontwerp drie van de zes):

Zij stellen voor om voor New York City een grote publieke ruimte te bouwen op het terrein van de ingestorte World Trade Center torens. Dit noemen zij Memorial Square.

Memorial Square is gelegen aan de oost en noord kant, met gebouwen die 1111 voet (dat zijn ongeveer 389 meter) hoog zijn. Door het gebruik van veel glas, bepalen de gebouwen de skyline van New York.

In het westen markeren twee reflecterende glazen vloeren de plaats waar de voormalige World Trade Center torens stonden. Onder die glazen vloeren komen ruimtes om het hele gebeuren te herdenken. Zij stellen voor dat er een aantal culturele faciliteiten moeten komen, zoals een herdenkingsmuseum (Memorial Museum), een concert hal, een operahuis, een theater voor uitvoeringen op het gebied van kunst (Performing Arts Theaters).

Voor de bijna 2800 slachtoffers van de ramp en voor de duizenden mensen die psychisch en emotioneel bang zijn geworden van de horror van 11 september, denken de ontwerpers dat het niet nodig is dat het terrein zijn oorspronkelijke grootte blijft behouden, maar dat men juist het terrein uitbreidt door sommige van de omliggende straten te slopen.

Ontwerptekeningen van deze architectenbureaus zie bijlage nummers 12 en 13. Architectenbureau Think Design, met de volgende architecten: Shigeru Ban, Frederic Schwartz, Ken Smith, Rafael Vinoly (ontwerp vier van de zes):

Bij de ontwerpen van het nieuwe World Trade Center is niet alleen belangrijk dat men zich gaat afvragen hoe men het beste de slachtoffers van de ramp kan herdenken maar ook dat men zich gaat afvragen, hoe de herinnering kan leiden tot een betere toekomst, aldus Architectenbureau Think Design.

Ground Zero moet zich voordoen als een plaats waar mensen zich kunnen verzamelen, en de culturele diversiteit in vrede kunne vieren.

Een geïnspireerd ontwerp zal New York opnieuw toewijden aan de idealen van de culturele diversiteit, de democratie, en het optimisme die ervoor heeft gezorgd dat New York ’s werelds centrum van de export is geworden, niet alleen qua producten en services, maar ook qua creativiteit en cultuur.

Ontwerptekeningen van dit architectenbureau zie bijlage nummers 14, 15, 16 en 17. Architectenbureau United Architects (ontwerp vijf van de zes):

Het gehele terrein is een monument voor het tragedie van 11 september. Het monument, bestaande uit vijf gebouwen, lijkt op een kathedraal, aldus Architectenbureau United Architects (ik vind het daarentegen helemaal niet op een kathedraal lijken). Het monument zal geplaatst worden op een 16 acre groot terrein.

De tussenverbinding van de vijf gebouwen zorgt voor unieke commerciële en publieke ruimtes. Bijvoorbeeld; achthonderd voet in de lucht (dat is zo’n zestig etages hoog), bevinden zich bibliotheken, winkels, cafés, sportcentrum, etcetera.

Dit gebouw, bestaande uit vijf gedeeltes, zal niet alleen het grootste gebouw in de wereld worden, maar zal ook één van de veiligste gebouwen ter wereld worden.

Vanuit iedere plek in het gebouw zijn er vele vluchtmogelijkheden, zo kun je omlaag vluchten, maar ook opzij, wanneer je naar het aanliggende gebouw vlucht.

Ontwerptekeningen van dit architectenbureau zie bijlage nummers 18 en 19. Architectenbureau Studio Daniel Libeskind (ontwerp zes van de zes):

Toen architect Daniel Libeskind begon aan het project om een ontwerp te maken van het nieuwe World Trade Center, waren vele New Yorkers bezig het puin te ruimen op Ground Zero. Daniel Libeskind ging naar Ground Zero, stond midden op het terrein waar zich het drama afspeelde, om de kracht van het hele gebeuren te voelen.

Volgens Libeskind zijn de omgekomenen van de ramp helden geworden. Om de overledenen te herdenken heeft hij twee grote publieke plekken ontworpen die hij The Park of Heroes en The Wedge of Light noemt. Ieder jaar op 11 september tussen 8.46 uur (tijd in New York, dus dan is het in Nederland ongeveer 14.26 uur), toen het eerste vliegtuig zich in het World Trade Center boorde, en 10.28 uur (tijd in New York, dus dan is het in Nederland ongeveer 16.28 uur), toen de tweede toren van het World Trade Center instorte, zal de zon schijnen zonder schaduw, als eeuwige ode aan zelfopoffering en moed.

Volgens Libeskind zijn de omgekomenen van de ramp helden geworden. Om de overledenen te herdenken heeft hij twee grote publieke plekken ontworpen die hij The Park of Heroes en The Wedge of Light noemt. Ieder jaar op 11 september tussen 8.46 uur (tijd in New York, dus dan is het in Nederland ongeveer 14.26 uur), toen het eerste vliegtuig zich in het World Trade Center boorde, en 10.28 uur (tijd in New York, dus dan is het in Nederland ongeveer 16.28 uur), toen de tweede toren van het World Trade Center instorte, zal de zon schijnen zonder schaduw, als eeuwige ode aan zelfopoffering en moed.

Er zijn meer dan vier miljoen mensen komen kijken naar het terrein van Ground Zero, om het verschrikkelijke gebeuren te kunnen begrijpen en te kunnen bevatten. Doordat er vele mensen kwamen, en nog steeds komen, naar Ground Zero, heeft hij een ontwerp gemaakt, waarbij hij een bepaalde ruimte maakt waar mensen een wandeling kunnen maken en zo de ramp kunnen herdenken. Hierdoor zien de mensen niet alleen Ground Zero maar ook het terugkerende leven.

Eén gebouw zal een hoogte krijgen van 1776 voet hoog (1776 verwijst naar het jaar van de onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde staten), de naam van dat gebouw is ‘Gardens of the World’. I vroeg me al af waarom het woorden gardens (dat tuinen betekent) in de naam van het gebouw zat verwerkt. Libeskind heeft als uitleg: omdat tuinen een constante bevestiging zijn van het leven. Wat Libeskind hier precies mee bedoelt, zou ik echt niet weten. In de antenne van de toren komt een verticale, vele verdiepingen tellende tuin. Eén gebouw zal een hoogte krijgen van 532,8 meter, die doorzichtige wanden en een groenvoorziening heeft. Hiermee wordt dit gebouw het hoogste gebouw ter wereld. Libeskind denkt dat de totale kosten van zijn ontwerp rond de 330 miljoen dollar zijn.

Ontwerptekeningen van dit architectenbureau zie bijlage nummers 20, 21, 22, en 23.

Uit deze zes ontwerpen werden een aantal maanden geleden twee ontwerpen gekozen. Deze twee ontwerpen waren van Architectenbureau Think Design, en van architect Daniel Libeskind. Er waren dus nog twee finalisten over. Op 27 februari 2003 viel de uiteindelijke beslissing; het ontwerp van Daniel Libeskind werd definitief gekozen. Het ontwerp voor Ground Zero staat dus vast. Voordat ik mijn mening ga geven wil ik eerst nog iets vertellen over het ontwerp dat de Spaanse architect maakte van een hotel met een ongelooflijke hoogte. Ontwerp Gaudí:

Tientallen jaren voordat het World Trade Center werd bedacht tekende de beroemde Spaanse architect Antoni Gaudí een ontwerp voor een raketvormige wolkenkrabber die op dezelfde plaats in New York moest komen. Een groep liefhebbers van Gaudí wil het uit 1908 daterende plan voor een hotel, dat om onbekende reden nooit is gerealiseerd, nu laten meedingen in de wedstrijd die de gemeente heeft uitgeschreven voor een monument op Ground Zero, het stukje Manhattan dat op 11 september 2001 door terroristen werd verwoest. Gaudi had voor de plek waar later het WTC verrees een gebouw in gedachte bestaande uit een groep parabolische torens van verschillende hoogte rond een 320 meter hoge centrale toren. Bovenin de hoofdtoren zou een lege holle ruimte komen. Gaudí had de nis willen gebruiken om alle Amerikaanse presidenten een plekje te geven en had daarvoor plaats ingeruimd tot het jaar 3000.

Ontwerptekening van de architect Gaudí zie bijlage 24.

In de maand september van het jaar 2002 stond er een artikel in de krant ‘Dagblad de Limburger’. In dit artikel zie je een ontwerp van de Maastrichtse architect Jan Dautzenberg van het ‘nieuwe’ World Trade Center. Toen ik een aantal dagen na het verschijnen van dit artikel contact opnam met het architectenbureau, om ontwerptekeningen te bemachtigen, vertelde mij een vrouw dat het architectenbureau niet echt mee wilde dingen met het ontwerp van Jan Dautzenberg. Om die reden waren er niet echt ontwerptekeningen gemaakt, waardoor ik er ook geen kon bemachtigen. Het krantenartikel kunt u zien bij bijlage 25.