Surrealimse

wat is het surrealisme

Het Surrealisme is in Frankrijk ontstaan in het jaar 1920. De eerste echte beweging kwam pas in 1924 onder leiding van Andre Breton. Het Surrealisme hield in dat je niet de werkelijkheid afbeeldde maar je fantasie ( waar je over droomde of waar je aandacht ).

Maar tegen 1925 zag Breton de definitie niet meer precies hetzelfde en hij raakte ervan overtuigd dat kunst een middel tot ontdekking kon zijn. Wat de schilders al waren tegen gekomen was het ‘automatisme’ (onwilkeurige handelingen ) een probleem was. Maar het was uiteindelijk de schilder Salvador Dali geweest die de doorbraak gaf in dit probleem. Dali was het volkomen eens met de surrealistische ideeën van het gebruik van een vorm van vrije expressie ( uitdrukking van gevoelens ), die door dromen werd geïnspireerd. Hij zag echter wel in dat het volledige potentieel ( beschikbaar vermogen ) van de vreemde en vaak gewelddadige beelden die in hem opkwamen alleen volledig bewust uitgewerkt konden worden. Maar door die doorbraak van Dali kwamen er twee soorten bewegingen in het Surrealisme. Dat zijn abstract surrealisme en figuratieve surrealisme.

Deze ( abstracte surrealisme ) richting kenmerkt zich door het gebruik van organische, vloeiende vormen, veelal samengaand met poëtische titels.

En figuratieve surrealisme kenmerkt zich vooral door het naast elkaar plaatsen van gewoonlijk niet te combineren objecten. De dingen worden hierdoor uit hun verband gerukt.

De schilderkunst.

Bij surrealistische kunstwerken gaat het niet zozeer om de vormen en de vorstelling, maar om de inhoud ervan. Surrealisten legden de nadruk op het onbewuste in hun bezigheden.

De schilders probeerden op het doek te zetten wat er op dat moment in hun hoofd opkwam. Zo wilden ze hun dromen, fantasieën en verdrongen gedachten en denkbeelden naar voren te halen. Ze wilden de vrijheid die kinderen en krankzinnigen hebben bereiken. Alleen die waren volgens de surrealisten in staat om de verbeelding met de realiteit te mengen.

Om inspiratie op de te doen bedachten de schrijvers en kunstenaars woord- en tekenspelletjes. De bekendste hiervan was "Le Cadavre Exquis" (het kostelijke kadaver), waarbij alle deelnemers een woord of een tekeningetje toevoegden en zo een zin of een tekening vormden. Schilders raakten ook vaak geïnspireerd door willekeurige vlekken of structuren. Daarin konden ze menselijke hoofden, rotsen, veldslagen, dieren etc. zien. Die ideeën werkten ze verder uit en zo ontstonden er kunstwerken die rechtstreeks van de fantasie van de schilders waren afgeleid.

Surrealistische schilderijen zagen er heel verschillend uit door de uiteenlopende technieken die de kunstenaars gebruikten. De een zat in de abstracte richting, de ander had een precieze, realistische techniek. Ze schilderden veel herkenbare, alledaagse voorwerpen. Die veranderden of combineerden ze op een bijzondere manier waardoor ze soms nauwelijks nog herkenbaar waren. De beelden kregen zo een heel andere betekenis.

Een surrealistisch schilderij ziet er op het eerste gezicht vaak heel gewoon uit, maar als je beter kijkt zie je allemaal kleine, niet-kloppende details.

Kunstenaar Magritte heeft een voorliefde voor het combineren van voorwerpen en lichaamsdelen, die wel bij elkaar passen in de figuurlijke zin, maar niet letterlijk! Op het schilderij ‘De filosofie in de slaapkamer’ zie je hakkenschoenen die uitlopen in tenen en een nachthemd met borsten. Doordat de schoenen op tafel staan en het hemd aan een hangertje hangt, suggereert dat juist dat de mens, het lichaam niet aanwezig is. Maar Magritte laat zien wat we verhullen met ons kleding en schoeisel. Terwijl we juist die dingen aantrekken, zodat we niet naakt zijn! Het lijkt een spel dat hij met ons speelt. Een spel dat aan denken zet

Dit schilderij is van de wereldberoemde Spaanse schilder Dali, en is een goed voorbeeld van de droom en beelden van het onderbewuste in het surrealisme. Er zijn 5 olifanten te zien en een steigerend paard. De achterste olifant draagt een toren zijn rug die zo hoog is dat ie in de wolken uitkomt. De dieren komen op de heilige Antonius af. Op hun rug dragen ze allemaal verleidingen: vrouwen, vermaak, spelen, pracht en praal. Antonius weerstaat de verleiding door een kruis omhoog te houden.

Je kan zien dat het schilderij heel gedetailleerd is geschilderd. De geheimzinnige lichtval zorgt voor plastische vormen en zachte schaduwen. Door lijn- en atmosferisch perspectief is er sprake van een ruimtesuggestie. De dieren lijken ook zo gigantisch groot door het kikvorsperspectief. Ook heeft er voor gekozen om olieverf te gebruiken en met hele dunne penselen te verven, om net allemaal zo nauwkeurig mogelijk te maken.

Dit schilderij is van de Spaanse kunstenaar Miro. Miro behoort tot de surrealisten die de beelden spontaan uit hun onbewuste laten opborrelen. De vormen zijn niet van tevoren bedacht, maar als het waren vanzelf. De voorstelling die hieruit voorkomt is voornamelijk abstract. Sommige dingen zijn herkenbaar, zoals dierfiguren, een gitaar, muzieknoten…) De vrolijk gekleurde vormen doen denken aan speelgoed in een kinderkamer.

Er is sprake van vormcontrast, dat betekent dat er geometrische vormen tegenover organische vormen zijn. Ook is het een chaotische compositie. Voor het interieur heeft hij dunnende olieverf gebruikt, en een gedeelte van de vormpjes is dekkend geschilderd waardoor er ruimtesuggestie ontstaat.

De beeldhouwkunst

Ook surrealistische beeldhouwers proberen zo min mogelijk logisch na te denken en zich zoveel mogelijk te laten inspireren door hun omgeving. Ze halen dingen uit de gewone omgeving en geven daar een nieuwe betekenis aan. Meestal worden er materialen als brons, hout, metaal, glas en ijzerdraad gebruikt.

Een goed voorbeeld is het bonte kopje van Oppenheim. Het harde, gladde materiaal van het kopje is bedekt met harig, zacht bont dat voor de vervreemding van de textuur zorgt. Het bonte kopje is ook een goed voorbeeld van functievervreemding, want je kunt er blijkbaar niet uit drinken door met al dat bond eraan. Het was ook de bedoeling van de maker om je waarneming, tastzin en gevoel in de war re brengen.

Dit kunstwerk is gemaakt door  Alberto Giacommetti en bevindt zich in het 'Museum of Modern Art in New York.

Het werk is gemaakt uit brons. De kunstenaar heeft het werk ongeveer even groot gemaakt als een echte hond. Op de afbeelding zie je dat de hond ook naar de grond zit te staren. Dit is om de triestigheid weer te geven. De hond ziet er triest uit, omdat Alberto zich ook triest voelde op het moment dat hij het kunstwerk heeft gemaakt.

Dit is een voorbeeld van surrealisme. Alberto Giacometti heeft deze hond voorgesteld zoals hijzelf in gedachten had. Het steunt wel een beetje op de realiteit je ziet nog dat het een hond is. De lichamelijke verhoudingen kloppen niet echt,  de kop is veel te klein voor het lichaam en de hond is veel te mager. Door dit alles ligt er zeer veel gevoel in het werk, als je er naar kijkt voel je gewoon de eenzaamheid, het verdriet van de hond.

Literatuur en film

Literatuur

Poëzie betekende voor de surrealisten niet alleen het schrijven van gedichten of poëtische geschriften en was dus niet alleen een puur literaire aangelegenheid.

Poëzie impliceerde een totaal nieuwe visie op de mens en de maatschappij. Poëzie was niet meer uitsluitend op het woord gericht, maar op het leven zelf. Poëzie was in hun ogen onafscheidelijk van ethiek.

Die nieuwe werkelijkheid willen bereiken, het punt ontdekken waar die oude tegenstellingen opgeheven worden, was het grote streefdoel van het surrealisme.

Film

Het surrealisme is aan de film niet voorbij gegaan. De gangbare films voor het grote publiek in zijn tijd waren erg voorspelbaar en te vergelijken met de huidige soaps.

Een kleine groep enthousiaste filmmakers legde deden het anders:

Verwachtingen van mooie beelden, goede montage en happy-endings werden ruw verstoord. Samen met de filmregisseur Buñuel maakte Dali een aantal beroemd geworden films als Un Chien Andalou (1928)

Un Chien Andalou is vooral bekend geworden om de openingsscene waarin het snijden in een oog te zien is. Als kunstenaars onder invloed van het surrealisme wilden ze de wereld verbeteren en vooral aanschoppen tegen de gangbare films. Ze deden dat door zeer ongebruikelijke beelden te filmen die het publiek wel moesten schokken. Je zou ook kunnen zeggen dat ze het publiek wilden aanvallen in hun kijkgedrag.