Censuur om politieke redenen in het buitenland

Inhoudsopgave
Inleiding
Nederland
· Censuur in de Tweede wereldoorlog
· Politiek en censuur
Kunst
Chili
· Vergelijking met Nederland
· Eva Luna
Iran
· Situatie in Iran
· Presidenten in Iran en hun beleid
· Kader Abdolah
· Censuur in de gelezen boeken
· Vergelijking met Nederland
China
· Wilde zwanen
· Campagnes van Mao
· Vergelijking met Nederland
Conclusie

Taakverdeling
Bij de taakverdeling hebben we de vier landen die we in ons verslag behandelen, verdeeld over de vijf leden van ons groepje. Deze verdeling is als volgt:
· Nederland Ruud
· Iran Tomas Jeroen
· Chili Lex
· China Anne Fleur
· Inleiding Lex
· Conclusie Allen
Daarbij hebben wij de volgende boeken gelezen:
· Nederland Ruud ‘Meisjes en de partizanen’ van Kader Abdolah
· Iran Tomas ‘Spijkerschrift’ van Kader Abdolah
· Jeroen ‘Meisjes en de partizanen’ van Kader Abdolah
· Chili Lex ‘Eva Luna’ van Isabel Allende
· Anne Fleur ‘Liefde en schaduw’ van Isabel Allende
· China Anne Fleur ‘Wilde zwanen’ van Jung Chang
· Anne Fleur ‘Lelietheater’ van Lulu Wang

Onderzoeksplan
We hebben bij het lezen van onze boeken en zoeken naar informatie de volgende hoofdvraag gebruikt:
In welke mate heeft de politiek in verschillende landen invloed op de censuur en in hoeverre maken politieke machthebbers gebruik van censuur?
Met als belangrijke bijvragen:
· In welke mate heeft de politiek invloed op de censuur in Chili/Iran/China?
· In hoeverre maakte het (dictatoriaal) beleid in Chili/Iran/China gebruik van censuur om zijn macht te behouden en te vergroten?
En als deelvragen (deze dienen als richtlijn voor overeenkomsten in ons verslag, we behandelen niet allemaal alle deelvragen maar wel zoveel mogelijk):

· Hoe was de politieke situatie in Chili/Iran/China in de tijd die wij onderzocht hebben? En hoe is deze nu?
· Wie was er aan de macht en wat was zijn beleid?
· Maakte deze machthebber gebruik van censuur om zijn politieke beleid te ondersteunen?
· Waarin komt deze politieke censuur naar voren?
· Waarom wordt er gebruik gemaakt van censuur door politieke leiders?
· In hoeverre blijkt deze censuur uit de gelezen boeken (citaten, verwijzingen)?
· Heeft de schrijver/schrijfster van de gelezen boeken in zijn of haar leven te maken gehad met censuur?
· Gaan er mensen tegen de censuur in, in Chili/Iran/China?
· Hoe doen zij dit (georganiseerd, individueel, dmv ondergrondse kranten..)?
· Worden zij hiervoor gestraft? Zo ja, hoe?
· Hoe is de censuur en politieke situatie van Chili/Iran/China in vergelijking met die van Nederland?
· Kreeg Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog censuur opgelegd?
· Zijn/Waren er actiegroepen die tegen deze censuur strijden/streden?
· Welke politieke partij is er nu aan de macht en hoe denkt die partij over censuur?
· Wat verstaat de politiek onder censuur?

Inleiding
In dit verslag zullen wij ons richten op het onderwerp ‘censuur’. Om duidelijkheid te krijgen over ons onderwerp hebben wij de definitie van het begrip ‘censuur’ opgezocht in de Van Dale. Hier stonden drie definities en wel de volgende:
· overheidstoezicht op voor publicatie bestemde werken of op brieven, met de bevoegdheid daaruit gedeelten te schrappen of te verbieden
· kerkelijk toezicht op zuiverheid in leer en levenswandel
· openlijke terechtwijzing

Bij het onderwerp ‘Censuur’ van het Cultuurproject hebben wij gekozen voor het deelonderwerp ‘Censuur om politieke redenen in het buitenland’. We zijn op onderzoek uit gegaan en hebben bij het zoeken de volgende vraag in ons achterhoofd gehouden:

‘In welke mate heeft de politiek in verschillende landen invloed op de censuur en in hoeverre maken politieke machthebbers gebruik van censuur?’

We hebben besloten om naast Nederland te kijken naar de censuur in Iran, Chili en China. Omdat deze landen elk een extreme vorm van dictatuur, communisme of een andere vorm van politieke macht hebben gehad. (Of hebben dat nu nog) We vergelijken deze landen en hun dictators/partijleiders met het democratische Nederland en het Nederland in de Tweede Wereldoorlog.
We willen daarnaast onderzoeken in welke mate de politieke machthebbers invloed hebben op de censuur in hun land en in hoeverre het (dictatoriaal) beleid in een land gebruik maakt van censuur om hun macht te behouden en eventueel nog te vergroten. Om hierachter te komen en om de ervaringen van de mensen in deze landen te lezen, hebben wij boeken gelezen van schrijvers uit deze landen die gaan over de censuur in hun vaderland. We hebben de landen verdeeld over ons vijven en per één of twee personen een land en de censuur in dat land onderzocht. Ieder las een boek over ‘zijn/haar’ land. De informatie die wij opdeden uit deze boeken hebben we in ons verslag verwerkt door middel van citaten en vertellingen.
Wij hebben gekozen voor bovengenoemde probleemstelling, omdat wij eigenlijk helemaal geen politieke censuur kennen. Wij leven in een vrij, democratisch land, waar (bijna) geen politieke censuur aanwezig is. Het leek ons interessant om eens te onderzoeken hoe dat er in het buitenland aan toe gaat/ging en hoe het er in ons land aan toe ging.
In ons verslag komen boeken van Kader Abdolah, Isabel Allende, Jung Chang en Lulu Wang voor. We vertellen over de boeken, geven citaten en beschrijven in hoeverre de schrijvers zelf in aanraking zijn gekomen met censuur in hun leven. Door dit onderzocht te hebben, krijgen we een beter beeld van de schrijver en kunnen we de boeken die we hebben gelezen beter begrijpen. Wat iemand mee heeft gemaakt, beïnvloedt zijn of haar manier van schrijven en onderwerpen enorm.
Omdat niet over ieder onderwerp (ieder land) evenveel informatie te vinden is, en we dus niet over ieder land vijf bladzijdes kunnen schrijven als we het ook nog interessant willen houden, delen we de conclusie en de inleiding ook in bij diegenen met een minder ‘interessant’ land. Door middel van citaten in het verslag proberen we voorbeelden te geven van belevingen van mensen in een dictatuur of andere vorm van extreem gezag.
We willen onderzoeken en laten zien hoe mensen onder dictatuur, extreem gezag en daarmee onder censuur kunnen lijden. Om hier verder op in te gaan willen we onderzoeken hoe het in sommige landen zit met de straffen bij het schenden van de censuur. Ook onderzoeken we de straffen die de Nederlanders kregen wanneer zij zich niet aan de, door Hitler opgelegde, censuur hielden.
We hebben gekozen voor de indeling Nederland, Kunst, Chili, Iran, China. Omdat we een vergelijking willen maken met Nederland willen we Nederland vooraan hebben. Omdat Kunst en Nederland beiden (gedeeltelijk) over de Tweede wereldoorlog gaan, hebben we deze twee hoofdstukken op elkaar laten volgen. De overige hoofdstukken zijn echter in willekeurige volgorde gekozen, zonder een bepaald doel.

Nederland

Voordat die eeden breekt en bralt, het miss\'lijk stuk bestond, en Holland\'s landen binnenvalt, en brandschat zijnen grond;, voordat die aanspraak maakt op eer, en zulk Germaansch gerief, ons volk dwong onder zijn beheer, en plunderde als een dief.

Bovenstaand stuk is een onderdeel uit een verzetsgedicht geschreven door J. Campert. Het gedicht is een middel van verzet tegen censuur in de Tweede Wereldoorlog. Ik zal het in dit deel dat over Nederland gaat hebben over censuur door politieke redenen in de Tweede Wereldoorlog en over de politiek en censuur van nu.

Censuur in de Tweede Wereldoorlog

Voordat de Duitse legertroepen in de Tweede Wereldoorlog Nederland binnenvielen, bestond er een goed geregelde politiek met weinig neiging tot censuur. Er was persvrijheid, alle soorten politieke partijen waren toegestaan en er was vrijheid van meningsuiting. Echter, het was wel zo dat Wilhelmina graag ‘een sterke man’ had die de politiek de goede kant op dreef, maar omdat Nederland een democratie was, kon deze wens van Wilhelmina niet worden vervuld.
Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers ons land binnen. Een van de opdrachten van de Duitse soldaten was om de Nederlandse regering gevangen te nemen. Hitler had zijn aanval goed voorbereid en dacht dat Nederland in 1 dag veroverd zou worden.
Koningin Wilhelmina en de regering vonden dat ze geen andere keuze hadden dan te vluchten naar Engeland. Daar zaten ze voorlopig veilig en vanuit Engeland konden ze dan toch nog ons land besturen en zich verzetten tegen de Duitsers.
Hitler had Nederland onderschat. Hij had gedacht Nederland te veroveren binnen 1 dag, maar het duurde nu al een paar dagen Op sommige plekken, zoals op de afsluitdijk, bleven de Nederlanders doorvechten en gaven niet op. Hitler stelde op 14 mei een ultimatum. Als Nederland zich niet binnen 2 uur zou overgeven, dan zou Hitler de stad Rotterdam met bommenwerpers bombarderen. Dan zouden er duizenden burgers sterven. Koningin Wilhelmina had geen keuze, na lang aarzelen ondertekende ze een brief waarin stond dat Nederland zich over gaf. Nu Nederland bezet was door Duitsers, werd het Nederlandse bestuur ook vervangen door het Duitse bestuur. In Nederland bestond de NSB die leek op de Duitse NSDAP, deze partij bestond uit mensen die zich door de opgelegde ‘druk’ bij Duitsland aansloten. De NSDAP kwam op een gegeven moment met nieuwe opgelegde regels. Deze nieuwe regels bevatten wel degelijk beperkingen voor Nederland: censuur deed hier dus zijn intrede in Nederland. Alle politieke partijen behalve de NSB werden verboden door de NSDAP en door de censuur werden in 1941 alle radiostations en kranten verboden, of ze werden gecontroleerd door de Duitsers. Zo werden er alleen maar goede dingen over de Duitsers verteld. Om toch goed op de hoogte van de oorlog te blijven kwamen er allerlei illegale kranten, zoals Het Parool, Trouw, De Vonk, Vrij Nederland en De Waarheid. Er waren echter ook kranten die juist voor de Duitsers schreven zoals de Telegraaf.

Enkele voorbeelden van verzetskranten
(Bronnen: http://www.glimmerveen.nl/Henk/Trouwoorlog.jpg en
http://www.hetillegaleparool.nl/kranten/1942/420510-1.gif)

De illegale kranten werden met de hand gedrukt, omdat het drukken met machines te veel lawaai maakte. Al deze kranten werden dus in het geheim gemaakt, omdat de Duitsers helemaal niets mochten weten van de kranten. Als Duitsland hier toch achter zou komen, dan zouden de krantenmakers worden opgepakt en vervolgd.
De radio heeft in deze periode een heel belangrijke rol gespeeld. Het was oorlog in Nederland en via het radiotoestel konden de mensen afstemmen op de Hilversumse zenders om het nieuws te beluisteren, want nieuwsberichten zijn in tijden van oorlog heel belangrijk voor de mensen, maar de berichten die de huiskamer binnenkwamen via de radio waren na de Duitse inval niet betrouwbaar. Het Duitse leger viel op 10 mei 1940 Nederland binnen en de Duitse soldaten bezetten spoedig de radiozenders in Hilversum en de Nederlandse omroepverenigingen kregen vanaf die tijd een verbod voor bepaalde uitzendingen (censuur) en het uitgezonden nieuws werd door de Duitsers samengesteld en was vaak onwaar en onbetrouwbaar namelijk Duitse propaganda, de zogenaamde Goebbels propaganda. Omdat een aantal mensen van de regering en van het koningshuis naar Engeland waren gevlucht, werden in de BBC-studio\'s (BBC = British Broadcasting Corporation) van Londen uitzendingen uitgezonden in de Nederlandse taal bestemd voor het bezette Nederland. Dit werd op een speciale zender gedaan en deze zender kreeg als naam \'Radio Oranje\'. Het doel was de verzetswil en het vertrouwen in de uiteindelijke bevrijding hoog te houden. De meeste Nederlanders stemden een paar keer per dag op vaste tijden af op \'Radio Oranje\'. Het gevolg was dat er over het algemeen niet meer naar radio Hilversum geluisterd werd. De Duitse bezetter kwam hier achter en het werd vervolgens verboden om naar de Engelse zender te luisteren. De Duitsers richten stoorzenders op om de radiogolven vanuit Engeland onverstaanbaar te maken. Toch bleven de Nederlanders luisteren met zelfgemaakte raamantennes die richtinggevoelig waren en de storing uitfilterden. Omdat de Duitsers het niet meer zo vertrouwden en toch wel wisten dat er nog naar de Engelse zender werd geluisterd, namen de Duitsers in mei 1943 alle radio’s in beslag. Toch had deze vorm van censuur niet het gewenste effect, want sommige mensen maakten hun eigen radio of hadden er nog één thuis staan.
Verzet van de Nederlanders betekende veelal lijdzaam verzet. De mensen werkten niet zo goed mee als de Duitsers wel zouden willen. Er waren veel mensen die onderduikers hadden: jeugdige mannen die niet voor de Duitsers wilden werken of het waren mensen van de ondergrondse kringen. Ook joden vonden onderdak overal in het land. Overig actief verzet bestond uit het uitgeven van anti-Duitse, pro-Nederlandse blaadjes en pamfletten ( dit is een gedrukt geschrift van geringe omvang in papieren omslag), het vormen van een netwerk van onderduikadressen, het overvallen van distributiecentra van bonnen en soms het doden van belangrijke figuren die aan de kant van de Duitsers stonden.
Niet alleen op de radio, kranten en politieke partijen werd censuur gelegd, ook de Literatuur die in Nederland te vinden was onderging strenge censuurregels. Vlak na de inval van de Duitsers, werd alle anti-Duitse literatuur verwijderd uit de boekhandels en bibliotheken. Schrijvers werd de mogelijkheid tot publiceren ontnomen, tenzij ze zich aanmelden bij de Kultuurkamer. De schrijvers, uitgevers, burgers enz. waren het hier niet mee eens en daarom werden illegale uitgeverijen opgericht die, vaak onder gevaarlijke omstandigheden, verboden boeken verspreidden. De opbrengsten van deze verkochte boeken werden weer gebruik voor verder ondergronds ‘illegaal’ werk. Sommige schrijvers werden opgepakt en vermoord zoals de schrijvers T de Vries, A.M. de Jong, G den Brabander en J Campert. De gedichten en verhalen die in het geheim werden geschreven waren niet zomaar literaire werken om te lezen, maar hadden ook een doel. De ‘verboden’ boeken en gedichten waren verzetsgeschriften tegen de censuur, het waren dus anti–censuur geschriften.

Het lied der achttien dooden
Een cel is maar twee meter lang
en nauw twee meter breed,
wel kleiner nog is het stuk grond,
dat ik nu nog niet weet,
maar waar ik naamloos rusten zal,
mijn makkers bovendien,
wij waren achttien in getal,
geen zal den avond zien.
O lieflijkheid van licht en land,
van Holland\'s vrije kust,
eens door den vijand overmand
had ik geen uur meer rust.
Wat kan een man oprecht en trouw,
nog doen in zulk een tijd?
Hij kust zijn kind, hij kust zijn vrouw
en strijdt den ijdlen strijd.
Ik wist de taak die ik begon,
een taak van moeiten zwaar,
maar \'t hart dat het niet laten kon
schuwt nimmer het gevaar;
het weet hoe eenmaal in dit land
de vrijheid werd geëerd,
voordat een vloekbre schennershand
het anders heeft begeerd.
Voordat die eeden breekt en bralt
het miss\'lijk stuk bestond
en Holland\'s landen binnenvalt
en brandschat zijnen grond;
voordat die aanspraak maakt op eer
en zulk Germaansch gerief
ons volk dwong onder zijn beheer
en plunderde als een dief.
De Rattenvanger van Berlijn
pijpt nu zijn melodie, -
zoo waar als ik straks dood zal zijn
de liefste niet meer zie
en niet meer breken zal het brood
en slapen mag met haar-
verwerp al wat hij biedt of bood
die sluwe vogelaar.
Gedenkt die deze woorden leest
mijn makkers in den nood
en die hen nastaan \'t allermeest
in hunnen rampspoed groot,
gelijk ook wij hebben gedacht
aan eigen land en volk -
er daagt een dag na elken nacht,
voorbij trekt iedre wolk.
Ik zie hoe \'t eerste morgenlicht
door \'t hooge venster draalt.
Mijn God, maak mij het sterven licht-
en zoo ik heb gefaald
gelijk een elk wel falen kan,
schenk mij dan Uw gena,
opdat ik heenga als een man
als \'k voor de loopen sta.

Het bekendste verzetsgedicht, geschreven door J Campert (1902 – 1943)
(Bron: http://www.xs4all.nl/~ace/Literaria/Poem-Campert2.html)

Er waren echter ook schrijvers en uitgevers die de kant van de Duitsers kozen, zoals M Beversluis, J Eekhout en G Kettmann. Na de oorlog legde de ereraad voor letterkunde aan ‘foute’ schrijvers een permanent dan wel tijdelijk publicatieverbod op.
Er was dus wel degelijk censuur in de Nederlandse politiek tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Nederlandse politiek onderging namelijk een reorganisatie. Alle politieke partijen werden afgeschaft en alleen de NSB was nog toegestaan. De radio-uitzendingen die een deel van de regering en het koningshuis uitzonden werden tegengegaan en er werd een verbod opgelegd. In de kranten mochten ook geen kleinerende verhalen staan die de ‘nieuwe’ politiek in Nederland tegenspraken. Ook in de literaire werken van Nederland werd censuur toegepast, alleen Duitsgezinde literatuur mocht nog worden gepubliceerd.
Er waren mensen die zich tegen deze opgelegde censuur verzetten. In Engeland bijvoorbeeld werden er dus uitzendingen van het koningshuis en van de regering naar Nederland gezonden. Mensen in Nederland richtten hun eigen geheime illegale krant op die de Duitsers tegenspraken. Er waren ook mensen die na de radio-inname een eigen radio maakten of er eentje hadden achtergehouden.

Politiek en censuur

Op dit moment is het CDA de partij met het grootste aantal zetels. Leider van het CDA en tevens minister – president is Jan Peter Balkenende. Ik zal eerst het een en ander vertellen over de partij, wat duidelijk zal maken wat voor soort partij het is.
Volgens het CDA hebben geloof en de politiek gescheiden verantwoordelijkheden. De paus heeft speciaal een passage gewijd aan landen die te maken hebben met abortus- en euthanasiewetgeving. De paus zegt het volgende: “het is legitiem voor een katholieke politicus om bij een keuze tussen het slechte en het minder slechte te kiezen voor dat laatste”. Deze uitspraak van de paus heeft het CDA bijvoorbeeld gebruikt bij de euthanasiewet. Ze hebben niet meteen alle remmen losgegooid. Het CDA heeft euthanasie niet gelegaliseerd, maar ze hebben juist alleen de procedures verbeterd, zodat betere controle mogelijk is. Er zit dus geen enkele spanning tussen wat de paus zegt en wat het CDA in de wetgeving heeft gedaan.
Naast de onderwerpen abortus en euthanasie waar het CDA geregeld over discussieert, is censuur ook een punt van discussie. Het CDA heeft het hier dan wel over het invoeren van censuur in preventieve zin (preventief houdt in dat het CDA het voorlopig wil toepassen). Het CDA wil de censuur toepassen om gewelddadige films en pornografie uit te bannen. Het CDA zegt hier het volgende over: \'We moeten dingen die de moraal aantasten een halt toeroepen. Kijk naar de televisie: alles gaat over seks. Kijk maar naar Filmnet, die draait tegenwoordig twee, drie keer in de week \'s nachts een pornofilm.’
Het is dus duidelijk dat de grootste politieke partij met tevens de minister president in hun partij van plan is om censuur aan te brengen in Nederland. Echter, het CDA is maar één van de politieke partijen in Nederland en omdat Nederland een democratie is en geen dictatuur, hoeven we niet bang te zijn dat alles wat het CDA vind ook daadwerkelijk wordt nagestreefd. Het is wel duidelijk dat ze censuur echt graag toe willen passen en daarom zullen ze het zeker als punt van discussie brengen en het voorstel voorleggen bij de regering en het parlement. CDA is één van de weinige partijen die voor censuur is, want veel politieke partijen zoals de PVDA, D66, Groen Links, VVD enz. zijn tegen al teveel censuur. Natuurlijk zijn er ook partijen die wel voor censuur zijn, dit zijn vooral de katholieke partijen in ons land, maar bijvoorbeeld ook de LPF.
Het is dus duidelijk dat het CDA, de grootste politieke partij van Nederland, één van de weinige politieke partijen in ons land is die voor toepassing is van censuur. Ze willen lang niet overal censuur op leggen, maar in ieder geval wel op de televisiekanalen, met betrekking op de uitzending van porno en geweld.
Censuur is niet iets van de laatste tijd. Censuur is al heel lang een politiek vraagstuk. Er zijn maar weinig politieke partijen voor strenge censuur. Censuur is er natuurlijk altijd wel, omdat het anders bijvoorbeeld gestelde wetten gaat tegenspreken. De politieke partijen verstonden vroeger onder censuur het volgende: ‘het toezicht op de heffing van belastingen en op de goede zeden’. Tegenwoordig verstaan de politieke partijen onder censuur het volgende: ‘het toezicht van een wereldlijke of kerkelijke overheid op uitingen in woord en geschrift die haar onwelgevallig zouden zijn’. Meestal bedoelen zij hier preventieve censuur mee. Preventieve censuur is het verbieden van uitlatingen en afbeeldingen voordat zij publiekelijk worden gemaakt.
In Nederland staat in de grondwet geschreven: ‘Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door middel van de drukpers ideeën te openbaren. Censuur achteraf, bijvoorbeeld het verbieden van een artikel waarin beledigingen of militaire geheimen zijn vervat, is wel mogelijk’.
Volgens een VN verdrag bestaat er vrijheid van meningsuiting via drukpers en kunst. Echter staat in de Nederlandse grondwet een recht dat het volgende zegt: ‘De drukpers mag elk denkbeeld zonder voorafgaande inmenging publiceren’. Er geldt voor radio en televisie wel een vergunningenstelsel. Dat recht geldt echter niet voor het verspreiden van gedrukt materiaal, want in Nederland mogen lagere overheden verspreiding van gedrukt materiaal tegengaan of bijvoorbeeld regels stellen voor het aanplakken van het gedrukte materiaal.
In de Nederlandse grondwet staat ook: ‘Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet’. Censuur is dus een grote bedreiging van de persvrijheid. De Nederlandse rechtspraak heeft echter al wat censuur opgelegd. Zo mogen er geen dingen gepubliceerd worden, die: mensen aan kunnen zetten tot geweld tegen minderheidsgroepen, ongegronde beledigingen kunnen veroorzaken, bepaalde bedrijfsgeheimen openbaar maken, privé-gegevens openbaren, pornografie met kinderen laten zien.
Voor media als radio en televisie en voor reclame gelden andere regels. Media is een verzamelnaam voor communicatiemiddelen als krant, raio en televisie. Het is de media toegestaan om informatie en ideeën te zoeken, te ontvangen en te verspreiden via alle media. In de Nederlandse grondwet is de vrijheid van de drukpers gegarandeerd, maar wordt de positie van radio en televisie overgedragen aan een ander wet, de Mediawet.
In Nederland zijn er dus maar weinig sporen van censuur te verkennen. Nederland is een democratie en geen dictatuur. Dit houdt dus in dat het CDA (onze grootste politieke partij met tevens de minister president) geen alleenspraak heeft en dus niet alleen mag beslissen over zaken. CDA is één van de weinige partijen die voor het opleggen van censuur is en censuur zal dus niet zo’n grote rol gaan spelen in ons land
Kunst

Voor de Tweede Wereld oorlog losbrak ontstond in Duitsland een nieuwe kunststroming. Deze stroming werd vernoemd naar de bekende kunstacademie ‘Bauhaus’ waar de eerste tekenen van de stroming ontstonden. De school is volgens de kenmerken van de stroming gebouwd. In het Bauhaus keek men eerst naar de functie en dan bedacht men pas een vorm die het beste paste bij het doel van het gebruiksvoorwerp. Op deze manier rekening houden met de functie wordt functionalisme genoemd. Dit zien we duidelijk terug in de moderne architectuur en industriële vormgeving. De vormen moesten zuiver zijn, daarom werd er zo min mogelijk versiering aan de vormen toegevoegd. Door de versiering weg te laten zorgde men er ook voor dat de basisvormen duidelijk herkenbaar bleven. We zien nu nog veel overblijfselen uit het Bauhaus in de grafische vormgeving en typografie.

Kunstacademie ‘Bauhaus’
(Bron: http://images.google.nl/imgres?imgurl=www.funktiondesign.biz/images/bauhaus.jpg&imgrefurl=
http://www.funktiondesign.biz/philosophy.html&h=166&w=200&prev=/images%3Fq%3DBauhaus%26start%3D40%26
svnum%3D10%26hl%3Dnl%26lr%3D%26ie%3DUTF-8%26oe%3DUTF-8%26sa%3DN)

Niet alleen Duitsland stond onder invloed van het Bauhaus. De kunstacademie waar onder andere Wassily Kandinsky les gaf, werd in 1934 gesloten door Hitler vanwege de strenge censuur in die tijd. Hitler wenste geen tegenspraak en vrije literatuur en kunst werd verboden. Alles moest volgens Hitlers ideologieën en richtlijnen. Aangezien het Bauhaus een nieuwe moderne en vooral vrije stroming was die zijn eigen richtlijnen had, vonden de nazi’s dat het instituut ‘Bauhaus’ gesloten moest worden. De eerste NSDAP minister die de cultuur en kunst wilde bestrijden was minister Wilhelm Frick. Deze voerde ook de eerste beeldenstormacties van de nazi’s uit. De moderne beelden, gemaakt in het Bauhaus instituut, werden verwijderd uit musea. De nazi’s kregen steeds meer aanhang in de jaren ’30. De regering die de Bauhaus tot nu toe nog een beetje beschermd had, werd afgezet. Voordat de nazi’s hun overwinning hadden behaald, hadden zij al sluiting van het Bauhaus instituut geëist.

‘“Onmiddellijk stoppen met alle uitgaven voor het Bauhaus. Buitenlandse leerkrachten dienen op staande voet ontslagen te worden. Het is onverenigbaar met de verantwoordelijkheid van een goed gemeentebestuur tegenover haar burgers dat Duitse volksgenoten hongeren, terwijl buitenlanders in zeer rijke mate bekostigd worden uit de belastingcenten van de noodlijdende bevolking.”’
(Uit: Bauhaus, Magdalena Droste, p.227)

Volgens de sociaal-democraten verloren zij kiezers als gevolg van hun jarenlange steun aan het Bauhaus. De motie van de nazi’s werd aangenomen met slechts vijf stemmen tegen en Bauhaus moest eind september 1932 worden opgeheven. De leraren vochten de opheffing juridisch aan omdat het bestaande contracten (met kunstenaars, leerlingen etc.) zou schenden. Erg veel nut had dit echter niet, de school moest en zou gesloten worden. Toen de school gesloten werd, vluchtte het overgrote deel van de leraren en leerlingen naar Amerika. Vandaar dat we tot op de dag van vandaag ook in Amerika kunstwerken uit het Bauhaus terugvinden. Vele leerlingen en leraren van het Bauhaus gingen lesgeven in Amerika. László Moholy-Nagy stichtte zelfs het ´New Bauhaus´in Chicago in 1937. Er waren ook minder opvallende leraren en leerlingen die (mits zij onopvallend te werk gingen) in nazi Duitsland konden blijven.
Ook zijn er kunstwerken/collages overgebleven uit de tijd van de sluiting van het Bauhaus. Op een van deze kunstwerken zie je de duisters met hun hakenkruizen over het omgevallen Bauhaus heen lopen. Een lange rij soldaten komt aan marcheren en er liggen doden op de grond. Het Bauhaus wordt er dus letterlijk en figuurlijk ‘onder de voet gelopen’ door de nazi’s.
Niet alleen in Duitsland vond censuur in de kunst plaats, ook uit Rusland zijn vele kunstenaars gevlucht voor de politieke leiders. Vooral op het moment dat het communisme daar de belangrijkste rol in het dagelijks leven speelde. Stalin en Lenin duldden geen tegenspraak. Een bekende kunstenaar: Kasimir Malévitsj, werd veracht en vervolgd om zijn kunstwerken. Hij, en andere kunstenaar werden maar een korte tijd gewaardeerd en officieel erkend. Toen Lenin zijn Nieuwe Economische Politiek in 1921 invoerde moesten echter de meeste Russische kunstenaars vluchtten voor vervolging. Zij mochten hun beroep niet langer uitoefenen in Rusland. Malévitsj was samen met Tatlin bezig met de grondlegging van de Minimal Art. Deze stroming kon echter in die tijd nog nauwelijks van de grond komen door de Revolutie. De kunstenaars kregen de kans niet om te schilderen, beeldhouwen en nieuwe dingen te ontdekken. Politieke leiders hebben de ontwikkeling van kunst en de onderwerpen van de kunstwerken uit de tijd dat zij aan de macht waren, sterk beïnvloed. Malévitsj wordt echter wel gezien als een van de eerste kunstenaars die gebruik maakt van het suprematisme.

Schilderij van Kasimir Malévitsj genaamd ‘De Soldaat’
(Bron: http://images.google.nl/images?hl=nl&ie=UTF-8&oe=UTF-8&q=Malevich&sa=N&tab=wi&lr)

De Russische kunstenaar El Lissitzky vluchtte in 1921 voor Lenins beleid. Hij reisde naar Duitsland en bleef daar negen jaar lang. Hij kwam in aanraking met de Stijl en met het Bauhaus. In Duitsland ondervond hij opnieuw de censuur. Weer werd hem, ditmaal door Hitler, zijn vrijheid om te schilderen zoals hij dat wilde, ontnomen. Westerse kunstenaars en critici zagen de westerse moderne kunst en de Russische kunst als twee gescheiden werelden. Dit kwam door de stalinistische maatregelen die genomen waren in Rusland. Russische kunstenaars kregen in de nauwelijks de kans om zich te ontwikkelen, laat staan dat ze hun schilderijen in de openbaarheid mochten brengen.
Als we kijken naar Duitsland en Rusland en we vergelijken de censuur die daar plaatsvond/vindt dan zien we duidelijke overeenkomsten. Zowel Duitsland als Rusland werd censuur opgelegd door een politieke leider. Wat betreft de censuur in de kunst kunnen we ook spreken over politieke censuur om macht te behouden. De leiders, in dit geval Hitler, Stalin en Lenin, hadden censuur nodig (zowel in de kunst als in literatuur, kranten etc.) om hun macht te behouden en eventueel te vergroten. In Rusland werd alles volgens de Communistische richtlijnen gedaan, rijkdom werd verdeeld over alle burgers en iedereen werkte hard voor evenveel. Van kunstenaars werd verwacht dat zij meededen met dat werk, zij moesten hun kracht en tijd besteden aan werken op sovchozen en kolchozen. Kunst maken werd in die tijd als iets nutteloos gezien, zeker door de politieke leiders. Om hun doel te bereiken moesten zij echter zorgen dat iedereen meewerkte aan hun plannen en dus werkte aan/voor de perfecte samenleving.

Chili

‘Om twaalf uur ‘s middags was het schandaal in het hele land bekend en kwamen er zelfs journalisten uit het buitenland om het kindje te fotograferen, want een soortgelijke combinatie van rassen was in de annalen van de medische wetenschap nog nooit eerder voorgekomen. Een week lang werd er over niets anders gepraat, zelfs de dood van twee studenten, die voor de universiteit waren neergeschoten door de Garde, omdat ze met rode vlaggen hadden gezwaaid en de Internationale hadden gezongen, werd overschaduwd.’
(Uit: Eva Luna, Isabel Allende, p.106)

Bovenstaand citaat komt uit een boek dat geschreven is door Isabel Allende. Deze bijzondere schrijfster is een nicht van Salvador Allende. Salvador Allende (1908-1973) won na een eerder mislukte poging van 1964 in oktober 1970 de presidentsverkiezingen en werd daarmee de eerste democratisch gekozen socialistische/marxistische leider van Chili. Hij werd beschouwd als een strijder voor sociale rechtvaardigheid. Allende voerde een nieuw stelsel in om Chili tot een socialistische staat te maken. Hij streefde naar een eerlijke verdeling van de welvaart. Een belangrijk deel van de bedrijven werd genationaliseerd. Hiernaast stelde Allende een landhervormingsprogramma in dat inhield dat de grote stukken land die in handen waren van enkele grootgrondbezitters verdeeld werden over de vele arme verpauperde boeren. Ook voerde Allende loonsverhogingen in.

"Dat zijn mijn laatste woorden. Ik ben er zeker van dat mijn offer niet voor niets zal zijn, ik ben er zeker van dat er op zijn minst een morele les uit zal worden getrokken die de trouweloosheid, de lafheid en het verraad zal straffen."
Salvador Allende, 11 september 1973.
(Uit: http://www.dewaarheid.nu/sep01/chili.htm)

Met zijn hervormingen maakte Allende niet alleen vrienden. Grootgrondbezitters en Chileense zakenlieden verafschuwden hem en buitenlandse bedrijven vertrouwden hem niet en waren niet meer bereid in Chili te investeren. De productie liep terug waardoor het er in 1972 op leek dat er ernstige voedseltekorten zouden gaan ontstaan. De inflatie steeg van 20% in 1970 naar 350% in 1973. De gevolgen van deze problemen waren stakingen, massabetogingen en politiek geweld. Die ertoe leidden dat op 11 september (toeval?) 1973 Augusto Pinochet een militaire staatsgreep pleegde waarbij Salvador Allende om het leven kwam. Pinochet zette het leger, de marine, de politie en de luchtmacht in bij zijn omverwerping van de regering-Allende. Pinochet werd bij zijn staatsgreep gesteund door de Verenigde Staten, de koude oorlog was namelijk in volle gang en de VS waren bang voor een nabijgelegen Communistisch land.

‘Na het saboteren van Allende’s verkiezingscampagne van 1964 en een mislukte poging in 1970, trok de CIA alle registers open in een poging het bewind van Allende te destabiliseren. De Amerikaanse regering blokkeerde de toegang tot kredieten en het land werd economisch gewurgd. Een internationale mediacampagne had tot doel de Chileense regering in diskrediet te brengen. Aan de rechtse organisaties in Chili zelf werd omvangrijke financiële steun gegeven om binnenlandse protesten te organiseren’
(Uit: www.vcp.nu/actiedag/amerika/interventies.htm)

Pinochet nam keiharde maatregelen om zijn tegenstanders uit de weg te ruimen. Velen werden tijdens zijn regime vermoord en ook werden velen gemarteld, hiernaast waren er ook vele gevallen van ‘verdwijningen’.

‘“Waar is Evangelia?” Vroegen ze aan Digna Ranquileo. Deze gaf geen antwoord, maar boog haar hoofd. “Hoe heet uw zoon eigenlijk, die gardist?” Informeerde Irene, die wel begreep dat er iets niet in orde was. “Pradelio del Carmen Ranquileo,” antwoordde de moeder en het kopje in haar hand trilde…
…De vorige zondag, toen iedereen sliep, waren ze ’s nachts teruggekomen, luitenant Juan de Dios Ramírez en zijn onderofficier, degene die de film van Fransisco aan het licht had blootgesteld…
…Alle nog half slaperige gezinsleden hadden op een rij tegen de muur moeten gaan staan en daarna had hij Evangelia meegesleurd naar de jeep. Het laatste dat haar ouders van haar te zien kregen, was een slip van haar wapperende witte onderrok in het donker toen ze gedwongen werd in de auto te stappen…
…”Ze is aangehouden voor een kort routineonderzoek,” zei de officier. “Ze heeft hier de nacht doorgebracht en is de volgende dag al vroeg vertrokken.” Ramírez veegde het zweet van zijn voorhoofd. “Is ze zonder kleren de straat op gestuurd?” “De ingezetene Ranquileo droeg schoenen en een poncho.” “U hebt haar in de nacht van haar bed gelicht. Ze is minderjarig, waarom is ze niet teruggebracht naar haar ouders?” “Ik hoef met u niet te discussiëren over de werkwijze van de politie,” antwoordde de luitenant haar droog.’
(Uit: Liefde en schaduw, Isabel Allende, P.125, 126, 144, 145)

Na zijn machtsovername ontbond Pinochet het parlement, verbood hij vakbonden en politieke partijen, schortte hij de grondwet op en onderwierp hij de pers aan een scherpe censuur. Isabel Allende moest, als nichtje van Salvador Allende en als journaliste, vluchten voor vervolging. Ze vluchtte daarom met haar familie naar Venezuela om daar vervolgens voor 13 jaar te blijven. Pinochet en zijn gardisten hadden alle reden om Isabel gevangen te willen nemen. Ten eerste natuurlijk haar familie en ten tweede het feit dat ze schreef over vrijheid en democratie. Ze beschreef dictatuur en Pinochets beleid als verschrikkelijk en ontoelaatbaar.

Generaal Augusto Pinochet
(http://www.omroep.nl/nos/nieuws/images/buitenland/165/pinochet_generaal.JPG)

Op 1 juli 1974 benoemde Pinochet zichzelf tot president. Hij stichtte een geheime dienst die alleen hem verantwoording verschuldigd was. In 1981 nam Pinochet een nieuwe grondwet aan die zijn dictatoriale regime legaliseerde. In deze grondwet stond onder andere dat Pinochet nog minstens 8 jaar kon aanblijven, waarna hij zijn bewind zou laten toetsen in een referendum. In dat referendum wees 55% van de Chileense bevolking het bewind af. Er volgde democratische verkiezingen, welke het einde van Pinochet’s politieke carrière als dictator betekenden. In 1989 werd democratisch een nieuwe regering gekozen en in 1990 trad Pinochet af als president. Hij werd opgevolgd door Patricio Aylwin en Chili was weer een democratie. Isabel Allende keerde terug naar Chili om vervolgens de Gabriela Mistral Award in ontvangst te nemen. Tijdens de dictatuur van Pinochet hanteerde de dictator een zeer strenge censuur. Zo’n 25.000 linksen werden op een zwarte lijst geplaatst en gemarteld, dan wel vermoord als zij niet reeds gevlucht waren. Elke linkse uiting in uitspraken, pamfletten, kranten of welk ander medium ook was uit den boze en wie zich hier niet aan de strenge regels hield werd zonder pardon uit de weg geruimd, gemarteld of vervolgd.

‘De dokter was uit gegaan om een aantal voor zijn experimenten onontbeerlijke bestandsdelen te kopen en had er niet aan gedacht dat het carnaval was, een losbandig feest waarbij ieder jaar weer vele doden en gewonden te betreuren waren, hoewel ditmaal de dronkemanstwisten in het niet gevallen waren bij het effect van de andere gebeurtenissen die de ingeslapen gewetens hadden wakker geschud. Jones stak juist de straat over toen het tumult losbarstte. In werkelijkheid waren de moeilijkheden al twee dagen eerder begonnen, toen de studenten een schoonheidskoningin hadden uitgeroepen in de eerste democratische schoonheidsverkiezing van het land. Nadat ze haar gekroond hadden en bloemrijke redevoeringen hadden afgestoken, waarin sommige tongen waren losgeraakt en hadden gesproken over vrijheid en soevereiniteit, hadden de jongelui besloten een mars te houden. Zoiets was nooit eerder vertoond en de politie had achtenveertig uur gewacht alvorens in actie te komen; dat gebeurde juist op het moment dat professor Jones beladen met flessen en poedertjes uit een apotheek kwam. Hoewel hij de gardisten met getrokken sabel en in volle galop zag aanstormen, liep hij gewoon door zonder zijn pas te versnellen omdat hij met zijn hoofd bij een van zijn chemische formules was en al dat rumoer hem ongepast voorkwam. Toen hij weer bij bewustzijn kwam, lag hij op een brancard op weg naar het ziekenhuis voor armoedzaaiers.’
(Uit: Eva Luna, Isabel Allende, P.18/19)

Nadat Augusto Pinochet in 1990 af was getreden als president, kreeg hij vele aanklachten tegen zich vanwege onder andere zogeheten verdwijningen. Maar deze konden niet voortgezet worden, omdat hij zichzelf benoemd had tot gouverneur voor het leven wat hem politieke onschendbaarheid opleverde. Pinochet werd op 16 augustus 1998 in Londen toch gearresteerd op verzoek van de Spaanse Baltasar Garzon die hem wilde vervolgen voor het martelen en vermoorden van 79 Spanjaarden tijdens zijn bewind. Maar het Britse hooggerechtshof verklaarde deze arrestatie ongeldig, omdat Pinochet politiek onschendbaar was en het een voorval betrof dat zich tijdens Pinochets bewind had afgespeeld. Maar de Law Lords, het hoogste Britse rechtsorgaan, ontzegde Pinochet zijn onschendbaarheid, hoewel hij nu enkel berecht mocht worden voor overtredingen die zich na 1988 tijdens zijn bewind waren gepleegd. Op 3 maart 2000 mocht Pinochet terugkeren naar Chili op grond van zijn slechte gezondheid. Toen de Chileense rechter Juan Guzman Tapia er in augustus 2000 voor zorgde dat Pinochets politieke onschendbaarheid officieel door het Chileense hooggerechtshof werd opgeheven kon Pinochet enkel vrijuit gaan als hij officieel ‘dement’ of ‘gek’ verklaard werd. Uiteindelijk heeft Pinochet nooit voor de rechter hoeven verschijnen, omdat hij om medische redenen niet meer voor de rechter mocht verschijnen. Er zijn tegen Pinochet honderden aanklachten ingediend, maar de bekendste zijn wel die van de ‘Karavaan des doods.’

‘Karavaan des Doods is de macabere bijnaam voor een operatie van een speciale eenheid van het leger in oktober 1973. Die trok door Chili om vermeende tegenstanders van het nieuwe regime uit de weg te ruimen. De slachtoffers werden boven de zee en de bergen levend uit helikopters gegooid. Volgens een rapport van de Chileense regering zijn zeker 53 mensen gedood door de Karavaan des Doods. Er worden nog 19 ontvoerde dissidenten vermist.’
(Uit:http://www.omroep.nl/nos/nieuws/index.html#@
http://www.omroep.nl/nos/nieuws/dossiers/pinochet/2001/portal/pinochet_portal.html)

Bijna 20 jaar van dictatuur in Chili heeft diepe sporen nagelaten in de Chileense maatschappij. Nog steeds is er sprake van grote sociale ongelijkheid, kent het land nog geen volledige democratie en is er nog niet volledig sprake van vrijheid van meningsuiting. Maar met de verkiezing van de socialist Ricardo Lagos tot president heeft het land weer zicht op vooruitgang. Vast staat dat de verkiezingen van 1998 in Chili niet om ideologische keuzen gingen, maar om concrete zaken, zoals werk, onderwijs, voeding en gezondheidszorg. Daardoor leek het onbelangrijk of je nu op links of op rechts stemde. Maar er is natuurlijk wel degelijk een verschil tussen Joaquín Lavín en Ricardo Lagos. Beide kandidaten vertegenwoordigen een verschillende opvatting over het maatschappelijk leven, zo hebben zij verschillende ideeën over de functie van de ‘markt\' en over de sociale taak van de overheid.
De versteviging van de democratie en een betere verdeling van de rijkdom zijn beslissende elementen voor de toekomst van Chili. Vooruitgang is niet alleen meetbaar aan de overvloed van mobiele telefoons of het aantal auto’s. Een land is modern als het de rijkdom eerlijk verdeelt onder de inwoners, als het medische voorzieningen heeft voor iedereen, (zodat een zieke vóór opname in een ziekenhuis geen cheque hoeft te overhandigen) als het de jeugd de mogelijkheid biedt naar de universiteit te gaan met als enige criterium intellectuele en niet economische capaciteiten en als het in staat is haar burgers vrijheid en gelijkheid te garanderen.
Het belangrijkste is momenteel dat Ricardo Lagos de verkiezingen gewonnen heeft. Lagos is 61 jaar oud, advocaat en doctor in de economie, afgestudeerd aan de Universiteit van Duke. Hij is de eerste socialistische president sinds 11 september 1973. Lagos zal de derde president zijn van de Coalitie van Partijen voor de democratie die sinds 1990 aan de macht is. In het verleden is hij minister van Onderwijs en Openbare Werken geweest. Het is aan Lagos om Chili tot stevige democratie te brengen en tot een eerlijke verdeling van de rijkdom te komen.

Vergelijking met Nederland

Zoals in het hoofdstuk: ‘Censuur in Nederland’ ook vermeld staat werd Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog een strenge censuur opgelegd. Deze censuur kende enkele verschillen en enkele overeenkomsten met die in Chili. Ik zal nu een vergelijking maken tussen de censuur in die tijd in Nederland en de censuur in Chili tussen 1973 en 1990.
Een overeenkomst tussen de censuur in beide landen is dat politieke partijen niet waren toegestaan. (met uitzondering van de regerende partij) In Nederland werden alle radiostations en kranten gecontroleerd door de Duitsers en niet-nationaal-socialistische items of uitspraken werden verboden en verwijderd. In Chili werd elke linkse uitspraak uit elk medium verwijderd en verboden ongeacht in welke vorm het verzet gepleegd was.
Wie in Chili verzet pleegde tegen de dictatuur, werd per direct vervolgd, opgepakt, gemarteld en/of vermoord. Als in Nederland verzet werd gepleegd verschilde de straf. Wie bijvoorbeeld een verboden boek las en er verder niets mee deed, (stukken ervan in de openbaarheid brengen) kreeg een waarschuwing of enkele klappen. Maar als je in het bezit was van een radio, (na mei 1943) werd je in een kamp gezet of als je pech had, bijvoorbeeld als de Duitsers een voorbeeld wilden stellen aan het volk, werd je in het openbaar dood geschoten. Het drukken van illegale kranten of boeken werd bestraft met de dood of met een plek in een concentratiekamp.
Opvallend veel verschillen zijn er dus niet. Het enige verschil is dat de Chilenen bij het straffen van overtredingen zich direct hielden aan de voor de ‘misdaad’ opgelegde straf, terwijl de Duitsers ter plekke een straf bedachten, mochten zij de 25e radio op een dag gevonden hebben, dan konden zij de ‘dader’ nog wel eens laten gaan omdat ze geen zin hadden om nog iemand af te knallen. Tegenwoordig is er in Chili nog weinig sprake van censuur. Schrijvers mogen schrijven waarover zij maar willen. Kranten worden niet meer gefilterd en bijna elke vorm van kunst is toegestaan. Er zijn echter enkele uitzonderingen die vergelijkbaar zijn met Nederland. Zo zijn dingen als kinder- en dierenporno wel verboden.
Eva Luna

Naar aanleiding van het onderwerp censuur in Chili heb ik het boek Eva Luna gelezen, geschreven door het nichtje van Salvador, Isabel Allende. Hieronder zal ik het boek in het kort samenvatten:
Het boek gaat over het leven van Eva Luna en het begint bij de jeugd van Consuelo, haar moeder. Die is opgegroeid op schepen in reizen over de wereld. Als zij op haar twaalfde met een Portugees goud uit kippen aan het halen is wordt zij meegenomen naar een klooster, hieruit ontsnapt zij en komt zij bij dr. Jones die haar aanneemt als zijn dienstmeisje. De professor is gespecialiseerd in het opzetten/balsemen van lijken. Ze leeft al een tijdje bij dr. Jones als plotseling de tuinman, een indiaan, door een gifslang gebeten wordt. Om zijn pijn te verlichten bevredigt Consuelo hem, hierdoor geneest de indiaan en hieruit wordt Eva Luna geboren, ze wordt Eva genoemd omdat dit ‘leven’ betekent en Luna omdat de indiaan behoorde tot de stam van de maankinderen. Deze is inmiddels vertrokken naar zijn stam en Eva groeit op bij dr. Jones zonder haar vader ooit gekend te hebben. Als Eva 6 jaar oud is sterft Consuelo omdat zij stikt in een kippenbotje bij een kerstdiner. Eva gaat naar haar Joegoslavische peettante die haar werk bezorgt als dienstmeisje bij een ander huis. Hier ontmoet ze Elvira, een ander dienstmeisje. Maar Eva is genoodzaakt te vluchten als zij na de zoveelste ruzie met haar bazin haar de haren uitrukt. Ze rent weg en gaat zwerven op straat. Daar ontmoet ze Huberto Naranjo, een op de straat opgegroeide jongen. Uiteindelijk komt Eva toch weer terug in het huis bij Elvira, maar vertrekt ook daar wanneer haar peettante een tweekoppig gedrocht krijgt, dat deels blank en deels zwart is. Er volgt een zwerftocht van huis tot huis en uiteindelijk komt ze weer terecht bij Huberto. Huberto brengt haar naar het huis van Madame. Elke avond kwam Melecio op bezoek bij Madame, hij is een homo die in de rosse buurt optreed als travestiet. Als de politie een inval(later bekend als ‘het Hoerenoproer’) doet in de rosse buurt wordt Melecio gevangen, moet Madame vluchten en beland Eva Luna weer op straat. Daar ontmoet ze Riad Halabi, een eigenaar van een winkel in het dorpje Agua Santa, een rustig dorpje waar iedereen elkaar kent en dat ver weg van het strenge dictatoriale beleid ligt.
Op het moment dat het hierboven vertelde deel zich afspeelt, speelt zich ergens anders in Chili nog iets anders af. Rolf Carlé is een jongeman die op 15jarige leeftijd op advies van zijn moeder naar Chili verhuist om daar bij zijn oom Rupert en tante Aravena te gaan wonen. Hij heeft namelijk zware tijden achter de rug in Oostenrijk. De eerste wereldoorlog, een gehandicapt zusje en een gestoorde vader dienden onder andere als redenen om naar Chili te verhuizen. Hier ontwikkeld Rolf zich tot een jonge man die intelligent, knap, handig en vriendelijk is. Uiteindelijk wordt Rolf cameraman bij actiegroepen tegen de dictatuur en komt hij bij een groep guerrillastrijders waarin hij ook vergezeld wordt door Huberto Naranjo, die inmiddels een flinke kerel is geworden die al zijn hele leven tegen de dictatuur vecht.
Riad Halabi is getrouwd met Zulema. De twee vriendelijke mensen die uit Turkije naar Zuid-Amerika zijn gekomen, om hier gelukkig te worden. Eva Luna helpt Riad in zijn winkel, en ze doet het huishouden voor hem en zijn vrouw. Bij Riad Halabi leert Eva lezen en schrijven. Ze krijgt een hele goede band met Riad, omdat ze hem ondanks zijn verminkte gezicht als een normaal mens beschouwt. Zulema vindt haar man eigenlijk afzichtelijk, en ze blijft alleen bij hem om de cadeaus die hij voor haar koopt. Na een aantal gelukkige jaren gaat Riad op reis, en tijdens zijn afwezigheid gaat zijn vrouw vreemd met Kamal. Als Kamal na één avond seks weer vertrekt is Zulema overstuur, en pleegt ze zelfmoord. Er wordt echter gedacht dat ze vermoord is, en Eva Luna is de hoofdverdachte. Gelukkig krijgt Riad het te horen, en komt hij terug van zijn reis om eva Luna vrij te pleiten.
Eva Luna slaat weer op de vlucht, en in de stad komt ze Mimi (Melecio) tegen, de vriend van Madame, of eerder vriendin, want Mimi is omgebouwd tot vrouw. Eva Luna trekt bij Mimi in, en besluit om bij haar te blijven wonen. Eva Luna komt weer in aanraking met Huberto, die haar overhaalt om zich aan te sluiten bij de guerrillabeweging, waar hij zelf ook lid van is. Eva Luna ontmoet hier Rolf Carlé, een Cameraman die een reportage maakt over de guerrilla in Zuid-Amerika. Ze wordt verliefd op hem, en gelukkig is de liefde wederzijds. Eva Luna besluit haar contact met Huberto op te geven, en verder te gaan met Rolf, hier eindigt het verhaal.

Iran

‘De volgende dag werd mijn nieuwe taak bekend. De partij had geen drukkerij meer. Ik moest de partijkrant in een kleiner formaat publiceren. Dat moest ik in mijn eentje regelen. Regelen? Er was niets te regelen. We hadden alleen een oud stencilapparaat dat ergens bij een sloperij buiten de stad stond. Ik moest de machine gaan halen, repareren en ermee aan de slag. Waar moest ik dat ding plaatsen? Thuis, in mijn eigen woning. Ik moest Safa en mijn dochtertje als dekmantel gebruiken. Natuurlijk was het niet verstandig om hen bij die stencilmachine te betrekken. Maar weigeren had geen zin. Protesteren evenmin. Tegen wie moest ik protesteren? Tegen mezelf? Ik moest de krant drukken in een oplage van 3000 per week en afleveren bij een nieuwe contactpersoon. Normaal was zoiets onhaalbaar, maar dit was geen normale situatie. We wilden met blote handen tegen de geestelijken vechten.’
(Uit: Spijkerschrift, p. 299-300)

We gaan de politieke situatie in de jaren 90 eerst eens bekijken voordat we wat dieper ingaan op de censuur. Er zijn in die tijd twee verschillende presidenten geweest, namelijk Rafsanjani en Khatami. We bekijken per president wat zijn beleid was. Dus bijvoorbeeld of hij met harde hand regeerde of hij juist de bevolking zoveel mogelijk zijn gang liet gaan. Daarna kijken wij hoe hij dit uitvoerde. Verder gaan we in op wat hij met censuur doet, dus of hij het gebruikt of juist tegengaat en of hij dit gebruikte om zijn politieke beleid te ondersteunen. Dan kijken we hoe de mensen onder de censuur leiden en of ze er tegen in gaan. Tenslotte kijken we naar de censuur in de gelezen boeken, ‘Spijkerschrift’ en ‘De meisjes en de Partizanen’ dus of er daar herkenbare gevallen van censuur in voorkomen en naar de verschillen met de censuur in Nederland.

De situatie in Iran

De jaren 90 zijn te verdelen in twee gedeeltes. Het eerste gedeelte is onder leiding van President Rafsanjani en het tweede gedeelte onder leiding van Khatami. President Rafsanjani had een moeilijke periode om in te regeren. Het begon natuurlijk met de golfoorlog waarbij Iran veel betrokken werd. Dit bracht op het eerste gezicht ook voordelen met zich mee. Er kwamen meer inkomsten doordat de olieproductie werd verhoogd met 500.000 vaten per dag. Hierdoor werden de olieprijzen verhoogd.
In het jaar 1991 begon de Golfoorlog echt, Iran bleef neutraal en probeerde te bemiddelen tussen Irak en de Verenigde staten. Veel vluchtelingen uit Irak kwamen naar Iran en de banden met Saoedi-Arabië werden verbeterd, net als de relatie met de EG landen en China. Met China hadden ze een nucleaire samenwerking. Het ging in dit jaar ook iets slechter met Iran doordat de welvaart was gedaald door de dalende koopkracht en stijgende huurprijzen. Veel mensen werden vermoord voor drugshandel. Zo zie je dan de President rond deze tijd door de spanningen met hardere hand gaat regeren. Ook liet hij in het geheim belangrijke personen vermoorden waardoor de banden met het belangrijke Engeland slecht bleven.
In 1992 ging het in Iran zelf wel goed met de president. Bij de parlementsverkiezingen behaalde hij 270 zetels. Niet iedereen was het eens met de president. Er waren veel demonstraties tegen de woningnood en de sterk gestegen prijzen. Hier was de harde hand van de president weer te zien, want hij liet op de demonstranten schieten door de veiligheidstroepen. In dat jaar bleek ook de enorme machtsstrijd tussen Rafsanjani en Ayatollah Khamenei, geestelijk leider.
In 1993 kreeg de president het weer moeilijk. Ze werden door de VS beschuldigd voor internationaal terrorisme en de VS eiste stopzetting van wapenleveranties aan Iran. Waardoor overigens niet door alle landen naar geluisterd werd, want Japan ging gewoon door en leverde zelfs nog geld voor de bouw van een waterkracht centrale. Wel blijft de bevolking nog achter de president staan omdat hij zich vooral inzet voor de krijgsgevangen die in Irak gevangen zaten door de Iraaks-Iraanse oorlog. Hij werd op 11 juni weer herkozen president met 63,2 % van de stemmen. De verkiezingscampagne ging samen met de acties voor striktere Islamitische gedragsnormen. Hij ging dus steeds meer tegen censuur in. Het ging wel nog steeds meer en meer slechter met de economie omdat de olieprijzen flink daalden, en die hadden juist een paar jaar eerder voor een stijging van de economie gezorgd doordat de prijzen toen stegen.
1994 bracht eigenlijk weinig veranderingen in de politiek. De positie van de huidige president werd iets zwakker. Ook riep de groot ayatollah, grootste shi’itische geestelijke, Mohammed Ali Araki op tot acties tegen alcohol en drugs. Verder werden de schotelantennes verboden, door campagnes tegen de Westerse invloeden. Verder waren er in dat jaar enkele gevechten met buurland Azerbeidzjan en met de Koerdische verzetsbewegingen KDPI.
In het volgende jaar, 1995, werd Iran door de VS opnieuw beschuldigd van internationaal terrorisme, maar nu ook nog is extra voor de ontwikkeling van kernwapens. Ook zou Iran raketten hebben opgesteld in de richting van eilanden in de Golf. President Clinton van de VS wilde Iran boycotten en vroeg daarbij de hulp van alle andere landen in de wereld wat weinig effect had. Alleen China en Rusland werkten gedeeltelijk mee. In november werd er een nieuw wetboek van strafrecht ingezet gebaseerd op de Islamitische wet. Hierdoor kwam er meer Islamisering, wat verzet opwekte door studenten, die meer intellectuele vrijheid wilden. Ook waren er intellectuelen die minder censuur wilden. Zelfs binnen het geloof was er kritiek op de leiding. Het ging zelfs nog slechter met de economie want de olieprijzen werden nog lager en er waren hoge schulden.
Iran werd in 1996 ook beschuldigd van steun aan de terroristische Hamas-beweging door de VS en Israël. De boycot werd door de VS verstevigd. In dit jaar waren er ook nieuwe parlementsverkiezingen waarbij het vooral een strijd was tussen Rafsanjani en de radicalen. Verder bied dit jaar een contract tussen Iran en Toerkmenistan voor een aardgaspijpleiding.
In 1997 werden toch de economische nadelen van de boycot zichtbaar in de VS. De economie ging achteruit en mensen werden in de VS ontslagen. Ook kostte de aanwezigheid van oorlogsmaterieel in de Golf veel geld. Als gevolg hierop ging de Iraanse nieuwe president Khatami in debat met de VS. Ook China en Rusland werden hierbij betrokken. De verhoudingen met de landen in de Golf, behalve Irak gingen steeds beter.
1998 Liet ook zien dat Khatami goede bedoelingen had. Hij wilde betere banden met de VS. Hier reageerde Clinton steeds beter op. De ayatollah was het hier echter niet mee eens en zag de VS nog steeds als het kwaad. Hierdoor kwam er in het land een strijd tussen de conservatieven en de liberalen. Na een tijdje ging het ook beter met de banden in Europa. Maar niet alles ging goed want de band met Afghanistan werd steeds slechter nadat er Iraanse mensen door de Taliban zijn gedood. De binnenlandse politiek ging ook in een dalletje door de strijd tussen conservatieven en de liberalen. De oppositie, de conservatieven, kregen steun van de Ayatollah, de rechterlijke macht en de revolutionaire garde. De hulp van de rechterlijke macht was vooral in het nadeel bij de door de president ingeschakelde persvrijheid. De rechters gingen dit vaak tegen. Schrijvers en intellectuelen werden vermoord.
In het laatste jaar 1999 verscherpte het parlement weer de censuur desondanks dat de president juist voor minder censuur was. Toch deed hij dit omdat de Ayatollah ertegen was. Bij de gemeenteraadsverkiezingen liepen wel goed voor Khatami en had hij 75 % van de stemmen. Verder in dat jaar verbeterde hij zijn banden met de rest van de wereld door allerlei bezoeken.

Presidenten in Iran en hun beleid

Je ziet dus dat de eerste president van Iran in de jaren negentig president Rafsanjani. Hij was een liberaal en wilde sommige dingen wel met het geloof doen en andere dingen juist weer niet. Hij had een moeilijke periode om te regeren want het was natuurlijk net met de Golfoorlog en met de Irak-Iraanse oorlog.
Het was een president die met harde hand regeerde. Zo zie je hierboven staan dat hij opstanden tegenging met zijn veiligheidstroepen die er fel op los mogen slaan. Ook laat hij dat zien door de drugshandelaren sterk te veroordelen. De meeste werden geëxecuteerd of kregen levenslang. ook gebruikte hij zijn macht om de orde op zijn manier te handhaven. Hij verzon allemaal wetten om het geloof een beetje tegen te gaan. Op dit gebied was hij dus tegen censuur, aangezien hij striktere voorwaarden tegen het Islamitische geloof wilde.(geen sluiers etc...) Ook gebruikte hij zijn leger, voornamelijk de geheime dienst om misdadigers uit het land uit te schakelen. Misdadigers die uit Iran waren gevlucht werden dan door de Iraanse geheime dienst opgespoord en dan alsnog vermoord.
Het was, al zouden we de uitspraken van de VS mogen geloven ook een beetje criminele president. Dat is natuurlijk wel wat aan de zware kant uitgedrukt, maar het scheen dus dat hij internationale terroristische groeperingen hielp. Hij zou daaraan wapens geleverd hebben.
Even kort samengevat regeert de president dus met redelijk harde hand, en gebruikt hij censuur soms in zijn voordeel(dus met het vermoorden door de geheime dienst van misdadigers) en soms gaat hij tegen censuur in, door de Islam soms te verbieden.

De tweede president die vanaf 1997 regeert is Khatami. President Khatami was voordat hij als president werd verkozen ook al veel met politiek bezig, hij was namelijk minister van cultuur tot 23 mei 1997. Op die datum werd hij tot president verkozen, hij kreeg ongeveer 70% van de stemmen. Hij is erg links voor Iraanse begrippen, zo benoemde hij ook een vrouw tot een van zijn vice-presidenten. Dat komt in Iran niet of nauwelijks voor. Hij is voor politieke en economische hervorming omdat ook hij ziet dat het niet goed gaat met het land. Hij wil dat Iran zich meer aanpast aan het westen en zo de banden met het westen versterken. Maar dit is een hele zware taak omdat Iran zo’n slechte naam heeft in het westen.
Ze lopen ver achter op het gebied van censuur, ze hebben een heel ander geloof, er zijn in het verleden veel conflicten geweest tussen Iran en de Verenigde Staten en tussen Iran en Israël, een bondgenoot van de VS. Deze conflicten spelen nog steeds een grote rol en daarom is het voor Khatami heel erg moeilijk om zijn doel te bereiken. Khatami wil ook de invloed van de Islam in de politiek verkleinen. Er is namelijk erg veel invloed van de Islam op alles en dat brengt heel erg veel censuur met zich mee. Die censuur gaat Khatami tegen, hij pleit bijvoorbeeld voor meer persvrijheid, maar door de sterke oppositie komt hier niks van. De oppositie is vooral conservatief en staat dus recht tegenover Khatami. Deze conservatieven worden gesteund door de revolutionaire garde, de rechterlijke macht en de ayatollah (dat is een geestelijk leider), in dit geval ayatollah Khamenei.
In 1999 was de Islamitische revolutie al 20 jaar oud en daarom riep Khatami op tot grotere tolerantie en meer vrijheid van meningsuiting. Maar door Khamenei kwam hier weer niets van. Later is Khatami nog bij de paus op bezoek geweest zij vonden allebei dat er vrede tussen beide geloven moest komen. Bij gemeenteraadsverkiezingen van februari won de partij van Khatami bijna driekwart van de stemmen. Het is dus duidelijk dat het volk voor hem kiest en ook voor hervorming is maar zelfs als de president en driekwart van het volk voor hervorming zijn, zijn de ayatollah en de rechters nog te machtig om het te kunnen tegengaan. Echt sprake van een democratie is er dus niet.
Je kan dus wel zeggen dat Khatami in ieder geval erg zijn best doet om de relaties tussen Iran en het westen te versterken. En hij gebruikt de censuur in het land niet om zijn eigen positie te verstevigen, wat door andere machtigen in Iran wel word gedaan en ook in buurlanden gebeurd.

Je ziet dus dat de machthebbers van Iran dus wel eens censuur gebruiken. Maar waarom gebruiken die machthebbers dat. Is dat om hun positie te versterken, of denken ze dat het beter is voor het volk als ze bepaalde dingen niet te weten komen of niet te doen. Rafsanjani gebruikte vooral censuur om zijn eigen positie te versterken. Iedereen die het niet met hem eens was werd of gevangen gehouden of vermoord, met dus als gevolg dat iedereen het met hem ‘eens was’ en daardoor kon hij langer op de troon blijven.
Je vraagt je dan natuurlijk af of er geen mensen tegen de censuur in gaan. Dat is natuurlijk wel degelijk zo. Een goed voorbeeld hiervan is dat toen het nieuwe wetboek van strafrecht in ging. Vele studenten zijn toen de straat op gegaan en hebben gepleit voor intellectuele vrijheid en verlichting van de censuur. Ook binnen het geloof was er kritiek op de nieuwe methode, desondanks dat die gebaseerd was op het geloof. Maar er zijn meerdere voorbeelden. Straks lees je een stukje over Kader Abdolah, over hoe hij dit deed.
De mensen die in Iran tegen de censuur ingaan worde vaak gestraft. Dit wordt op verschillende manieren gedaan. In de tijd van Rafsanjani werden de protesten vaak gestopt met geweld. Ook werden schrijvers en dichters vaak gearresteerd en geëxecuteerd. De mensen die gearresteerd worden krijgen vaak oneerlijke processen. Dit lijkt lang geleden, maar het verschil met nu is niet erg veel. Nog steeds worden er in Iran mensen ter dood veroordeeld of belaagd. Een voorbeeld hiervan is onlangs in 1999 gebeurd, toen studenten de straat opgingen in protest tegen de sluiting van een dagblad. Hierbij werden ze aangevallen door een andere studentengroepering en beide groepen werden aangevallen door de veiligheidsdienst. De wetten in Iran zijn wel verbeterd maar nog steeds gebeuren er dingen die met censuur te maken hebben. Zo trad in 1999 de minister Ghorban Ali, chef van de geheime dienst, af nadat er onder zijn beleid in 1 jaar 10 dichters en schrijvers waren vermoord.

Kader Abdolah

Kader Abdollah was ook tegen censuur in Iran. Deze man heeft zich in zijn leven ingezet tegen de geestelijke leiders in Iran. Hij deed dit door ‘s nachts onder de grond verzetskranten te drukken. We vertellen eerst even in het kort wie Kader Abdolah nu eigenlijk is. Kader, ook wel Hossein Sadgadi Ghaemuraghami Farahani genoemd, is opgegroeid in Iran, in Arak op precies te zijn, het noorden. Toen hij ouder was en zijn jeugd had doorgebracht ging hij natuurkunde studeren op de universiteit van Teheran. Dit duurde enkele jaren en nadat hij zijn studie afrondde ging hij bij de marine voor twee jaar. Nadat hij weer terug was in Iran na zijn marine carrière werd hij natuurkunde leraar op een school in Teheran. Maar met de komst van de nieuwe president Khomeiny werd hij ontslagen en vluchtte hij het land uit. Hij kwam terecht in Koerdistan en tijdens zijn reis maakte hij een verhalenbundel over zijn reisverhalen dat illegaal werd uitgebracht in Iran. Omdat het schrijven hem beviel besloot hij gebruik te maken van een van zijn voorouders. Deze had namelijk een naam gemaakt in Iran omdat hij beroemd dichter was geweest. Kader, die zichzelf pas later zo noemde (zijn naam bestaat uit de voornamen van twee overleden vrienden) maakte hier gebruik van om bekendheid te krijgen. Zo kon hij zijn boeken beter verkopen. Hij bracht twee illegale verhalenbundels uit die in Iran verkocht werden. In 1985 vluchtte Kader Iran uit naar Turkije, nadat hij bij een studentenoppositie had gezeten, de illegale Fadaian-groepering. Hier werkte hij als drukker en moest hij vluchten omdat de groepering in het nauw zat. Hij kwam via Turkije uiteindelijk in 1988 in Nederland terecht, in Apeldoorn. Hij wilde nog steeds schrijven dus ging hij boeken lezen van Annie M.G. Schmidt. Hij las dan Jip en Janneke. Dat klinkt een beetje kinderachtig maar het heeft goed geholpen van hij heeft de Nederlandse taal goed onder de duim en sindsdien schrijft hij (interessante) Nederlandstalige boeken waaronder Spijkerschrift en Het meisje en de Partizanen welke wij gelezen hebben. Hier lees je straks samenvattingen over.
Je ziet dus dat Kader in zijn land zich tegen de machthebber op dat moment, Khomeini, verzette. Hij ging illegaal boeken en kranten drukken met zijn beweging en wilde zo de censuur tegengaan. Over de nieuwe leider heeft hij ook een mening. Hij vindt dat president Khatami het niet echt goed doet, want de kansen die hij kon pakken om het land te verbeteren heeft hij niet gepakt en daarom is het land niet echt veel opgeschoten. Maar aan de andere kant vindt hij Khatami wel de beste oplossing omdat hij de enige is die de censuur tegen wil gaan. De overige kandidaten brengen juist censuur.

Spijkerschrift en De meisjes en de Partizanen

Censuur in de gelezen boeken

Voor dit project hebben wij twee boeken gelezen van de hierboven beschreven schrijver Kader Abdolah. Wij zullen per boek eerst vertellen wat er in het verhaal is gebeurd en daarna zullen wij enkele voorbeelden geven van censuur.

Spijkerschrift

Het eerste gelezen boek is Spijkerschrift. Het boek is een beetje raar verteld, de ene keer zit je in het heden en de andere keer opeens weer in het leven van Aga Akbar. Om het makkelijker te maken hebben we per hoofdstuk een samenvatting gemaakt. En even in het kort, het is het levensverhaal van Aga Akbar en van Ismaiel. Deze laatste probeert uit het spijkerschrift van Aka Akbar het verleden te ontcijferen.

Grot
Aga Akbar wordt geboren. Zijn ouders zijn Hadjar en de Vorst. Aga Akbar was doofstom en zijn oom Kazem Gan wilde daar wat aan doen. Hadjar en Kazem Gan gaan praten en komen tot de conclusie dat Aga Akbar de achternaam van de vorst moet krijgen. Dan overlijdt Hadjar en neemt Kazem Gan de opvoeding op zich. Hij laat Aga Akbar het spijkerschrift in een grot in de Safraanberg zien en geeft hem een schrift.

De trein
De Shah Reza Khan wil Iran veranderen en er moet een trein komen door de stad van Aga Akbar. Maar omdat de trein langs de Safraanberg moet kunnen ze geen dynamiet gebruiken. Alle mannen uit omstreken gaan hakken. Dan stuiten ze op een rots die ze niet kunnen slopen. De elf sterkste mannen worden uitgekozen door de Sjah en moeten de rots kapot slaan. Aga Akbar is een van de elf en sloopt zo’n groot stuk dat hij een heleboel geld krijgt. Hierdoor wordt hij een rijk man.

Vrouw
Aga Akbar moet een vrouw krijgen. Kazem Gan kan niemand voor hem vinden. Hij gaat af en toe wel eens met een hoertje om maar Kazem wil een goeie vrouw voor Akbar. Kazem laat de vrouwen van de familie langs gaan bij een vrouw die een vrouw voor Aga moet vinden. Ze vindt er eentje, maar die gaat tijdens de huwelijksnacht dood.

De put
Als Aga’s vrouw wordt begraven gaat Aga naar een heilige plek op de berg. De put. Volgens verhalen zit er een heilig persoon in die put te wachten totdat hij geroepen wordt. Het is een haast onmogelijke taak om daar te komen en als je dan levend terugkomt wordt je als een held ontvangen. Zo ook dus Aga Akbar.

Ispahan
Na enige jaren vindt Kazem dat Aga het Safraandorp uit moet. Hij laat Aga naar een vriend gaan in Ispahan. Daar in Isaphan ontwikkeld Aga zich als een goede tapijten reparateur. Maar na een tijdje wordt hij toch moe en verlangt hij terug naar Safraandorp. Eenmaal daar aangekomen gaat hij weer eerst langs bij dat hoertje, waar die toen ooit wat mee heeft gedaan. (het is onlogisch verteld, maar Ismaiel krijgt hier ook nog Aga‘s spijkerschrift)

Weer een vrouw
Kazem Gan reist door de bergen en kan niet naar huis door de sneeuw. Hij wil dan langs een vriend gaan en daar overnachten. Daar aangekomen wordt hij aangesproken door een jonge sterke vrouw. Ze bevalt hem wel en hij denkt dat dit de perfecte vrouw is voor Aga. Die nacht raken ze in gesprek en de volgende dag word Aga gehaald en gaan ze trouwen. Deze huwelijksnacht gaat wel goed en 9 maanden later wordt Ismaiel geboren. Het eerste wat het kind moet horen is het gedicht van een bepaalde dichter. Maar Aga wou per se weten of het kind niet, net als hij, doofstom was en schreeuwde in zijn oor. Daardoor heeft Ismaiel nog steeds pijn in zijn oor en is Aga altijd bij hem aanwezig.

Nieuwe grond
Ismaiel woont nu in Nederland in de polder (waarschijnlijk Amsterdam) en hij gaat het spijkerschrift van zijn vader proberen te vertalen en hij is dichter geworden en zit nu in een dichter clubje.

Verhuizen
De familie zit thuis en opeens komt Aga aanrijden. Hij blijft de hele nacht in de schuur. De volgende dag horen Ismaiel en Tine en de drie nieuwe andere kinderen dat ze gaan verhuizen. Ismaiel roept Kazem maar die wordt het uiteindelijk met Aga eens, omdat hij een school voor de kinderen wil. Ze verhuizen naar de stad en gaan in een flat wonen waar Tine nogal wat moeite mee heeft.

Een vrouw met een hoed
Later blijkt dat Aga ook nog om een andere rede naar de stad wilde, hij was verliefd. Elke avond nam hij Ismaiel mee naar een boulevard waar Ismaiel dan een tolk moest zijn tussen de vrouw met de hoed en Aga. Op een dag komen de familie leden van Aga eraan op het plein en nemen het gezin van Aga mee naar Senedjan. Daar moet Aga altijd werken en bezig zijn en zijn nieuwe geliefde kan hij niet meer zien.

Toeti
In dit gedeelte wordt verteld over Aga Akbars vertrek, waar hij geïnspireerd is door het verhaal over Toeti, de papegaai die slim zijn vrijheid verdient. Verder weinig informatie.

Goudklokje
Ismaiel ontmoet hier een vrouw waarvan hij een gedichtenboek krijgt, met daarin een gedicht over Goudklokje. Een tijd later krijgt hij een zusje die toevallig ook zo heet. Goudklokje wordt echt de dochter van Aga Akbar. Verder komt Aga weer thuis uit de bergen met een kapot verrot gebit. Ismaiel vindt een tandarts die ook een baan voor Ismaiel vind om de rekening te betalen. En via die arts komt Ismaiel ook in aanraking met de guerrilla partij.

Op eigen benen
Hier gaat Ismaiel, die ondertussen 18 is aan Aga vertellen dat hij naar Teheran moet gaan om te studeren. Aga vind dit aan de ene kant wel leuk, maar aan andere kant niet. Maar Ismaiel is een goed zoon en heeft iets geregeld voor Aga: een eigen winkeltje, en Goudklokje komt hem elke dag helpen. Nu hoeft Aga niet meer te zwerven voor klanten.

Zware schaduwen
Hier wordt verteld over hoe Ismaiel in de guerrilla beweging terecht is gekomen. Hier is hij gekomen doordat de omgeving van de universiteit van Teheran vaak het toneel was van rellen tussen politie en guerrilla’s. Zo is hij er ook bij gekomen. Maar hij mag nu zijn familie niet meer zien, maar omdat Aga Akbar misschien wel handig kan zijn voor de beweging uiteindelijk toch wel. Maar Ismaiel vind dat hij wel aan Aga moet vertellen dat hij tegen de sjah is. En dat gebeurt ook. De titel wordt verklaard doordat Aga en Ismaiel zware schaduwen van elkaar zijn. Ze kunnen niet zonder elkaar.

Hollandse duinen
Ismaiel leert in de trein een man kennen, Louis. Ze worden met elkaar bevriend. En ze fantaseren over de Hollandse duinen. Als Ismaiel later bij Louis op bezoek gaat komt hij erachter dat Louis gehandicapt is en dat hij nauwelijks kan lopen. Ismaiel ontdenkt dat het Louis grootste wens is om nog een keer naar de zee gaan, en Ismaiel helpt hem.

Djamilah
Dit stuk gaat over Ismaiel die bij het verzet een belangrijke taak krijgt. Hij moet een ontsnapte belangrijke vrouw, Djamilah helpen met onderduiken. Hij komt op het idee om haar bij zijn vader in de winkel te verstoppen. Dat doen ze maar als ze daar ligt wordt ze ziek, en het probleem is dat ze niet naar de dokter mag, anders wordt ze weer opgepakt. Dan komt hij op het idee om Tine te vragen, en Tine komt langs en besluit haar mee te nemen naar de dokter en te zeggen dat het haar nichtje is.

Mahdi
In dit deel wordt verteld over de ontsnapping van de Messias uit de put op de Safraanberg. Dit betekent een beetje het keerpunt in de strijd tegen de leiding in Iran.

Akbar wilt niet meer doofstom zijn
Omdat de Messias nu ontsnapt zou zijn, gaan alle doven, blinden en gehandicapten uit de buurt van de Safraanberg naar de put toe in de hoop da ze genezen worden. Ismaiel en Goudklokje gaan hem zoeken en proberen hem mee te krijgen, wat pas na enige tijd lukt.

Dagen die snel voorbij gaan
In dit deel van het boek heeft Iran een oorlog met Irak. Er wordt verteld hoe de familie van Ismaiel probeert te schuilen. Op een avond als de stad wordt aangevallen en Tine bij iemand op bezoek is gebeurt er iets vreselijks. Tine is deels geraakt door een bom en haar arm is gewond.

Damawand
Doordat het slecht gaat met de verzetspartij van Ismaiel moet hij een tijdje vluchten. Hij weet niet waarheen maar opeens komt hij erachter dat hij een droom had, om met zijn vader de Damawand te beklimmen. Dit zou ook de perfecte schuilplaats zijn en dus gaan ze klimmen.

Het einde van de weg
Ismaiel krijgt een nieuwe taak bij het verzet. Het verzet is ingekrompen omdat er leiders van gevangen zijn gezet. Ismaiel moet nu kranten drukken. Maar als na een tijdje zijn contactpersoon ook niet meer komt opdagen is het gedaan met de partij.

Een kerstboom in Akbars notities
Nu het is afgelopen met de partij van Ismaiel moet hij zo snel mogelijk al het bewijsmateriaal kwijtraken. Hij brengt de drukmachine terug naar de opslagplaats. De auto waarmee die alles deed zet hij achter de winkel van zijn vader, waar nooit iemand komt, en hij zelf besluit om te vertrekken. Hij neemt afscheidt van zijn vader en vertrekt.

Een nieuwe weg
Na een tijdje blijkt Ismaiel in Berlijn te zijn, en belt hij naar huis. Na enkele keren gebeld te hebben krijgt hij te horen dat Goudklokje gevangen is genomen en dat Akbar ziek is. Met Akbar gebeurt verder weinig, maar uiteindelijk blijkt Goudklokje ontsnapt te zijn, en niemand weet waar naartoe.

Voetsporen
Tine is naar huis gegaan nadat de ontsnapte Goudklokje niet is komen opdagen in de gevangenis. Ze weten niet zeker of ze ontsnapt is of geëxecuteerd. Alleen Aga is nog niet thuis. De mannen van de dochters van Tine gaan hem zoeken, en uiteindelijk komen ze erachter dat hij geprobeerd is Goudklokje achterna te gaan in de bergen. Ze gaan weer terug zonder Akbar want die blijkt door een man gevonden te zijn in de bergen...dood.
Spijkerschrift - Notities van Aga Akbar
Niemand weet precies wat er met Goudklokje is gebeurd en of ze nog leeft. Ze zou misschien in een grot overnacht kunnen hebben en daar voor honderd jaar in slaap zijn gevallen.

Censuur in Spijkerschrift

Er staat weinig echte censuur in Spijkerschrift. Maar een ding heeft eigenlijk heel veel met censuur te maken, de ondergrondse partij van Ismaiel. Die mag van de politiek niet. We geven nu een paar citaten waaruit blijkt dat er in het boek censuur voorkomt.

‘Pas tijdens de revolutie kwam hij vrij. Hij was een van de belangrijkste theoretici van de linkse ondergrondse guerrillabeweging, maar tot aan zijn arrestatie was zijn functie zelf voor zijn eigen partijleden geheim gehouden.’(Uit: Spijkerschrift, p. 192)

Hieruit blijkt dat er geen bewegingen mochten zijn die vrijheid van meningsuiting hadden. In het geheim werd dit toch gedaan. Door de censuur werden deze partijen verboden.
Het volgende citaat is ‘In die tijd werden veel jonge mannen en vrouwen die tegen die imams waren, geëxecuteerd.’ (Uit: Spijkerschrift, p. 327) Het censuur hierin lijkt mij duidelijk. De mensen hebben geen vrijheid van meningsuiting; censuur.
Het volgende citaat is degene die boven aan dit hoofdstuk staat. Ook hier is de censuur duidelijk. Ze drukken hier in het geheim kranten die tegen het regime zijn. En dat mag niet. Want ook hier is het censuur weer dat ze hun mening niet mogen uiten over het regime.
Het laatste stukje censuur dat ik wil laten zien is dit: ‘Om de mensen te beschermen had ze geen namen in haar boek genoemd, alleen die van Tine: “Het is mijn plicht vele namen te noemen, velen te bedanken, maar u begrijpt dat dat met het oog op hun veiligheid niet mogelijk is. Toch kan ik over één persoon niet zwijgen: Ik dank de moedige tante Tine”’(Uit: Spijkerschrift, p. 252). Dit gaat niet meer over de guerrilla partij, maar het is een ander soort censuur, namelijk om de personen te beschermen.

De meisjes en de Partizanen

Het tweede gelezen boek is De meisjes en de Partizanen. Dit boek bestaat uit verschillende verhaaltjes, dus we hebben per verhaal een samenvatting gegeven.

En toen waren wij aan de beurt
Kader, de schrijver zit met zijn tien broers te luisteren naar de verhalen van hun vader, opa staat ernaast tegen de treurwilg, het verhaal gaat over de vader van opa. Hij was een dichter. Er zat magie in zijn vingertoppen. Opa bevestigt het verhaal af en toe. De vader van opa was tegen de opa van de sjah. Zijn vrouw was gevlucht, en toen opa volwassen was zijn ze in Nederland komen wonen, opa heeft toen de wilg geplant. Na het verhaal wast opa de zakdoek die bij het verhaal hoort en hangt hem aan de wilg. De kinderen en vader volgen het voorbeeld. De kinderen vragen zich af of zij ook magie in hun vingertoppen hebben. Misschien zegt opa.

Rivieren zijn getuigen
In rivieren zijn getuigen verteld Kader over de sjah en over Zabih de verstopper. Zabih wordt Zabih de verstopper genoemd omdat hij zich altijd in de struiken verschuilt als er kinderen langs komen om ze vervolgens te verkrachten, vooral jongetjes. Als hij een keer de hele dag niemand te pakken weet te nemen gaat hij naar een weiland en neemt een koe. Kader is erg bang voor Zabih omdat hij al een paar keer door hem is achterna gezeten, maar wist te ontsnappen. Zabih is en groot aanhanger van de sjah, zo heeft hij een tatoeage van de sjah met een kroon op zijn borst laten tatoeëren en. Op een dag komt het nieuws binnen dat de sjah een bezoek zal brengen aan het dorp maar het bestuur van het dorp schaamt zich ervoor dat er niets bijzonders is in het dorp, dus wordt er besloten dat er een ziekenhuis gebouwd moet worden dat de sjah voor hen kan openen. In drie dagen staat het ziekenhuis er en als de sjah aankomt staat Kader vooraan om de opening te zien. Na een tijdje merkt hij dat Zabih achter hem staat en hij wordt bang. Maar gelukkig is de aandacht van Zabih helemaal voor de sjah zodra die in het zicht komt. Zabih juicht de sjah luidt toe en laat zijn tatoeage zien.

Marcia
Marcia is een meisje dat een tijdje als secretaresse voor Kader heeft gewerkt. Kader was dol op haar en hij vertelt dat als er een leuk iemand in zijn leven komt het nooit lang duurt voor die weer vertrekt uit zijn leven. Hij vertelt dat dat ook met zijn zus Marsi zo was, hij kende haar niet zo goed. Maar op een dag ging ze ‘s avonds de straat op en Kader volgde haar. Hij dacht al dat er niet veel goeds ging gebeuren en hij kreeg gelijk: Marsi wilde een aanslag plegen op de Moskee, maar het mislukte en ze werd gevangen genomen bij de Bazaar door soldaten. Ze was bij het verzet gegaan om de dood van een van haar broers die broer was gedood door de sjah.
Voordat Marcia bij Kader weggaat geeft ze hem een boek. In het boek staat een plaatje van de schrijver dat weet Kader maar hij durft niet te kijken. Nu na al die jaren als hij dit boek schrijft kijkt hij er toch naar.

De Brieven
Dit verhaal gaat over hoe Kader met zijn moeder communiceert. Ze schrijven brieven. De moeder van Kader kan bijna niet schrijven. Ze heeft het van Kader geleerd maar het gaat niet zo goed. Ze schrijft over hoe het daar gaat en wat ze doet. Ze leidt een behoorlijk saai leven, haar man is dood. Kader kon zelf niet bij de begrafenis zijn omdat hij zo ver weg woont.

De Meisjes en de Partizanen
Bij Kader thuis was geen tv en geen radio omdat zijn vader dat niet wilde. Het was zo dat als je een tv had of een schotel op het dak had dat je dan voor de sjah was omdat die zijn nieuws en toespraken aan de mensen liet horen via de tv en radio. Kader wilde wel dolgraag een radio om meer te weten te komen van de westerse cultuur en de rest van het land. Dus na lang overwegen ging hij het vragen en zijn vader zei tot zijn verbazing gewoon dat dat wel mocht omdat hij oud genoeg was om zelf beslissingen te maken. Hij moest de radio wel op zijn kamer houden. Dus Kader kocht een radiootje en luisterde. Hij vond het mooiste de westerse meisjes die prachtig konden zingen. Op een dag ging hij naar buiten en zag drie foto’s op straat hangen met gezocht erboven staan. Een jongen wist hem te vertellen dat het partizanen waren en dat hij maar eens naar een bepaalde zender moest luisteren. Hij deed dat die middag en hoorde over de gezochte mannen waren vlak bij zijn huis, aan het eind van de straat een eind verderop. Kader vond het reuze spannend en keek uit zijn raam. Hij zag de plek waar de mannen zich moesten verbergen. Hij had gehoord dat ze gewond waren dus Kader wist dat ze elk moment naar buiten konden komen omdat de gewonde het anders misschien niet zou redden. Maar toen hij na een tijdje nog niks zag besloot hij maar te gaan kijken of zijn moeder het eten klaar had omdat het tijd was. Maar zijn moeder was nog niet eens begonnen. Ze zei dat ze op vader wachtte omdat die opeens iets te doen had en naar buiten was gegaan. Kader ging weer naar boven en hij hoorde dat de partizanen gevlucht waren.
Hasan Garibi
Hasan Garibi is een blinde man in Iran. Maar toen dokters tegen hem zeiden dat hij na drie operaties weer kon zien ging hij er helemaal voor ook al moest hij voor de operaties naar Oost-Duitsland verhuizen met zijn vrouw. Nu woont hij dus in Oost-Duitsland in een saai dorp, er zijn alleen bejaardentehuizen, een kerk en een bos in de buurt. In dat bos gaat hij dagelijks wandelen, in het bos wordt hij helemaal wild en gaat takken zoeken om door te breken Hij breekt daar ook een keer zijn been door het wilde gedrag waar hij zich dan ook voor schaamt. Zijn vrouw vindt het wel fijn als Hasan even weg is, maar ze verveelt zich eigenlijk altijd. Hasan heeft een vaste taxichauffeur voor zijn reisjes naar het ziekenhuis in Keulen, dat is meneer Hillerbrand. In het verhaal heeft hij al twee operaties achter de rug en wacht alleen nog op de derde. Als hij weer kan zien wil hij Berlijn een keer zien en wat andere mooie delen van Duitsland. Daarna wil hij weer terug naar Iran verhuizen. Zijn vrouw wil echter zo snel mogelijk na de operatie naar Iran. Maar Hasan staat erop om eerst naar Berlijn te gaan. Nu de derde operatie al in zicht is wordt het spannend voor Hasan. Hij wordt steeds nerveuzer en ziet in dat zijn hele leven zal veranderen als hij weer kan zien. Hij beseft vooral de positieve dingen en hij kan haast niet wachten. Eigenlijk krijgt hij ook wel zin om weer naar Iran te gaan. Op de laatste dag voor de operatie begint Hasan echter verschrikkelijk te twijfelen aan de taxichauffeur die hem toch altijd keurig heeft bediend. Hij vreest dat Hillerbrand te laat of niet zal komen. Voor de zekerheid wil hij meer telefoonnummers van taxi’s bij de hand hebben. Maar er blijkt dat Hillerbrand de enige in de buurt is. Nu wordt hij nog nerveuzer en besluit dat hij toch niet naar Berlijn hoeft als dit maar goed afloopt. Als het bijna zover is wordt hij een beetje gek van de zenuwen en is er bijna zeker van dat Hillerbrand niet zal komen. Maar dan gaat hij naar buiten en ziet Hillerbrand met de taxi aankomen. En Hasan houdt het niet meer hij heeft het verlangen om iets kapot te maken. Hij begint een gevecht met Hillerbrand die niet weet wat er gebeurd en gewoon zijn taak doet. Hasan’s vrouw huilt.

Hadjarsadat en haar spiegels
Hadjarsadat is een vrouw van 103 jaar oud, ze woont in de bergen omdat ze er niet meer tegen kon dat de politie zo hard optreed. Ze heeft zo’n hekel aan volwassenen dat ze nu alleen nog in staat is om kinderstemmen te horen. Ze is heel erg dement. Ze woont bij haar oudste zoon. Als haar kinderen een keer de kamer binnen komen ligt ze op bed met spiegels naast haar. Ze is dood
Fagrimoloek
Fagrimoloek is pas geleden bij haar dochter, Mahboeb in Nederland op bezoek geweest en dat viel haar erg tegen, de mensen zijn er onvriendelijk en Mahboeb is zwanger maar niet getrouwd. Dat is in Iran niet denkbaar en daarom schaamt ze zich een beetje voor haar dochter. Een vriendin van Fagrimoloek komt op bezoek en ze hebben het over van alles maar op een gegeven moment wil de vriendin wel weten hoe het in Nederland was. Fagrimoloek draait er steeds een beetje omheen omdat ze het er niet over wil hebben. Ze verzint smoesjes. Maar na een tijdje beseft ze dat ze beter de waarheid kan vertellen. Dat wil ze doen maar de vriendin gaat naar huis. Fagrimoloek vraagt of ze wil blijven slapen en dat doet ze omdat het toch rotweer is. Dan kan Fagrimoloek toch haar verhaal kwijt.
Strijder in de schaduw
Dit verhaal gaat over de keuze van de Hollandse vrouw Elly die ze moet maken tussen een Iraanse man en een Hollandse man.
Ze is getrouwd met Johan en heeft een kind. Op een dag gaat ze een wandeling maken als ze ruzie met haar man heeft gehad. Ze komt dan Hamad Alsaied Alashrafi tegen, een Iraanse man. Ze wordt verliefd op Hamad en weet niet wat ze moet doen. Johan merkt dat ze veranderd is en zegt dat. Dat beseft ze en ze weet dat ze een keuze moet gaan maken: Hamad of Johan. Uiteindelijk kiest ze toch voor Johan.
Oosterse Sluiers
Dit laatste verhaal is erg kort en lastig te begrijpen het lijkt voor de helft een beetje op een gedicht.
Het gaat over de ridder Changiezebné-changgiezebné-changiez. Hij komt terug van een veldslag en heeft veel bereikt maar hij gaat ’s avonds op een heuvel staan om aan zijn geliefde te denken waar hij naar op weg is.

Censuur in De Meisjes en de Partizanen

‘Ik stond stil en luisterde naar de nacht. Plotseling werd er geschoten. Ergens suisde een kogel door de lucht. Ik hield mijn adem in. Er vielen weer schoten.
Ik rende in de richting van de straat war de grootste moskee van de stad stond. Uit welke richting de schoten kwamen, was moeilijk te bepalen. Daarom wist ik niet welke kant ik uit moest.
Op een kruispunt bleef ik hijgend even staan. Opeens hoorde ik iemand in de straat bij de moskee wegrennen. Eventjes verscheen een vrouw in een zwarte chador in het schijnsel van de moskee. Ze rende richting de bazaar en verdween in het donker.
Was dat Marsi? Nee, ze was het niet... Ja, toch...
Het harde tikken van haar hakken weerklonk in de lege straat.
Verdomme, waarop droeg ze ook van die stomme schoenen.
Ik rende haar achterna. Nauwelijks was ik bij de moskee of ik hoorde geroep in de nacht.
Er verscheen een groepje bebaarde mannen met pistolen. Ik verstopte me in een steegje en zag niets meer maar ik hoorde de laarzen van de mannen die hard in de richting van de bazaar renden.
Mijn zuster ging die avond weg, ik heb haar nooit meer teruggezien.’ (De Meisjes en de Partizanen, p.57-58)

Het bovenstaande citaat is een stuk uit het verhaal Marcia. De vrouw die wegrent is Marsi, de zus van Kader, zonder dat Kader het wist zat ze in een illegale verzetsbeweging, en pleegde een aanslag op de moskee in dit stuk. Ze wordt daarna opgepakt en Kader ziet haar nooit meer terug. Hier is sprake van censuur omdat er duidelijk is dat Marsi niet haar mening mag uiten en daarom in het verzet gaat. Het was een illegale verzetsbeweging tegen het regime.
Zabih was een aanhanger van de sjah. Daarom durfde niemand een klacht tegen hem in te dienen. (Uit: De Meisjes en de Partizanen, p. 18) Uit dit citaat Uit het verhaal Rivieren zijn getuigen, is duidelijk dat de mensen bang zijn voor de straffen die op het overtreden van de censuur staan. De mensen zijn bang dat als ze Zabih aan klagen dat de sjah hen dan zal oppakken omdat ze dan in principe al bekennen tegen de sjah te zijn.

Vergelijking met Nederland

Er zijn zeer veel verschillen met de censuur tussen Nederland en Iran. Je merkt dat er in Iran nog zeer veel censuur gaande is in vergelijking met ons land. In Nederland komt er bijna geen censuur meer voor. Het enige censuur wat je in Nederland nog tegenkomt is ter bescherming van het volk. De overheid heeft totaal geen invloed meer op de censuur in Nederland. In Iran is dit natuurlijk wel het geval. Er is daar weinig literatuur toegestaan. Alle geheime krantjes en bladen, zoals die van Kader Abdolah zijn daar ten strengste verboden. In Nederland kan dit allemaal in zekere mate uiteraard. In Iran verdwijnen ook wel eens mensen. Deze zijn dan vaak vermoord dor het regime omdat zij met die illegale ondergrondse tijdschriften bezig waren. Een voorbeeld hiervan is in het boek Spijkerschrift Goudklokje, die ook wordt gekidnapt. In Nederland komen dit soort rariteiten niet voor.

China

‘In het oude China werd vaak een fabel verteld die heet: ‘Hoe Yukong de bergen verplaatste’. Dat verhaal zegt dat er in het noorden van China eens een man woonde die Yukong van de Noordelijke Bergen genoemd werd. Zijn huis stond zuidelijk pal tegen twee grote bergen, de Taihang en de Wangwou die het uitzicht belemmerden. Yukong besloot ze met de hulp van zijn twee zonen met de hand weg te graven. Een andere oude man die Tcheseou heette, zag ze bezig en riep spottend: “Wat is dat voor een dwaasheid! Het zal jullie nooit lukken die bergen te verplaatsen!” Yukong antwoordde: “Als ik sterf, leven mijn zonen nog. Als die sterven zijn er mijn kleinkinderen. Generatie na generatie kan verder werken. Hoe hoog de bergen ook zijn, zij zullen niet één centimeter groeien. Met iedere kruiwagen worden zij een klein beetje minder hoog. Waarom zouden wij er dan niet in slagen ze te verplaatsen?” Nadat hij op die manier de foute opvattingen van Tscheseou weerlegd had, ging Yukong onverstoord verder met zijn werk, dag na dag. De hemel was zo ontroerd dat hij twee engelen stuurde die de bergen op hun rug wegdroegen.”’
Mao sprak tot het volk: ‘“Wij kennen vandaag ook twee bergen die zwaar op het Chinese volk wegen. De ene heet imperialisme, de andere feodalisme. De Communistische Partij van China heeft al lange tijd geleden besloten ze weg te nemen. Wij moeten zonder onze inspanningen te minderen verder werken. Dan zullen wij er ook in slagen de hemel te ontroeren. Onze hemel is niets of niemand anders dan de massa van het Chinese volk. Als ons volk opstaat om samen met ons de bergen te verplaatsen, hoe zouden wij dan niet kunnen slagen?’
(Uit: http://www.ptb.be/scripts/article.phtml?section=A2AAAGBBBB&obid=6031)

Mao Zedong, (1893-1976)
(Bron: http://www.ptb.be/scripts/article.phtml?section=A2AAAGBBBB&obid=6031)

Als zoon van een arme boer die net zijn lerarenopleiding kon betalen begon Mao Zedong aan zijn lange weg naar de top. Van leraar werd hij bibliotheekassistent en van schoolhoofd werd hij medeoprichter van de Chinese communistische partij. Het communisme kreeg steeds meer aanhangers en in 1931 werd Mao verkozen als eerste voorzitter van de ‘Chinese Sovjetrepubliek’. Mao’s partij vond vooral aanhang onder de boeren. Volgens het communisme zijn de boeren de 1e klasse van de samenleving terwijl ze in het oude China juist helemaal onder aan de klassenindeling stonden. Intellectuelen moesten volgens Mao veracht en heropgevoed worden. Deze intellectuelen werden hiervoor naar heropvoedingskampen gestuurd waar zij als stukken vuil behandeld werden en op het land moesten werken. Zij moesten naar zelfbekritiseringsbijeenkomsten/aanklachtenbijeenkomsten en werden door partijleiders vermoord en mishandeld als zij ook maar één kwaad woord over de partij van Mao Zedong durfden te spreken. Zelfbekritiseringsbijeenkomsten werden wekelijks gehouden. Burgers moesten zichzelf nader bekijken en opschrijven in welke mate zij ‘bourgeois’ waren geweest in de afgelopen week. Deze verslagen moesten ze voorlezen in bijzijn van anderen en eventueel moesten zij voor zichzelf een gepaste straf bedenken. Deze straf moest dan goedgekeurd worden door de mensen die bij de bijeenkomst aanwezig waren en door de leiders van de bijeenkomst. Bij aanklachtenbijeenkomsten werden mensen om de gekste redenen beschuldigd. Je mocht niet eens meer een brief naar je moeder schrijven:

‘Maar ja hoor, het was een echte aanklachtenbijeenkomst. Er werd weer eens iemand in de ‘vliegtuigpositie’ gemanoeuvreerd. Twee stevige kerels drukten met de ene hand het hoofd van een man tegen de grond en draaiden met de andere hand de armen van de zielepoot achter z’n rug, als een uitgewrongen dweil.
Flarden woorden bereikten Lians trommelvliezen: “…denk na en gebruik nu eens één keer in een miljoen jaar je hersens, ook al lijken ze meer op een kom bedorven eieren. Geef antwoord: wie heb je liever: de Vader, Moeder, Minnaar en Minnares in Een of de kapitalistische teef uit wier buik je eenenvijftig jaar geleden bent gerold…?”’
(Uit: Lelietheater, Lulu Wang, p.245)

Mao Zedong en zijn communistische partij maakten gebruik van censuur om hun dictatoriale macht te kunnen behouden. Boeken werden verboden en verbrand –citaat- en op scholen werd niet langer lesgegeven in schoolvakken, enkel nog in nationalisme en in de ideologieën van Mao Zedong. Mao Zedong werd aanbeden en geëerd, niemand durfde een kwaad woord over hem of de Partij te spreken uit angst om verraden te worden. Het was ‘normaal’ dan mensen die ooit vrienden of kennissen van elkaar waren geweest, elkaar verraadden aan de Partij. Zij deden dit om zelf een goede communist te kunnen zijn. Ook verraadde men elkaar uit wraakzucht, men gebruikte de Rode Garde om oude rekeningen te vereffenen. De samenleving moest volgens Mao Zedong gereinigd worden van intellectuelen en hun ideeën. Hoe hoger je opleiding en inkomen hoe meer je gehaat, veracht en vervolgd werd in die tijd.
Het bekende ‘Rode boekje’ van Mao Zedong bevatte de richtlijnen voor zijn weg naar ‘de perfecte samenleving’. Naast dit boekje en nog enkele parodieën hierop werd het overgrote deel van de Chinese (en buitenlandse) literatuur, vakliteratuur en tijdschriften verbrand. Ook vrijwel alle kranten werden verboden.

‘Er was maar één krant voor de vijftig bewoners van de zaal. Niet dat er interessante informatie in stond; elk woord was door de Partij gefilterd. De reden waarom de krant zo geliefd was, lag in het feit dat dit de enige drager van woorden was die hier toegestaan werd. Het betrappen van iemand bij het lezen van een vakboek, roman of tijdschrift leidde zonder pardon tot strafverzwaring.’
(Uit: Lelietheater, Lulu Wang, p.30)

Chinezen met afwijkende gedachten die deze ook lieten blijken en Chinezen met een hoge opleiding, intellectuelen, zoals leraren, professoren etc. werden gevangen gezet in kampen. De intellectuelen waren volgens de Partij ‘bourgeois’ en moesten dit afleren. Een volkswijsheid die door de Partij gehandhaafd werd was: ‘Goede dingen kunnen in het openbaar gezegd worden. Slechte dingen houden mensen liever voor zichzelf.’ (Lelietheater, Lulu Wang, p.56) De zwaarste misdaad in die tijd was niet een moord of landverraad, maar twijfelen aan de politieke besluiten van Mao Zedong en zijn partij, twijfelen of deze wel voor honderd procent geniaal waren. Hiervoor was een straf als opgehangen worden te mild: ‘hij werd in een enorme frituurpan gegooid en er pas uitgezeefd wanneer hij tot een krokant kluifje gebakken was.’ (Lelietheater, Lulu Wang, p.73)
Een boek lezen dat verboden was door Mao en de Partij was mogelijk als je maar niet gesnapt werd. Allerlei manieren zijn in die tijd verzonnen om toch de gecensureerde boeken te kunnen lezen. Zo was het broertje van Jung Chang (schrijfster van Wilde zwanen) de hele dag bezig met het handelen in, en het lezen van, boeken van de Zwarte markt.

‘Een van zijn bergplaatsen bevond zich onder een niet meer gebruikte watertoren in het wooncomplex, tot een lekkage een voorraadje favorieten vernietigde, waaronder The Call of the Wild van Jack London. Hij had er een paar thuis, verstopt in matrassen of in de hoeken van onze voorraadkast. De nacht van de overval had hij Le Rouge et le noir in zijn bed verstopt, maar had er, zoals altijd, het omslag afgescheurd en vervangen door dat van het Verzameld Werk van Mao Zedong.’
(Wilde zwanen, Jung Chang, p.406)

Wilde Zwanen

Jung Chang is een dochter van revolutionaire ouders. In haar boek beschrijft ze de ontwikkeling van China gedurende drie generaties. In het leven van haar grootmoeder speelt Mao nog geen rol. De Kwomintang valt China binnen tijdens het leven van haar moeder. Het leven onder de Kwomintang is erg zwaar. De meeste Chinezen reageren dan ook verrast als het Communisme zijn intrede doet. Mao verovert de belangrijkste Chinese steden en de moeder van Jung Chang wordt verplicht om een lange mars af te leggen om het Communisme uit te breiden. Rond deze tijd ontmoet ze haar, zeer communistische, toekomstige man. Zij wordt zwanger tijdens de lange mars maar wordt door haar man verplicht om door te blijven lopen. Hierdoor krijgt ze een miskraam. Na de lange mars vestigen de ouders van Jung Chang zich en krijgen zij een leidende positie binnen de hoge communistische kringen. Jung Chang wordt geboren en krijgt een zeer communistische opvoeding. Omdat haar ouders tot de elite van de communisten behoren heeft Jung Chang geen last van de honger en armoede in haar land. Ze krijgt les in de leer van Mao Zedong en sluit zich als ze wat ouder is zelfs aan bij de Rode Garde. Het Communisme begint zijn negatieve kanten steeds duidelijker te laten zien. Ook de ouders van Jung Chang worden slachtoffer van de jaloezie, leugens en bedrog binnen het Communisme. Haar vader wordt opgepakt en Jung Chang moet weg uit haar geboorteplaats. Ze moet gaan werken op het platteland bij een commune. Dan sterft Mao en keert de rust langzaamaan in China terug. Er ontstaat een machtsstrijd, deze wordt gewonnen door Deng. Jung Chang doet op school mee aan een wedstrijd en aangezien ze een uitstekende leerling is, wint ze deze. De prijs is dat ze in Engeland mag gaan studeren. Eindelijk krijgt ze de kans om het beperkende, gecensureerde en kapot gemaakte China te ontvluchten.

Campagnes van Mao

Mao Zedong riep op 1 oktober 1949 de Volksrepubliek uit. Hij tekende in 1950 een contract met Rusland en voerde het Sovjet model in op scholen, in de economie en in de regering. Het vijfjarenplan dat werd ingesteld in 1952 was in het begin een redelijk succes. Het tweede vijfjarenplan bleek echter een grote mislukking. Dit vijfjarenplan viel samen met ‘de Grote Sprong Voorwaarts’. Tijdens deze ‘Grote Sprong Voorwaarts’ werden burgers verplicht spijkers en andere metalen voorwerpen te zoeken, al dit metaal werd samengesmolten in grote wokken die in ieder dorp aanwezig waren. Een belachelijke bezigheid die volgens Mao de economie moest steunen.
Mao Zedong lanceerde na de mislukking van ´de Grote Sprong Voorwaarts´ een uitlaatklep voor alle kritiek en onrust van de burgers. Deze campagne werd ´Laat honderd bloemen bloeien´genoemd. Bij deze campagne was het voor iedereen toegestaan om, in zeer beperkte mate, kritiek te leveren op Mao en zijn Partij. De campagne betekende in theorie een grotere vrijheid voor de literatuur, de kunsten en het wetenschappelijk onderzoek. Dit liep echter uit de hand om dat er veel mensen het niet met Mao eens waren, de campagne werd daarom vrijwel meteen weer afgeblazen. Hier maakte Mao en zijn Partij weer gebruik van om de ´rechtse critici´ die hem al langer in de weg stonden, uit de weg te ruimen. Achteraf werd gezegd dat het vrij mogen uiten van kritiek een val was geweest om erachter te komen welke burgers hem trouw bleven.
Ook voerde Mao de Campagne tegen de Rechtsen. Een onderdeel van deze campagne was dat alle functionarissen, ambtenaren etc. honderd rechtse burgers moesten aanwijzen. Deze burgers werden door Mao en zijn Partij afgestraft. Voor deze functionarissen was dit een ramp. ‘Maar waar moest ze haar meer dan honderd ‘ anticommunistische, antisocialistische rechtsen’ vinden?’ (Wilde zwanen, Jung Chang, p.235) Als deze mensen geen honderd rechtsen verraadden bij de Partij, werden zij zelf als ‘rechts’ bestempeld.
Rond 1958 begon de periode van de grote hongersnood in China. Ook lanceerde Mao een periode van illusies en leugens. Ook wel ‘Zelfbedrog door anderen te bedriegen’ (zi-gi-gi-ren) genoemd. Mao dwong zijn onderdanen om te liegen over de miserabele toestand waarin China verkeerde. Hij bracht de nieuwe leus: ‘“Kundige vrouwen kunnen een maaltijd bereiden zonder voedsel” een ommekering van het pragmatische oude Chinese gezegde: “Hoe kundig ze ook is, een vrouw kan geen maaltijd bereiden zonder voedsel.”’ (Wilde zwanen, Jung Chang, p.244)

‘Op veel plaatsen werden mensen die weigerden overdreven verhalen over enorme productiestijgingen te vertellen, net zo lang geslagen tot ze toegaven. In Yibin werden een paar leiders van productieploegen met hun armen op de rug op het dorpsplein vastgebonden terwijl ze op schreeuwende toon werden ondervraagd:
“Hoeveel graan kan je per mu produceren?”
“Vierhonderd jin” (ongeveer vierhonderdvijftig pond – een realistische hoeveelheid).
Vervolgens, na een paar klappen: “Hoeveel graan kan je nu per mu produceren?”
“Achthonderd jin.”
Zelfs deze onmogelijke hoeveelheid was niet genoeg. De ongelukkige werd verder geslagen, of men liet hem gewoon hangen, tot hij uiteindelijk zei: “Tienduizend jin.” Soms stierf de man terwijl hij daar hing, omdat hij weigerde een grotere hoeveelheid te noemen, of eenvoudigweg omdat hij geen kans kreeg een hoeveelheid te noemen die men wel bevredigend vond.’
(Wilde zwanen, Jung Chang, p.246)

De Chinese burgers kregen een totaal verkeerd beeld van de Westerse wereld voorgeschoteld. Mao en de Partij bepaalden welke informatie de burger ontving. De Chinese burger had geen of weinig kans om iets te lezen over de Westerse wereld omdat dit soort boeken behoorde tot de verboden literatuur. Af en toe werd er in de elitekringen een film vertoond, dit waren propaganda films voor het communistische beleid van Mao of zogenoemde ‘voorlichtingsfilms’. Deze voorlichtingsfilms bestonden voor het overgrote deel uit fragmenten van films uit het Westen. Let wel, zeer beperkte en gemanipuleerde beelden. Minirokjes, Beatles maar vooral dingen als gluurders aan het strand die naar vrouwen keken en dan bijvoorbeeld een emmer water over zich heen kreeg van dezelfde vrouwen. Uitsluitend hoge partijfunctionarissen kregen dit soort films te zien, waaruit alle nuttige informatie over het Westen al uitgezeefd was, om te bewijzen hoe decadent het Westen was. Filmzalen voor de elite werden zwaar bewaakt, zelfs deze door en door gecensureerde beelden mochten niet iedereen bereiken. De
Chinezen werden dom gehouden, onwetend. Aan de Chinezen werd geleerd dat zij gelukkig moesten zijn dat ze in China geboren waren omdat het daar zoveel beter was dan in het Westen. Mensen kregen het idee dat het Westen nóg armer was dan China zelf.

‘Het beeld dat ik als kind van het Westen had, was dat van een afgrond van armoede en ellende, iets in de geest van ‘Het meisje met de zwavelstokjes’ uit het verhaal van Hans Christian Andersen. Toen ik op kostschool zat en eens mijn eten niet wilde opeten, zei de onderwijzer: “Denk maar eens aan al die kinderen in de kapitalistische wereld, die omkomen van de honger!” Als de onderwijzers wilden bereiken dat we harder werkten, zeiden ze vaak: “Jullie mogen van geluk spreken dat jullie naar school kunnen en boeken hebben. In de kapitalistische landen moeten de kinderen werken om hun hongerige familie te eten te geven.”’
(Wilde zwanen, Jung Chang, p.270)

Burgers die zich niet gedroegen naar de opgelegde normen en waarden van Mao Zedong werden bestempeld als ‘klassenvijand’. Deze mensen moesten dwangarbeid verrichten en werden geminacht door hun omgeving. Op een klassenvijand mochten anderen schelden, spugen, hun woede afreageren. Door deze manier van met elkaar omgaan, in te stellen, maakte Mao het bijna ondragelijk voor mensen om tegen zijn regels, wetten en censuur in te gaan. Ook gaf Mao de mensen een voorbeeld van de perfecte burger, de perfecte mens, dan hadden ze iets om naar toe te werken, iets om aan te denken bij alles wat ze deden. Deze voorbeelden hebben waarschijnlijk nooit bestaan, ze zijn gewoon verzonnen door Mao Zedong en de Partij. Zo’n voorbeeldfunctie kreeg de soldaat Lei Feng, die in 1962 op 22jarige leeftijd gestorven was volgens Mao. Mao zei dat Lei Feng voor zijn dood alleen goede dingen had gedaan. Hij had alles gegeven om een goede communist te zijn. Lei Feng had bejaarden en zieken geholpen. Hij had al zijn spaargeld aan rampenfondsen geschonken en hij had zijn kameraden in het ziekenhuis te eten gegeven van zijn eigen (karige) voedselrantsoenen. Om Lei Feng meer aanwezig te laten zijn in het leven van de Chinese burgers had Mao hem een gedicht laten maken. Het gedicht, ‘De Vier Jaargetijden’, werd door alle Chinese kinderen uit het hoofd geleerd. Het ging als volgt:

‘Net als de lente behandel ik mijn kameraden warm.
Net als de zomer verricht ik hartstochtelijk mijn revolutionaire werk.
Ik elimineer mijn individualisme, zoals een herfststorm de gevallen bladeren wegvaagt,
En voor de klassenvijand ben ik wreed en meedogenloos als de harde winter.’
(Wilde zwanen, Jung Chang, p.282)

Op dit moment is China nog steeds een land met veel censuur. Vooral op internet wordt streng gecensureerd. De Chinezen hebben toegang tot veel minder sites dan wij als Europeanen hebben. Het is verboden om in China meer dan één kind per gezin te hebben. Door deze wrede beperking van vrijheid toe te passen (want wat als juist dat ene kind een gehandicapt meisje is en niet de gezonde zoon waarop gehoopt was?) wil de Chinese regering de overbevolking inkrimpen. Dit onderwerp is in China dan ook taboe, erover schrijven is verboden. Mao echter, was fel tegen de geboortebeperking. Vele geboortes maakten een groot en machtig China. ‘Hij zei tegen Chroesjtsjov dat als de Amerikanen atoombommen op China zouden gooien, de Chinezen ‘gewoon door zouden neuken’, zodat de bevolking binnen de kortste keren weer op het normale peil zou zijn.’ (Wilde zwanen, Jung Chang, p. 260)
Toen Mao Zedong stierf, probeerde ´de Bende van Vier´ met daarin onder andere zijn vrouw, aan de macht te komen. Dit lukte echter niet en de ´democratische´ Deng kreeg in China de touwtjes in handen. ´De Bende van Vier´ werd opgepakt. Deng was dan wel democratisch gekozen, zijn beleid was echter nog niet om over naar huis te schrijven. Het nieuwe, vrije China duldde toch nog niet alle tegenspraak. Zo was er een opstand van vreedzame studenten op het ´Plein van de Hemelse Vrede´. Deng zag deze opstand als een bedreiging en stuurde tanks het plein op om de studenten weg te jagen. Het feit dat de democratische leider tanks dit heilige plein op stuurde om de studenten, die geen geweld gebruikten, weg te jagen, zegt iets over de mate van democratie op dat moment. Zo ontzettend modern en democratisch was Deng misschien wel niet.

Deng, de ´democratische´ leider van China(http://www.taipei.org/teco/cicc/journal/deng.gif)

Vergelijking met Nederland

Alleen al de machtsverdeling in China verschilt van die in Nederland. In Nederland is nooit een dictator aan de macht geweest. De enige keer dat in Nederland duidelijke censuur is toegepast door de politiek is in de Tweede Wereldoorlog geweest. Hitler schafte kranten af die hem niet gezind waren, ook verbood hij bepaalde literatuur en vakliteratuur. Kunstenaars mochten soms niet langer hun beroep uitoefenen.
Dit alles valt echter wel mee als we kijken naar China in de tijd van Mao Zedong. Mao maakte, meer dan Hitler dat deed, gebruik van de censuur om zijn macht te vergroten. Hij verbood literatuur, films, vakliteratuur en kranten. Door deze censuur kon hij precies bepalen welke, en hoeveel, informatie de Chinese burgers kregen betreffend bijvoorbeeld het kapitalistische Westen. Hij kon de gegeven informatie beperken en zo manipuleren dat de Chinese burgers een beeld kregen van de kapitalistische wereld dat totaal anders was dan de werkelijkheid. Zo bleven de burgers in de waan dat het in China een paradijs was, dankzij Mao Zedong, en kwamen zij dus niet in opstand tegen het communistische beleid van Mao en de Partij.
Verboden literatuur werd in China zwaarder afgestraft dan in Nederland in de tijd van Hitler. Verboden literatuur betekende in China direct een stempel ‘klassenvijand’ en daarmee ook dwangarbeid en heropvoedingskampen. In Nederland kreeg je voor verboden boeken slechts een pak slaag. Voor verboden kranten werken, zoals ook al in der vergelijking Chili versus Nederland staat, werd zwaarder bestraft door Hitler. In China was overleven als je bij een verboden krant werkte bijna onmogelijk door dat je verraden kon worden door vrienden en familie. Werd je gesnapt of verraden dan werd je in het openbaar terechtgesteld nadat je vele aanklachtenbijeenkomsten had moeten doorstaan. Je werd dan ook wel als ‘zwart’ bestempeld. Dit betekende dat je niet meer bij de samenleving hoorde, je werd veracht, het was een nog ergere straf dan wanneer je als ‘klassenvijand’ werd bestempeld. Mao kon zolang China in zijn macht houden doordat hij de burgers zelf van zijn ideeën had doordrongen. De burgers waren niet samen tegen Mao, het overgrote deel was zo gehersenspoeld dat ze zelfs hun liefste vrienden en familieleden liever dood hadden dan dat ze geen communist meer konden zijn.

Conclusie

Bij het maken van ons verslag zijn wij erachter gekomen dat er in Nederland weinig censuur is en is geweest in vergelijking met de andere landen die we hebben onderzocht. De politiek in Nederland heeft tegenwoordig geen enkele invloed op de censuur en Nederlandse machthebbers maken geen gebruik van censuur om hun macht te behouden of te vergroten.
In de andere landen die wij hebben onderzocht was/is dit totaal anders. Bijvoorbeeld in Chili werd door Pinochet wel degelijk gebruik gemaakt van censuur om zijn macht te behouden. Hij verbood alle literatuur die niet gefilterd was van alle linkse en andere niet – rechtse uitspraken. Ook tegenspraak werd streng bestraft, kritiek op Pinochet werd al snel bestraft met de dood.
In Iran was weinig literatuur toegestaan en het oprichten van eigen/ondergrondse krantjes of tijdschriften kon leiden tot een lange gevangenisstraf of tot de dood. Een voorbeeld hiervan hebben wij gelezen in Spijkerschrift. (dit is terug te vinden in een citaat in het hoofdstuk Iran) De politieke leider en zijn partij hadden dan wel niet altijd wettelijke toestemming om mensen op te pakken en te bestraffen, zij deden dit echter wel. Ten eerste konden zij de wetten naar hun hand zetten als zij dat wilden (kenmerkend voor een dictatuur) en ten tweede was er niemand die hen controleerde, maar waren zij degenen die controle uitoefende op anderen. Door mensen met een andere mening of die kritiek hadden op hun ‘leider’ op te pakken en/of te vermoorden, hadden zij de touwtjes in handen bij de rest van de bevolking. Mensen werden bang en zouden zelf eerst drie keer nadenken voordat zij kritiek zouden hebben op hun leider. Dit vergrootte de macht van de politieke leider.
Dit geldt ook voor Mao Zedong, hij veroordeelde mensen die kritiek op hem hadden in het openbaar om zo een ‘voorbeeld’ te stellen voor de rest van de burgers. Door middel van campagnes (die een grote vorm van censuur bevatten) probeerde Mao Zedong zijn macht uit te breiden. Soms mislukte dit (Grote Sprong Voorwaarts), maar soms had het de uitwerking die Mao Zedong wilde. Zo was bijvoorbeeld de campagne “Laat honderd bloemen bloeien” voor Mao een succes. De kritiek die gelegaliseerd werd en daardoor in grote mate geleverd werd, gaf Mao een inzicht in wie zijn trouwe onderdanen waren en wie niet. Mensen die kritiek leverden in de tijd van deze campagne (waarin het leveren van kritiek legaal was) werden achteraf opgepakt en bestraft. Men denkt dat Mao de grote boosdoener was wat betreft de censuur in China, toch bleek na zijn dood niet alles op rolletjes te lopen. De democratische Deng die toen aan de macht kwam, leek een grote verbetering. Hij was dit misschien ook wel, maar totale vrijheid van meningsuiting was nog steeds niet toegestaan. Een voorbeeld hiervan is de opstand georganiseerd door vreedzame studenten op het ‘Plein van de Hemelse Vrede’. Deng stuurde tanks het plein op om de studenten in bedwang te houden.

Bibliografie

Hier zijn de door ons geraadpleegde bronnen, dus de boeken en internetsites die wij gebruikt hebben.

De gelezen boeken:

Abdolah, K.
2000 Spijkerschrift. Breda: Uitgeverij De Geus.

Abdolah, K.
1995 De meisjes en de partizanen. Breda: Uitgeverij De Geus.

Allende, I.
1988 Eva Luna. Amsterdam: Uitgeverij Wereldbibliotheek bv.

Allende, I.
1999 Liefde en schaduw. Groningen: Wolters-Noordhof bv.

Chang, J.
1996 Wilde zwanen drie dochters van China. Amsterdam: Forum Amsterdam.

Droste, M.
1994 Bauhaus archief. Berlijn: Benedikt Taschen Verlag GmbH.

Wang, L.
1997 Lelietheater. Amsterdam: Vassa Llucci.

De gebruikte Internetsites:

Schrijven onder censuur:
http://www.aidanederland.nl/

Censuur in de Tweede Wereldoorlog
http://home.wanadoo.nl/r.driedijk/eeuw/wo2inNed.htm
http://www.radio-wereld.demon.nl/pg000007.htm

Verzetskranten
http://www.glimmerveen.nl/Henk/Trouwoorlog.jpg
http://www.hetillegaleparool.nl/kranten/1942/420510-1.gif

Het lied der achttien doodden
http://www.xs4all.nl/~ace/Literaria/Poem-Campert2.html

Politiek en censuur
http://www.groene.nl/1995/06_07/kathol.html
http://www.amnesty.nl/overamnesty_encyclopedie_c.shtml#censuur

Lijst van bekendste dictators, puriteinen en boekenhaters die zichzelf gemachtigd zagen boeken uit de openbaarheid te bannen:
http://www.xs4all.nl/~jikje/Verbod/mensen.html

Pinochet
http://www.memo-malmberg.nl/secure/nieuws/k20003/pinochet.htm

China, omgaan met onzekerheid:
http://www.canvas-art.nl/publicat/platform1/tekstennl/china.html

Iraanse vluchtelingen achtervolgd
http://www.gebladerte.nl/00771p46.htm

persvrijheid t.m media
http://www.amnesty.nl/overamnesty_encyclopedie_i.shtml

Augusto Pinochet en Salvador Allende
http://www.amnesty.nl/overamnesty_encyclopedie_i.shtml

Wei Jungsheng en vrijheid van meningsuiting
http://www.amnesty.nl/overamnesty_encyclopedie_i.shtml

Interview met Kader Abdolah
http://www.sp.nl/nieuws/tribune/200106/kader.stm

Literatuur in de Tweede Wereldoorlog
http://www.letmus.nl/bcb.html#18

Pinochet en Junta
http://www.digischool.nl/kleioscoop/reg/p.htm

Chilenen kijken niet meer achterom
http://wwwutnws.utwente.nl/utnieuws/data/31/39/chili.html

Pinochet: het Chileense dilemma
http://home.filternet.nl/~fn002586/knipsels/oudeknipselspagina1.htm

Het Midden-Oosten en de golfoorlogen
http://memers.lycos.nl/mot/middenoosten.html

Chronologie van Iran
http://www.studybuddy.nl/nederlands/contentiran.html

Elektronische opstand
http://www.euronet.nl/~consalkm/readers/internet/R9_opstand.html

Schrijver Nasim Khaksar
http://www.sp.nl/nieuws/tribune/200001/khaksar.stm

Iran: Kunst en Cultuur
http://www.vpro.nl/data/laat/materiaal/iran-algemeen.shtml

De lange mars.. Mao Zedong
http://users.pandora.be/wvaerewijck/vipcna.html

Vierentwintig jaar geleden stierf de… Mao Zedong
http://www.ptb.be/scripts/article.phtml?section=A2AAAGBBBB&obid=6031

Overzicht Chinese geschiedenis, 1911 Uitroeping van republiek door Sun Yat Sen
http://www.geledraak.nl/overzicht.html

Van de oprichting van de Volksrepubliek tot en met “de Grote Sprong Voorwaarts”
http://www.geledraak.nl/Volksrepubliek/Volksrepubliek.htm

Bauhaus
http://www.hartcommunications.nl/anhaltwittenbergfactsheet.html

Malevitsj
http://images.google.nl/images?hl=nl&ie=UTF-8&oe=UTF-8&q=Malevich&sa=N&tab=wi&lr=

Bauhaus
http://images.google.nl/imgres?imgurl=www.funktiondesign.biz/images/bauhaus.jpg&imgrefurl=
http://www.funktiondesign.biz/philosophy.html&h=166&w=200&prev=/images%3Fq%3DBauhaus%26
start%3D40%26svnum%3D10%26hl%3Dnl%26lr%3D%26ie%3DUTF-8%26oe%3DUTF-8%26sa%3DN

Iran
http://www.geocities.com/Athens/Ithaca/2249/abdolahkader.html

Iran
http://www.amnesty.nl/landeninfo/lan_iran.shtml
Iran
http://www.let.uu.nl/~Seperh.Joussef:/personal/ondergang-khomeini\'s-ertenis.htm

Naschrift

In dit hoofdstuk zullen wij onze mening geven over het Cultuurproject.

Mening van Ruud
Om eerlijk te zijn vind ik dat het geen lolletje was om aan het cultuurproject te werken. Elke keer ging ik er met tegenzin mee aan de slag. Het was moeilijk om informatie te vinden en het onderwerp censuur is ook niet zo gigantisch uitgebreid. Omdat censuur maar weinig voorkomt in Nederland en voor ons haast onbekend is, is het moeilijk om hier iets over te schrijven. Het is ook vaak leuker als het over een onderwerp gaat waar je veel mee te maken hebt en waar je zelf veel ervaring mee hebt. Je kunt dan makkelijker je eigen ervaringen in het stuk verwerken en je weet beter hoe mensen ergens tegenover staan. Met het onderwerp censuur was dat niet zo.

Mening van Lex
Ik vond de opzet van de opdracht leuk bedacht, maar het onderwerp oersaai. Het was erg moeilijk om een origineel deelonderwerp te bedenken en ook moeilijk om de juiste informatie te vinden over censuur in Chili. Ik vond het moeilijk om door Eva Luna heen te komen, omdat het een vrij moeilijk en niet erg spannend boek is. De kritiek van meneer Lindenburg vond ik een beetje onvolledig en er viel weinig van te verwerken.

Mening van Anne Fleur
Ik vond het vergeleken met vorig jaar een slecht onderwerp. Er valt weinig over te lezen of weinig informatie over te vinden. Waardoor zich situaties voordoen als groepjes met hetzelfde onderwerp. Hiernaast vind ik dat het commentaar van meneer Lindenburg niet erg uitgebreid was. Hij had er wel iets meer tijd in kunnen steken, wij hebben er immers ook zeer veel tijd ingestoken.

Mening van Tomas
Ik vond ook het onderwerp censuur erg saai. Er viel weinig interessants over te vertellen. De opdracht vond ik ook niet erg leuk. De formele eisen voor de lay-out vond ik een beetje overdreven.

Mening van Jeroen
Ik sluit mij volledig aan bij de hierboven genoemde meningen.