SS (Schutzstaffel) en SA (Sturmabteilung)

SS (Schutzstaffel)
De SS is de afkorting voor Schutzstaffel (Duits voor 'beschermingsafdeling') en was een paramilitaire organisatie binnen de Duitse nazi-partij, de NSDAP. De SS was oorspronkelijk de persoonlijke lijfwacht van Adolf Hitler. De groepering groeide uit tot wat de nazi's beschouwden als een elite-eenheid. De SS had haar eigen kentekens, uniformen en militaire rangen. Ze wordt gezien als de meest wrede en brute tak van de nazi-organisatie, en in de processen van Neurenberg formeel bestempeld als criminele organisatie.

De SS was oorspronkelijk een zelfstandig, geheim functionerend onderdeel van de Sturmabteilung (SA) en werd later hiervan afgesplitst. Ze functioneerden onder meer als lijfwacht van de partijleider Adolf Hitler. Hij was verantwoordelijk voor de bewaking van concentratiekampen. De SS telde op haar hoogtepunt een miljoen leden, waarvan zo'n 50.000 zich schuldig hebben gemaakt aan wat nu beschouwd wordt als misdaden tegen de menselijkheid.

Veel Duitsers bewonderden de SS vanwege hun discipline met name in vergelijking met de SA. SS'ers waren al tijdens de Tweede Wereldoorlog berucht om hun wrede optreden.
De leider van de SS was Heinrich Himmler sinds 1929. Hij werd door Hitler benoemd tot bevelhebber van de politie in nazi-Duitsland. Himmler richtte samen met zijn ondergeschikte Reinhard Heydrich de SD (Sicherheitsdienst) op. Na diverse organisatieveranderingen behoorden de SD en de Gestapo tot het Reichssicherheitshauptamt (RSHA) waarvan eerst Reinhard Heydrich de leider was en daarna Ernst Kaltenbrunner. De Gestapo vervolgde mogelijke politieke tegenstanders en zette hen in preventieve hechtenis in concentratiekampen. De SS-Einsatzgruppen vielen direct onder de verantwoordelijkheid van het RSHA. De Gestapo was de officiële, verantwoordelijke afdeling voor de jodenvervolging. De chef van de Gestapo was Heinrich Müller. Adolf Eichmann was de directe ondergeschikte van Müller.
Vanaf 1929 tot 1945 was de bevelhebber van de SS Heinrich Himmler. In 1945 pleegde Hitler zelfmoord, maar de SS bood nog hevig verzet. Heinrich Himmler probeerde in verklede toestand te vluchten maar werd herkend en pleegde zelfmoord. De SS hield op te bestaan na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa. De processen van Neurenberg verklaarden de SS tot een criminele organisatie.
In eerste instantie was de SS een Duitse aangelegenheid maar na het begin van de Tweede Wereldoorlog rekruteerde men ook leden uit diverse andere landen. Daarbij liet men soms de strikte richtlijnen die men bij de selectie hanteerde ('zuivere ariërs') vallen.

De dienst die vele verschillende taken van de SS coördineerde was het Reichssicherheitshauptamt (RSHA). De RSHA had het bevel over de Sicherheitsdienst (SD), de Einsatzgruppen (de moordcommando's die achter de linies de plaatselijke Joodse bevolking en andere etnische rassen elimineerde), en de Gestapo (de geheime staatspolitie in nazi-Duitsland).
De gevechtseenheden van de SS waren de Waffen-SS waaronder Theodor Eicke's SS-Totenkopf Divisie, die veelal superieur waren vergeleken met het Duits leger. De soldaten van de Waffen-SS waren goed opgeleide en effectieve moordmachines. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Waffen-SS verantwoordelijk gehouden voor veel oorlogsmisdaden die tijdens de gevechten en achter de frontlinies hadden plaatsgevonden. De Waffen-SS, gerenommeerd en door geallieerde troepen dikwijls gevreesd om hun elitekarakter, werd vaak ingezet op gedeeltes van het front die op instorten stonden om de frontlijn te corrigeren. In de naoorlogse legers van de geallieerden vindt men veel terug van hun tactieken en optreden. Veel geallieerde eenheden hebben hun respect uitgesproken over de vechtersmentaliteit van de Waffen-SS eenheden.

Na de processen van Neurenberg en Dachau werd de gehele SS met inbegrip van de Waffen-SS als criminele organisatie gebrandmerkt. Het moet gezegd dat tijdens de oorlogsgevechten zowel aan de Duitse als Geallieerde zijde oorlogsmisdaden zijn gepleegd en de Waffen-SS niet zo vaak ingezet is als moordcommando.

Er waren 21 rangen bij de SS. De Soldaten waren het laagst in de rangorde en de Maarschalk het hoogste).
1. SS-Mann, SS-Schutze - soldaat
2. SS-Oberschutze - soldaat tweede klasse
3. SS-Sturmmann - soldaat eerste klasse
4. SS-Rottenführer - korporaal
5. SS-Unterscharführer - sergeant
6. SS-Scharführer - 1e sergeant
7. SS-Oberscharführer - staf-sergeant
8. SS-Hauptscharführer - technische sergeant
9. SS-Sturmscharführer - sergeant-majoor
10. SS-Untersturmführer - tweede luitenant
11. SS-Obersturmführer - eerste luitenant
12. SS-Hauptsturmführer - kapitein
13. SS-Sturmbannführer - majoor
14. SS-Obersturmbannführer - luitenant-kolonel

15. SS-Standartenführer - kolonel
16. SS-Oberführer - brigadegeneraal
17. SS-Brigadeführer - generaal-majoor
18. SS-Gruppenführer - luitenant-generaal (1 ster)
19. SS-Obergruppenführer - generaal (2 sterren)
20. SS-Oberstgruppenführer - generaal (3 sterren)
21. SS-Reichsführer - maarschalk

SA (Sturmabteilung)
De Sturmabteilung (ook wel SA of Bruinhemden genoemd) was een door Adolf Hitler in 1921 opgerichte beschermingsdienst met in eerste instantie de taak om partijvergaderingen van de NSDAP (Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij) te beschermen tegen 'communisten en socialisten'. 'Communisten en socialisten' was in die tijd een verzamelnaam voor alle vijanden van de NSDAP.

Leden va n de SA werden 'Bruinhemden' genoemd, naar de kleur van hun uniformen. Aan hun bovenarm droegen zij een rode band met een hakenkruis (swastika). In de jaren '20 en '30 oefenden de SA een ware straatterreur uit. De SA-mannen bestormden joodse winkels, verstoorden communistische en sociaaldemocratische partijvergaderingen en intimideerden de mensen. Hoewel officieel opgericht als een 'sportvereniging' of 'gymnastiekgroep' ging de SA steeds meer lijken op een privélegertje. De SA stond onder het commando van Stabchef Ernst Röhm, een voormalige legerkapitein. Röhm had als voormalig legerkapitein en Freikorpslid de juiste contacten, en kon de SA bevoorraden met wapens uit oude legerdepots of van Freikorpsen.

Röhm had de NSDAP gezien als een middel om het leger en de Freikorpsen invloed te laten uitoefenen in de politiek. Hij zag zichzelf niet als ondergeschikt aan Hitler, maar meer als zijn "mentor". Hitler zag de grote macht van de SA met lede ogen aan, maar hij had de beweging nodig. In 1928 werd Röhm ten slotte tot de orde geroepen, waarop deze teleurgesteld ontslag nam en naar Zuid-Amerika vertrok.
De SA had een grote aantrekkingskracht en vormde een belangrijk onderdeel, zoniet de ruggengraat van de partij. De NSDAP hield zich met politiek, toespraken en de verspreiding van folders bezig. In de SA-kazernes heerste echter altijd een kameraadschappelijke sfeer en konden jonge werklozen terecht voor vriendschap, een kop soep en een doorbreking van het eentonige werklozenbestaan. De SA gaf ze een doel en gaf ze wat te doen. Na 1933 groeide de SA sterk door de toestroom van opportunisten die carrière hoopten te maken.
Bij de Bierhalle Putsch van 1923 was Röhm degene die ervoor had gezorgd dat de putschisten goed bewapend waren, en de SA speelde een grote rol in de opstand zelf. Dit leidde mede tot het verbod op de NSDAP en de SA in 1924. Van 1929-1933 lag de dagelijkse leiding van de SA in handen van Pfeffer von Salomon. In 1926 werd er binnen de SA een privéverdedigingsgroep opgericht om Adolf Hitler te beschermen (ook tegen de SA), de SS. Deze groep kwam later onder de leiding van Reichsführer-SS Heinrich Himmler. In 1933 keerde Röhm terug om "zijn" SA andermaal te leiden.

De SA verkreeg aan het einde van de jaren '20 een ongekende macht. Bij de machtsovername was de SA al 400.000 man sterk, groter dus dan het leger. De socialistisch georiënteerde Ernst Röhm en zijn staf gingen Hitler irriteren, vooral na de machtsovername van de laatste in 1933. De SA, die doorhad dat de 'sociale revolutie' uitbleef, ging zich van de Führer distantiëren.
Begin 1934 was de SA met 2,5 miljoen man vrijwel even groot als de NSDAP zelf. Zij beschikte over een eigen blad dat in plaats van Hitler Röhm begon te bewierroken als leider. De SA-mannen, waarvan de meesten een jaar na de machtsovername nog steeds werkloos waren, waren begin 1934 niet te houden. De "sociale revolutie" bleef uit, ze waren nog steeds werkloos, en Hitler keerde zich tot het grootkapitaal. "Adolf is verrot", zei Röhm eens in intieme kring, "Hij gaat alleen nog maar met reactionairen om". Incidenten kwamen vaak voor, waardoor niet slechts de industriëlen, maar ook de gewone burgers van de SA vervreemdden en hen als "tuig" zagen. De verhoudingen met de NSDAP zijn naar buiten tot het eind toe altijd goed gebleven, en Röhm heeft nooit in het openbaar kritiek op Hitler geleverd. Ook van een plan voor een putsch, zoals de nazi's later beweerden, is niets gebleken.
In de Nacht van de lange messen op 30 juni 1934 werd de SA-top door de SS geëxecuteerd. Het nog overgebleven restant van de SA verklaarde zich loyaal aan Hitler en kwam onderleiding te staan van Viktor Lutze. Maar verder was het uit met de macht van de SA.
De SA speelde nog een maal een rol van betekenis. In de Reichskristallnacht in 1938 waren het de SA-mannen die, in burgerkleding, joodse winkels kort en klein sloegen en hun eigenaren mishandelden.