Hiroshima en Nagasaki

Wat zijn de oorzaken, de aanleiding, het verloop en de gevolgen van het gooien van de atoombom op Hiroshima en Nagasaki?

Door de steeds snellere opmars van de geallieerden in de Pacific (Atlantische Oceaan) werd het bikkel harde verzet van Japan alleen maar groter. Het Japanse opperbevel besloot dat de Filipijnen ten koste van alles niet mocht worden ingenomen. Japan zette alles in van wat er nog over was van de Japanse marine om de geallieerden te vernietigen. De confrontatie op 24 en 25 oktober 1944 werd bekend als de slag in de Golf van Leyte. De Amerikanen overwonnen, maar een Amerikaans vliegdekschip werd weggevaagd door een nieuw Japans wapen “de kamikazepiloot”. De kamikaze pleegde zelfmoord voor zijn keizer door met een vliegtuig vol explosieven zoveel mogelijk schade aan te richtten. Toen de oorlog in de Pacific bijna voorbij was begon de kamikaze een steeds belangrijkere rol te spelen. Op 22 juni waren er al bijna 2000 kamikazeaanvallen uitgevoerd, twintig tot dertig per dag, die veel slachtoffers en doden maakten onder de Amerikaanse landingsvloot en de mariniers.

Amerikaanse legeraanvoerders schatten dat de invasie van Japan misschien pas in 1946 of 1947 afgelopen zou zijn en dat daarbij meer dan één miljoen Amerikanen zouden sterven. De Amerikanen hoopten het verwachte dodental te kunnen verminderen als Stalin’s Rode Leger aan de invasie zou meedoen. De sovjetdictator zag al voor zich hoe hij zijn invloed uit kon breiden tot Mantsjoerije en Japan en ging akkoord, hoewel hij pas op 8 augustus 1945 Japan de oorlog verklaarde. Er werden vele luchtaanvallen op Japan uitgevoerd. Terwijl dat gebeurde, werd er op het hoogste niveau een zeer grote beslissing genomen. Op 12 april overleed president Franklin D. Roosevelt onverwacht en zijn opvolger, Harry S. Truman, moest beslissen of er een atoombom op Japan afgeworpen zou worden of niet. Dit was nog nooit eerder gebeurd in de geschiedenis. Truman vond dat hij geen andere keus had. Het kon de oorlog verkorten en vele Amerikaanse levens redden.

Er werden drie mogelijke doelen gekozen:
Kyoto, Hiroshima en Yokohama.
Kyoto viel als eerste af, omdat er in deze stad veel historische tempels stonden. Uiteindelijk mocht de piloot kiezen welke stad het zou worden. De weersomstandigheden boven Yokohama waren zeer slecht, daarom werd er besloten de atoombom op Hiroshima te gooien. Achteraf is dit ook de beste keuze geweest, omdat:
- Hiroshima een belangrijke industriële en militaire betekenis voor Japan had.
- Hiroshima nog bijna niet gebombardeerd was, hierdoor zou het effect van de atoombom nog duidelijker te zien zijn.

Op 6 augustus 1945 werd de atoombom genaamd Little Boy op Hiroshima afgeworpen.
Little Boy was in het geheim ontwikkeld als onderdeel van het Manhattanproject in de Verenigde Staten. Veel ervaring was er toen nog niet met kernwapens. Er was slechts één test met een kernwapen uitgevoerd in de woestijn van New Mexico.
Little Boy was 3 meter lang, had een doorsnede van 71 centimeter en woog 4400 Kg.

Om kwart over 7 ’s ochtends zorgde een Amerikaanse B-29 Superfortress bommenwerper, die op verkenning over de stad vloog, ervoor dat het luchtalarm afging. Alle inwoners vluchtten naar de schuilkelders. Na ongeveer 25 minuten werd het luchtalarm weer afgeblazen. Om kwart voor 8 werd door een andere B-29 Superfortress bommenwerper met de naam Enola Gay de atoombom afgeworpen. Dat was precies op het moment dat de inwoners uit kun schuilkelders kwamen. Tussen het afwerpen van de bom en de explosie zaten slechts 45 seconden.

De stad werd door de explosie totaal verwoest, zo’n 78.000 mensen kwamen in minder dan één seconde om het leven. Er ontstond een vuurbal met een doorsnede van 300 meter en met een temperatuur tot 4000°C. Na de vuurbal verspreidden gammastralen en infraroodstralen zich en daarop volgde een schokgolf die zich voortbewoog met de snelheid van het geluid (zo’n 330 meter per seconde). Tienduizenden mensen raakten gewond en ernstig verbrand. Enkele minuten na de explosie vielen er dikke regendruppels op de stad. Ze waren zwart van het as en de rook en zwaar radioactief besmet.
De Japanners gaven zich echter niet over na de atoomaanval, zoals de Amerikanen hadden verwacht. Daarom werd op 9 augustus, drie dagen na de atoombom op Hiroshima, een atoombom op de stad Nagasaki afgeworpen. In eerste instantie was het de bedoeling om de atoombom, genaamd Fat Man, op de stad Kokura af te werpen. De lucht boven deze stad was echter te bewolkt, daarom werd gekozen voor het tweede doel, het industriegebied van Nagasaki.

Fat Man was 3,25 meter lang, had een diameter van 1,52 meter en woog 4630 kg. De naam verwijst naar de eerdere kernwapenmodellen van de Verenigde Staten. Fatman was een plutonium bom, terwijl Little Boy een uranium bom was.

Fat Man werd om 11.02 uur afgeworpen op Nagasaki door een B-29 Bockscar bommenwerper. Ook boven Nagasaki was het bewolkt. Het doel in deze stad was de Mitsubishi Shipyard dicht bij het centrum. Maar door de bewolking viel de bom buiten het centrum in de wijk Urakami, in het noorden van Nagasaki. De atoombom explodeerde op 500 meter hoogte. Vanuit het noorden van de stad werden andere delen van de stad beschermd door heuvels. Dat is één van de redenen waarom Fat Man, die ruim anderhalf keer zo krachtig was als Little Boy, minder slachtoffers eiste. De tweede reden is dat veel mensen al uit de stad waren geëvacueerd. Op 1 augustus waren er namelijk een aantal bommen afgeworpen op deze stad. De medische school, het ziekenhuis, enkele scheepswerven en dokgebieden werden geraakt. Dit leidde tot grote paniek bij de inwoners, ook al viel de schade erg mee. Veel inwoners werden geëvacueerd naar plattelandsgebieden, hierdoor was het bevolkingsaantal in de stad kleiner op het moment van de kernaanval. De atoombom had 26.000 doden en 40.000 gewonden tot gevolg.

Zes dagen later, op 14 augustus, sprak de Japanse keizer Hirohito voor het eerst zijn volk toe via de radio en zei ‘De oorlog heeft zich ontwikkeld, niet noodzakelijkerwijs in ons voordeel’. Zo erkende hij de Japanse nederlaag en Japan gaf zich over. Op 28 augustus begonnen de Amerikaanse troepen de bezetting. Op 2 september aanvaarde de Amerikaanse generaal Douglas MacArthur officieel de overgave van Japan. Toen de strijd in de Pacific voorbij was, was de Tweede Wereldoorlog ook voorbij.
Met het einde van de oorlog was nog niet alles voorbij. Er was in de steden Hiroshima en Nagasaki radioactieve straling vrijgekomen uit de atoombommen. Veel mensen liepen de zogehete ‘stralingsziekte’ op. De ziekte is op lange termijn voor de meeste mensen dodelijk. De ziekte verloopt in drie stadia.
Het eerste stadium:
Dit is een onmiddellijke reactie op de hoeveelheid straling waaraan men is blootgesteld. De meeste mensen die de explosie net aan overleefd hebben sterven meteen bij het eerste stadium (ong. 95%). De rest krijgt last van misselijkheid, hoofdpijn, diarree of koorts.
Het tweede stadium:
Dit stadium begint ongeveer 10 tot 15 dagen na de explosie. Een kenmerk hiervan is haaruitval. Verder krijgt men last van diarree en hoge koorts. 25 tot 30 dagen na de explosie krijgt men afwijkingen in het bloed. Kenmerken hiervan zijn bloedend tandvlees, sterke daling van de witte bloedlichaampjes (wat slechte genezing van wonden en grote kans op infecties geeft) en puntvormige bloedinkjes in de huid en slijmvliezen. Aan het eind van het tweede stadium treedt bloedarmoede op. Veel mensen overleven het tweede stadium niet.
Het derde stadium:
Het lichaam probeert het tekort aan witte bloedlichaampjes te compenseren. Hierdoor stijgt het witte bloedlichaampjesgehalte ver boven normale waarden. Daardoor ontstaat er een dikke laag littekenweefsel op de brandwonden. Na dit stadium sterven alsnog veel mensen aan de gevolgen van infecties.
Een klein percentage van de mensen die de stralingsziekte hebben opgelopen overleven het. Behandeling van deze ziekte is mogelijk met leverextract, vitamines en bloedtransfusies.

Nog jaren later eiste de straling veel slachtoffers. Behalve aan de stralingsziekte stierven veel mensen uit dit gebied aan kanker. Ook kwamen baby’s vaak misvormd ter wereld, doordat de straling in de lichamen van de ouders zat. Volgens de Japanse autoriteiten, die ook de slachtoffers registreerden die jaren later vielen, hebben de atoombommen aan ruim 240.000 mensen het leven gekost.

Hiroshima werd na de Tweede Wereldoorlog weer helemaal herbouwd en werd op initiatief van burgemeester Shinzo Hamai uitgeroepen tot ‘Stad van de Vrede’. Het stadsbestuur zet zich in voor wereldwijde vrede, maar vooral wereldwijde afschaffing van kernwapens.