Inleiding
Voor deze praktische opdracht Economie Totaal hebben wij gekozen voor de doelstelling ‘een evenwichtige arbeidsmarkt’ en het verschijnsel ‘overheidsbestedingen’. Dit met het perspectief op de actuele discussie. Ook omdat het momenteel een belangrijk punt op de agenda van de Nederlandse overheid is. Veel mensen hebben er in praktijk ook mee te maken, daarom sprak het ons ook aan.
In dit werkstuk wordt dan ook duidelijk gemaakt wat de doelstelling en het verschijnsel inhouden. Maar ook het actuele deel daarvan. Ontwikkeling en de beschrijving daarvan worden gegeven in zowel cijfers als woorden. De rijksbegroting in een overzicht van tabellen en de plannen van de overheid per jaar. Hierbij worden alleen de overheidsbestedingen belicht. Dat betekent alleen de uitgaven in de vorm van goederen en diensten. Alle bedragen die in dit werkstuk worden genoemd, zijn in miljarden euro’s, tenzij anders genoemd.
Het verschijnsel en de doelstelling worden gecombineerd in de actuele discussie. Het onderwerp hiervan is het lerarentekort. Dit is met de afgelopen paar jaren sterk toegenomen. Dit treft uiteindelijk iedereen. Oplossingen en oorzaken worden hierbij naar voren gedragen.
Bij het laatste onderdeel Eigen Mening worden het beleid van Sociale Zaken & Werkgelegenheid (SZW) besproken. Wat doen zij aan de problemen als toenemende aantal werkelozen en arbeidsongeschikten. Deze post mag niet meer zoveel meer kosten, vanwege de recessie. De overheid wil graag bezuinigen. Onze mening over de plannen van minister De Geus.
Evenwichtige arbeidsmarkt
Onder ‘de arbeidsmarkt’ wordt verstaan: het geheel van vraag naar en aanbod van arbeid. Mensen die geschikt zijn om te werken en dat willen, noemt men de beroepsbevolking. Alleen mensen van 15 tot 65 jaar zouden hier aan meegerekend kunnen worden.
De arbeidsmarkt is meestal een abstracte markt, dit betekent dat er geen concrete ontmoetingsplaats is. Arbeid wordt aangeboden via sollicitatie en uitzendbureaus. Via uitzendbureaus is het georganiseerd, via sollicitatiebrieven gaat het particulier en individueel.
Op de arbeidsmarkt kunnen zich twee verschillende situaties zijn.
Als er een tekort is aan arbeid, of, anders gezegd, een overschot aan werk, dan is er sprake van een krappe arbeidsmarkt. Veel bedrijven hebben vacatures. Doordat er dus te weinig personeel rondloopt, komen ze achter te liggen met werk. En de mensen die werken moeten veel overwerken, waardoor de kans op stress. Dit kan leiden tot een burn-out. Dan kunnen ze helemaal niets meer en zijn voor een jaar totaal niet in staat te werken. Afgelopen paar jaren was dat het geval.
Toch zijn er met deze situatie nog wél werkelozen, er is dan geen geschikte functie voor hen. In de jaren ’60 heeft men het probleem van de krappe arbeidsmarkt opgelost door gastarbeiders te laten overkomen uit andere landen.
Het andere uiterste is als er juist een ruime arbeidsmarkt. Hierbij zijn bijna alle vacatures gevuld. Als je geen werk hebt is het moeilijk om een baan te vinden. Er zijn dan ook veel werkelozen. Dit is ook niet goed voor de economie, want voor al die werkelozen dient een uitkering betaalt te worden en dat kost de overheid en uiteindelijk de bedrijven een hoop geld.
De ideale situatie is die van de “evenwichtige arbeidsmarkt”. Er is evenveel aanbod als vraag van werknemers en arbeid. Er is dus nauwelijks werkeloosheid en er zijn nauwelijks openstaande vacatures.
“Voor overheid is een evenwichtige arbeidsmarkt een belangrijk streven. ‘Mismatches’ tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt hebben grote maatschappelijke gevolgen. Verkeerde vraag- en aanbodverhoudingen kunnen leiden tot daling van de economische bedrijvigheid, lange files en grote werkeloosheid.” (A) Om een evenwicht te bereiken is het heel belangrijk dat opleidingsinstituten een goede afstemming hebben op opleidingsaanbod en personeelsvraag. Opleidingsinstituten vinden dit ook belangrijk, het is een maatschappelijke behoefte. En een goed carrière-perspectief is één van de belangrijkste redenen om een opleiding te kiezen. (A):
http://www.maomtd.nl/pdfs/quickscan.pdf
“Of er nu sprake is van een te krappe of een te ruime arbeidsmarkt, bedrijven hebben altijd behoefte aan juist opgeleid personeel. Daarom is op branche niveau behoefte aan (regionale) gegevens over de vervangingsvraag en de daar aan gekoppelde opleidingsbehoefte.” (A) Dus als hier aan voldaan wordt zal een evenwichtige arbeidsmarkt al dichterbij komen.
Maar nu begint de economie minder te worden, er vindt een recessie plaats. Mensen komen zonder baan te zitten door reorganisatie en faillissementen Dit houdt in dat er dus steeds minder banen komen, terwijl de beroepsbevolking gelijk blijft. Daardoor neemt werkeloosheid toe.
Het ministerie van Economische Zaken heeft als doel om de knelpunten op de arbeidsmarkt op te lossen. Onder andere werkeloosheid, maar ook problemen als te weinig ongeschoold personeel. De werkgevers hebben meer en beter geschoold personeel nodig. De overheid wil ervoor zorgen dat er vooral meer mensen met een bèta- of technische opleiding komen, want daar is een groot tekort aan op de arbeidsmarkt.
De overheidsbestedingen
De overheid heeft net als consumenten en bedrijven posten waar geld aan moet worden besteedt en posten waar geld vandaan komt. Het geheel van de inkomsten en de uitgaven wordt weergegeven in de rijksbegroting en miljoenennota. Onderdeel daarvan is de miljoenennota, ook wel de miljoenennota genoemd. Beiden worden één keer per jaar opgesteld en door de minister van Financiën voorgelegd aan Tweede kamer en de bevolking voorgelegd op Prinsjesdag (3e dinsdag van september).
De Miljoenennota geeft een beeld van hoe Nederland er met zijn economie voor staat. Gaat het goed, dan zijn de overheidsinkomsten vaak vrij hoog en de uitgaven dan ook. Gaat het minder goed dan zijn ze vaak laag. Het kan ook zijn dat ondanks dat de inkomsten vrij hoog of normaal zijn, er toch bezuinigd wordt om de staatsschuld te verlagen.
Een belangrijk gegeven is dat de overheidsuitgaven en de overheidsbestedingen twee verschillende begrippen zijn. Met de uitgaven worden ook de subsidies en andere diensten bedoelt, waar de overheid niets voor terug krijgt. Bij de bestedingen worden alleen de dingen gerekend waar de overheid vaste activa of andere diensten voor terug krijgt.
Posten waar de overheid geld aan besteed – de overheidsuitgaven - zijn de per kabinet gekozen ministerposten en de ambtenaren salarissen. De meeste ministerposten overleven de kabinetsveranderingen. Sommige posten die minder zeker zijn van een plaats zijn bijvoorbeeld ontwikkelingssamenwerking, integratie en koningsrelaties. Bijna al deze posten krijgen naast de benodigde ambtenarensalarissen ook nog extra geld om verbeteringen aan te brengen. Hieronder zijn globaal de soorten uitgaven weergegeven per ministerie.
Bij Algemene Zaken is er extra geld nodig om de eenheid van het algemene regeringsbeleid te kunnen bevorderen. Er worden namelijk bij elke kabinetswisselingen andere prioriteiten gesteld aan het beleid.
Een groot deel van de uitgaven bij de post financiën gaat naar de aflossing van de staatsschuld. Andere bestedingen gaan onder andere naar het vormgeven en uitvoeren van het financieel-economisch beleid van de overheid en het beheer van materiële activa.
Bij economische zaken worden er uitgaven gedaan aan de bevordering van het ondernemingsklimaat en innovatiekracht, onderzoek naar en gebruik van doelmatige en duurzame energievoorziening, voorzien van maatschappelijke behoefte aan statistieken en vitale belangen ten tijde van crisis.
Een groot deel van de uitgaven van het VROM gaat meestal naar het betaalbaar houden van het wonen, vaak door middel van subsidies en voorkeursbehandelingen van arme en grote gezinnen. Maar dat behoort niet bij de overheidsbestedingen, terreinen die daar wel toe behoren van het VROM zijn stedelijke vernieuwing, duurzame woningen en gebouwen en het verbeteren van de milieukwaliteit in Nederland en in Europa.
De bestedingen bij OCW gaan naar de uitvoeringsorganisaties als onderwijs, musea en wetenschappen en inspecties en naar onderzoek en wetenschappen.
Defensie besteedt vooral geld aan het inkopen en onderhoud van de materialen. Daarnaast gaat er ook veel geld naar de salarissen van de soldaten. De internationale samenwerking vergt ook een groot deel van de bestedingen.
Sociale Zaken & Werkgelegenheid is veel geld kwijt aan ambtenarensalarissen en uitkeringen (géén besteding, maar uitgave). Om deze kosten te verminderen worden er plannen ontworpen om mensen met een uitkering weer aan het werk te helpen. Daarnaast zijn het verder vooral subsidies waar zij geld aan kwijt raakt en dat behoort tot de uitgaven.
Bij Landbouw gaat er veel geld naar het ontwikkelen, voorzien en de verspreiding van kennis. Ook wordt een groot deel van de uitgaven opgeslokt door het onderhoud en behoud van de natuur in Nederland en de aanleg van nieuwe natuurgebieden.
De politie kan zijn materiële kosten en salarissen verhalen bij Binnenlandse Zaken, dit is dan ook de grootste post. Verder gaat er nog geld naar het toezicht en onderzoek van de openbare orde en veiligheid, zoals rampenbeheersing; de brandweer.
Buitenlandse zaken is veel geld kwijt aan de samenwerking; zij besteedt geld aan Europese samenwerking, samenwerking met het bedrijfsleven samenwerking met maatschappelijke organisaties en ontwikkelingssamenwerking.
Justitie besteedt veel geld aan sanctietoepassingen en aan de preventie en rechtshandhaving in Nederland. Met sanctietoepassingen wordt vooral bedoeld de uitvoering van de rechtspraak en de overige bestedingen die daar bij komen.
De laatste vaste post is Verkeer & Waterstaat. Zij heeft onder andere bestedingen aan de Algemene Uitvoeringsorganisatie RWS; inspectie infrastructuur; lucht- en ruimtevaart; weer/klimaat; onderhoud en aanleg van infrastructuur.
Zoals je net hebt gelezen zijn er veel dingen waar de overheid geld aan moet besteden. De grootte van de bedragen kunnen per kabinet, of zelfs per jaar, erg verschillen. Dit betekent dat als een organisaties die diensten moet leveren aan de overheid ineens een stuk minder of meer te besteden krijgen. Dan moeten zij geld achter de hand moet hebben en anders komt bijvoorbeeld het onderhoud een lange tijd stil te liggen. Hierbij gaat de kwaliteit dan (sterk) achteruit gaat zodat het de bevolking kan schaden. Dit betekent dus dat wat op zich kleine beslissing in cijfertjes grote gevolgen kan hebben. Daarom moet een nieuw kabinet altijd lang discussiëren over de verdeling van het beschikbare geld. Ten tijde van dit soort besluiten wordt er ook altijd veel gedemonstreerd door actie groepen om die besluiten te beïnvloeden.
Uitgaven per ministerie 2000
Binnenlandse Zaken (Biza) & Koningsrelaties 3,4
Buitenlandse Zaken (BuZa) & Internationale Samenwerking 4,3
Economische Zaken 1,5
Financiën 3,1
Defensie 6,3
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 19,6
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,8
Justitie 4,3
Verkeer & Waterstaat (V&WS) 12,3
Sociale Zaken & Werkgelegenheid (SZ&W) 15,1
Landbouw, Natuurbeheer & Visserij 1,8
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 5
Uitgaven per ministerie 2001
Binnenlandse Zaken (Biza) & Koningsrelaties 3,7
Buitenlandse Zaken (BuZa) & Ontwikkelingssamenwerking 6
Economische Zaken 1,7
Financiën 3,1
Defensie 6,7
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 21,1
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,6
Justitie 4,4
Verkeer & Waterstaat (V&WS) 5,6
Sociale Zaken & Werkgelegenheid 53,1
Landbouw, Natuurbeheer & Visserij 1,8
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 37
Uitgaven per ministerie 2002
Binnenlandse Zaken (Biza) 4,5
Buitenlandse Zaken (BuZa) 10,4
Economische Zaken 1,8
Financiën 3,4
Defensie 7
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 23,1
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,4
Justitie 4,8
Verkeer & Waterstaat 5,7
Sociale Zaken & Werkgelegenheid 19,5
Landbouw, Natuurbeheer & Visserij 2,1
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 8,3
Uitgaven per ministerie 2003
Binnenlandse Zaken (Biza) & Koningsrelaties 3,5
Buitenlandse Zaken (BuZa) & Ontwikkelingssamenwerking 4
Economische Zaken 1,5
Financiën 2,7
Defensie 6,3
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 18,6
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,9
Justitie 3,4
Verkeer & Waterstaat 6,6
Sociale Zaken & Werkgelegenheid 14,1
Landbouw, Natuurbeheer & Voedselkwaliteit LNbV 1,7
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 5,1
Algemene Zaken 27,2 miljoen
Uitgaven per ministerie 2004
Binnenlandse Zaken (Biza) 5
Buitenlandse Zaken (BuZa) 5,6
Economische Zaken 1,6
Financiën 3,8
Defensie 7,7
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 25,7
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,5
Justitie 5
Verkeer & Waterstaat 8,2
Sociale Zaken & Werkgelegenheid 22,7
Landbouw, Natuurbeheer & Voedselkwaliteit 1,9
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 11,1
Ontwikkelingssamenwerking 3,8
OVERHEIDSBESTEDINGEN VAN AFGELOPEN 5 JAAR
Beschrijving (met behulp van statistieken ) van de ontwikkelingen in de afgelopen vijf jaar, van de overheidsbestedingen. En van de mate waarin de doelstelling van de economische politiek bereikt werd.
Ieder jaar presenteert de minister van Financiën op de ‘Derde Dinsdag van september’ (=Prinsjesdag) de Miljoenennota en de Rijksbegroting. De Miljoenennota is een overzicht van alle uitgaven van het gehele parlementaire jaar, van alle ministeries. Maar voor deze praktische opdracht zijn alleen de overheidsbestedingen van belang. Het verschil hiertussen is, dat de overheidsbestedingen werkelijk goederen en diensten worden gekocht. Die zitten verwerkt in de uitgaven, maar zijn het dus niet in totaliteit. Subsidies worden namelijk niet meegeteld.
Alle bedragen zijn in miljarden euro’s (tenzij anders vermeldt). De kenmerken van dat jaar, wat de overheid wil veranderen en in wil investeren zijn per jaar beschreven, kortom de wetsvoorstellen, zijn beschreven in de Rijksbegroting. Om deze tot uitvoer te brengen worden er goederen en diensten gekocht, oftewel de overheidsbestedingen. Deze zijn weergegeven in chronologische volgorde. Van de afgelopen vier jaar en het komende jaar.
Overheidsbestedingen voor 2000
Uitgaven van het rijk bedragen €110,9 miljard
Helaas is er dit jaar weer een tekort ontstaan, de het gaat iets minder goed met de economie. Daarom staat het komende parlementaire jaar in het teken van de het op peil houden van de economie. Het ministerie van SZ&W wil dan ook aan 35.000 werkelozen de mogelijkheid bieden van één jaar scholing, werkervaring of bemiddeling. Om leerlingen in het basisonderwijs meer aandacht en hulp van de leraar(es) te bieden worden klassen verkleind tot gemiddeld 23 leerlingen. Buiten meer computers, behoren taalachterstand wegwerken bij allochtone peuters/kleuters tot de investeringen. De rest van het geld van OCW gaat naar cultuur, waar het wordt onderverdeeld in musea, monumenten, archieven en cultuurfondsen om het ‘cultureel erfgoed’ te behouden, onderhouden en kopen. Bij V&WS wil men de verkeersveiligheid laten toenemen door: elektronische weegsystemen om overbeladen vrachtwagens te onderscheppen en beveiligingssysteem spoor; omlaagbrengen van het toegestane alcoholpromillage van 0,5 naar 0,2 en verscherping naleven verkeersregels. In de landbouw moet er rekening worden gehouden met de toekomst. Ook moet er steeds meer aan het milieu gedacht worden. Ammoniak- en mestproblematiek moet worden aangepakt. Ook bij Volksgezondheid worden er nodige, maar relatief kleine dingen gerealiseerd. Zoals borstkanker en baarmoederhalskanker onderzoek; onderzoek effectiviteit daklozenopvang en verslavingszorg en onderzoeken van medische, universitaire opleidingen (minder wetenschappelijk, meer praktijk, nu ook hbo). In samenwerking met BiZa en VROM wordt er een centrum ontwikkeld voor onderzoek van de bevolking. Hierbij hoort ook de elektronische persoonspas voor zorgconsumptie. Dit voorkomt slepen met papieren dossiers. Liberalisering van gas- en elektrabedrijven moet worden versneld. Bedrijven (opstarten) wordt vergemakkelijkd met elektronisch aanvragen van subsidies; fiscale steun (tot 850 milj); vennootschapsbelasting van 35 naar 30%; vernieuwing belastingen bedrijven; export gestimuleerd. Overheidsbestedingen voor 2001 Uitgaven van het rijk bedragen €147,8 miljard
De economische groei van dit aankomende jaar wordt geschat op 4%, dit tegen een groei van 4,5% van vorig jaar. Hierdoor is er €158,8 miljoen meer beschikbaar. Dit wordt vooral uitgegeven aan cultuur, natuur en internet. Maar er wordt ook extra geld uitgetrokken voor: de zorgsector (€3,3); het onderwijs (€2,8); infrastructuur (€2,4); werk en inkomensbeleid (€2,1). Relatief kleinere bedragen zijn er voor openbare veiligheid en leefbaarheid (€1,2) natuur en milieu (€0,8) en defensie/vredestaken (0,3). De werkomstandigheden van kunst en onderwijs moeten verbeterd worden. Vooral ook om het beroep leraar aantrekkelijker te maken. Ook krijgt het voortgezet onderwijs geld (0,2 ) voor extra educatie buiten de normale lesuren. De zorg krijgt er 130 miljoen gulden bij, onder meer voor jeugdhulpverlening, uitbreiding van opleidingsplaatsen voor verpleegkundigen, opvang van dak- en thuislozen en zwerfjongeren, verkorting van wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg en opleidingsplaatsen voor huisartsen. De leefbaarheid van de samenleving moet verbeterd worden. Dit wil men bereiken door 2,500 politieagenten aan te trekken; nieuwe regelgeving rond Internet; criminaliteit aangepakt; voorkomen van overmatige regelgeving --> soepel houden van het openbare bestuur; immigratiestroom beperken; landschapsontwikkeling; voedselveiligheid; naleving milieuregels: vermindering uitstoot CO², oftewel tegengaan broeikaseffect en de algemene leefbaarheid van de steden verhogen. Maar ook de overheid zelf wil zichzelf verbeteren. Dit door geld vrij te maken om technologische innovatieve inhoud te geven. Maar ook door de individuele ambtenaar aan normen en waarden vast te stellen. De nieuwe wet moet de verantwoordelijkheden van hem/haar vastleggen, zoals de democratische controle van het overheidsapparaat; de rechtstatelijkheid van het openbare bestuur en de doelmatigheid en doeltreffendheid van de organisatie `met elkaar in evenwicht worden gebracht'. Binnen het ministerie van economische zaken wil men vooral vernieuwing. Dit in de vorm van marktordening, innovatie en internationalisering. Hierbij worden aangepakt: knelpunten op de (krappe) arbeidsmarkt en massa-individualisering (relatie tussen werknemers / werkgevers & producenten/consumenten moderniseren) Naar het buitenland toe heeft het Nederlandse beleid vijf hoofddoelstellingen: Internationale ordening; internationale vrede; veiligheid en stabiliteit; Europese integratie en armoedebestrijding. Binnen Defensie vindt men het belangrijk om militairen te behouden; slagvaardigheid te verbeteren; het financiële beheer onder de loep te nemen en versterking van de defensiecapaciteit. Ook dit jaar wordt de infrastructuur verbeterd. Dit wil men bereiken door: budget (€2) om de mobiliteit van de 4 grote steden en omgeving; ‘Rondje Randstad’ Dit is een treinroute langs de vier grote steden, de treinen hebben een hoge frequentie; Auto’s belasten veel en op spitsuren rijden: (rekeningrijden / kilometerheffing) voorbereid;Voortgang aanleg HSL-zuid; Privatisering Schiphol; Verkeersveiligheid (verbieden mobiel bellen tijdens autorijden / Inhaalverbod vrachtwagens); Rivieren (dijkverhoging / uiterwaarden behouden) Uitvoerende taken zullen delegeren naar zelfstandige organisaties. Het ministerie stelt zich hierbij op als toezichthouder. Voor het eerst hoeft er niet bezuinigd te worden binnen OCW. Dit wil men besteden aan: computers op scholen; leerlingen die extra hulp nodig hebben; wetenschappelijk onderzoek; lerarentekort (zie actueel onderwerp); educatie op voortgezet onderwijs aanpassen op bedrijfsleven in de regio; universiteiten internationaliseren (bachelor / master structuur vormgeven). Maar ook binnen cultuur: versterking van de programmering; meer aandacht voor minderheden; jongereneducatie; betere presentatie en digitalisering (e-culture) van cultureel erfgoed; 'culturele planologie' en een bijdrage aan de restauratie van het Rijksmuseum. Minister Pronk zal dit jaar eindelijk de Vijfde Nota uitbrengen. Dit is het plan van ruimtelijke ordening voor de komende 20 jaar. De VINEX wijken die in de Randstad worden gebouwd hebben veel kritiek. Daarom zullen er meer mogelijkheden komen voor de burger om de wijzigingen in de woning aan te brengen. Overheidsbestedingen voor 2002 Uitgaven van het rijk bedragen € 105,2 miljard
Voor dit komende jaar voorziet het CBS een groei van 2%. De werkeloosheid zal na 30 jaar weer toenemen. Het is daarom van belang dat de werkgelegenheid en arbeidsproductiviteit blijven groeien en de concurrentiepositie van Nederland wordt verbeterd. Door de lagere arbeidskosten kon Nederland meer dan andere Europese landen profiteren van de gunstige internationale conjunctuur. Het kabinet constateert echter dat terwijl andere landen het Nederlandse voorbeeld van loonkostenbeheersing zijn gaan volgen, in Nederland de bereidheid om de lonen te matigen afneemt.
Door de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt is het meer dan ooit nodig om mensen die kunnen werken maar om uiteenlopende redenen aan de kant staan, nu aan de slag te krijgen.
Met het oog op de toekomst en het milieu wordt er voortaan groene energie geïmporteerd. De rest van de energiesector wordt verder te liberaliseren. Om vervuiling van het milieu verder tegen te gaan heeft VROM één inspectiedienst voor alle gebieden en soorten vervuiling onder de naam Generaal Spectoraat.
Mobiliteit moet worden verbeterd door i.p.v de tolheffing kilometerheffing in te voeren. Ook informatie door geven m.b.v computerschermen moet verdere filevorming voorkomen. Het OV moet aantrekkelijker worden gemaakt door sociale veiligheid te garanderen.
Bij VWS heeft men nieuwe initiatieven wat betreft: kinderopvang; ontmoedigen gebruik van tabak en drank en opvangen van sterk toenemende vergrijzing. Bij OCW hoeft er wéér niet bezuinigd te worden. Vooral het onderwijs merkt dat, veel extra bestedingen: Vrij te besteden schoolbudgetten (+€263); onderwijs/taalachterstanden (+€16); speciaal onderwijs (+€18); verbetering imago vmbo (€227); invoering bachelor/master model universiteiten (€23); onderhoud gebouwen basisscholen (€65) alle bedragen in miljoenen euro’s)
De niet-commerciële film en televisie moeten gesteund worden. Nieuwe mediatechnieken bij de publieke zenders moeten concurrentie verbeteren.
De overheid wil haar image verbeteren, als werkgever en naar buiten toe. Dat het niet alleen in Den Haag gebeurt, maar dat ook de burger erbij betrokken is. Veiligheid moet beter gegarandeerd worden, daarom wordt de BVD (Binnenlandse Veiligheid Dienst) uitgebreid. De politie krijgt beschikking over sterkere middelen (o.a peperspray) Bij justitie wil men jonge criminelen aanpakken zodat ze weer zo snel mogelijk op het rechte pad worden gezet. Vooral sneller de straf ‘ontvangen’ heeft effect. XTC laboratoriums moeten ontmanteld worden (beschikbaar €11 milj).
Voor internationale militaire acties wordt de militaire capaciteit versterkt.
Ministerie van LNbV zal dit jaar een groot onderhoud houden bij de Nederlandse natuur- en recreatie gebieden (€644 milj) en de kennisinfrastructuur van deze sector. Ook methodes om grote tegenslagen als dierziekten zo snel mogelijk te ontdekken worden ontwikkeld.
Overheidsbestedingen voor 2003
Uitgaven van het rijk bedragen € 125,7miljard
De economische positie van Nederland is in korte tijd verslechterd. Met de conjucturele neergang van de hele wereld heeft ons land ook te lijden. Het groeipercentage zal slechts 1,5% bedragen ipv van de 2,5% die we jarenlang gewend zijn geweest. Ook moet daarom de concurrentie positie van ons land worden verbeterd. Ook efficiënt werken behoort bij de bezuinigingen, vooral bij de overheid zal doelmatig werken tot besparingen leiden. Maar ook moet de samenleving verbeterd worden en zal er dus extra geïnvesteerd worden in de veiligheid van de burger. Maar ook in de maatschappelijke voorzieningen als onderwijs en zorg. Deze hebben achterstallig onderhoud, het systeem is verouderd. Bij de zorg is de kwaliteit goed, maar de vraag slaat niet goed aan bij het aanbod. Er zal meer worden gekeken naar de vraag van bepaalde zorg. Daarom worden er voor particulieren meer mogelijkheden gegeven. Het grote probleem in de zorg - wachtlijsten – wordt dit jaar écht aangepakt. Met €9,5 miljard beschikbaar is dat sterk terugtedringen. Vooral door het aantal opleidingsplaatsen in de zorg (geneeskunde, specialisten, huisarts) uit te breiden. Ook de organisatie wordt aangepakt, doelmatiger werken; afschaffing van overbodige regels en efficiënte manier van geld besteden. Omdat ook de aantal ouderen binnen enkele jaren zal verdubbelen, moet er een apart ouderenbeleid worden ontwikkeld. Hiervoor moet onderzoek en voorbereidingen voor getroffen worden. In het onderwijs is er altijd sprake geweest van sterke invloed op het besteden van de financiële middelen. Maar dit wil men veranderen. Onderwijsinstellingen krijgen meer verantwoordelijkheid om de knelpunten in hun eigen situatie op te lossen met de financiële middelen die hen ter beschikking staan. En ook de wijze van onderwijs geven krijgt meer vrijheid. Dit maakt tevens het beroep van leraar aantrekkelijker. De instroom van migranten zal worden verminderd. Vooral door de mogelijkheden van gezinsvorming en hereniging te beperken. Degenen die zich gaan vestigen in Nederland zullen voor eigen rekening moeten deelnemen aan een inburgeringscursus. Eén van de neveneffecten van de sterke economische groei in de jaren ’90 is de sterke toename van de mobiliteit. Dit leidt tot problemen en is schadelijk voor economie en milieu. Dit wil men aanpakken door de uitbreiding en aanleg van infrastructuur te versnellen. Het openbaar vervoer functioneert niet optimaal en dit moet worden aangepakt. Hierbij wordt onderhoud van het spoorwegennet genoemd. In het verleden heeft de regering er naar gehandeld tot in detail de ruimtelijke ordening te bepalen. Maar de medeoverheden weten beter waaraan de regio behoefte aan heeft. Dus ook hier wordt meer verantwoordelijkheid vrijgegeven. De milieuproblematiek blijft natuurlijk bij de (inter)nationale overheid. Het motto van BZK is veiligheid en daadkrachtige overheid. Nog steeds uitbreiding van het aantal politieagenten, maar nu ook de organisatie van dit orgaan wordt aangepakt. De overheid zelf wil soepeler gaan werken door regelgeving en bureaucratie terug te dringen. Voor een gekozen burgermeest zullen echte voorbereidingen worden getroffen. Overheidsbestedingen voor 2004
Uitgaven van het rijk bedragen € 125,7miljard Maatschappij Normen en waarden moeten aangehaald worden. Volgens Balkenende vindt: ‘de overgrote meerderheid van de burgers dat de overheid hier een wezenlijke taak met behoud van eigen verantwoordelijkheid heeft.’ Op de zorg wordt flink ingekort. De burger moet meer zelf betalen. Ook uitkeringen zullen zoveel mogelijk worden geschrapt. Herbeoordeling: Gedeeltelijk arbeidsongeschikten móéten aan het werk. De scholen krijgen autonomie over het budget (€100 milj). Wel wordt er nog geld voor de ontwikkeling en uitvoering van toetsen om leerachterstanden te ontdekken (€700 milj). Lerarentekort wordt met €71 bestreden, voornamelijk voor zij-instromers uit het bedrijfsleven. Ook leerlingen werven voor bèta en techniek opleidingen voor het hoger onderwijs om dit tekort op de arbeidsmarkt op te lossen (€185 milj). De veiligheid moet nu echt gaan toenemen. De doelstelling: 20-25% afname criminaliteit. Methode: 4.000 méér politie agenten. Migratie naar Nederland wordt beperkt door snellere afhandeling en beperking verminderen gezinsvormende en herenigende migratie. Milieu Landbouw: De hervorming van intensieve veehouderij en minder administratieve rompslomp én minder afhankelijkheid. VROM: meer woningen en achterstanden wegwerken in oude wijken én minder regels. Mobiliteit: wegwerken achterstallig onderhoud van alle infrastructuur. Betere doorstroming knelpunten. Nederland een innovatieve markt worden. Liberalisering energiemarkt
Overheid
De overheid wil de communicatie tussen overheid en burgers verbeteren.. De willen ze bereiken met als medium vooral televisie. Postbus 51 en de Rijksvoorlichtingsdienst zijn hier dicht bij betrokken. Hierbij hoort ook dat het bestaande beleid beter uitvoeren, dus efficiëntere bestedingen en doelmatiger werken). Hierbij hoort ook de provincie en gemeente overheid. In 2004 moet minimaal 45% van de publieke dienstverlening elektronisch bereikbaar zijn.
Ook dient het burgemeesterschap vanaf 2006 een gekozen functie te zijn.
Ontwikkelingssamenwerking: nadruk leggen op politieke stabiliteit. Defensie wil internationale vrede en veiligheid met minder middelen.
Binnen Nederland wil Justitie veel: meer rechten slachtoffers; preventie criminaliteit bij jeugd; terrorismebestrijding; conflictbemiddeling buiten rechtszaal en uitbreiding capaciteit gevangenissen, openbare ministerie en rechtbanken.
De actuele discussie
LERARENTEKORT Een actueel onderwerp van de laatste jaren is het lerarentekort. Dit onderwerp hebben wij uitgekozen omdat het een tekort is op de arbeidsmarkt, een krappe arbeidsmarkt in de sector onderwijs. En onderwijs is een belangrijke taak van de overheid. In de ontwikkelingen van de afgelopen vijf jaar kwam hij dan ook bijna ieder jaar aan bod. Het probleem zal eerder erger worden dan verminderen, want er komt namelijk een grijze golf aan; veel leraren gaan binnen enkele jaren met pensioen. Gelukkig zijn er op het moment minder leerplichtigen dan er werd begroot. Dit komt door de teruglopende immigratie en een vermindering van het aantal asielzoekers. Op het moment is er een tekort van 2.800 leraren. In 2011 zal dit zijn opgelopen naar 10.500! Er zijn verschillende meningen en oplossingen hoe dit probleem zou moeten worden opgelost. Een zeer gemakkelijke oplossing is om te zorgen dat er meer leraren zijn. Maar dat gaat pas over een langere periode. De lerarenbond zegt dat als het salaris flink omhoog gaat, het probleem binnen korte tijd opgelost zal zijn. Maar het ministerie van OCW ziet dat niet zo zitten. Extra geld word uitgetrokken voor onder andere de promotie voor de baan van leraar is wel in volle gang. Zoals het televisiespotje: “groeien doe je in het onderwijs”. De open Universiteit Utrecht vindt bijvoorbeeld dat de oplossing ligt in het flexibiliseren van onderwijs, nascholing door afstand, Competentiegericht onderwijs en leren op de werkplek. Zij doen dat door het Internet intensiever te gebruiken. Bijvoorbeeld om via e-mail vragen te stellen en af te handelen. Maar dit is alleen mogelijk voor het hoger onderwijs. Op de korte termijn heeft het probleem zich zelf al enigszins opgelost. Door de
vele ontslagen in het bedrijfsleven kiezen die mensen er voor om voor korte tijd het onderwijs in te gaan. Er wordt niet verwacht dat zij in die sector zullen blijven. De overheid wil dit wél. Daarom gaat de overheid het vergemakkelijken om mensen uit het bedrijfsleven het onderwijs in te gaan. Door aan deze zij-instromers minder eisen te stellen, wordt dit gestimuleerd. Een andere oplossing die is aangedragen om schoolweken op de basisschool te verkorten tot een vierdaagse schoolweek in plaats van de nu verplichtte vijfdaagse schoolweek. Dit voorstel is afgewezen, want zowel de Tweede Kamer als de leerlingen waren ertegen. Bij leerlingen zou dan ook de werkdruk dan te hoog worden; de stof die normaal in vijf dagen geleerd werd, zou dan in vier dagen gepropt worden. De oorzaak van het lerarentekort wordt vaak gezocht achter dat een leraar altijd negatief overkomt op de leerlingen. Altijd is het leraar dit, leraar dat. Zij krijgen vaak de schuld van slechte prestaties. Ook omdat de baan als leraar dus zwaar is en daarom niet gekozen wordt voor dit beroep wordt de werkdruk nog hoger. Het is dus eigenlijk een vicieuze cirkel. Vandaar dat er simpelweg weinig aanmeldingen zijn. Leerlingen van nu denken ook dat leraren geen plezier hebben in het lesgeven. Zij zien sleur in zo’n soort baan. Ook is een nadeel van het leraar zijn natuurlijk dat er nauwelijks carrière perspectieven zijn. Als je leraar bent blijf je dat ook de rest van je leven. Ook omdat leraren die net beginnen het werk te zwaar vinden, stoppen zij voortijdig. Door deze in het begin beter te ondersteunen m.b.v. bij- en nascholing moet dit worden verholpen. Ook door meer begeleiders naar het onderwijs te halen wordt de baan van leraar verlicht. Men heeft dan ook ondervonden dat met alleen reclamecampagnes en primaire
arbeidsvoorwaarden net afgestudeerde leerkrachten aan te lokken en vast te houden niet meer werkt. Daardoor denkt men aan het geven van secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals loopbaanontwikkeling; het delegeren van niet-specifieke onderwijstaken en voorkeurs-behandelingen bij de woningnood in de grote steden. Ook al vindt men dit neigen naar een communistische maatregel, maar gezien de verwachtingen op de lange termijn is dit totaal geen overbodige luxe voor het aantrekken van nieuwe docenten. Het is gewoon hard nodig. Daarnaast wordt er prestatiebeloning ingevoerd. Dit houdt in dat leraren die
goed presteren en/of op een ‘zwarte school’ werken meer geld krijgen.
Ondertussen proberen de scholen en ouders zelf andere oplossingen te bedenken hoe zij hun kinderen onderwijs kunnen krijgen. Vooral in de rijkere wijken zijn er al een aantal nieuwe privé-basisscholen opgezet. Het Groningse Noordbroek had de primeur hiermee. De ouders betalen daar €230,- per kind per maand en de rest wordt bijgelegd door sponsors. Dit is op zich niet zo’n probleem, ware het niet dat alleen rijke ouders hier geld voor hebben en er dus
een kloof ontstaat tussen rijk en arm. Daarbij kan de regering niet over de schouder van de scholen mee kijken en heeft het dus geen invloed op wat de kinderen daar voorgeschoteld krijgen. Ook neemt het draagvlak voor onderwijs dat de overheid bekostigt af omdat ouders die hun kind op een privé-school hebben zitten geen geld meer betalen aan de overheid. De overheid wil het ontstaan van privé-scholen dus eigenlijk tegen gaan, maar dat lijkt vooralsnog niet te doen. Vergeleken met het buitenland is het onderwijs in Nederland er slecht aan toe.Vroeger - in de jaren ’80 en begin ’90 - juist tot de beste van heel Europa behoorden. Er ging toen ook tussen de 6 en 8 procent van het BNP naar toe. De werkdruk was nog niet zo hoog en de salarissen in verhouding een stuk hoger. Maar dat is nu verleden tijd, er gaat nu gemiddeld 4,5 procent van het BNP naar toe. En de werkdruk in Nederland is op het moment gemiddeld 900 uur terwijl dat in omringende landen 750 uur is. Daarnaast zijn ook de klassen in Nederland gemiddeld een stuk groter. Door deze hoge werkdruk is er meer en vaker verzuim. Gemiddeld 18,9 dagen in 1998 tegen 14,8 in 1993 Veel van de aangegeven klachten blijken psychisch te zijn. Door deze ontwikkelingen kiezen veel afgestudeerde leerkrachten ervoor om in het buitenland te gaan werken. Zowel in omringende landen als in ontwikkelingshulp. De overheid zal dus nu echt iets moeten gaan doen, voordat het onderwijs helemaal een dieptepunt bereikt. Eigen Mening Hoofdvraag: Hoe moet de overheid m.b.v. bestedingen een zo evenwichtig mogelijke arbeidsmarkt bereiken? De overheid besteedt bij het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid het meeste
geld aan uitkeringen voor werkelozen en arbeidsongeschikten. Dat is natuurlijk zonde van het geld als ze eventueel wél aan het werk kunnen. Arbeidsongeschikt Zelden is een arbeidsongeschikte geheel niet in staat om te werken. Toch zitten zij in de
WAO. Deze mensen wil het ministerie opnieuw laten beoordelen. Daarna wordt er een baan
gezocht die bij hun handicap past. Dit is een nieuw plan van minister De Geus (SZW). Om dit
te stimuleren krijgen alleen arbeidsongeschikten die herbeoordeeld zijn en een geschikte baan hebben gevonden nog een aanvullende WAO uitkering. Wij vinden dit een goed plan, want hierdoor nemen op lange termijn de kosten van dit
ministerie af, dat geld kan beter besteedt worden. De échte arbeidsongeschikten hebben hier
baat bij. Ook hebben profiteurs minder kans, omdat ze voor een tweede keer worden
beoordeeld. Bij dit plan zit ook een stimulans, want als je niet meewerkt ga je er sowieso op
achteruit. En als je wél goed meewerkt gaat je inkomen omhoog. Sommige
arbeidsongeschikten vinden het helemaal niet leuk om dat te zijn, zij waren gedwongen op
dat moment de WAO in te gaan. Zo krijgen zij een nieuwe kans. Werkeloos “Als gevolg van de lage economische groei loopt de werkloosheid snel op. Hierdoor doen
steeds meer mensen een beroep op de Werkloosheidswet (WW)..” * Dit wil de overheid
natuurlijk zoveel mogelijk tegen werken, want dat kost veel geld. Het ministerie van Sociale
Zaken & Werkgelegenheid (SZW) heeft als doelstelling de werkgelegenheid zoveel mogelijk
te stimuleren. Vooral economisch kwetsbare groepen (als etnische minderheden, langdurig
werkelozen en gedeeltelijk arbeidsongeschikten) te beschermen; zoveel mogelijk laten
deelnemen in het arbeidsproces. Dit d.m.v. scholing en werkervaring aan te bieden. In 2000
bood het aan 35.000 werkelozen de mogelijkheid tot één jaar scholing en werkervaring. Deze
twee laatst hebben de meeste werkelozen gebrek aan, waardoor ze geen baan krijgen
aangeboden. Aan de andere kant biedt het ministerie aan werkgevers loonkostensubsidie- regeling aan. Het wordt daarmee aantrekkelijk om langdurig werkelozen aan te nemen. Dit is ook een goede regeling. Want op deze manier wordt aan beiden kanten het probleem
aangepakt. De oorzaak, waarom de persoon werkeloos is. En vanuit de werkgever worden er
voordelen geboden om zo iemand tóch aan te nemen. Echter, er zijn gewoonweg niet genoeg
banen om alle werkelozen uiteindelijk aan het werk te krijgen. Dus het probleem zal op deze
manier voorlopig niet geheel opgelost worden. Dat zal pas het geval kunnen zijn als de
recessie voorbij is. Oftewel weer een sterke economische groei. *http://home.szw.nl/navigatie/rubriek/dsp_rubriek.cfm?rubriek_id=991&subrubriek_id=996& link_id=30901
Conclusies
Op de arbeidsmarkt kunnen twee situaties zich voordoen. Die van te krappe arbeidsmarkt (meer werkgelegenheid dan arbeid) of een ruime arbeidsmarkt (meer arbeid dan werkgelegenheid). Beiden worden het beste opgelost als opleidingsinstituten een goede afstemming hebben op de arbeidsmarkt.
De Rijksbegroting is uitgebreid besproken, maar hierbij alleen de overheidsbestedingen. Dus inkomsten komen helemaal niet voor. De uitgaven maar voor een bepaald deel. Alleen de uitgaven die gaan naar goederen en diensten. Bestedingen die ieder jaar weer terugkomen zijn:
Toename aantal politie-agenten; terugdringen wachtlijsten; modernisering overheid; liberalisering energiemarkt; knelpunten in de infrastructuur aanpakken en verbetering kwaliteit onderwijs.
Een probleem bij het onderwijs is ook het lerarentekort. Dat is de afgelopen jaren sterk toegenomen en lijkt voorlopig nog niet opgelost. Als oorzaak wordt vooral gewezen naar de hoge werkdruk en lage salarissen. Als gevolg blijkt dat er juist steeds meer leraren het laten afweten omdat zij de werkdruk te hoog vinden. Door het tekort aan leraren gaat de kwaliteit van het onderwijs sterk achteruit. Vroeger was Nederland altijd beter dan omringende landen, nu echter niet meer.
Het ministerie van OCW wil dit oplossen door het image van het onderwijs te verbeteren en zij-instromers makkelijker toe te laten treden.
In de praktijk worden er oplossingen bedacht als privé scholen en het Internet. De onderwijsbond dringt erop aan dat hogere salarissen uiteindelijk dit probleem zal oplossen.
De overheid wil een evenwichtige arbeidsmarkt in het algemeen bereiken door de mensen die van een uitkering genieten weer aan het werk te krijgen. Dit scheelt een hoop geld en uiteindelijk worden die mensen daar ook beter van, zowel financieel als maatschappelijk.
Bronnenlijst
Evenwichtige Arbeidsmarkt
Knipselkrant
Mediatheek Arbeidsmarkt
sites
http://www.edith.nl/Rouwen/pabo3/Klas3g/Monika/Wat%20is% 20arbeid.htm (A) http://www.maomtd.nl/pdfs/quickscan.pdf
www.minecz.nl
Overzicht Rijksbegroting
2000-2004 sites www.nrc.nl U kunt inloggen op misslaquercia mendel
dossier Rijksbegroting 2004, 2000, 2001
http://rijksbegroting.minfin.nl/default.asp?CMS_ITEM= MFCR47987A3612DC44EA58A754E3BAF575A01 2002
anders Knipselkrant Mediatheek Rijksbegroting
Lerarentekort NRC site 16 september 2003, Wonderen zijn nu te duur
19 april 2002, Noodkreet onderwijs
sites www.sp.nl, 16 maart 2001, het onderwijs is gezakt
De volkskrant, 23 september 2003
www.studentstart.be, 1 augustus 2003
Overheidsbestedingen Anders Dhr. Van Geest
sites http://rijksbegroting.minfin.nl
Eigen Mening sites http://home.szw.nl/navigatie/rubriek/dsp_rubriek.cfm? rubriek_id=1
http://home.szw.nl/navigatie/rubriek/dsp_rubriek.cfm? rubriek_id=991&subrubriek_id=996& link_id=30901
Allen anders Encarta Encyclopedie Winkler Prince Windows XP 2003 (standaard bijgeleverd, vroeger op CD-rom) Lesboek Economie totaal Woordenboek Van Dale Dhr. Van Geest
Binnenlandse Zaken (Biza) & Koningsrelaties 3,4
Buitenlandse Zaken (BuZa) & Internationale Samenwerking 4,3
Economische Zaken 1,5
Financiën 3,1
Defensie 6,3
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 19,6
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,8
Justitie 4,3
Verkeer & Waterstaat (V&WS) 12,3
Sociale Zaken & Werkgelegenheid (SZ&W) 15,1
Landbouw, Natuurbeheer & Visserij 1,8
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 5
Uitgaven per ministerie 2001
Buitenlandse Zaken (BuZa) & Ontwikkelingssamenwerking 6
Economische Zaken 1,7
Financiën 3,1
Defensie 6,7
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 21,1
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,6
Justitie 4,4
Verkeer & Waterstaat (V&WS) 5,6
Sociale Zaken & Werkgelegenheid 53,1
Landbouw, Natuurbeheer & Visserij 1,8
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 37
Uitgaven per ministerie 2002
Binnenlandse Zaken (Biza) 4,5
Buitenlandse Zaken (BuZa) 10,4
Economische Zaken 1,8
Financiën 3,4
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 23,1
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,4
Justitie 4,8
Verkeer & Waterstaat 5,7
Sociale Zaken & Werkgelegenheid 19,5
Landbouw, Natuurbeheer & Visserij 2,1
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 8,3
Uitgaven per ministerie 2003
Binnenlandse Zaken (Biza) & Koningsrelaties 3,5
Buitenlandse Zaken (BuZa) & Ontwikkelingssamenwerking 4
Economische Zaken 1,5
Financiën 2,7
Defensie 6,3
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 18,6
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,9
Justitie 3,4
Sociale Zaken & Werkgelegenheid 14,1
Landbouw, Natuurbeheer & Voedselkwaliteit LNbV 1,7
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 5,1
Algemene Zaken 27,2 miljoen
Uitgaven per ministerie 2004
Binnenlandse Zaken (Biza) 5
Buitenlandse Zaken (BuZa) 5,6
Economische Zaken 1,6
Financiën 3,8
Defensie 7,7
Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (OCW) 25,7
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu (VROM) 3,5
Justitie 5
Verkeer & Waterstaat 8,2
Sociale Zaken & Werkgelegenheid 22,7
Landbouw, Natuurbeheer & Voedselkwaliteit 1,9
Volksgezondheid, Welzijn & Sport 11,1
Ontwikkelingssamenwerking 3,8
Helaas is er dit jaar weer een tekort ontstaan, de het gaat iets minder goed met de economie. Daarom staat het komende parlementaire jaar in het teken van de het op peil houden van de economie. Het ministerie van SZ&W wil dan ook aan 35.000 werkelozen de mogelijkheid bieden van één jaar scholing, werkervaring of bemiddeling. Om leerlingen in het basisonderwijs meer aandacht en hulp van de leraar(es) te bieden worden klassen verkleind tot gemiddeld 23 leerlingen. Buiten meer computers, behoren taalachterstand wegwerken bij allochtone peuters/kleuters tot de investeringen. De rest van het geld van OCW gaat naar cultuur, waar het wordt onderverdeeld in musea, monumenten, archieven en cultuurfondsen om het ‘cultureel erfgoed’ te behouden, onderhouden en kopen. Bij V&WS wil men de verkeersveiligheid laten toenemen door: elektronische weegsystemen om overbeladen vrachtwagens te onderscheppen en beveiligingssysteem spoor; omlaagbrengen van het toegestane alcoholpromillage van 0,5 naar 0,2 en verscherping naleven verkeersregels. In de landbouw moet er rekening worden gehouden met de toekomst. Ook moet er steeds meer aan het milieu gedacht worden. Ammoniak- en mestproblematiek moet worden aangepakt. Ook bij Volksgezondheid worden er nodige, maar relatief kleine dingen gerealiseerd. Zoals borstkanker en baarmoederhalskanker onderzoek; onderzoek effectiviteit daklozenopvang en verslavingszorg en onderzoeken van medische, universitaire opleidingen (minder wetenschappelijk, meer praktijk, nu ook hbo). In samenwerking met BiZa en VROM wordt er een centrum ontwikkeld voor onderzoek van de bevolking. Hierbij hoort ook de elektronische persoonspas voor zorgconsumptie. Dit voorkomt slepen met papieren dossiers. Liberalisering van gas- en elektrabedrijven moet worden versneld. Bedrijven (opstarten) wordt vergemakkelijkd met elektronisch aanvragen van subsidies; fiscale steun (tot 850 milj); vennootschapsbelasting van 35 naar 30%; vernieuwing belastingen bedrijven; export gestimuleerd. Overheidsbestedingen voor 2001 Uitgaven van het rijk bedragen €147,8 miljard
De economische groei van dit aankomende jaar wordt geschat op 4%, dit tegen een groei van 4,5% van vorig jaar. Hierdoor is er €158,8 miljoen meer beschikbaar. Dit wordt vooral uitgegeven aan cultuur, natuur en internet. Maar er wordt ook extra geld uitgetrokken voor: de zorgsector (€3,3); het onderwijs (€2,8); infrastructuur (€2,4); werk en inkomensbeleid (€2,1). Relatief kleinere bedragen zijn er voor openbare veiligheid en leefbaarheid (€1,2) natuur en milieu (€0,8) en defensie/vredestaken (0,3). De werkomstandigheden van kunst en onderwijs moeten verbeterd worden. Vooral ook om het beroep leraar aantrekkelijker te maken. Ook krijgt het voortgezet onderwijs geld (0,2 ) voor extra educatie buiten de normale lesuren. De zorg krijgt er 130 miljoen gulden bij, onder meer voor jeugdhulpverlening, uitbreiding van opleidingsplaatsen voor verpleegkundigen, opvang van dak- en thuislozen en zwerfjongeren, verkorting van wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg en opleidingsplaatsen voor huisartsen. De leefbaarheid van de samenleving moet verbeterd worden. Dit wil men bereiken door 2,500 politieagenten aan te trekken; nieuwe regelgeving rond Internet; criminaliteit aangepakt; voorkomen van overmatige regelgeving --> soepel houden van het openbare bestuur; immigratiestroom beperken; landschapsontwikkeling; voedselveiligheid; naleving milieuregels: vermindering uitstoot CO², oftewel tegengaan broeikaseffect en de algemene leefbaarheid van de steden verhogen. Maar ook de overheid zelf wil zichzelf verbeteren. Dit door geld vrij te maken om technologische innovatieve inhoud te geven. Maar ook door de individuele ambtenaar aan normen en waarden vast te stellen. De nieuwe wet moet de verantwoordelijkheden van hem/haar vastleggen, zoals de democratische controle van het overheidsapparaat; de rechtstatelijkheid van het openbare bestuur en de doelmatigheid en doeltreffendheid van de organisatie `met elkaar in evenwicht worden gebracht'. Binnen het ministerie van economische zaken wil men vooral vernieuwing. Dit in de vorm van marktordening, innovatie en internationalisering. Hierbij worden aangepakt: knelpunten op de (krappe) arbeidsmarkt en massa-individualisering (relatie tussen werknemers / werkgevers & producenten/consumenten moderniseren) Naar het buitenland toe heeft het Nederlandse beleid vijf hoofddoelstellingen: Internationale ordening; internationale vrede; veiligheid en stabiliteit; Europese integratie en armoedebestrijding. Binnen Defensie vindt men het belangrijk om militairen te behouden; slagvaardigheid te verbeteren; het financiële beheer onder de loep te nemen en versterking van de defensiecapaciteit. Ook dit jaar wordt de infrastructuur verbeterd. Dit wil men bereiken door: budget (€2) om de mobiliteit van de 4 grote steden en omgeving; ‘Rondje Randstad’ Dit is een treinroute langs de vier grote steden, de treinen hebben een hoge frequentie; Auto’s belasten veel en op spitsuren rijden: (rekeningrijden / kilometerheffing) voorbereid;Voortgang aanleg HSL-zuid; Privatisering Schiphol; Verkeersveiligheid (verbieden mobiel bellen tijdens autorijden / Inhaalverbod vrachtwagens); Rivieren (dijkverhoging / uiterwaarden behouden) Uitvoerende taken zullen delegeren naar zelfstandige organisaties. Het ministerie stelt zich hierbij op als toezichthouder. Voor het eerst hoeft er niet bezuinigd te worden binnen OCW. Dit wil men besteden aan: computers op scholen; leerlingen die extra hulp nodig hebben; wetenschappelijk onderzoek; lerarentekort (zie actueel onderwerp); educatie op voortgezet onderwijs aanpassen op bedrijfsleven in de regio; universiteiten internationaliseren (bachelor / master structuur vormgeven). Maar ook binnen cultuur: versterking van de programmering; meer aandacht voor minderheden; jongereneducatie; betere presentatie en digitalisering (e-culture) van cultureel erfgoed; 'culturele planologie' en een bijdrage aan de restauratie van het Rijksmuseum. Minister Pronk zal dit jaar eindelijk de Vijfde Nota uitbrengen. Dit is het plan van ruimtelijke ordening voor de komende 20 jaar. De VINEX wijken die in de Randstad worden gebouwd hebben veel kritiek. Daarom zullen er meer mogelijkheden komen voor de burger om de wijzigingen in de woning aan te brengen. Overheidsbestedingen voor 2002 Uitgaven van het rijk bedragen € 105,2 miljard
De economische positie van Nederland is in korte tijd verslechterd. Met de conjucturele neergang van de hele wereld heeft ons land ook te lijden. Het groeipercentage zal slechts 1,5% bedragen ipv van de 2,5% die we jarenlang gewend zijn geweest. Ook moet daarom de concurrentie positie van ons land worden verbeterd. Ook efficiënt werken behoort bij de bezuinigingen, vooral bij de overheid zal doelmatig werken tot besparingen leiden. Maar ook moet de samenleving verbeterd worden en zal er dus extra geïnvesteerd worden in de veiligheid van de burger. Maar ook in de maatschappelijke voorzieningen als onderwijs en zorg. Deze hebben achterstallig onderhoud, het systeem is verouderd. Bij de zorg is de kwaliteit goed, maar de vraag slaat niet goed aan bij het aanbod. Er zal meer worden gekeken naar de vraag van bepaalde zorg. Daarom worden er voor particulieren meer mogelijkheden gegeven. Het grote probleem in de zorg - wachtlijsten – wordt dit jaar écht aangepakt. Met €9,5 miljard beschikbaar is dat sterk terugtedringen. Vooral door het aantal opleidingsplaatsen in de zorg (geneeskunde, specialisten, huisarts) uit te breiden. Ook de organisatie wordt aangepakt, doelmatiger werken; afschaffing van overbodige regels en efficiënte manier van geld besteden. Omdat ook de aantal ouderen binnen enkele jaren zal verdubbelen, moet er een apart ouderenbeleid worden ontwikkeld. Hiervoor moet onderzoek en voorbereidingen voor getroffen worden. In het onderwijs is er altijd sprake geweest van sterke invloed op het besteden van de financiële middelen. Maar dit wil men veranderen. Onderwijsinstellingen krijgen meer verantwoordelijkheid om de knelpunten in hun eigen situatie op te lossen met de financiële middelen die hen ter beschikking staan. En ook de wijze van onderwijs geven krijgt meer vrijheid. Dit maakt tevens het beroep van leraar aantrekkelijker. De instroom van migranten zal worden verminderd. Vooral door de mogelijkheden van gezinsvorming en hereniging te beperken. Degenen die zich gaan vestigen in Nederland zullen voor eigen rekening moeten deelnemen aan een inburgeringscursus. Eén van de neveneffecten van de sterke economische groei in de jaren ’90 is de sterke toename van de mobiliteit. Dit leidt tot problemen en is schadelijk voor economie en milieu. Dit wil men aanpakken door de uitbreiding en aanleg van infrastructuur te versnellen. Het openbaar vervoer functioneert niet optimaal en dit moet worden aangepakt. Hierbij wordt onderhoud van het spoorwegennet genoemd. In het verleden heeft de regering er naar gehandeld tot in detail de ruimtelijke ordening te bepalen. Maar de medeoverheden weten beter waaraan de regio behoefte aan heeft. Dus ook hier wordt meer verantwoordelijkheid vrijgegeven. De milieuproblematiek blijft natuurlijk bij de (inter)nationale overheid. Het motto van BZK is veiligheid en daadkrachtige overheid. Nog steeds uitbreiding van het aantal politieagenten, maar nu ook de organisatie van dit orgaan wordt aangepakt. De overheid zelf wil soepeler gaan werken door regelgeving en bureaucratie terug te dringen. Voor een gekozen burgermeest zullen echte voorbereidingen worden getroffen. Overheidsbestedingen voor 2004
Uitgaven van het rijk bedragen € 125,7miljard Maatschappij Normen en waarden moeten aangehaald worden. Volgens Balkenende vindt: ‘de overgrote meerderheid van de burgers dat de overheid hier een wezenlijke taak met behoud van eigen verantwoordelijkheid heeft.’ Op de zorg wordt flink ingekort. De burger moet meer zelf betalen. Ook uitkeringen zullen zoveel mogelijk worden geschrapt. Herbeoordeling: Gedeeltelijk arbeidsongeschikten móéten aan het werk. De scholen krijgen autonomie over het budget (€100 milj). Wel wordt er nog geld voor de ontwikkeling en uitvoering van toetsen om leerachterstanden te ontdekken (€700 milj). Lerarentekort wordt met €71 bestreden, voornamelijk voor zij-instromers uit het bedrijfsleven. Ook leerlingen werven voor bèta en techniek opleidingen voor het hoger onderwijs om dit tekort op de arbeidsmarkt op te lossen (€185 milj). De veiligheid moet nu echt gaan toenemen. De doelstelling: 20-25% afname criminaliteit. Methode: 4.000 méér politie agenten. Migratie naar Nederland wordt beperkt door snellere afhandeling en beperking verminderen gezinsvormende en herenigende migratie. Milieu Landbouw: De hervorming van intensieve veehouderij en minder administratieve rompslomp én minder afhankelijkheid. VROM: meer woningen en achterstanden wegwerken in oude wijken én minder regels. Mobiliteit: wegwerken achterstallig onderhoud van alle infrastructuur. Betere doorstroming knelpunten. Nederland een innovatieve markt worden. Liberalisering energiemarkt
LERARENTEKORT Een actueel onderwerp van de laatste jaren is het lerarentekort. Dit onderwerp hebben wij uitgekozen omdat het een tekort is op de arbeidsmarkt, een krappe arbeidsmarkt in de sector onderwijs. En onderwijs is een belangrijke taak van de overheid. In de ontwikkelingen van de afgelopen vijf jaar kwam hij dan ook bijna ieder jaar aan bod. Het probleem zal eerder erger worden dan verminderen, want er komt namelijk een grijze golf aan; veel leraren gaan binnen enkele jaren met pensioen. Gelukkig zijn er op het moment minder leerplichtigen dan er werd begroot. Dit komt door de teruglopende immigratie en een vermindering van het aantal asielzoekers. Op het moment is er een tekort van 2.800 leraren. In 2011 zal dit zijn opgelopen naar 10.500! Er zijn verschillende meningen en oplossingen hoe dit probleem zou moeten worden opgelost. Een zeer gemakkelijke oplossing is om te zorgen dat er meer leraren zijn. Maar dat gaat pas over een langere periode. De lerarenbond zegt dat als het salaris flink omhoog gaat, het probleem binnen korte tijd opgelost zal zijn. Maar het ministerie van OCW ziet dat niet zo zitten. Extra geld word uitgetrokken voor onder andere de promotie voor de baan van leraar is wel in volle gang. Zoals het televisiespotje: “groeien doe je in het onderwijs”. De open Universiteit Utrecht vindt bijvoorbeeld dat de oplossing ligt in het flexibiliseren van onderwijs, nascholing door afstand, Competentiegericht onderwijs en leren op de werkplek. Zij doen dat door het Internet intensiever te gebruiken. Bijvoorbeeld om via e-mail vragen te stellen en af te handelen. Maar dit is alleen mogelijk voor het hoger onderwijs. Op de korte termijn heeft het probleem zich zelf al enigszins opgelost. Door de
vele ontslagen in het bedrijfsleven kiezen die mensen er voor om voor korte tijd het onderwijs in te gaan. Er wordt niet verwacht dat zij in die sector zullen blijven. De overheid wil dit wél. Daarom gaat de overheid het vergemakkelijken om mensen uit het bedrijfsleven het onderwijs in te gaan. Door aan deze zij-instromers minder eisen te stellen, wordt dit gestimuleerd. Een andere oplossing die is aangedragen om schoolweken op de basisschool te verkorten tot een vierdaagse schoolweek in plaats van de nu verplichtte vijfdaagse schoolweek. Dit voorstel is afgewezen, want zowel de Tweede Kamer als de leerlingen waren ertegen. Bij leerlingen zou dan ook de werkdruk dan te hoog worden; de stof die normaal in vijf dagen geleerd werd, zou dan in vier dagen gepropt worden. De oorzaak van het lerarentekort wordt vaak gezocht achter dat een leraar altijd negatief overkomt op de leerlingen. Altijd is het leraar dit, leraar dat. Zij krijgen vaak de schuld van slechte prestaties. Ook omdat de baan als leraar dus zwaar is en daarom niet gekozen wordt voor dit beroep wordt de werkdruk nog hoger. Het is dus eigenlijk een vicieuze cirkel. Vandaar dat er simpelweg weinig aanmeldingen zijn. Leerlingen van nu denken ook dat leraren geen plezier hebben in het lesgeven. Zij zien sleur in zo’n soort baan. Ook is een nadeel van het leraar zijn natuurlijk dat er nauwelijks carrière perspectieven zijn. Als je leraar bent blijf je dat ook de rest van je leven. Ook omdat leraren die net beginnen het werk te zwaar vinden, stoppen zij voortijdig. Door deze in het begin beter te ondersteunen m.b.v. bij- en nascholing moet dit worden verholpen. Ook door meer begeleiders naar het onderwijs te halen wordt de baan van leraar verlicht. Men heeft dan ook ondervonden dat met alleen reclamecampagnes en primaire
arbeidsvoorwaarden net afgestudeerde leerkrachten aan te lokken en vast te houden niet meer werkt. Daardoor denkt men aan het geven van secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals loopbaanontwikkeling; het delegeren van niet-specifieke onderwijstaken en voorkeurs-behandelingen bij de woningnood in de grote steden. Ook al vindt men dit neigen naar een communistische maatregel, maar gezien de verwachtingen op de lange termijn is dit totaal geen overbodige luxe voor het aantrekken van nieuwe docenten. Het is gewoon hard nodig. Daarnaast wordt er prestatiebeloning ingevoerd. Dit houdt in dat leraren die
een kloof ontstaat tussen rijk en arm. Daarbij kan de regering niet over de schouder van de scholen mee kijken en heeft het dus geen invloed op wat de kinderen daar voorgeschoteld krijgen. Ook neemt het draagvlak voor onderwijs dat de overheid bekostigt af omdat ouders die hun kind op een privé-school hebben zitten geen geld meer betalen aan de overheid. De overheid wil het ontstaan van privé-scholen dus eigenlijk tegen gaan, maar dat lijkt vooralsnog niet te doen. Vergeleken met het buitenland is het onderwijs in Nederland er slecht aan toe.Vroeger - in de jaren ’80 en begin ’90 - juist tot de beste van heel Europa behoorden. Er ging toen ook tussen de 6 en 8 procent van het BNP naar toe. De werkdruk was nog niet zo hoog en de salarissen in verhouding een stuk hoger. Maar dat is nu verleden tijd, er gaat nu gemiddeld 4,5 procent van het BNP naar toe. En de werkdruk in Nederland is op het moment gemiddeld 900 uur terwijl dat in omringende landen 750 uur is. Daarnaast zijn ook de klassen in Nederland gemiddeld een stuk groter. Door deze hoge werkdruk is er meer en vaker verzuim. Gemiddeld 18,9 dagen in 1998 tegen 14,8 in 1993 Veel van de aangegeven klachten blijken psychisch te zijn. Door deze ontwikkelingen kiezen veel afgestudeerde leerkrachten ervoor om in het buitenland te gaan werken. Zowel in omringende landen als in ontwikkelingshulp. De overheid zal dus nu echt iets moeten gaan doen, voordat het onderwijs helemaal een dieptepunt bereikt. Eigen Mening Hoofdvraag: Hoe moet de overheid m.b.v. bestedingen een zo evenwichtig mogelijke arbeidsmarkt bereiken? De overheid besteedt bij het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid het meeste
geld aan uitkeringen voor werkelozen en arbeidsongeschikten. Dat is natuurlijk zonde van het geld als ze eventueel wél aan het werk kunnen. Arbeidsongeschikt Zelden is een arbeidsongeschikte geheel niet in staat om te werken. Toch zitten zij in de
WAO. Deze mensen wil het ministerie opnieuw laten beoordelen. Daarna wordt er een baan
gezocht die bij hun handicap past. Dit is een nieuw plan van minister De Geus (SZW). Om dit
te stimuleren krijgen alleen arbeidsongeschikten die herbeoordeeld zijn en een geschikte baan hebben gevonden nog een aanvullende WAO uitkering. Wij vinden dit een goed plan, want hierdoor nemen op lange termijn de kosten van dit
ministerie af, dat geld kan beter besteedt worden. De échte arbeidsongeschikten hebben hier
beoordeeld. Bij dit plan zit ook een stimulans, want als je niet meewerkt ga je er sowieso op
achteruit. En als je wél goed meewerkt gaat je inkomen omhoog. Sommige
arbeidsongeschikten vinden het helemaal niet leuk om dat te zijn, zij waren gedwongen op
dat moment de WAO in te gaan. Zo krijgen zij een nieuwe kans. Werkeloos “Als gevolg van de lage economische groei loopt de werkloosheid snel op. Hierdoor doen
steeds meer mensen een beroep op de Werkloosheidswet (WW)..” * Dit wil de overheid
natuurlijk zoveel mogelijk tegen werken, want dat kost veel geld. Het ministerie van Sociale
Zaken & Werkgelegenheid (SZW) heeft als doelstelling de werkgelegenheid zoveel mogelijk
te stimuleren. Vooral economisch kwetsbare groepen (als etnische minderheden, langdurig
werkelozen en gedeeltelijk arbeidsongeschikten) te beschermen; zoveel mogelijk laten
bood het aan 35.000 werkelozen de mogelijkheid tot één jaar scholing en werkervaring. Deze
twee laatst hebben de meeste werkelozen gebrek aan, waardoor ze geen baan krijgen
aangeboden. Aan de andere kant biedt het ministerie aan werkgevers loonkostensubsidie- regeling aan. Het wordt daarmee aantrekkelijk om langdurig werkelozen aan te nemen. Dit is ook een goede regeling. Want op deze manier wordt aan beiden kanten het probleem
aangepakt. De oorzaak, waarom de persoon werkeloos is. En vanuit de werkgever worden er
voordelen geboden om zo iemand tóch aan te nemen. Echter, er zijn gewoonweg niet genoeg
banen om alle werkelozen uiteindelijk aan het werk te krijgen. Dus het probleem zal op deze
manier voorlopig niet geheel opgelost worden. Dat zal pas het geval kunnen zijn als de
recessie voorbij is. Oftewel weer een sterke economische groei. *http://home.szw.nl/navigatie/rubriek/dsp_rubriek.cfm?rubriek_id=991&subrubriek_id=996& link_id=30901
Knipselkrant
Mediatheek Arbeidsmarkt
sites
http://www.edith.nl/Rouwen/pabo3/Klas3g/Monika/Wat%20is% 20arbeid.htm (A) http://www.maomtd.nl/pdfs/quickscan.pdf
www.minecz.nl
Overzicht Rijksbegroting
2000-2004 sites www.nrc.nl U kunt inloggen op misslaquercia mendel
dossier Rijksbegroting 2004, 2000, 2001
http://rijksbegroting.minfin.nl/default.asp?CMS_ITEM= MFCR47987A3612DC44EA58A754E3BAF575A01 2002
anders Knipselkrant Mediatheek Rijksbegroting
19 april 2002, Noodkreet onderwijs
sites www.sp.nl, 16 maart 2001, het onderwijs is gezakt
De volkskrant, 23 september 2003
www.studentstart.be, 1 augustus 2003
Overheidsbestedingen Anders Dhr. Van Geest
sites http://rijksbegroting.minfin.nl
Eigen Mening sites http://home.szw.nl/navigatie/rubriek/dsp_rubriek.cfm? rubriek_id=1
http://home.szw.nl/navigatie/rubriek/dsp_rubriek.cfm? rubriek_id=991&subrubriek_id=996& link_id=30901
Allen anders Encarta Encyclopedie Winkler Prince Windows XP 2003 (standaard bijgeleverd, vroeger op CD-rom) Lesboek Economie totaal Woordenboek Van Dale Dhr. Van Geest
REACTIES
1 seconde geleden