Romantiek en realisme: Het zwanenmeer

Lev Ivanov

Lev Ivanov was een belangrijk persoon wat de ontwikkeling van dans betreft in de Romantiek. Hij was 18 jaar toen hij zijn choreograafdiploma haalde. Jules Perrot, de balletleider van het Keizerlijke Marijnski Theater in Sint-Petersburg, mocht Ivanov niet zo en liet hem dus weinig dansen maken. Het was dus moeilijk voor Ivanov om een plekje te vinden in het theater. Toen Ivanov een jaar of 50 was, maakte hij kennis met Marius Pepita. Ivanov werd zijn onderballetmeester. Pepita was een man die erg divers was, hij probeerde vaak nieuwe dingen uit. Hij kwam in 1877 met een nieuw stuk, het Zwanenmeer. Hierbij gebruikte hij de muziek van Tsjaikowsky. Toch pakte het niet goed uit met het stuk, het was geen succes. De mensen waren dit niet gewend, en vonden deze nieuwe technieken maar raar. Pepita vroeg Ivanov hem te helpen, en hij gaf er een nieuwe structuur aan. Ivanov zorgde voor een grote verandering in de danswereld. Hij bracht meer expressie in de dans, en legde meer nadruk op de emoties in dans. Toch waren de mensen hier nog niet echt klaar voor. Andere choreografen begonnen ook met deze expressionistische dans, en Ivanov werd gezien als de grote vernieuwer van het symfonische ballet. Hij kon dit pas echt laten zien toen Pepita hem vroeg om de tweede en vierde acte te schrijven van het Zwanenmeer. Dus hij maakte de sprookjesachtige acten waarin de dansers zich in grote groepen voortbewegen op het toneel, als de betoverde zwanen. Ivanov liet hierin de melodramatische beelden op van tederheid, angst, verdriet en verlies. Hij probeerde heel veel nieuwe dingen uit, zoals de danseressen die nooit stil stonden, ze waren altijd in beweging. En de fladderende bewegingen van vogels, en de wiekende armen van de danseressen, zodat ze op vogels leken. Dus Lev Ivanov was de grote veranderaar in het Romantische ballet, hij was zijn tijd zeker ver vooruit.

Het Zwanenmeer

Het Zwanenmeer gaat over de witte Zwanenkoningin Odette, die is betoverd door de tovenaar Von Rothbart in een zwaan. Alleen ‘s nachts wordt ze een mens, en als de ochtend weer opkomt dan veranderd ze weer in een zwaan. Op een avond komt de jonge prins Siegfried bij het meer en ziet Odette in haar menselijke vorm. Hij wordt verliefd op haar, en alleen als hij eeuwige liefde zweert aan Odette dan zal ze een mens worden. Von Rothbart is het hier niet mee eens en probeert dit te dwarsbomen. Hij gaat met zijn dochter Odille naar het feest van de prins. Odille ziet er precies hetzelfde uit als Odette, en Siegfried denkt dus dat het Odette is. Hij zweert dus eeuwige trouw aan haar, en dus zal Odette nooit meer een mens worden. Odette is helemaal kapot van verdriet, en ze wil zelfmoord plegen. Siegfried komt haar achterna, maar wordt weer gedwarsboomd door Von Rothbart. Toch weet hij Odette te bereiken, en vraagt haar om vergeving. Odette vergeeft hem, maar ze kunnen allebei niet leven zonder elkaar, dus plegen ze allebei zelfmoord. Het Zwanenmeer heeft ook nog een diepere betekenis dan alleen een liefdesverhaal. Odette staat voor de pure liefde en de ongeschonden kant van het leven, en de zwarte zwaan Odille staat voor de verleiding. Dit stuk heeft echt veel betekend voor het ballet van nu. Het kostuum van de witte zwaan, een korte stijve tutu en spitzen, wordt nu gezien als het beeld van een klassieke ballerina. De vernieuwingen die te zien zijn in het stuk, zijn dat de vrouwen dansen op spitzen, ze maken pirouettes en grote luchtsprongen, en de kostuums zijn aangepast aan de bewegingsvrijheid.