De reuzenpanda en zijn voortplantingsgedrag

Inleiding

Ik heb erg lang nagedacht over welk dier ik zou gebruiken als onderwerp voor mijn biologiewerkstuk over voortplanting. Ik heb verschillende dieren overwogen te gaan gebruiken, zo heb ik gedacht aan de kwal, omdat ik bijna niets van de kwal af weet en het me dus interessant leek om te weten hoe een kwal zich voortplant.
Over dit onderwerp was echter zeer weinig informatie te vinden, en dus besloot ik een ander dier te kiezen. Ik heb erover nagedacht om mijn werkstuk over ratten te doen, omdat ik zelf twee ratjes als huisdier houd. Maar dit was niet geschikt om twee redenen; Berber deed het ook al over de rat én de rat is niet een wild dier, en de opdracht was: het voortplantingsgedrag van een wild dier beschrijven.
Toen ik een tijdje geleden naar Discovery zat te kijken, zag ik een documentaire over de actrice Whoopi Goldberg die op bezoek ging in de dierentuin van San Diego.
Daar bezocht zij enkele dieren, en zo ook een reuzenpanda.
Uit dit filmpje bleek dat de dierentuin moeilijkheden ondervond om de reuzenpanda voor te laten planten, ook al beschikte zij wel over een mannetjes- en een vrouwtjespanda. Ik was door deze documentaire wel nieuwsgierig gemaakt naar het voortplantingsgedrag van de reuzenpanda, en daarom besloot ik om mijn werkstuk over de reuzenpanda te doen.
Ik heb dit werkstuk ook gemaakt omdat ik me afvroeg hoe het kan dat de panda uit lijkt te sterven en of het niet een oplossing is om gewoon maar panda’s te gaan fokken om het aantal panda’s op de wereld weer te verhogen.

Eerst ga ik uitleggen hoe de reuzenpanda er eigenlijk uitziet. Dan vertel ik iets over de panda en zijn bekendheid. Daarna vertel ik iets over de leefwijze van de reuzenpanda. Dan ga ik iets vertellen over het voortplantingsgedrag van de panda en tot slot vertel ik nog iets over de baby’s van de reuzenpanda.

Als bron heb ik het internet gebruikt, omdat daar toch altijd wel veel te vinden is over de panda. Ik heb verschillende sites gebruikt, maar ik vond dat er vooral op de site van het Wereld Natuur Fonds veel informatie te vinden was.

Ik heb met veel plezier aan dit werkstuk gewerkt en ik hoop dat u het ook met veel plezier zult lezen.

Het uiterlijk van de Reuzenpanda

De reuzenpanda heeft meerdere bijnamen: panda, grote panda, pandabeer en bamboebeer zijn er enkele. De wetenschappelijke naam van de panda is Ailuropoda melanoleuca. In het Engels wordt de panda giant panda of panda genoemd.
De reuzenpanda wordt ook wel bamboebeer genoemd omdat hij veel bamboe eet. Hoewel de voorouders van de reuzenpanda vleeseters waren, is de reuzenpanda toch echt vegetariër.
Iedereen weet ongeveer wel hoe een pandabeer eruit ziet, omdat hij het symbool is van het bekende Wereld Natuur Fonds.
Toch wil ik hier de pandabeer nog even beschrijven.
De pandabeer is 1,2 - 1,5 meter groot (max. 1,9 meter) en weegt zo’n 85 - 125 kg. De reuzenpanda heeft 4 poten, een kop een lijf en een staart van zo’n 15 centimeter.
De ogen van de panda zijn minder groot dan ze lijken. Er zit een grote zwarte vlek omheen waardoor ze groot lijken. Maar in werkelijkheid heeft de panda maar kleine oogjes, waarmee hij ook niet erg goed kan kijken.
De panda heeft een brede ronde kop, dit komt door zijn enorme kauwspieren. Deze heeft hij nodig om uren achter elkaar keiharde bamboestengels te vermalen.
De panda heeft een dikke vacht. Die vacht heeft een kenmerkend patroon dat zwart met witgelig is. Het patroon van zijn kop kent iedereen wel, een witte kop met zwarte vlekken rondom de ogen en zwarte oortjes. Het patroon van zijn vacht op de rest van zijn lichaam is makkelijk te onthouden, het lijkt of de panda helemaal zwart is en een witte luier om heeft.
Omdat de staart van de panda klein is, (maar zo’n 15 centimeter) valt hij niet zo op in de dichtbehaarde vacht. Toch is de staart erg nuttig voor de panda. Hij gebruikt zijn staart namelijk als een soort borstel om een geur te verspreiden. Die geur komt uit een onder zijn staart gelegen klier. Die geur verspreidt hij om aan andere panda’s duidelijk te maken dat het zijn gebied is waar ze zich op bevinden.
Andere panda’s ruiken ook erg goed dat het zijn gebied is, omdat zij allemaal in het bezit zijn van een uitstekende neus met een erg groot reukorgaan.
De panda is in staat bamboestengels vast te houden, omdat hij in het bezit is van een uitgegroeid polsbotje. Dit polsbotje werkt als een duim waardoor de panda in staat is om dingen vast te houden.
Onder de zolen van de voeten van de reuzenpanda loopt de vacht door. Dit is lekker warm in de tijden dat het erg koud is in de gebieden waar hij leeft en het voorkomt ook nog eens uitglijden.
De pandabeer heeft een groot en sterk gebit met stevige, brede kiezen. Hij eet dan ook taaie kost.
Bekendheid van de Reuzenpanda

De reuzenpanda is erg bekend. Hij dankt zijn bekendheid vooral aan het Wereld Natuur Fonds. Deze instelling zet zich in voor ernstig bedreigde diersoorten. Jammer genoeg is de reuzenpanda een van de meest bedreigde diersoorten van de wereld. Het WNF zet zich dan ook al vanaf het moment dat zij opgericht is in voor de pandabeer.
Tijdens de vergadering waarin het Wereld Natuur Fonds in 1961 werd opgericht, krabbelde Peter Scott een panda op een blaadje papier. Hij was onderzoeker, tekenaar, één van de oprichters van het Wereld Natuur Fonds en een groot liefhebber van de panda. Voor hem liet de panda zien hoe nodig het is om de natuur te beschermen. Zijn krabbeltje is sinds die tijd het embleem geworden van het Wereld Natuur Fonds.

De reuzenpanda is niet verwant aan de kleine panda, zoals vaak wel wordt gedacht. De pandabeer is verwant aan de beren en de kleine panda is verwant aan de wasbeer. Door de woonomstandigheid van de reuzenpanda’s werden deze mooie dieren pas laat ontdekt door de Europeanen. De Europeaan Peter David maakte in 1869 bekend dat de panda bestond. De Chinezen vertelden toen dat zij allang wisten dat de panda bestond.

Leefwijze van de Reuzenpanda

De reuzenpanda's leven in de dichtbegroeide bossen van Oost Tibet en Zuidwest China hoog op steile berghellingen. Soms wonen ze zelfs hoger, waar de bergen rotsachtig zijn met gevaarlijke rotsspleten en ravijnen. Daar ligt vaak sneeuw en het is er vaak ook erg mistig. Tweederde deel van de dag brengen panda's door met het zoeken van voedsel, de rest van de tijd gaan ze rusten. Meestal liggen ze dan op een matras van bladeren in rotsen of in bomen.

Wanneer er gevaar dreigt van roofdieren, zoals wilde honden, luipaarden of bruine beren, dan maken de reuzenpanda's gebruik van hun bijzondere klimvermogen en dan gaan ze vluchten in de eerste de beste boom die ze zien. Daar blijven ze dan tot het gevaar over is. Als het de reuzenpanda niet lukt om te klimmen dan verdedigt hij zich met zijn sterke kaken en klauwen. Panda's hebben geen vaste rustplaats, ze gaan gewoon ergens op een plaats liggen waar ze zich toevallig bevinden. Het bamboebos waar de reuzenpanda's zich bevinden is bijna ondoordringbaar.

De reuzenpanda leeft in een koud en vochtig klimaat, maar door zijn bijzonder dichtbehaarde en waterafstotende vacht wordt het beschermd tegen die klimaat. Zelfs onder zijn voetzolen groeien haren. Met zijn urine en uitwerpselen duidt de reuzenpanda zijn sporen aan. Zelfs het staartlompje van de reuzenpanda dient als een soort 'borstel' waarmee de geur uit de eronder gelegen geurklieren wordt verspreid voor het markeren van zijn territorium. De reuzenpanda houdt geen winterslaap, maar zoekt bij zeer koud weer beschutting in grotten of holle bomen.

De panda wordt in het wild zo’n 15 jaar oud, in gevangenschap kan de leeftijd soms wel oplopen tot zo’n 30 jaar.

Voortplanting van de Reuzenpanda

De reuzenpanda's zijn solidair, dit betekent dat ze alleen door het leven gaan en enkel voor het paren bij elkaar komen. De mannetjes en vrouwtjes zoeken elkaar op rond paartijd.
Het geslacht van reuzenpanda's is moeilijk te bepalen. Het vrouwtje is alleen te herkennen doordat ze tijdens de paring de houding van de meeste vrouwtjesdieren aanneemt;
staart omhoog en rug omlaag.

Het is moeilijk voor de reuzenpanda om een partner te vinden. De panda’s leven immers ver uit elkaar in de bossen en het hele jaar door zijn ze alleen.
De vrouwtjes zijn maar een paar dagen in mei “in de stemming” om te paren. Om niet te laat te komen, gaat het mannetje al in maart op zoek naar een vrouwtje. Als het mannetje een vrouwtje heeft gevonden, blijven ze hooguit een dag of 3 à 4 bij elkaar. Na de paring, die maar een paar minuten duurt, jaagt de vrouwtjespanda de mannetjespanda weg door hem te bijten en gaat ze een plek zoeken om te slapen.

Na een paartijd van ongeveer 5 maanden wordt het jong geboren. Heel soms worden er twee jongen geboren. Wanneer de reuzenpanda moet werpen, trekt het vrouwtje zich terug in een rotshol of een holle boom. Het jong wordt geboren in dat hol en daar verblijven moeder en jong dan nog enige tijd.

Omdat de panda met uitsterven bedreigd wordt, proberen de dierentuinen die een pandabeer bezitten om de pandavrouw te bevruchten. Dit kan natuurlijk alleen gebeuren als de dierentuin zowel in het bezit is van een mannetjes- als van een vrouwtjespanda.
Is dit niet het geval en is de dierentuin alleen in het bezit van een vrouwtjespanda, is er de optie om kunstmatige inseminatie toe te passen.
Beide deze gevallen zijn echter supermoeilijk toe te passen, omdat de panda maar een dag per jaar vruchtbaar is. Het is niet te zeggen welke dag in het jaar de panda vruchtbaar is, meestal valt de dag in mei. Door de temperatuur van het vrouwtje op te meten is ongeveer op te maken wanneer het vrouwtje vruchtbaar is, maar deze methode is niet nauwkeurig. Waarschijnlijk lukt de bevruchting van panda’s die in gevangenschap leven ook minder goed omdat die panda’s psychische problemen hebben die de lust tot voortplanten verminderen.

Baby’s van de reuzenpanda

Pandaberen bevallen wel eens van een tweeling, maar dat gebeurt zelden. Als het toch gebeurt, overlijdt er een van de twee jongen, omdat de moederpanda maar in staat is een van de twee jongen op te voeden.
Het jong heeft ongeveer 5 maanden in de buik gezeten en als het wordt geboren is het kaal, blind en heeft het een opvallend lange staart. Bij de geboorte weegt het jong niet meer dan een appel (de moeder weegt ongeveer honderd kilo!).
Dankzij de moedermelk groeit het jong goed. Na tien dagen is het jong al tien keer zo zwaar als bij de geboorte en is er al een klein donzig vachtje te zien. Na twee maanden gaan de oogjes van het jong open. Op dat moment is het reuzenpandajong net zo zwaar als een pasgeboren mensenbaby. Met zes maanden weegt het ondertussen pluizige wollen bolletje zo’n twaalf kilo. Als het jong ongeveer een jaar oud is, gaat het zijn eerste bamboestokken eten. Tot die tijd is het jong volledig afhankelijk van zijn moeder. Na anderhalf jaar kan de jonge panda op zichzelf leven, maar als de pandamoeder niet opnieuw zwanger wordt, blijft hij soms wel tot twee jaar bij haar.
Vanaf het moment dat vrouwtjes een jaar of vier oud zijn, zijn ze toe aan voortplanting. Bij de mannetjesreuzenpanda’s duurt het vaak iets langer voordat zij aan voortplanten toe zijn.
Wanneer hij nog erg klein is, kan de jonge reuzenpanda soms het slachtoffer worden van een luipaard of een wilde hond. Maar na 30 maanden weegt hij ongeveer 80 kg en heeft hij geen enkele vijand meer, behalve dan de mens.

Conclusie

Ik ben er achter gekomen dat het niet een optie is om panda’s door te fokken tot het ‘pandapeil’ weer wat op niveau is. Dit is niet een optie omdat het gewoon erg moeilijk is om panda’s te laten paren. Pandavrouwtjes zijn maar een dag per jaar vruchtbaar en die dag is niet makkelijk aantoonbaar.
Daar komt nog bij dat pandaberen in gevangenschap vaak getraumatiseerd zijn, waardoor de lust om voort te planten vaak weg is.
De reuzenpanda is een dier dat erg solidair leeft. Het enige moment waarop de reuzenpanda samenleeft met een andere panda is rond de paring en als de moeder het jong opvoedt.

Ik vind het een beetje moeilijk om uit dit werkstuk verdere conclusies te trekken.
Ik heb er met veel plezier aan gewerkt en ik heb er veel van geleerd, en ik hoop dat ik door dit werkstuk u ook eens iets leert dat u nog niet wist.

Bronvermelding

Ik heb het internet als bron gebruikt. Ik ben veel op de site van het Wereld Natuur Fonds geweest (www.wnf.nl) en heb daar van uit een informatiefolder gedownload.
Uit die folder kon ik erg veel informatie halen.
Ik heb natuurlijk ook veel gehad aan de documentaire over de dierentuin in San Diego.
Die documentaire heeft mij toch geprikkeld om mijn werkstuk over de reuzenpanda te doen. De betreffende documentaire was ook erg informatief, vanuit die documentaire kon ik erg veel vertellen over kunstmatige inseminatie (beschreven in het hoofdstuk ‘Voortplanting van de Reuzenpanda’) De documentaire is ook verkrijgbaar op video, de documentaire heet In the Wild: Baby Animals with Whoopi Goldberg at the San Diego Zoo.