MKZ

Inleiding

Vorig jaar ontstond er een crisis in Europa die veel teweeg bracht. Dit was het mond- en klauwzweervirus oftewel het MKZ-virus. Er zijn 26 MKZ-gevallen in Nederland vastgesteld, 2030 in Groot-Brittannië, 2 in Frankrijk en 3 in Ierland. In dit verslag behandel ik de crisis in Nederland, de Europese regels en de gevolgen van de crisis. Het virus is alleen besmettelijk voor evenhoevige dieren, dus ook niet voor mensen.
Ik vertel eerst wat MKZ eigenlijk is en de ziekteverschijnselen, en dan hoe de bestrijding aangepakt wordt.
Vervolgens vertel ik over het non-vaccinatiebeleid dat na verloop van tijd gekomen is om de export van dierlijke producten te beschermen. De boeren waren het niet eens met dit beleid. Tenslotte komt de invloed op de maatschappij ter sprake. De MKZ-crisis van vorig jaar heeft namelijk nu ook nog gevolgen, emotionele, maar ook op het gebied van kosten.

Wat is mond- en klauwzweer?

Mond- en klauwzweer is een zeer besmettelijke en ernstige ziekte die veroorzaak wordt door een virus. MKZ komt voor bij evenhoevige dieren zoals runderen, varkens, schapen, geiten, wilde zwijnen, herten, reeën en ook dieren uit de dierentuin. Huisdieren zoals paarden, honden, katten en pluimvee kunnen het niet krijgen. Er is een ziekte die voorkomt bij mensen die op MKZ lijkt, namelijk HVM (hand- voet- en mondziekte). Deze ziekte komt voor bij kinderen en jonge mensen.

Dieren met MKZ hebben koorts, ze maken een zieke indruk, ze eten minder, ze krijgen blaren aan de rand tussen de huid en klauw op de tong. Bij runderen en varkens zijn de verschijnselen zo duidelijk dat er al op het zicht een diagnose gesteld kan worden. De verschijnselen bij schapen en geiten zijn minder duidelijk. Ongeveer 5 % van de zieke dieren die sterven zijn volwassen. Vooral de jonge dieren gaan er sneller van dood, en worden eerder besmet. MKZ is niet gevaarlijk voor mensen, maar hij kan wel door mensen overgedragen worden op dieren. De ziekte kan ook van dier op dier overgedragen worden. Ook kan het via vervoermiddelen en dierlijke producten verspreid worden. Zelfs via de lucht en over grote afstanden.

Bestrijding

Het ministerie van LNV (Landbouw, Natuurbeheer en Visserij) voert de bestruiding van een MKZ-epidemie uit. Ze moeten hierbij voldoen aan de Europese regels.

Zodra er bij een bedrijf MKZ wordt gevonden, worden alle dieren die MKZ hebben en kunnen krijgen gedood, daarna worden ze afgevoerd om vernietigd te worden. Het voer en de melk en alle andere producten krijgen een speciale behandeling zodat het virus wordt gedood.
Als er binnen een straal van 2 km rond dat bedrijf zich nog meer bedrijven bevinden worden daar ook alle besmettelijke dieren gedood. De kans dat die bedrijven besmet zijn is namelijk heel erg groot. Als ze ermee wachten tot het MKZ-virus daar gevonden wordt, is er een kans dat dat bedrijf ook al andere bedrijven heeft aangestoken, dus dan schiet het niet op.
Het ruimen van de bedrijven kost heel veel werk, omdat de dode dieren moeten worden vernietigd. Als bij een epidemie het bedrijf niet goed snel geruimd kan worden, worden alle dieren van de bedrijven in een straal van 2 km gevaccineerd. Dit is een noodvaccinatie die zeker stelt dat het virus zich niet op die bedrijven kan verspreiden. Later moeten die dieren alsnog gedood worden. Er is namelijk niet duidelijk of die dieren MKZ hebben of alleen maar gevaccineerd zijn. Een voordeel van de vaccinatie is dat de dieren eerder zichtbaar ziek worden.
In de Europese regels staat dat rond een besmet bedrijf een toezichts- en een beschermingsgebied moet komen. Binnen een straal van 3 km worden alle MKZ-gevoelige dieren onderzocht op MKZ. En rond een straal van 10 km worden er vervoersbeperkingen opgesteld voor de MKZ-gevoelige dieren. Kinderboerderijen worden gesloten, en in natuurgebieden worden de dieren bij elkaar gezet op een plaats waar de mensen er niet bij kunnen komen, omdat mensen de ziekte ook kunnen overdragen.
Het uitbreken van MKZ heeft ook landelijke gevolgen. Direct na de eerste uitbraak in een land worden er beperkingen opgesteld. Het vervoer van dieren en dierlijke producten wordt voor 72 uur stilgelegd. De mensen mogen ook geen bedrijf bezoeken. Deze regels worden wel steeds meer versoepeld.
Non-vaccinatiebeleid
Vroeger warden de dieren tegen MKZ gevaccineerd. Sinds een jaar of tien is er een non-vaccinatiebeleid gekomen. Dit houdt in dat een land van de Europese Unie de dieren in dat land niet mag vaccineren. Als een land dat wel doet, dan krijgen ze een verbod (met de duur van minimaal een jaar) op de export van dieren. Dit heeft de EU ingesteld, omdat de anti-lichamen die het vaccine veroorzaken niet te onderscheiden zijn van de anti-lichamen die tegen de ziekte worden aangemaakt. Dus dan is er niet meer aan de dieren te zien of ze ziek zijn of gevaccineerd. Andere landen importeren dan niet meer uit een land dat zijn dieren gevaccineerd heeft, omdat ze het niet vertrouwen. De besmette dieren zijn namelijk niet meer te herkennen.
De boeren zijn niet blij met deze verandering, want als hun dieren niet gevaccineerd worden, is er meer kans dat die dieren afgemaakt moeten worden. Zo raken ze dus meer dieren kwijt, terwijl ze ingeënt kunnen worden.

De invloed van MKZ en vaccinatie op de samenleving
Op 21 maart 2002 werd in Nederland het eerste geval van MKZ vastgesteld. De besmetting heeft grote invloed op het dagelijks leven. Vervoersverboden, afmaken van vee, afgesloten natuurparken, boze boeren en een diepgaande discussie over de toekomst van de Nederlandse landbouw. Veel Nederlanders eten sinds een jaar veel minder vlees, 6% van de volwassen willen zelfs helemaal geen vlees meer eten. Door MKZ is de voedselveiligheid van vlees een gespreksonderwerp geworden. Eerst deed het mensen niet zoveel, maar sinds vorig jaar gaan meer mensen er over nadenken. Verandert dat als het MKZ-virus helemaal weg is of komt er dan weer een ander voedselschandaal? Er zijn veel vragen opgekomen door het virus.
De MKZ-crisis van vorig jaar heeft Nederland in totaal € 1.039 miljard gekost. In de gebieden waar gevaccineerd is, heeft de crisis ongeveer € 16.000 gekost per bedrijf. Voor varkenshouders was dit het meest: € 20.000 per bedrijf.
De verliezen buiten de agrarische sector bedroegen € 200 miljoen, waarvan driekwart in de sector recreatie, omdat mensen niet meer bijvoorbeeld natuurparken en kinderboerderijen konden bezoeken. Ook van vlees is minder verkocht, dus daar is ook verlies op gemaakt.

De kosten voor de veehouders die ze moeten betalen per dier voor de MKZ-ruimingen van vorig jaar, zijn nog steeds niet voorbij. Dit moeten ze betalen aan het DGF (diergezondheidsfonds). Op dit moment zijn er tijdelijke berekeningen gemaakt met de uitkomst dat de varkenssector ruim € 27 miljoen moet betalen. Dit duurt tot 2004 volgens de verwachtingen. De vleessector moet nog tot 2003 heffing betalen. De rundvleessector moet nog ruim € 90 miljoen bij elkaar zien te brengen. Zij betalen een heffing per hoeveelheid melk, tot ongeveer eind dit jaar.
De mensen waren blij met de vaccinatie, het was een oplossing, want zo werden niet zoveel dieren afgemaakt, er waren nog genoeg dierlijke producten voor eigen consumptie en export en andere boerderijen werden niet zo snel besmet. Toen het non-vaccinatiebeleid kwam had dat dus een grote invloed op deze factoren. Nu moesten de dieren toch afgemaakt worden en de schappen in de supermarkt met vlees en zuivelproducten raakten leeg.
Er is zelfs een film over de crisis gemaakt, namelijk: ‘De ene koe is de andere niet’. Deze film is gemaakt door Josephine Hamming. Ze heeft zelf beelden tijdens de crisis opgenomen en heeft er een soort documentaire van gemaakt.
Kinderen van verschillende scholen hebben meegewerkt aan een boek genaamd: ‘Ik ben er dapperder van geworden’. De kinderen laten zien door middel van kunst hoe ze hun emoties proberen te verwerken. Er staan bijvoorbeeld foto’s, verhaaltjes en tekeningen in van de kinderen die de crisis vorig jaar van dichtbij hebben meegemaakt.
In het plaatsje Oene wordt elk jaar een Oener Koefeest gehouden. Vorig jaar konder er geen koeien op de jaarmarkt aanwezig zijn door de strenge regelgeving. Dit jaar is het weer mogelijk, tot grote blijdschap van de inwoners van Oene. Er zullen wel mederwerkers van de RVV (Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees) aanwezig zijn om te controleren of alles goed volgens de regels verloopt.
Bronnen
Ik heb voor deze opdracht alleen maar gebruik gemaakt van internet. Ik heb o.a. deze sites gebruikt:

http://www.minlnv.nl/infomart/dossiers/mkz/ http://www.rnw.nl/achtergronden/html/mkz.htmlhttp://krant.telegraaf.nl/krant/archief/20010317/teksten/bin.vlees.mensen.voedsel.html http://www.mkz.nl